İRAN İSLAM CUMHURİYETİ

Transkript

1 İRAN İSLAM CUMHURİYETİ OTO YAN SANAYİ YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Hazırlayanlar Gökhan BAYAR Dış Ticaret Uzmanı Ümit ATEŞAĞAOĞLU İhracatı Geliştirme Uzmanı

2 İÇİNDEKİLER 1) PAZAR ARAŞTIRMASININ GEREKÇESİ ) TÜRKİYE DE OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ ) OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ SEKTÖRLERİNİN SINIFLANDIRILMASI ) TÜRKİYE DE OTOMOTİV ANA SANAYİ ) TÜRKİYE DE OTOMOTİV YAN SANAYİ ) Türkiye Oto Yan Sanayi Gelişimi ) Türkiye de Otomotiv Yan Sanayinde Mevcut Durum ) TÜRKİYE'NİN OTOMOTİV YAN SANAYİ DIŞ TİCARETİ ) Otomotiv Yan Sanayi İhracatı ) Otomotiv Yan Sanayi İthalatı ) TÜRKİYE DE OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ FUARLARI ) DÜNYA DA OTOMOTİV SANAYİ ) DÜNYA DA OTOMOTİV ÜRETİMİ ) DÜNYA DA OTOMOTİV YAN SANAYİ DIŞ TİCARETİ ) Dünya İthalatı ) Dünya İhracatı ) DÜNYA DA OTO ANA VE YAN SANAYİ FUARLARI ) İRAN ) GENEL SİYASİ VE EKONOMİK GÖRÜNÜM ) İRAN OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ PAZARI ) İran'da Firmalarla Yapılan Görüşmeler ) TÜRKİYE NİN İRAN A OTO YAN SANAYİ İHRACATI ) PAZARA GİRİŞ ) Dağıtım Kanalları ) İhracat Prosedürleri ) ULAŞIM VE HABERLEŞME ) Kara yolu ) Demir yolu ) Deniz yolu ) Hava yolu ) İletişim ) Medya ) VİZE REJİMİ ) YARARLI ADRESLER ) İran daki Türk Temsilcilikleri ) Türkiye deki İran Temsilcilikleri ) Ticaretle İlgili Kuruluşlar ) Otomotiv Sektörü ile ilgili İran daki Kuruluşlar ) İTHALATÇI ADRESLERİ ) SONUÇ VE ÖNERİLER ) KAYNAKLAR T.C. Ekonomi Bakanlığı,

3 TABLOLAR Tablo-1: Uluslararası Ticari Sınıflandırma... 6 Tablo-2: Gümrük Tarife ve İstatistik Pozisyonları Sınıflaması... 8 Tablo-3: Otomotiv Sanayi Üreticileri Tablo-4: Araç Üretimi Tablo-5: Türkiye Araç Parkı Tablo-6: Otomotiv Yan Sanayi İhracatı Tablo-7: Ülkelere Göre Oto Yan Sanayi İhracatı Tablo-8: Otomotiv Yan Sanayi İthalatı Tablo-9: Ülkelere Göre Oto Yan Sanayi İthalatı Tablo-10: Türkiye Fuar Tablosu Tablo-11: Dünya Motorlu Araç Üretimi Tablo-12: Dünya Otomobil Üretimi Tablo-13: Dünya Motorlu Araç Yan Sanayi Ürünleri İthalatı Tablo-14: Dünya Motorlu Araç Yan Sanayi Ürünleri İhracatı Tablo-15: Milli Düzeyde İştirak Edilecek Fuarlar Tablo-16: İran -Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeler Tablo-17: İran - Temel Ekonomik Göstergeler Tablo-18: İran Yeni Araç Kaydı ve Araç Parkı Tablo-19: İran Otomotiv Ana Sanayi Üretimi Tablo-20: İran da Otomotiv Üreten Firmalar ve Ürünleri Tablo-21: İran Oto Yan Sanayi İthalatı Tablo-22: İran Oto Yan Sanayinde Yer Alan Önemli Firmalar Tablo-23: Türkiye nin İran a Oto Yan Sanayi İhracatı Tablo-24: İran Oto Ana ve Yan Sanayi Fuarları Tablo-25: İran Oto Yan Sanayi Gümrük Vergileri T.C. Ekonomi Bakanlığı,

4 1. PAZAR ARAŞTIRMASININ GEREKÇESİ Otomotiv sektörü ekonominin lokomotifi olarak kabul edilmektedir. Bunun sebebi bir motorlu taşıtın, farklı yapı, malzeme ve teknoloji ile üretilen ve özgün yöntemlerle ve birbiri ile uyumlu olarak bir araya getirilen dolayında parçadan oluşması, dolayısıyla, otomotiv sektörünün, demir-çelik, elektronik, kimya, boya, cam, plastik sektörleri gibi daha birçok sanayi dalı ile yakın ilişki içerisinde bulunmasıdır. Türkiye de otomotiv yan sanayi, otomotiv sanayisindeki gelişmelerin sonucunda hızla gelişmiş; yüksek kapasitesi, geniş ürün yelpazesi ve yüksek standartlarıyla üretiminin %80 ini ihraç eder hale gelmiştir. İhracatın %70 inden fazlası AB bölgesine gerçekleştirilmektedir lerde %15 olan yerli parça kullanım oranının günümüzde bazı araçlarda %90 lar seviyesini aşmıştır. Küresel ekonomik krizlerin ve siyasi sorunların devam edeceği göz önüne alındığında, ihracatının %70 inden fazlasını AB ülkelerine gerçekleştiren Türkiye otomotiv yan sanayi sektörünün, alternatif pazarlara açılmasının son derece önemli olduğu aşikârdır. Bu kapsamda çoğunluğu petrodolar zengini Orta Doğu ülkeleri, ihracat portföyümüzün genişlemesi açısından uygun hedef pazarlar olarak ön plana çıkmaktadır. Bu ülkelerden biri olan İran gerek kalabalık nüfusu, gerek jeopolitik konumu gerekse ülkemiz ile olan tarihi ve kültürel yakınlığı nedeniyle önemli bir ihraç pazarıdır. Ülkemizin İran a olan ihracatında en önemli sorunlardan birisi A.B.D. ve Birleşmiş Milletlerin uyguladığı yaptırımlardan dolayı ödeme kanallarında yaşanmaktadır. Dünya genelinde ve ülkemizde birçok banka İran ile olan ticarete aracılık etmemektedir. Bunun yanı sıra İran ın dışa kapalı bir ekonomik anlayış benimsemesi sonucu getirdiği ithalat yasakları, yüksek gümrük vergisi oranları ve İran da yaşanan ekonomik kriz Türk firmalarının pazara girişini zorlaştırmaktadır. Bütün bunlara rağmen İran daki olumlu Türkiye ve Türk markası imajı, ülkenin Uzak doğu ve Orta Asya ya yakınlığı, genç, dinamik ve yenilikçi müşteri kitlesi ve ülke sanayisinin gelişmemiş olması nedeniyle İran, oto yan sanayi firmalarımız için potansiyel arz etmektedir. T.C. Ekonomi Bakanlığı,

