TEMEL FOTOĞRAFÇILIK BİLGİLERİ

Transkript

1 TEMEL FOTOĞRAFÇILIK BİLGİLERİ Fotoğrafın Kısa Öyküsü Bugün ne yana baksak karşımızda duran fotoğrafın bulunuşunun öyküsü oldukça ilginç ve uzun bir serüven içerir. Fotoğraf fiziksel ve kimyasal işlemler sonucu elde edilen görüntüdür. Bir tür resmetme olan fotoğrafın ana maddesi ışıktır. Işık olmadan, yeterli ışık olmadan fotoğrafın oluşması mümkün değildir. İnsanoğlu tarafından ışığın bir güç olduğunun anlaşılmasının tarihi, yaradılışına kadar uzanır. Gündüzün aydınlığı içinde sürdürdüğü hareketli yaşamı, güneşin batışı ile birlikte çöken karanlık nedeniyle onun bir ağaç kovuğuna, bir kaya oyuntusuna saklanmasını gerektirmiştir. İnsanoğlu ateşi buluşuyla birlikte, gecelerin de hareketli yaşam saatlerine dönüşmesini sağlamıştır. Güneş, ay ve ateş insanın ömrü boyunca doğa üzerindeki egemenliğine yardımcı olmuştur. İnsanlık bu ışık kaynaklarından yararlanmanın yöntemlerini aramış, bulmuş ve geliştirmiştir. Görebilmek ancak ışık sayesinde mümkündür. Diğer söyleyişle görülebilirlik ancak belirli bir aydınlıkta mümkündür. Işığın nesneleri görülebilir kılmanın ötesinde onların üzerinde farklı etkileri olduğu zamanla bazı insanların dikkatini çekmiştir. Nesnelerin gölgesi ışık sayesinde oluşur. Işık renkleri soldurur. Işık meyve ve sebzelerin rengini geliştirir. Kimyasal sıvılar üzerinde ise daha güçlü değişim gerçekleştirir. Bu nedenle kimyasal sıvılar (sıvı ilaçlar) koyu renkli şişelerde saklanır. Araştırmacıların birbirinden bağımsız, belki de habersiz, bir taraftan fiziksel diğer yandan kimyasal olarak ışığın gücü üzerinde çalışmalar yapmışlardır. Bu çalışmalar M.Ö V. Yüzyılda Çinli Mo Ti nin karanlık kutu içinde görüntü oluşturması, daha sonraki yüz yıllarda Aristoteles, İbnül Heysem, Leonardo da Vinci vb. öncülük ettiği birçok araştırmacı ve bilim insanının bu kutunun çalışma prensipleri üzerine çalışmaları ile sürdü. Bu araştırmacılar aynı zamanda geliştirdikleri karanlık kutuların resmetme aracı olarak kullanılmasını sağladılar. Karanlık kutunun deliğini önce tek mercek daha sonraları iki mercek kullanarak daha nitelikli görüntü oluşturdular. İbnül Heysem ( ) ile başlayan bu gelişmeler sonucu, Daniele Barbaro nun ( ) diyaframı, Johann Zahn ın ( ) objektifi ile karanlık kutunun işlevselliği artırıldı.(kılıç, 2009: 42) Fiziksel gelişmelerle kimyasal gelişmeler birlikte yol almıştır. Nesnelerin ışıktan etkilenmelerinin farklılık göstermesi, bazı maddelerin kararırken bazılarının renginde açılmalar olması araştırmacıların ilgisini çekmiştir. Özellikle de gümüş tuzlarının ışığa karşı duyarlıkları (kararması) görüntü oluşturmada öncü rol oynamıştır. 19. yüzyıla kadar süren bu dönem görüntü oluşturmada kimyasal gelişme dönemini oluşturur. Kimyasal gelişme döneminin öncüleri arasında, Cabir İbn Hayyan ( ) gümüş nitratı elde eden ve bu maddenin güneşin etkisiyle renk değiştirdiğini gözlemleyen bilim insanıdır. Böylelikle ışıktan etkilenmeyi ifade eden pozlanma kavramı doğmuştur. Bu dönemin bilim insanlarından Johann Heinrich Schulze ise maddelerin kararmasının ışığın etkisiyle olduğunu kanıtladı. (1727) O döneme kadar kararmada ısının etkisi olduğu sanılıyordu. Işıktan en çok etkilenen madde ise gümüş tuzları olduğu üzerinde görüş birliği oluştu. Daha sonraki yıllarda pozlamanın etken maddesi olarak gümüş tuzları bileşikleri kullanıldı. Fiziksel ve kimyasal bir süreç sonucu biçimlenen Fotoğrafın bu gelişimini günümüzde anlamak kolaydır. Oysa bu olanağın gerçekleşmesi için uzun yılların geçmesi gerekmiştir. Fotoğraf, yukarıda sözü edilen iki fenomenin (fizik ve kimyanın) mutlu beraberliğinin sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Bu iki fenomen antik dönemden beri bilinmekle birlikte aralarındaki bağlantı henüz kurulamamıştı. Örneğin, Camera Obscura, milattan beri güneş tutulmasını gözlemlemekte kullanılmış, daha sonra da ressamların vazgeçilmez yardımcısı olmuştur. Camera Obscura, ışıktan yalıtılmış karanlık bir kutudur. Bir yüzeyindeki delikten içeri giren ışık ışınları, karşı taraftaki iç düzeyde dış gerçekliğin görüntüsünü meydana getirir.