5 Türkiye nin İran a oto yan sanayi ürünleri ihracatındaki mevcut durum, sorunlar, ikili işbirliği imkanları ve ülke pazarı hakkında ihracatçı firmalarımızın pazara giriş stratejilerini belirlemelerinde yol gösterici olması amacıyla gerçekleştirilen çalışmalar neticesinde İran da Otomotiv Yan Sanayi Yerinde Pazar Araştırması (YPA) yapılmasının faydalı olacağı görüşüne varılmıştır. Bu bağlamda araştırmanın, pazar araştırmasına konu olan otomotiv yan sanayinin en geliştiği ve ülke ticaretinin en önemli şehri olarak kabul edilen Tahran şehrinde Aralık 2012 tarihleri arasında yapılması uygun görülmüştür. Tahran ın önde gelen oto yan sanayi firmalarının üst düzey yöneticileri ile yapılan toplantılarda İran da, Türkiye açısından oto yan sanayi sektöründe öne çıkabilecek ürünlere yönelik tüketici tercihleri ve bu ürünlerin dağıtımı hakkında görüşülmüş, Türk menşeli ürünlerin İran pazarındaki payının nasıl arttırılabileceği ve İran ile iş yapabilmek için dikkat edilmesi gereken hususlar konuları üzerinde fikir alışverişinde bulunulmuştur. Bunun yanısıra otomotiv ve otomotiv yan sanayi sektörü hakkında ve diğer güncel gelişmeler konusunda yerinde gözlemlerde bulunulmuş, pazarda halihazırda Türk firmalarla ticaret yapmış ya da yapmayı planlayan İran lı firmalarla bilgi alışverişinde bulunulmuş ve mevcut sorunlar ile ikili ticaret olasılıkları üzerinde durulmuştur. Çalışma sonucunda elde edilen bilgiler, İran ile ticaretimizde özellikle ödeme kanallarında sorunlar yaşanmasına rağmen bu pazarın ülkemiz açısından önemli ve kaybedilmemesi gereken bir pazar olduğunu ortaya koymuştur. Pazar araştırması kapsamında görüşülen otomotiv firmalarına ilişkin ayrıntılı bilgiler sonraki bölümlerde detaylı olarak incelenecektir. Çalışmanın birinci bölümünde araştırma kapsamına giren oto yan sanayi ürünlerinin tanımı ve uluslararası sınıflandırmaları, Türkiye oto ana ve yan sanayinin gelişimi, mevcut durumu, üretimi ve dış ticareti ile ilgili bilgiler verilerek genel bir değerlendirme yapılmıştır. İkinci bölümde, dünyada otomotiv sanayi; üretim ve dünya ticaret verilerine dayandırılarak incelenmiş, dünyada otomotiv sanayinin mevcut durumu ve yönelişlerine dair açıklamalarda bulunulmuştur. T.C. Ekonomi Bakanlığı,

6 Üçüncü bölümde ise İran ın genel siyasi ve ekonomik yapılarının yanında, otomotiv ana ve yan sanayi pazarları, pazarların güçlü ve güçsüz yanları ile pazarlardaki fırsat ve tehditler, pazara giriş koşulları, dağıtım kanalları, ihracat prosedürleri, vergileri, standartları, vize rejimleri, medya araçları, ulaşım ve haberleşme imkânları incelenmiştir. Ayrıca, faydalı adresler ve ithalatçı adresleri bilgilerine yer verilmiştir. Son bölümde ise genel değerlendirme ve sonuç yer almaktadır. Çalışmanın, oto yan sanayi firmalarımızın İran ile olan mevcut ihracatlarını artırmalarına veya ihracat istikametlerini farklılaştırarak, yaşanmakta olan küresel ekonomik krizin etkilerini azaltmaları doğrultusunda katkıda bulunacağına inanılmaktadır. 2) TÜRKİYE DE OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ 2.1) OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ SEKTÖRLERİNİN SINIFLANDIRILMASI Otomotiv ana ve yan sanayi kapsamındaki ürünler, aşağıdaki uluslararası sınıflandırmalara göre tanımlanmaktadır. Tablo 1. Uluslararası Ticari Sınıflandırma (Standard International Trade Classification-SITC) SITC Açıklama Kauçuktan yeni dış lastikler Kauçuktan iç lastikler Fren Balataları, yastıkları Kara taşıtlarında kullanılan benzin motorları Kara taşıtlarında kullanılan dizel motorlar Benzinli motorlar için aksam ve parçalar Dizel motorlar için aksam ve parçalar Bilyalı Rulmanlar Transmisyon, krank ve kam milleri Yatak kovanları Dişliler T.C. Ekonomi Bakanlığı,

7 748.5 Volanlar Kaplinler Contalar Akümülatörler Manyetolar, bujiler, alternatörler, marş motorları, aydınlatma Şasiler Karoserler Tamponlar Emniyet kemerleri Fren sistem ve parçaları Diferansiyel kutuları Taşıyıcı akslar Diğerleri Binek otomobiller Kamyonlar 781 Otobüs, minibüs, midibüs Özel amaçlı motorlu taşıtlar 722 Traktörler Tablo 2. Gümrük Tarife ve İstatistik Pozisyonları Sınıflaması (Harmonized Commodity Description and Coding System-HS) Otomotiv Ana Sanayi GTİP Açıklama 8701 Traktörler 8702 Toplu halde yolcu taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 8703 Binek araçlar 8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 8705 Özel amaçlı motorlu taşıtlar 8709 Kısa mesafe eşya taşıyıcıları T.C. Ekonomi Bakanlığı,

8 Otomotiv Yan Sanayi GTİP Açıklama 8409 Motor Aksam ve Parçaları 4011; 4012; 4013 Dış ve İç Lastikler Jant ve Tekerlek Aksamı Montaj Karoseri Aksamı 8483 Transmisyon Mili, Yatak, Kovan ; Oto Camları Fren ve Servo Frenler Emniyet Kemerleri 8511 Ateşleme Cihazları 8507 Akümülatörler ve Aksam-Parçaları Debriyaj ve Aksam-Parçaları Akslar Radyatörler ; Filtreler 8482 Bilyeli Rulmanlar Vites Kutuları 8706 Kara Taşıtları için Motorlu Şasiler 8707 Kara Taşıtları için Karoserleri 8512 Farlar ve İşaret Cihazları Amortisörler Motorlu Taşıtlar için Kauçuk Parçalar Egzozlar, Susturucular ve Egzoz Boruları 8408 Dizel-Yarı Dizel Motorlar Dikiz Aynaları 8407 İçten Yanmalı Motorlar Motorların Yakıt, Yağ, Soğutma Pompaları Tamponlar ve Parçaları Fren Balataları Direksiyon Simitleri, Kolonları, Kutuları 9104 Motorlu Araçların Alet Tabloları İçin Saatler Motorlu Taşıtlarda Oturmaya Mahsus Mobilyalar T.C. Ekonomi Bakanlığı,

9 Klimalar 8484 Metal Tabakalı Contalar, Conta Takim ve Gruplar Diğer Aksam ve Parçalar 2.2) TÜRKİYE DE OTOMOTİV ANA SANAYİ Oto ana ve yan sanayi endüstrisi, günümüzde Türkiye imalat sanayinin lokomotif sektörlerinden biridir. Oto ana ve yan sanayi aynı zamanda savunma sanayi ve gemi inşa sanayinin de altyapısını oluşturmaktadır. Günümüzde Türkiye, Avrupadaki en büyük otobüs üreticisi ve ikinci en büyük hafif ticari araç üreticisidir. Otomotiv ana ve yan sanayi ihracatı 2012 yılında toplam ihracatın %6 sını oluşturmaktadır. Otomotiv ana ve yan sanayinin toplam imalat sanayi içindeki payı yaklaşık %5 civarındadır. Sektörde civarında çalışan bulunmaktadır. Türkiye de taşıt araçları sanayi üretime 1950 lerin ortalarında başlamış, üretim 1960 ların ortalarında hız kazanmıştır li yıllarda bazı prototip araçların üretilmesinden sonra, ilk montaj hattı 1954 te orduya jip ve kamyonet temini için kurulmuştur (Türk Willys Overland Limited) te ilk ticari kamyon montajı TOE-Türk Otomotiv Endüstrisi tarafından gerçekleştirilmiştir te ilk yerli otobüs montajına Otobüs Karoseri A.Ş. de MAGİRUS marka otobüslerin montajı ile başlanmıştır da otomotiv sanayi kendi modellerinin montajına da başlamıştır. O dönemlerin otomobili ANADOL şimdi bir nostaljidir. Bunu takip eden üç yıl içinde, binek otomobil üreten montaj fabrikaları (Tofaş-Fiat, Oyak-Renault, ) imalata başlamıştır. İki büyük otomobil üreticisi TOFAŞ ve OYAK-RENAULT, İtalyan ve Fransız lisanslarıyla 1971 de imalat hatlarını kurmuşlardır yılında Otomarsan-Otobüs Karoseri ve Motorlu Araçlar A.Ş 0302 serisi otobüslerin üretimine başlamıştır. Son yıllarda ise Japon ve Güney Koreli otomobil üreticileri Türkiye de ortak girişimler başlatmışlardır yılında ise tasarımı Türkiye de geliştirilen kamyonların İspanya, Portekiz ve İngiltere ye ihracatı devam etmektedir. Otomobilde ise büyük Türk otomotiv üreticileri, lisansları altında üretim yaptıkları Batılı otomotiv üreticilerinin dünya üretim merkezi olma yolunda ilerlemektedirler. T.C. Ekonomi Bakanlığı,

10 Bugün 15 firma binek otomobil, otobüs, kamyon, kamyonet, minibüs, midibüs ve çekici gibi çeşitli araçların üretimini yapmaktadır. Binek otomobil üreten beş firma vardır (RENAULT, TOFAŞ (FIAT), TOYOTA, HYUNDAI, HONDA). Onbir firma kamyon ve kamyonet üretmektedir (ANADOLU ISUZU, BMC, ASKAM (CHRYSLER), HYUNDAI, KARSAN M.A.N., MERCEDES-BENZ, FORD OTOSAN, OTOKAR, OTOYOL, TEMSA). Onbir firma otobüs ve minibüs imal etmektedir (ASKAM, ISUZU, BMC, KARSAN, MERCEDES-BENZ, HYUNDAI, OTOKAR, FORD OTOSAN, OTOYOL, TEMSA, M.A.N.) Tablo 3. Otomotiv Sanayi Üreticileri Firma Yeri Ürünler HONDA GEBZE/KOCAELİ Binek otomobil ANADOLU ISUZU İSTANBUL Kamyon, kamyonet, midibüs O.S. ASKAM GEBZE/KOCAELİ Çekici, kamyon, kamyonet, minibüs B.M.C. İZMİR Kamyon, kamyonet, otobüs, minibüs, midibüs, çekici FORD OTOSAN İSTANBUL/ESKİŞEHİR, Kamyon, kamyonet, minibüs KOCAELİ HYUNDAI ASSAN KOCAELİ Binek otomobil, kamyonet, minibüs KARSAN BURSA Kamyonet, minibüs, midibüs M.A.N. ANKARA Çekici, kamyon, otobüs M. BENZ İSTANBUL/AKSARAY Çekici, kamyon, otobüs, minibüs OTOKAR SAKARYA Kamyonet, minibüs OTOYOL SAKARYA Minibüs, kamyon, kamyonet, midibüs O. RENAULT BURSA Binek otomobil TEMSA ADANA Kamyon, kamyonet, otobüs, midibüs TOFAŞ BURSA Binek otomobil, kamyonet TOYOTA SAKARYA Binek otomobil Kaynak: Otomotiv Sanayicileri Derneği (OSD) T.C. Ekonomi Bakanlığı,