2 Camera Obscura adı verilen bu karanlık kutunun yüzeylerinden birine bir delik açılırsa karşı yüzey üzerinde, kutunun dışında yer alan ve yeteri kadar aydınlatılmış bir konunun, yukarılı aşağılı ve sağlı sollu ters çevrilmiş, az çok net bir görüntüsü düşer. Mo Ti ile başlayan bu alandaki fiziksel ve kimyasal araştırmalardan XVIII. Yüzyılın sonuna kadar yararlanıldığı pek söylenemez. Zaten, hem karanlık oda içine kapanmış kalmış, hem de ele geçirilemeyen bu çelişkili görüntülerden, başka amaçlarla yararlanmak henüz mümkün değildi. Bu elle tutulamaz görüntüyü yakalayabilmek, bir yüzey üzerinde tespit etmek ve kutusunun içinden çıkartmak için, XIX. yüzyılın ilk yıllarını beklemek gerekti. Bu amaçla, kimyacılar, ışığa duyarlı cisimleri incelemeye ve ortaçağ simyacılarının Boynuz ay dedikleri, gümüş nitrat ile gümüş klorürün özelliklerini daha ayrıntılı bir biçimde çözümlemeye giriştiler de İngiliz Thomas Wedgwood ( ) ışık ile kimyasal özleri birleştirdi ve görüntü elde etmeyi başardı. Ancak, bu sonucu olanaklı kılan ışık, aynı zamanda görüntüyü bir süre sonra bozdu. Çünkü Wedgwood, görüntüleri kalıcı kılan formülü bulamamıştı. Wedgwood güneş ışığı etkisinde bıraktığı duyarlı hale getirilmiş bir kağıt ya da parşömen üzerinde, basit temas yöntemiyle bir ağaç yaprağı ya da bir dantel siluet elde etmeyi başardı; bunun için, güneşe tutarak kağıt üzerinde oyulmuş biçim ya da harflerin görüntülerini elma üzerinde oluşturan bahçıvanların uyguladıkları usulü uygulamıştı; saydamlık yoluyla, gravürleri de kopya edebiliyordu. Ne var ki, yarı gölgeler görüntü haline gelemiyordu ve siluetler tespit edilemedikleri için biraz güçlü ışığa tutulduklarında hemen kayboluyordu. Ama araştırmaları sonradan verimli oldu: bu araştırmalar yeni bir düşünceyi, görüntüleri kimyasal yoldan oluşturmak ve kopya etmek düşüncesini ortaya çıkarıyor ve pek çok olanak kapsıyordu. Aynı dönemde (1796 da), Aloys Senefelder de, kendi yönünden, bambaşka yöntemlerle, görüntüleri kopya etmek ve çoğaltmak için yeni bir yol buldu; litografya (taşbasma) denen bu yöntemde, Senefelder Münih dolaylarındaki bazı kireç taşlarının kimyasal özelliklerinden yararlandı. XIX. yüzyılın ilk yarılarında Fransa ya giren bu yeni teknik, Shalon-Sur Saone yakınındaki malikanesinde, yaprağından mavi boya çıkarılan bir turp cinsinin yetiştirilmesinden motorlu gemilere kadar çok değişik konularda deneylerle uğraşan Nicephore Niépce in ( ) ilgisini çekti. Joseph Nicéphore Niépce Ve İlk Fotoğraf Zengin bir avukatın oğlu olan Nicéphore Niépce yaşamını verdiği fotoğraf ile uğraşabilmek için yeterli olanaklara sahipti. Başlangıçta, litoğraf yöntemlerini kullanarak görüntülerin doğrudan reprodüksiyonlarını elde etmeye çalıştı. Bu çalışmaları point-devue (bakış açısı) olarak adlandırılmaktadır. Ardından gravür yöntemini kullanarak fotografik reprodüksiyonlar elde etmeyi başardı. Bu buluşuna güneş yazısı anlamına gelen Heliograf adını verdi. Tarihin ilk fotoğrafı 1827 yazında gerçekleştirilmiştir. Fotoğrafın mucidi Nicéphore Niépce tarafından yapılan ilk fotoğraf sekiz saat pozlama sonucu elde edilmiştir. Birkaç ev ve çatıların görüntüsünden oluşan bu fotoğraftaki tüm cepheler uzun poz suresinin doğal sonucu, güneşin hareketine bağlı olarak aydınlıktır. Fotoğrafın boyutları 18X24 cm dir. Niépce daha önce de benzer çalışmalar yapmış ancak sonuçlarından memnun kalmamıştır yılında başladığı deneylerinin başarılı sonucuna 11 yıl sonra ulaşmıştır. İlk fotoğraf, fotoğraf tarihi açısından büyük önem ve anlam taşımaktadır. Tıpkı eski mağara resimlerinin resim sanatı için taşıdığı önem gibi. Louis Jaques Mandi Daguerre ( ) Niépce tarafından elde edilen sonuçlara ilişkin haberler, Fransız ressam Daguerre tarafından ilgiyle izleniyordu. Louis Jaques Mandi Daguerre ressamlığının yanısıra tiyatro dekorcusu ve Diorama denilen gösterinin yaratıcısıdır. Daguerre,, Niépce in buluşunu kendi çalışmaları için de kullanabileceğini düşünüyordu. Bu amaçla Niépce ile tanışabilmenin ve birlikte çalışmanın yollarını aradı. Sonunda fotoğraf çalışmalarını geliştirmek için 14 Aralık 1829 da bir ortaklık anlaşması imzaladılar. Bu anlaşmaya göre, Niépce