11 Sektörde bulunan ana ve yan sanayi kuruluşları genellikle Marmara Bölgesinde yerleşmiştir. Bursa da iki büyük otomobil fabrikasının ve iki adet Organize Sanayi Bölgesi nin bulunması nedeniyle otomotiv sanayi özellikle bu ilde yoğunlaşmıştır. Otomotiv sanayi üreticilerinin 4 adedi Kocaeli nde, 3 adedi Bursa da, 3 adedi İstanbul da, 1 adedi İzmir de, 3 adedi Sakarya da, biri Ankara da biri de Eskişehir dedir. Adana da otobüs üretim ve yan sanayi bulunmaktadır. Türk Otomotiv Sanayinin mevcut motorlu araç üretim miktarı 2011 yılı itibariyle adet/yıldır. Hafif araçların (otomobil, kamyonet ve minibüs) toplam kurulu üretim miktarı 2011 yılı itibariyla adet/yıldır. Otobüs üretiminde bulunan 6 firma mevcuttur. Bu firmaların toplam kurulu üretim kapasiteleri 2011 yılı itibarıyla adet/yıldır. Tablo 4. Araç Üretimi (adet) Değişim (%) Binek otomobil Kamyon Kamyonet Otobüs Minibüs Midibüs Taşıt Araçları Toplam Kaynak : OSD Traktör Üretimi (adet) Ürün Değişim (%) Traktör Kaynak:OSD T.C. Ekonomi Bakanlığı,

12 Tablo 5. Türkiye Araç Parkı (adet) Binek oto Kamyon Kamyonet Otobüs Minibüs Traktör TOPLAM Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Türkiye de, 2011 yılında 8,1 milyonu otomobil olmak üzere toplam araç parkı 16 milyon adede ulaşmıştır. İstanbul Sanayi Odası'nın açıkladığı Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Şirketi araştırmasında, 2011 yılında oto sanayi sektöründe faaliyet gösteren firmaların hemen hepsi bulunmaktadır. Bu firmalar; Ford Otomotiv Sanayi A.Ş., Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye A.Ş., Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları A.Ş., Tofaş Türk Otomobil Fabrikaları A.Ş., Mercedes-Benz Türk Anonim Şirketi, Hyundai Assan Otomotiv San. ve Tic. A.Ş., BMC Sanayi ve Ticaret A.Ş., Man Türkiye A.Ş., Temsa Sanayi ve Ticaret A.Ş., Türk Traktör ve Ziraat Makineleri A.Ş., Uzel Makine, Honda T.C. Ekonomi Bakanlığı,

13 Türkiye A.Ş., Otokar Otobüs Karoseri Sanayi A.Ş., Anadolu Isuzu Otomotiv Sanayi ve Ticaret A.Ş., Karsan Otomotiv Sanayi ve Ticaret A.Ş. ve Otoyol Sanayi A.Ş. dir. 2.3) TÜRKİYE DE OTOMOTİV YAN SANAYİ Türkiye Oto Yan Sanayi Gelişimi 1960 lı yıllarda tüm parçalar ana sanayi üretici firmaları içinde üretilirken, kapasitelerin artması ve yan sanayideki yatırımların gelişmesiyle birlikte sektörde önemi ve ağırlığı bulunan yan sanayi oluşmuştur. Türkiye oto yan sanayi 1964 yılında çıkarılan Montaj Sanayi Talimatıyla tam anlamıyla korumaya alınmıştır. Ana sanayide yerli yüzde oranının artırılması mecburiyeti ile yan sanayiimizin giderek güçlenmesi ve gelişmesi sağlanmıştır. Ana üreticilerin teknik ve ekonomik desteği ile kurulan ve gelişen yan sanayi, bugün kendi alanında önemli bir potansiyel göstermektedir. Yan sanayide AB firmalarının ağırlığı daha da fazladır. 130'un üzerinde AB ve 10 un üzerinde AB dışı firma, yan sanayide lisans ve ortak yatırım kurmak suretiyle işbirliği içindedir. Türkiye de otomotiv yan sanayi, otomotiv sanayiindeki gelişmelerin sonucunda hızla gelişmiştir. Türk otomotiv yan sanayi yüksek kapasitesi, geniş ürün yelpazesi ve yüksek standartlarıyla otomotiv endüstrisine ve 10,9 milyon adet olan Türkiye taşıt araçları parkına parça sağlamaktadır. Ayrıca ihracat potansiyeli yüksek bir sektördür. Otomotiv ana sanayiimizde 1964 lerde %15 olan yerli parça kullanım oranı bugün bazı araçlarda % 90 lar seviyesini aşmıştır. Türkiye de Otomotiv Yan Sanayinde Mevcut Durum Türk otomotiv ana sanayiinde faaliyette bulunan firmalar, oto yan sanayi firması ile doğrudan çalışmaktadır. Türkiye de adet yan sanayi firması mevcuttur. Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği ne göre Türk oto yan sanayi 2012 yılı ihracatı 8.2 milyar Dolar olarak gerçekleşmiştir. Otomotiv yan sanayii, mamul üretim kapasitesi, mamul çeşitliliği ve ulaştığı standartlar itibariyle, ülkemizde imal edilen taşıt araçları için gerekli olan yedek parçaların en az % 80 ini karşılayabilecek düzeye erişmiştir. Bu parçalar: T.C. Ekonomi Bakanlığı,