3 buluşunu ortaya koyacak, Daguerre ise geliştirmek için parasal destekte bulunacak ve birlikte çalışacaklardır. Daguerre in ticari yeteneğinin fotoğrafın gelişmesine yararı büyük olmuştur. Geliştirdiği yöntemleri Niépce in görme şansı olmadı. Niépce 1833 de öldükten sonra, Daguerre farklı yönde fotoğraf çalışmalarını sürdürdü. Üç yıl içinde de çalışmalarının ürünlerini almaya başladı. Daguerretip adını verdiği yöntemle başarılı fotoğraflar elde etti. Daguerre in çeşitli maddeler deneyerek elde ettiği pozitif bir görüntüydü. İki yıl sonra bu görüntüyü tespit etme, yani güneş ışınlarına karşı kesin olarak duyarsızlaştırma olanağını buldu. Daguerre in elde ettiği sonuçlar çok başarılıydı. Görüntüler kusursuzdu. Poz süresi sekiz saatten birkaç dakikaya düşmüştü. Uygulanan yöntem kolay olduğu için, hiç bir bilimsel bilgi ve olağanüstü beceriklilik gerektirmiyordu. Daguerre, Daguerreotype adını verdiği bu yöntemini, 1829 anlaşmasına bağlı olarak Niépce in oğlu İsidore la birlikte tanıtmayı ve işletmeyi düşündü. Fakat, desteklere ve girişimlere rağmen, buluşunun tartışılması ve kabul edilmesi çok güç oldu. Daguerre, sırrını açtığı Fransız biliminsanı ve parlamenter F.Arago yu inandırmayı başardı. Arago da dagerreyotipleri uyguladı ve bu buluş karşısında öylesine şaşırdı ki, 7 Ocak 1839 da Bilimler Akademisi nde, uygulama biçimini açıklamadan, konuyla ilgili ateşli bir konuşma yaptı. Buluş büyük bir heyecan uyandırdı. Yabancılar sırrını öğrenmek için casusluğa başladılar. Parisliler de bu konuda bazı şeyler öğrenmek istiyor, yoldan gelip geçenler, Daguerre in Louvre ve Tuileries sarayları önündeki ya da Pont-Neuf köprüsü üzerindeki çalışmalarını şaşkınlıkla seyrediyorlardı. Bir yangın sonucu diorama salonu tamamen yanan Daguerre e karşı büyük bir ilgi uyandı; yangın, herşeyini kaybeden Daguerre acıklı bir reklam sağlamıştı. Arago nun girişimleri sonucunda Fransa kralı Louis-Philippe bir yasa taslağı imzaladı; bu taslağa göre Devlet, belli bir ücret karşılığı Daguerre ve İsodore Niépce den dagerreyotip yöntemini satın alıyordu. Bu yeni yöntemi örten sır perdesi, 19 ağustos 1839 tarihindeki bir oturum sırasında Bilimler Akademisi ve Güzel Sanatlar Akademisi delegeleri önünde Arago tarafından resmen kaldırıldı. Bu olay fotoğrafın resmen doğuşu olarak kabul edilebilir. Daguerre buluşu sayesinde saygın bir üne kavuştu ve 6000 franklık bir emeklilik hakkı kazandı. Dagerreyotip, gümüşle kaplı bakır levhaların, kamera içinde pozlandırıldıktan sonra cıva buharıyla geliştirilmesinden oluşan bir yöntemdir. Daguerretipler tek kopyadır. Çoğaltma yapılamaz. aynı pozdan birden fazla istendiğinde tekrar tekrar poz verip çekim yapılması gerekir. Ancak bu yöntemle çekilen fotoğraflarda ayrıntılar olağanüstüdür. Dagerreyotip sistemi 1850 li yıllarda önemini yitirmeye başladı ancak yirmi yıllık süre içinde yalnızca Amerika Birleşik Devletlerinde bu yöntemle fotoğraf çekildiği tahmin edilmektedir.(açık kapı, 1990: Bölüm II) Daguerre, developman ilkesini (ışık almış maddelerle temas edince gizli görüntüyü birdenbire ortaya çıkaran açınlayıcı maddelerin kullanılması) bulmuştu. Bu buluş rastlantı sonucu elde etmişti; Gümüş iyodürle kaplanmış metal bir levhayı fotoğraf makinesinin içine koymuş, bunun üzerinde bir görüntü elde edebilmek umuduyla poz veriyordu. Levhayı çıkarttığında (poz süresi yeterli olmadığından) bir görüntü elde edemediğini görerek öfkeyle levhayı içinde kimyasal maddeler bulunan bir dolaba koydu. Bir süre sonra dolabın kapağını açtığında bu levhanın üstünde parlak bir görüntünün belirmiş olduğunu gördü. Bunun nedeninin de dolaptaki cıva şişesinden yükselerek metal levhayı etkileyen cıva buharı olduğunu anladı. İlk Daguerre yöntemi fotoğrafa 4000 saniye poz vermek gerekiyordu. Daha sonra bu sistem geliştirildi ve bromürlü Daguerre yöntemi ile fotoğraf çekmek için 80 saniye poz vermek yetiyordu. Daguerre in buluşu, Arago nun söyleviyle birlikte çok büyük bir etki uyandırdı. Haber şaşılacak bir hızla Fransa da ve Fransa dışında yayıldı. Daguerre in broşürü 1839 ağustosundan aralık ayına kadar beş baskı yaptı, pek çok dile çevrildi. Daha 1839 eylül ünde, Boston da ve New-York ta dagerreyotip uygulanmaya başlandı. Fransız optikçisi Claudet, Henekel ve Watt Londra dan, Ettinghausen Avusturya dan, Morse (telgrafın bulucusu) Amerika dan Daguerre i görmeye geldiler. Dagerreyotipler, yabancı ülkelere fransız büyükelçileri tarafından dağıtılıyordu. Daguerre, çeşitli ülkelerden onur nişanları, madalyalar aldı.