14 Komple motor ve motor parçaları Aktarma organları Fren sistemleri ve parçaları Hidrolik ve havalı aksamlar Süspansiyon parçaları Emniyet aksamları Kauçuk ve lastik parçalar Şasi aksam ve parçaları Dövme ve döküm parçalar Elektrik ekipmanları ve aydınlatma sistemleri Aküler Oto camları Koltuklar Türk otomotiv ana ve yan sanayi, başta Bursa olmak üzere Marmara Bölgesi nde yoğunlaşmıştır. İki büyük otomobil fabrikasının Bursa da bulunması ve iki adet Organize Sanayi Bölgesi nin kurulmuş olması otomotiv sanayiinin özellikle bu ilde yoğunlaşmasına neden olmuştur. Endüstrinin yoğun olduğu diğer şehirler İstanbul, İzmir, Kocaeli, Ankara, Konya, Adana ve Manisa olarak sıralanmaktadır. Türkiye nin çeşitli yerlerinde dağınık bir şekilde faaliyet gösteren ve otomotiv sektörüne parça üreten TAYSAD (Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği) mensubu 210 üyeden 59 u biraraya gelerek, sorunlarının çözümünü sağlamak üzere ortak girişim grubu oluşturmuş ve TOSB u (Taysad Organize Sanayi Bölgesi) kurmuşlardır. TOSB, Otomotiv Sektörüne parça üreten yerli ve yabancı sermayeli tüm firmaların, Türkiye de gerçekleştirecekleri yatırımları için seçtikleri en önemli merkez özelliğini taşımaktadır. Bölgede, halen üretim faaliyetinde bulunan 40 üye ve kişinin çalıştığı 40 fabrika bulunmaktadır. Sektördeki bilgi birikimi, tecrübe, geniş ürün yelpazesi, yüksek ihracat potansiyeli ve Türkiye nin coğrafi avantajlarından dolayı, oto yan sanayi sektörü yabancı yatırımcıları kendine çekmektedir. Şu anda otomotiv yan sanayinde 192 yabancı sermaye ortaklığı bulunmaktadır Dünyadaki büyük şirketlerin pek çoğu Türk firmalarıyla ortak yatırımlar yapmışlardır. T.C. Ekonomi Bakanlığı,

15 Oto yan sanayi kalite belgelendirmeleri için yoğun çabalar sarf etmektedir. TAYSAD üyelerinden 115 tanesi ISO 9000 Serisi kalite belgelerine sahiptirler. Türk oto yan sanayicileri Avrupa Kalite Ödülleri nde (European Quality Award) Türk firmalarının öncüleri olmuşlardır. Oto lastiği imalatçısı BRİSA, 1996 da Avrupa Kalite Ödülü nü alan ilk Türk firması olmuştur. Daha sonra BEKSA, 1997 de KOBİ dalında Avrupa Kalite Ödülü nü almıştır de kurulmuş olan BEKSA, lastiklerde kullanılan çelik kuşaklar ve yüksek basınç hortumları için hortum telleri üretmektedir yılında, dünyanın ikinci en büyük otomotiv sistemleri üreticisi Bosch Grubuna ait Bosch San. ve Tic. AŞ Bursa Fabrikası, dünyanın kurumsal mükemmellik alanında en saygın ödülleri arasında yer alan Avrupa Kalite Büyük Ödülü'nü kazanmıştır. Bosch San. ve Tic. AŞ enjektör, enjektör gövdesi, raylı sistemler için enjektör üretmektedir. Bosch Bursa fabrikası 2008 yılında aynı ödülü ikinci kez alan tek Türk firması olmuştur. 2.4) TÜRKİYE'NİN OTOMOTİV YAN SANAYİ DIŞ TİCARETİ Otomotiv Yan Sanayi İhracatı Bir motorlu taşıt, farklı yapı, malzeme ve teknoloji ile üretilen ve özgün yöntemlerle ve birbiri ile uyumlu olarak bir araya getirilen dolayında parçadan oluşmaktadır. Bu parçaların üretiminde demir ve çelik, hafif metaller, plastik ve lastik, boya ve benzeri kimyasal maddeler ile cam kullanılmaktadır. Parçaların büyük bölümü yan sanayide üretilmekte ve ana sanayi bunları montaj yolu ile birleştirmek suretiyle taşıt aracını üretmektedir. Bu nedenle motorlu taşıt araçları imalat sanayii, demir-çelik sanayii başta olmak üzere hafif metaller, plastik, lastik ve cam sanayii gibi ham madde üreten sanayii ile doğrudan ilişki içindedir. Pazardaki yoğun rekabet nedeni ile her geçen gün değişen ürün teknolojilerinin gerektirdiği yeni malzeme ve teknikler taşıt araçları sanayii ile ham madde sanayii arasında çok yakın işbirliğinin kurulmasını gerektirmektedir. Otomotiv sanayii kurulduğu yıllardan beri dünya otomotiv sanayii ile yakın bir entegrasyon içindedir li yıllarda lisans alarak Teknik İşbirliği ile başlayan üretim işbirliği, 1980 li yılların ortasından sonra giderek artan yabancı sermaye katılımı ile Ekonomik İşbirliği ne dönüşmüştür. T.C. Ekonomi Bakanlığı,