4 Ama, bu aşırı heyecan sırasında hızla, Daguerre e karşı yöneltilen eleştiriler, protestolar duyulmaya başlandı. İlk eleştiri, Niépce de bir değer payı verilmesini savunan dostlarından ve bunların başında bulunan optikçi Chavalier den geldi; Niépce ile Daguerre, optikçinin dükkanında birbirleriyle karşılaştığı ve Niépce ona 1829 da (kontratın yapıldığı yıl) maden üzerine yapılmış bir helyografi verdiği için (o dönemde buna benzer bir şeyi Niépce den başkası yapamazdı) Chavalier bu buluşta her birinin payının ne olduğunu çok iyi biliyordu. Fox Talbot da, hem Niépce i (onun 1827 de Londra da görmüştü), hem de kendini ilgilendiren bu davayı savunmaya koyuldu. Güneşi kendisine resim çizmesi için zorlamış olan, sakin ve ölçülü davranışlı Bayard da bu tartışmalara katıldı. Sonunda, her ülke, adı bilinmeyen bir öncünün haklarını savunmak gerektiğine inanarak olayı protesto etmeye başladı. Gerçekten duyarlı maddelerin özelliklerini inceleyen ya da karanlık odayı uygulayan herkesin bu başarıda payları vardı. Ama Wedgwood, Niépce ve Daguerre den önce hiç kimse,-karanlık odada oluşmuş görüntüleri yakalama ve bunları bir süpor üzerinde tesbit etme olanağını bulamamıştı. Bütün bu tartışmalardan sonra, fotoğrafçılığın Daguerre le değil belki de onu belirsiz bir biçimde algılamağa çalışan Wedgwood la ve onu bir adım önünde yürüyen Niépce le başladığını daha doğrudur. Daguerre in Dagerreyotiplerinin ise geliştirilmiş ve düzeltilmiş helyografiler olduğu söylenebilir. Bu olağanüstü buluş karşısında bazı gerçekleri göremeyecek bir tutku ve hayranlık uyanmıştı; ama harika buluşun, kusurları bulunduğu da gerçekti: görüntü dayanıksızdı; siyah kısımlar belirsizdi; levha hareleniyordu; konu ters dönüyor, sağdaki nesneler sol tarafa geçiyordu; Daguerre tarafından önemli ölçüde kısaltıldığı halde, poz süresi yine çok uzundu. Bu nedenle portre ve hareketli nesneler üzerinde çalışılamamaktaydı; Cihaz çok ağırdı ve karmaşık parçalarla doluydu. Çok geçmeden, cihaz üzerinde birçok düzeltme yapıldı. Fizikçi Fizeau, altınla yaptığı banyolarda mükemmel sonuçlar elde etti ve levhaların duyarlılığı artırıldı; Claudet, kendi yönünden, hızlandırıcı madde olarak formik asit kullandı ve böylece poz süresini önemli ölçüde azalttı. O andan sonra, portre çalışmaları dagerreyotipin başarısını sağlamlaştırdı Kasım ında, fotoğrafı çekilen Louis-Philippe, zamanından önce hareket ederek levhayı bulandırmıştı; ama 1840 tan sonra koşullar elverişliyse, aldığı pozu birkaç saniye koruyan herkesin portresi çekilebildi; 1849 yılında her yıl dagerreyotipte e yakın portre yapıldığının tahmin edildiği açıklandı. Araç gereçlerde de yenilikler yapıldı; optikçi Chavalier ile Lerebours, objektif sapmalarını düzelttiler ve cihazı hafifleştirdiler. Ancak, dagerreyotipten elde edilen görüntülerin yavaş yavaş düzelmesini sağlayan yeni düzenlemelere karşın, yine de yalnız tek bir resim elde edilebiliyordu. Üç portre elde etmek için, modele, üç ayrı levha önünde üç kez poz verdirmek gerekiyordu. Levha madeni olduğu için, saydamlık yardımıyla kopya çıkartmak diye bir işlem söz konusu değildi. Dagerreyotiple elde edilen resmin, litografyada (taş basma) olduğu gibi başka bir nesne yüzeyine aktarılma kolaylığı yoktu. Taydus usulü denendi. Fizeau ve gravürcü Brévière, dagerreyotip levhasını ofortla işlemeyi ( ) ve kağıt üzerine kopya çıkarmayı başardılar; başarılarının güzel örneklerinden birkaçı hala saklanmaktadır; ama levhalar çabuk aşınıyordu ve işlem ticari uygulamalara elverişli olmayacak kadar duyarlıydı. William Henri Fox Talbot ( ) Bu sırada, başka sorunlara eğilmiş araştırmacılar, aynı klişeden birçok benzer kopya çıkartılmasını sağlayacağı için, birkaç yıl içinde dagerreyotipin yerini kesin olarak alacak bir yöntem buldular. Bunların başında, Niépce in 1827 yılında Londra da karşılaştığı ve Arago nun Bilimler Akademisi ne raporunu sunduğu 1839 yılından hemen sonra çalışmalarıyla fransız bilginlerinin dikkatini çeken, Kimyacı Henri Fox Talbot ( ) yer alıyordu. Gerçekten, Fox Talbot, daha 1833 te, karanlık odada ışıkla oluşan görüntüyü bir süpor üzerine tesbit edebiliyordu; iki yıl sonra, kağıt üzerinde, negatif fotojenik resimler elde etti. Üzerindeki gizli görüntü yü develope etmeyi başardığı (1840) yeni bir duyarlı yüzey, onun en değerli buluşudur; bu buluş, kağıt üstünde negatif ve pozitifler elde etmenin ya da kalotip in ilkesini oluşturur (1841 şubat beratı). Önceleri sofra tuzundan sonraları da, Herschel in önerileri üzerine(1842) sodyum hiposülfitten oluşan etkili bir tespit banyosu

5 kullandı; Herschel in ve J.B.Reade in sayesinde, sodyum hiposülfit, yüzyıldan fazla bir süreden beri. Bütün dünyada kullanılmaktadır. Tespit edilmiş ilk resimleri The Pencil of Nature (Doğanın Kalemi) (1844) adlı yapıtında çıkan Talbot, yalnızca negatif elde etmekten büyük umutsuzluğa kapılıyor ve bu negatiften pozitif çıkarmayı, basit, değersiz bir iş sayıyordu. Oysa, 1839 mayısında, Daguerre usulünün açıklanmasından üç ay önce Hippolyte Bayard ( ), Aragoya, karanlık odada doğrudan doğruya elde edilmiş pozitif resimler getirmişti. F.Talbot usulüne göre hazırlanmış ve birkaç saniye potasyum iyodür çözeltisine batırılmış bir kağıt kullanmıştı. Bu pozitif kopya, Talbot nun yapıtının taşlandırılması mı olacaktı? Yoksa gene tek resme, yani tek işlemlik bir çıkmaza mı ulaşılacaktı? Gerçekte, Bayard ikinci planda kaldı ve yeni doğmakta olan Dagerrayotipin can sıkıcı rakibi olan bu buluşu da yaygınlaşmadı. Zaten bu buluşun, dakikalık poz zorunluluğu gibi bir sakıncası vardı. O sırada bütün dünya, yalnızca Daguerre in resimlerinin nasıl oluştuğunu öğrenmek istiyordu. Çok ince parlak olan bu resimler, kâğıt negatiflerinin üzerinde gren görünen soluk kalotiplerden daha çok beğeniliyordu. Ancak, Niépce in başaramadığı şeyi Talbot nun başardığını ve artık, kağıt üzerine kusursuz biçimde tespit edilmiş, çok güçlü ışıklara dahi dayanabilen bir negatiften sonsuz sayıda pozitif kopyalar elde edilebileceğini söylemekle de haksızlık etmiş olmayız. Fotoğrafın ilk yıllarında Daguerre ile çekişmeli bir rekabet içinde olan William Henri Fox Talbot 1839 yılında onun buluşunu haber aldığında, dört yıl önce vardığı sonuçların başarılı olduğunu anladı. Hemen, kendi yöntemini açıkladığı bir yazıyla İngiliz Kraliyet Akademisi ne başvurdu. Çalışmasının başlığı şöyleydi; Fotojenik dizayn sanatıyla da doğal nesnelerin sanatçının kaleminin yardımı olmaksızın kendiliğinden biçimlenebilmesini sağlayan bir yöntem üzerine notlar. Fox Talbot, XIX. yüzyıl İngiliz toplumunun çok yönlü bilim adamlarının bir prototipidir. Cambirge Üniversitesi nde matematik ve fizik eğitimi gördü, İngiliz folkloru, klasik mitoloji, eski Mısır dili ve kültürü üzerine yazılar yazdı. Optik alanında önemli çalışmaları vardır. Aynı zamanda büyük bir lingustikçidir. Ömrünün son yıllarını Asur Yazıtlarının çevirilerine ve yazımına adadı. Ve Talbot, fotoğrafın mucitlerinden biridir. demek de yanlış olmaz. Fox Talbot fotoğraflarla bezeli ilk kitabın da hazırlayıcısıdır. Doğanın Kalemi adını verdiği bu kitabı 1844 yılında hazırlamıştır. Kitabın giriş bölümünde Talbot, görüntülerin kendi çalışması olduğunu, yalnızca ışık etkisiyle basıldıklarını, ressamın fırçasının hiçbir şekilde karışmadığını belirtmiştir. Görüntüler, bazılarının düşünebileceği gibi orjinalin gravür kopyası değildir. Güneş yardımıyla gerçekleştirilmiş fotoğraflardır. Doğanın kalemi, yalnızca olağanüstü ve bulunmaz bir belge değildir, aynı zamanda fotoğrafa ilişkin bir el kitabıdır. Talbot bu kitapta, buluşunun gelişimini anlatmanın yanısıra, olağanüstü bir kehanet yeteneği ile olası uygulamaları da açıklamaktadır. Bu kitapta yirmidört adet calotyp kullanılmıştır. Her fotoğrafın yanında Talbot nun düşüncelerini içeren metinler bulunmaktadır. Yine kitabın 6 numaralı görüntüsünü oluşturan Açık Kapı adını verdiği fotoğrafın yanında Talbot nun şu görüşleri yer almaktadır: Bu çalışmanın temel amacı, başlamakta olduğuna inandığımız yeni bir sanata ait bazı örnekler sergilemektir Bir ressamın gözü sık sık, sıradan insanların hiç de ilginç bulmadığı şeylere takılır. Rastlantısal bir güneş ışığı, ardışık gölgeler, zamanın mührünü vurduğu yaşlı bir meşe ağacı, yosun bağlamış bir taş bir dizi duyguyu, düşünceyi ve hayal gücünü harekete geçirebilir. (Açık kapı, 1990: Bölüm III) Talbot un erken dönem fotoğraf çalışmalarının önemli yanı negatif-pozitif fotoğraf prosesini bulmuş olmasıdır. Günümüzde dahi film üzerine çekilen tüm fotoğraflar bu sisteme göre elde edilmektedir. Bu, Fox Talbot yu modern fotoğrafın buluşçusu olarak anılmasını sağlamıştır. Talbot nun ilk negatifi 1835 yılında kaydettiği Lacock Malikânesinin güney tarafında yer alan parmaklıklı bir pencerenin görüntüsüdür. Bu negatif aynı zamanda fotoğraf tarihinin ilk negatifidir. Talbot, bu küçük negatifin yanına şöyle bir not düşmüştür: Fotoğrafı çeker çekmez, objektif yardımıyla, pencereyi oluşturan yaklaşık 200 tane cam çerçeveyi saymak mümkün oldu. (Açık Kapı: 1990: Bölüm II) Talbot, 1839 da calotyp adını verdiği yeni bir yöntem geliştirdi. Yunanca Kalos (Güzel) sözcüğünden türeterek adlandırdığı bu yeni proses poz süresini kısaltmıştı. Artık fotoğraf çekmek ve çektirmek için saatler ve dakikalar yerine saniyeler yetmekteydi. Talbot ilk negatifini elde etmek için