16 1990 yılına kadar geçen süre içinde, ülkemizde imal edilen her türlü motorlu araç, otomotiv yan sanayiinin gelişmesini de sağlamıştır. Kapasite artışı yanında rekabet için teknoloji yenileme ve Ar- Ge çalışmaları 1990 lı yıllardan itibaren büyük hız kazanmıştır. Bu yıllarda çağdaş üretim teknikleri, yoğun eğitim programları ile uygulamaya geçirilmiş ve özellikle kalite yönetim sistemleri kurularak, firmalar uluslararası kuruluşlar tarafından belgelendirilmiştir. Türkiye oto yan sanayiimizde 90 lı yıllara kadar bazı mamuller dışındaki tüm parçalar günün teknolojisine uygun yatırımlar ile üretilmiş, üretilen milyonlarca araçta yerli katkı oranı % 90 ları aşmış, yan sanayiimiz bu şekilde ithal ikame görevini başarı ile tamamlamıştır lı yıllardan sonra, ana sanayideki yeni model araç yatırımlarına paralel olarak yan sanayide de çok önemli yabancı ortaklıklar ve büyük yatırımlar gerçekleştirilmiştir. Türkiye nin oto yan sanayi ihracatı, dünya ihracatı ile karşılaştırıldığında 1993 yılına kadar küçük ölçekte gerçekleşmiştir. Son 10 yılda sektör büyük çabalarla ihraç potansiyelini artırmıştır. İhracatın istikrarlı hale gelmesinde Türkiye deki üretimin uluslararası sanayi ve ticaretle entegrasyonundaki başarı dikkate değer bir gelişmedir. Artık birçok firmamız Türkiye de üretilen dünya araçlarında ortak tasarımcı olarak yer almaktadır. Yan sanayi bugüne kadar sürdürdüğü gelişimini, gerek doğrudan yurt dışındaki üreticilere ve gerek yenileme pazarına ihracatını arttırarak devam ettirmiştir. Yan sanayiinin AB pazarına yönelik ihracatının daha da gelişeceği tahmin edilmektedir. Türkiye nin oto yan sanayi ihracatı 1997 yılında 896 milyon dolar iken 2012 yılında 8.2 milyar dolara ulaşmıştır. İhracatı yapılan başlıca parçalar motor aksam ve parçaları, dış ve iç lastikler, montaj karoseri aksamı, jantlar, kauçuk parçalar, transmisyon mili, frenler ve servo frenlerdir. Aslında, Türkiye parçalar halinde pek çok otomobil, otobüs ve kamyon ihraç etmektedir. Oto yan sanayinin ihracatında başta gelen şehirler sırasıyla Bursa, İstanbul, Kocaeli ve İzmir dir. Oto yan sanayi ürünleri dünyanın pek çok ülkesine ihraç edilmektedir. Başlıca ihraç pazarları Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Rusya Federasyonu, Irak ve İran dır yılında oto yan sanayi ihracatının %66 sı başta Almanya, İtalya, Fransa ve İngiltere olmak üzere AB ülkelerine T.C. Ekonomi Bakanlığı,

17 yapılmıştır. Türk firmaları, OPEL, VW, FORD, GM gibi pek çok Batılı üreticiye parça sağlamaktadırlar. Tablo 6. Otomotiv Yan Sanayi İhracatı (değer: USD) GTIP ÜRÜNLER KODU 8409 Motor Aksam ve Parçaları 4011; Dış ve İç ; 4013 Lastikler Jant ve Tekerlek Aksamı Montaj Karoseri Aksamı 8483 Transmisyon Mili, Yatak, Kovan ; Oto Camları Fren ve Servo Frenler Emniyet Kemerleri 8511 Ateşleme Cihazları 8507 Akümülatörler ve Aksam- Parçaları Debriyaj ve Aksam T.C. Ekonomi Bakanlığı,

18 Parçaları Akslar Radyatörler ; Filtreler Bilyeli Rulmanlar Vites Kutuları Kara Taşıtları için Motorlu Şasiler 8707 Kara Taşıtları için Karoserleri 8512 Farlar ve İşaret Cihazları Amortisörler Motorlu Taşıtlar için Kauçuk Parçalar Egzozlar, Susturucular ve Egzoz Boruları 8408 Dizel-Yarı Dizel Motorlar Dikiz Aynaları İçten Yanmalı Motorlar Motorların Yakıt, Yağ, T.C. Ekonomi Bakanlığı,

19 Soğutma Pompaları Tamponlar ve Parçaları ; Fren Balataları Direksiyon Simitleri, Kolonları, Kutuları 9104 Motorlu Araçların Alet Tabloları İçin Saatler Motorlu Taşıtlarda Oturmaya Mahsus Mobilyalar Klimalar Hava Yastıkları Diğer Aksam ve Parçalar TOPLAM Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Tablo 7. Ülkelere Göre Oto Yan Sanayi İhracatı (değer : USD) ÜLKELER Almanya Fransa İngiltere T.C. Ekonomi Bakanlığı,

20 İtalya Rusya Romanya Irak İran A.B.D İspanya Belçika Polonya Brezilya Mısır Hollanda Suudi Arabistan Cezayir Avusturya Çek Cumhuriyeti Arjantin Diğerleri Toplam Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Otomotiv Yan Sanayi İthalatı Türkiye'nin oto yan sanayi ithalatı 2010 yılında 10,4 milyar dolar, 2011 yılında 12,5 milyar dolar ve 2012 yılında da 13,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. İthalatı yapılan başlıca parçalar dizel ve yarı dizel motorlar, vites kutuları, iç-dış lastikler, montaj karoseri aksamı, motor aksam ve parçaları, ve akslar ile transmisyon aksamıdır. Yeni modellerin birçok parçası ithal edilmektedir. Türkiye'nin ithalat yaptığı başlıca ülkeler Fransa, Almanya, İtalya, İngiltere, Çin ve Japonya'dır. T.C. Ekonomi Bakanlığı,