6 pencere görüntüsünü iki saat süresince pozlandırmıştı. Poz süresini kısaltması insanların Talbot un fotoğraflarında yer almalarını hızlandırmıştı. Talbot un bu buluşuyla Dagerreyotip çağının sonunu belirleyen yeni bir evre başlamıştı; bunun tutunması ve düzeltilmesi amacını güden bütün çabalar, yanlış ortaya konmuş bir sorun gibi başarısızlığa uğramak zorunda kaldı. Fotoğrafçılık, çok geçmeden, Niépce in belirttiği yolu yeniden bulacaktı de, Blanquart-Evrard, Marville gibi Fransız ve İngiliz bilginleri kalotipi kusursuzlaştırdılar e doğru, Le Gray, Fry ve Archer albümin yerine, alkol ve eter karışımı içinde pamukbarut çözeltisi olan Kollodyon kullandılar. Potasyum iyodür ve bromür çözeltisine karıştırılmış kollodyon, bir cam levha üzerine düzgün biçimde yayılır; pıhtılaştıktan sonra, gümüş nitrat banyosunda duyarlı hale getirilir (ışığa duyarlı gümüş iyodürleri oluşur). Bu yolla hazırlanan levha, fotoğraf makinesinin içinde ışık etkisinde bırakılır ve hızla develope edilir (demir protosülfatla); sonra potasyum siyanürlü tespit banyosunda yıkanır. Bu bir teknik ve bir tarz tanımladığı için, bütün bir çağı niteleyen önemli bir buluştur. Cam klişelerde gren yoktu ve duyarlığı artmıştı. Kopyalar mükemmeldi; açık ve koyu tonlar arasındaki fark çok ayrıntılıydı; tonlar sıcak ve güçlüydü; ama işlemler hala nazikti; gereksiz pek çok malzeme vardı. İlk zamanlarda, levhayı, hazırlanır hazırlanmaz, kollodyon henüz kurumadan kullanmak gerekiyor, kuruduğunda duyarlığını yitiriyordu. Bu durum, fotoğrafçılar, özellikle uzak ya da gidilmesi zor ülkelerde fotoğraf çekmek isteyenler için büyük zorluk yaratıyordu. Fotoğraf makineleri ve yardımcı gereçleri bugünkülere oranla oldukça hantal ve ağırdı. Boyutuna göre toplam ağırlığı 15, 19, 22 kilogramı buluyordu Fotoğrafçılığın ilk yarım asrı fotoğraf makinesi, objektifler ve diğer aksamlar bakımından bir devler çağıydı. Bu dönemde 680 kilogramlık fotoğraf makinesi, 250 kg.lık cam şasiler ve 280 cm. odak uzaklıklı objektifler kullanıldığı düşünülürse bu devler çağı hakkında bizlere bir fikir verebilir yılında Londra da Güney Kensigton Müzesinin resmi fotoğrafçılığını yapan C.Thuruston Thompson a VII. Henry nin Hampton Court taki sarayında bulunan Raphael in eskizlerinin büyük ölçüde reprodüksiyonlarını çekmek görevi verilmişti. En nitelikli bir sonucu kontak tab yaparak elde edebileceğini düşünen Thompson, kısa bir süre içinde imal ettiği 366 cm. boyunda ve 91 cm. yüksekliğinde bir fotoğraf makinesini özel olarak döşenmiş bir demiryolu aracılığı ile Hampton Court Sarayına getirerek arzu ettiği boyuttaki nitelikli reprodüksiyonları çekti. Thompson dan birkaç sene sonra Glasgowlu John Kıbble, objektifi 33 cm. uzunluğunda ve cam şasisi 20 kg. ağırlığındaki makinesi ile 92x112 cm. boyutunda ve Thompson un yaptıklarından daha büyük kontak tablar elde etmeyi başardı. Adının Konulması Fotoğraf (Photographe) sözcüğü ışıkla yazı yazmak anlamına gelen eski yunanca Photos (ışık) ve Graphe (yazı) sözcüklerinden oluşturulmuştur. Fotoğrafın nasıl bir şey olduğunu bugün biliyoruz. Bu tip görüntülerin doğallığı üzerine düşünmüş çok sayıda kişi vardır. Niépce, bunları Point-devue olarak adlandırdı. Fox Talbot ise Güneşli Dizaynlar dedi. Sir Herschel ise son adını koydu: FOTOĞRAF. (Açık Kapı, 1990: Bölüm V) 25 Şubat 1839 da Vossiche Zeitung dergisinde yayınlanan bir yazı da, Fotoğraf sözcüğünün ilk kez Alman astronom Madler tarafından kullanıldığı iddia edilmektedir. Ancak to photograph (fotoğraf yapmak) fiilini ve photographic (fotoğrafik) sıfatını İngiliz astronomu Sir John Herschel in notlarında Ocak 1839 da kullandığı ve bu bilginin 14 Mart 1839 da On the Art of Photograpy yazısında ilk kez İngilizce olarak yazıldığı tarihsel bir gerçektir. Bundan başka pozitif ve negatif (Ocak 1840) ve ayrıca snap-shot (1860) ve enstantane deyimleri ilk kez yine Herschel tarafından kullanılmıştır.

7 Fotoğraf Makineleri

8 BAKAÇ / VİZÖR Film düzleminde oluşacak görüntüyü izlememizi sağlayan sistemdir. Çoğu makinelerde odaklamayı kolaylaştırıcı telemetre, kırık görüntü, mikroprizma gibi sistemler bakaç içerisinde yer alır ve ışık ölçümü, ışıklama, pil kontrolu gibi işlemler bakaçtan izlenerek yapılır. FİLM HIZI AYAR SİSTEMİ Film hızları ASA / DIN veya ISO gibi birimlerle gösterilirler. Film kutusu üzerinde yazan bu değerin makinaya bildirildiği sistemdir. Günümüzde bir çok makina film üzerinde bulunan barkodlar sayesinde film hızlarını makinanın ışık ölçüm sistemine otomatik olarak veriyorlar. DEKLANŞÖR Bütün ayarlamalardan sonra fotografın çekimini makinaya bildiren düğmedir. DEKLANŞÖR KİLİDİ Deklanşör'e bağlanarak deklanşör düğmesinin daha rahat bir şekilde basılmasını ve uzun enstantane çekimlerinde makinanın sallanmaması için kullanılan kablolu bir sitemdir. ALAN DERİNLİĞİ DÜĞMESİ Net alan derinliğinin görülmesini saylayan sistemdir. FİLM SARMA KOLU Makina içindeki çekilmemiş filmi çekim gerçekleştirildikten sonra çekilmiş film bölümüne saran sistemdir.

9 Fotoğraf makinesi Türleri 1-Kayıt Boyutlarına Göre - Küçük boyutta kayıt yapan fotoğraf makineleri - Orta boyutta kayıt yapan fotoğraf makineleri - Büyük boyutta kayıt yapan fotoğraf makineleri 2-Bakaçlarına Göre - Refleks bakaçlı -Tek objektifli -Çift objektifli -Telemetrik bakaçlı -Optik bakaçlı (Basit bakaçlı) -Direkt bakaçlı (stüdyo mak.) 3-Netlik Yapma Sistemlerine Göre -Sabit netlikli -Otomatik netlikli (oto focus) -Elle kumandalı (manuel) Ayrıca; - Poz ölçme sistemlerine göre - Objektiflerinin sabit ya da değişebilir oluşuna göre - Tek veya çift objektifli oluşuna göre - Örtücü önceliğine göre - Diyafram Önceliğine göre Örtücü- Obtüratör T, B, 1, 2, 4, 8, 15, 30, 60, 125, 250, 500, 1000, dir. Diyafram Öncelikle nesnenin kayıt (pozlama) yapılacak yüzey üzerinde tespit edilmesi için gerekli "ışık miktarını" ve "alan derinliğini" denetleyen sistemdir. Objektif üzerinde merceklerin arasında yer alır. Kısılıp açılarak kayıt düzlemi üzerine gelen ışığın miktarını ayarlar. Diyafram göz bebeği gibi çalışır. Yani fazla ışıklı ortamda göz bebeklerimizin kısılması, az ışığın yetersiz olduğu zamanlarda göz bebeklerimizin açılması. Diyafram açıklıkları Diyafram f değerleri ile gösterilir. Standart diyafram açıklıkları f:1 - f1.4 - f2 - f2.8 - f4 - f5.6 - f8 - f11 - f16 - f22 - f32 şeklinde bir dizi oluşturur. Bu diziden sağa doğru gidildikçe diyafram açıklığı alan olarak her seferinde yarıya düşer. f:5.6 diyafram açıklığı f:4 diyafram açıklığının geçirdiği ışığın yarısın geçirir. En büyük f sayısı en küçük açıklığı, en küçük f sayısı en büyük diyafram açıklığını gösterir. Diyafram açıklığı sadece kayıt (pozlama) yüzeyi üzerine düşecek ışık miktarının belirlemekle kalmayıp aynı zamanda çekilen konunun önünde ve arkasında ne kadar net alan derinliğinin kalacağını da belirler.

10 Objektif Objektif, İçersinde ince ve kalın kenarlı merceklerin yerleştirilmesi ile elde edilen, görüntünün kayıt yüzeyi üzerine istenilen şekilde düşmesini sağlayan sistemlerdir. Bu nedenle çeşitli odak uzaklığına sahip niteliklerde mercekler üretilerek daha güzel kareler elde edilmesi sağlanabilinir. Objektiflerde kendi arasına sınıflandırılmıştır. bunlar; 1. Normal Bakış Açılı Objektifler = Normal Odak Uzaklıklı Objektifler 2. Geniş Bakış Açılı Objektifler = Kısa Odak Uzaklıklı Objektifler 3. Dar (Tele) Bakış Açılı Objektifler = Uzun Odak Uzaklıklı Objektifler 4. Değişken (Zoom) Bakış açılı Objektifler = Değişken Odak Uzaklıklı Objektifler Objektif, fotoğrafı çekilecek nesneden gelen ışıkları toplayarak ışığa duyarlı yüzey üzerine net düşmelerini saylayan mercekler topluluğudur. Fotoğraf makinasının en önemli parçasıdır. Bir objektifin standart bakış açısı verebilmesi için görüntü düzleminden belirli uzaklıkta bulunması gerekir. İşte objektifin optik merkezinin görüntü düzlemine olan uzaklığına ODAK UZAKLIĞI adı verilir. Kullanılan filmin çapraz köşeleri arası boyutu o görüntüyü veren makine için normal objektifin odak uzunluğunu verir. Görüntü düzlemindeki görüntü karesinin boyutuna göre objektif odak uzaklığı da değişir. Örnek verecek olursak; Görüntü boyutu 24X36mm boyutunda olan makineler için normal objektifiin odak uzunluğu 50 mm civarındadır. Görüntü boyutu 6X6cm olan makineler için mm odak uzunluğu objektıfler normal bir bakış açısı (45º-50º) verirler. Işık Geçirgenliği (Aydınlatma İndisi) Genel olarak bir objektifin karakteri, odak uzunluğu ile birlikte ifade edilir. Objektiflerin üzerinde yazılı bulunan 1:1.4, 1:2.8, 1:2.5 gibi değerler, objektifin "aydınlatma indisini" gösterir. Aydınlatma indisi, objektifin odak

11 uzunluğunun, objektif çapına oranıdır ve ışık geçirgenliğini gösterir. Bunu örneklerle açıklamak gerekirse; odak uzunluğu 50mm. olan bir objektifin çapı 50/2.8 18mm.'dir. Bir objektifin aydınlatma indisinin büyük olması, o objektifin ışığa karşı daha duyarlı olmasını sağlar. Örneğin, aydınlatma indisi 1:1.2 olan bir objektifin ışığa karşı duyarlılığı, aydınlatma indisi 1:2.8 olan objektife oranla çok daha fazladır. Bunun sağladığı yarar ise, daha yüksek örtücü hızlarına çıkabilmektir. Örneğin odak uzunluğu 100mm olan bir objektifin ışık geçirgenliği 2.8 ise objektif çapı 100/2,8=35mm'dir. Bir objektifin ışık geçirgenliğinin büyük olaması o objektifin ışığa karşı daha duyarlı olmasını sağlar. Işık geçirgenliğinin fazla olması o objektifin kötü ışık koşullarında çekim yapabilme, dar alan derinliği elde etme veya yüksek örtücü (obtüratör) hızlarına çıkabilme özelliklerini artırır. Işık geçirgenliği yüksek olan objektiflere "hızlı objektif" denir. Işık geçirgenliğinin en iyi değeri 1:1 dir yani objektifin odak uzunluğu ile çapının birbirine eşit olması durumudur. Genel kullanımlar için 1:1:2-1.7 arası açıklıklar uygundur. Manzara çekimlerinde 1:2-1:2.8 arası açıklıklar tercih edilirler. Portre çekimleri için 1:3.5-1:5.6 arası açıklıklar tercih edilir. Işık geçirgenliği yüksek olan objektifler (1:1.2-1:1.4) az ışıklı konular için uygundur. Keskinlik Birbirine yakın bölgelerdeki kontrastın yüksekliği görüntü kalitesini artırır. Fotograftaki farklı renkler arası geçişin gerçekleştiği yerlerin keskin bir şekilde olması şeklinde açıklanabilir. Bu keskinliği ışık geçirgenliğinin yüksek olması sağlar. Çözme Gücü Çizgi ayırma gücü de denir. Bir milimetrelik bir aralıktaki çizgi ayırma gücünü gösterir. Yani 1 mm'lik şerit içine en çok çizgiyi net olarak tespit eden objektifin çözme gücü çok üstündür diyebiliriz. Alan Derinliği Objektifin netlediği yerin önünde ve arkasında net olarak görünen mesafedir. Az açık diyafram (f:16 f:22 vb.) değerlerinde çekilen fotoğraflarda alan derinliği fazladır. Yani fotoğrafta net olan kısımlar daha çoktur. Geniş açılı objektifler dar açılı objektiflere göre daha büyük alan derinliği mesafesine sahiptir. Balıkgözü Objektif Bakış açısı aşağıdaki objektiflerden en geniş olan objektiflerdir. Balıkgözü objektiflerde dikey ve yatay çizgiler anormal şekilde bozulmalara (distorsiyon) uğrar. Kullanım alanları sınırlı olmakla beraber yaratıcı görüntüler elde etmek için kullanılırlar. 6mm-16mm arasında kalan objektifler balıkgözü objektifleridir.