21 Tablo 8. Oto Yan Sanayi İthalatı (değer: USD) GTIP KODU ÜRÜNLER Motor Aksam ve Parçaları 4011; Dış ve İç ; 4013 Lastikler Jant ve , , , Tekerlek Aksamı Montaj , , , ,00 Karoseri Aksamı 8483 Transmisyon , , , ,00 Mili, Yatak, Kovan ; Oto Camları , , , , Fren ve Servo , , , ,00 Frenler Emniyet , , , ,00 Kemerleri 8511 Ateşleme , , , ,00 Cihazları 8507 Akümülatörler , , , ,00 ve Aksam- Parçaları Debriyaj ve , , , ,00 Aksam- Parçaları Akslar , , , ,00 T.C. Ekonomi Bakanlığı,

22 Radyatörler , , , , ; Filtreler , , , , Bilyeli , , , ,00 Rulmanlar Vites Kutuları , , , , Kara Taşıtları için Motorlu Şasiler 8707 Kara Taşıtları için Karoserleri 8512 Farlar ve İşaret Cihazları , , , , , , , , , , , , Amortisörler , , , , Motorlu Taşıtlar için Kauçuk Parçalar Egzozlar, Susturucular ve Egzoz Boruları 8408 Dizel-Yarı Dizel Motorlar , , , , , , , , , , , , Dikiz Aynaları , , , , İçten Yanmalı Motorlar Motorların Yakıt, Yağ, Soğutma Pompaları , , , , , , , ,00 T.C. Ekonomi Bakanlığı,

23 Tamponlar ve Parçaları ; Fren Balataları Direksiyon Simitleri, Kolonları, 9104 Motorlu Araçların Alet Tabloları İçin Saatler Motorlu Taşıtlarda Oturmaya Mahsus Mobilyalar , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Klimalar , , , , Hava , , , ,00 Yastıkları Diğer Aksam , , , ,00 ve Parçalar TOPLAM Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Tablo 9. Ülkelere Göre Oto Yan Sanayi İthalatı (değer : USD) ÜLKELER Almanya Fransa İtalya İngiltere Çin Japonya Polonya T.C. Ekonomi Bakanlığı,

24 İspanya Güney Kore Çek Cumhuriyeti A.B.D Hindistan Romanya Macaristan Tayvan İsveç Slovak Cumhur Hollanda Tayland Brezilya Diğer TOPLAM Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) 2.5) TÜRKİYE DE OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ FUARLARI Otomotiv ana ve yan sanayi ile ilgili olarak yurtiçinde 2013 yılı boyunca 10 adet fuar düzenlenmesi planlanmıştır. Söz konusu fuarlar ile ilgili detaylı bilgi edinmek için Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği - TOBB un resmi fuar sitesi olan web sitesi ziyaret edilebilir. Tablo 10. Türkiye Fuar Tablosu FUAR ADI BAŞLANGIÇ TARİHİ BİTİŞ TARİHİ KONUSU ŞEHİR Automechanika İstanbul 7.Uluslararası Otomotiv Üretim, Dağıtım ve Tamir Fuarı Otomotiv Uluslararası Otomotiv Yan 11 Nisan Nisan Uluslararası Tüyap Fuar ve 2013 Otomotiv Üretim, Kongre Merkezi/ Dağıtım ve İstanbul Tamir 11 Nisan Nisan Son Kullanıcıya İstanbul Fuar 2013 Gelene Kadar Bir Merkezi Yeşilköy T.C. Ekonomi Bakanlığı,

25 Sanayi, Yedek Parça, Aksesuar ve Servis Ekipmanları Fuarı Çukurova Otoshow Fuarı Nisan Nisan 2013 Arüsder 2013 Araçüstü 01 Mayıs Mayıs Ekipmanları Fuarı 2013 Subconist Mayıs Uluslararası Yan Sanayi Haziran Ürünleri Fuarı 2013 Afyonkarahisar Otomobil, 12 Eylül Eylül Ticari Araçlar Ve Yan Sanayi 2013 Fuarı Gaziantepautoshow Otomobil 28 Eylül Ekim ve Ticari Araçlar Fuarı Trakya Autoshow Ekim Ekim 2013 İzmir Autoshow Otomobil ve 22 Ekim Ekim Ticari Araçlar Fuarı 2013 Bursa Otoshow 2013 Bursa Kasım Kasım Otomobil, Ticari Araçlar, 2013 Motosiklet, Bisiklet ve Aksesuarları Fuarı Comvex İstanbul Kasım Kasım Ticari Araçlar, Otobüs Ve Yan 2013 Sanayi Fuarı Otomobili Harekete Geçiren Tüm Parçalar Otomobil Ticari Araçlar, Motosiklet, Bisiklet ve Aksesuarları Araç Üstü Ekipmanları Ana Sanayi Firmalarının Yan Sanayicilerle Buluşması Otomobil, Ticari Araçlar, Motosiklet, Bisiklet, LPG Sistemleri, Yan Sanayi Otomobil ve Ticari Araçlar Otomobil, Ticari Araçlar, Motosiklet, Bisiklet, Modifiye, Aksesuarlar Otomobil ve Hafif Ticari Araçlar Otomobil, Ticari Araçlar Ticari Araçlar, Otobüs ve Yan Sanayi /İstanbul Tüyap Adana Uluslararası Fuar ve Kongre Merkezi Adana İstanbul Fuar Merkezi Yeşilköy/ İstanbul İstanbul Fuar Merkezi Yeşilköy /İstanbul Kültürpark Belediye Fuar Alanı / Afyonkarahisar OFM Ortadoğu Fuar Merkezi /Gaziantep Lüleburgaz Semt ve Fuar Alanı /Edirne Uluslararası İzmir Fuar Alanı/İzmir Bursa Uluslararası Fuar ve Kongre Merkezi/Bursa Tüyap Fuar ve Kongre Merkezi/ İstanbul T.C. Ekonomi Bakanlığı,