12 Geniş Bakış Açılı Objektif Bakış açısı normal objektiflerden daha geniş olan objektiflerdir. Alan derinlikleri fazladır. Özellikle çok dar alanlarda çalışırken en geniş görüntüyü elde etmek için kullanılırlar. Odak uzunluğu küçüldükçe kenarlara doğru bozulmalar (distorsiyon) artar. 17mm- 35mm arasında kalan objektifler geniş bakış açılı objektiflerdir. Normal Objektif Bakış açısı insan gözünün görebildiği açıya yakın olan objektiflerdir 24x36mm ye kadar kayıt yapan makinalar için 50mm lik objektif, 6x6cm kayıt yapan makinalar için 75mm-80mm lik objectif, 6x9cm kayıt yapan makinalar için 150mm lik objektifler normal objektiflerdir.

13 Makro Objektif 50mm, 100mm,125mm sabit açılı objektiflerdir. Konuya 1/1 ile 1/10 gibi oranlarda çok yakın çekimler için kullanılır. Doğa fotoğrafçıları için vazgeçilmez bir parça olup her zaman yanlarında bulundurmasında yarar vardır. Dar Açılı / Tele Objektifler Bakış açısı normal objektiflerden daha dar olan objektiflerdir. Fazla yakınlaşılamayan portre, spor veya doğa gibi konuların çekimlerinde kullanılır 100 mm, 200 mm, 300 mm, 400 mm, ve benzeri objektifler dar açılı objektiflerdir. 500 mm ve üzeri objektifler genellikle aynalı objektiflerdir.

14 Değişken Odaklı / Zoom Objektif Bakış açısı değişebilen objektiflerdir. Sabit objektiflere göre daha kolay çerçeveleme yapılmasını sağlayarak objektif değiştirmeyi en aza indirir mm, mm, mm, mm, mm ve benzeri aralıklar içinde Bakış açısı değişebilen objektiflerdir. Genel de konu çerçevelemesine kolaylık sağladığı veya objektif değiştirmeyi azalttığı için kullanılırlar. Sabit objektiflere göre kullanılan mercek sayısının fazla oluşu görüntü kalitesinde az da olsa kayıplara neden olur. Optik zoom: Fotoğrafı oluşturan her bir nokta(piksel) tek olarak ifade edilir. Bu da fotoğrafın net ve kontrastlı olmasını sağlar. SAYISAL (Digital) zoom : Optik objektiflerde her bir nokta tek ifade edilmesine karşın sayısal objektiflerde optik objektiflerin oluşturduğu tek noktaların birleştirilerek kümeleştirilir. Kümelere büyütme oranı uygulanarak noktalar tekrar oluşturulur. Bu yöntemle elde edilen fotoğraflarda netlik ve kontrast yani keskinlik bozulur. Paralaks Hatası Vizörden görülen görüntü ile pozlama yapılan yüzey üzerine düşen görüntü çerçevesinin farklı olmasıdır.

15 Net Alan Derinliği Objektifin netlediği nesnenin önünde ve arkasında net olarak görünen mesafedir. Az açık diyafram (f:16 f:22 vb.) değerlerinde çekilen fotoğraflarda alan derinliği fazladır. Diğer deyişle fotoğrafta net olan kısımlar daha çoktur. Geniş bakış açılı objektifler dar bakış açılı objektiflere göre daha büyük alan derinliği mesafesine sahiptir. Net Alan derinliği Etkenleri: Diyafram

16 Odak Uzaklığı Konu Uzaklığı Işıkölçer Işığa duyarlı elemanları sayesinde ışık şiddetini ölçüp örtücü hızı ve diyafram açıklığı cinsinden bildiren aletlerdir. Işıkölçerler makinadan bağımsız olabilir veya fotograf makinasının içine yerleştirilmiş olabilirler. Bu tür ışık ölçümüne objektif içinden ölçüm veya TTL ölçüm de denir. TTL Işık Ölçüm Sistemleri Objektif içinden okumalı ışık ölçüm sistemleri 4'e ayrılır. Bunlar ayna üzerinden yansıyan görüntünün bal peteği veya karelere ayrılmış alanlara düşen ışık değerlerinin hesaplanmasıyla oluşurlar. Ortalama ölçüm - Averaging System

17 Bu sistemde ışık ölçümü, fotograf karesinde oluşacak görüntünün tamamının okunması sonucunda kareciklerde oluşan ölçüm değerlerinin aritmetik ortalamasının alınması ile oluşur. Işık ölçüm sistemine göre değişen kare sayısı 24 ise bu alanlara düşen değerler önce hesaplanır sonra bunların toplanıp 24'e bölünmesi sonucunda oluşur. Merkez ağırlıklı - Center-Weighted Merkez ağırlıklı ölçüm yapan makinalar kadrajlanmış alanın merkeze komşu olan kareciklerden gelen ışık ölçüm değerlerinin okunması sonrasında ortalaması alınarak oluşturulur. Bu alanın ölçüm değerine etkisi %65 veya %70 oranında olur. Geri kalan alanın ölçüm değerine etkisi %35 veya %30 oranında olur. Nokta ölçüm - Center-Spot Kadrajlanmış (Bakaçtan görünen) alanın tam merkez noktasından gelen ışık değerlerinin okunması sonucu oluşur. Diğer alanlardan gelen değerler bu ölçüm sisteminde hesaplamalara çok az katılır. Bölge Ağırlıklı ölçüm - Zone Weighted Kadrajlanmış (Bakaçtan görünen) alan katsayılar verilerek bir kaç bölgeye bölünür. Bu bölgelerden gelen ölçüm değerlerinin ilgili katsayılarla çarpılarak ağırlıklı ortalaması oluşturulur. SÖZLÜK Pixel: Sayısal olarak yapılan pozlamada fotoğrafı oluşturan noktacıklar. Nois: Fotoğrafın kalitesini düşüren noktacıklar. (gürültü) Gren: Film üzerinde pozlama yapısını oluşturan gümüş tanecikleri. Bu tanecikler düşük ISO değerindeki filmelerde ve sayısal kayıtlarda küçük, yüksek ISO filmlerde ve sayısal kayıtlarda iri olur.