26 3) DÜNYA DA OTOMOTİV SANAYİ 3.1) DÜNYA DA OTOMOTİV ÜRETİMİ Otomotiv Sanayi 1900 lü yılların başında kurulmuştur. Dünya otomotiv sanayiinde 1910 yılından itibaren Ford tarafından ABD de temelleri atılan seri imalat ABD ve dış pazarlarda etkilerini sürdürmüş ve geniş bir pazar, ucuz ve vasıfsız bir işçiliğin olduğu bir ortamda gelişmiştir li yıllarda yaşanan kriz seri imalata dayalı ABD ve Avrupalı üreticilerin rekabet gücünü sarsmıştır. Japonya bu yıllarda yığın üretimi ile maliyet ve kalitede önemli gelişmeler sağlayarak uluslararası rekabette ilk sıraya yükselmiştir. Japonya nın bu başarısı ABD ve Avrupalı üreticilerde sarsıntı yaratmıştır li yıllarda, dünya otomotiv sektörü, Japonya, Kuzey Amerika ve Avrupa daki geniş piyasaların belli bir doyuma ulaşması ve Japonların tasarım ve üretim tekniklerinde gösterdikleri gelişme sonucu daha fazla üretim avantajını yakalaması ve yeni teknolojileri geliştirmesi ile yeniden yapılanma sürecine girmiştir. Dünya otomotiv üretimi 2011 yılında, 2010 yılına göre yüzde 2 oranında artarak 79,9 milyon adede ulaşmıştır yılı motorlu araç üretimi AB (27 Ülke) de 2010 yılına göre yüzde 3,2 oranında artarak 17,6 milyon adet olmuş ve AB nin Dünya otomotiv üretimindeki payı yüzde 25,5 düzeyinde gerçekleşmiştir. AB (Yeni Üyeler) nin 2011 yılı otomotiv üretimi 2010 yılına göre yüzde 3,4 artarak 3,39 milyon adede yükselmiştir. Dünya otomotiv üretimi 2011 yılında, Amerika bölgesinde 2010 yılına göre 8,7 oranında artış göstermiştir. Bölge üretiminden pay alan NAFTA ülkelerinde toplam üretim 2011 yılında %10,6 oranında artarak 13,4 milyon adet, Güney Amerika ülkelerinde ise %3 lük artışla 4,3 milyon adede ulaşmıştır. Asya-Pasifik bölgesinde de 2011 yılı üretim miktarları %0,9 oranında azalarak toplamda 41 milyon adede ulaşmıştır. Dünya araç üretiminde en büyük 10 üretici firma; General Motors, Toyota, Ford (Jaguar-Volvo), Volkswagen Group, Suzuki, Nissan, Honda, PSA Peugeout-Citroen, Hyundai-Kia, Renault-Dacia- Samsung olarak sıralanmaktadır. Bu firmalar, 2011 verilerine göre, toplam motorlu araç üretiminin %67 sini gerçekleştirmekte ve 70 civarında ülkede üretim tesisleri bulunmaktadır. T.C. Ekonomi Bakanlığı,

27 Bu firmalar üretimlerini gelişmekte olan pazarlara, vergi ve girdi maliyetleri açısından daha uygun koşullara sahip ülkelere kaydırmaktadırlar. Üstün işgücü, yüksek kalite anlayışı, gelişmiş yan sanayisi, uluslararası teknik mevzuata uyumlu yapısı ve güçlü lojistik, enerji ve iletişim altyapıları ile Türkiye bu küreselleşme sürecinde önemli üretim merkezlerinden biri haline gelmiş olup, 2011 yılı motorlu araç üretiminde Dünya da 15. Avrupa da 5. sırada bulunmaktadır. Tablo 11. Dünya Motorlu Araç Üretimi (adet) % değişim AVRUPA 19,797,591 21,070, % - AVRUPA BİRLİĞİ 17,078,825 17,627, % 27 Ülke - AVRUPA BİRLİĞİ 13,797,321 14,233, % 15 Ülke Avusturya 104, , % Belçika 555, , % Finlandiya 6,665 2, % Fransa 2,229,421 2,242, % Almanya 5,905,985 6,311, % İtalya 838, , % Hollanda 94,132 40, % Portekiz 158, , % İspanya 2,387,900 2,353, % İsveç 217, , % İngiltere 1,393,463 1,463, % - AVRUPA BİRLİĞİ 3,281,504 3,393, % Yeni Üyeler Çek Cumhuriyeti 1,076,384 1,199, % Macaristan 211, , % Polonya 869, , % Romanya 350, , % Slovakya 561, , % Slovenya 211,34 174, % T.C. Ekonomi Bakanlığı,

28 -DİĞER AVRUPA 1,624,209 2,254, % Sırbistan 18,033 26, % BAĞIMSIZ 1,606,176 2,227, % DEVLETLER TOPLULUĞU Rusya 1,403,244 1,988, % Belarus 15,249 24, % Ukrayna 83, , % Özbekistan 156,88 179, % TÜRKİYE 1,094,557 1,189, % AMERİKA 16,367,398 17,787, % -NAFTA 12,173,015 13,468, % Kanada 2,068,189 2,134, % Meksika 2,342,282 2,680, % USA 7,762,544 8,653, % -GÜNEY AMERİKA 4,194,383 4,319, % Arjantin 716,54 830, % Brezilya 3,381,728 3,406, % Şili 4, % Kolombiya 41,714 32, % Ekvator 22,335 23, % Peru 0 0 Uruguay 0 0 Venezüella 104, , % ASYA-PASİFİK 40,930,255 40,574, % Avustralya 244, , % Çin 18,264,761 18,418, % Hindistan 3,557,073 3,926, % Endonezya 702, , % İran 1,599,454 1,648, % Japonya 9,628,920 8,398, % Malezya 567, , % Pakistan 152,97 162, % T.C. Ekonomi Bakanlığı,

29 Filipinler 65,625 53, % G.Kore 4,271,741 4,657, % Tayvan 303, , % Tayland 1,644,513 1,457, % Vietnam 42,286 31, % AFRİKA 515, , % Botswana 0 0 Mısır 116,683 81, % Kenya 660 2, % Libya 0 0 Fas 42,066 59, % Nijerya 0 0 G.Afrika 472, , % Sudan 0 0 Tunus 2,801 1,86 Zimbabwe % TOPLAM 77,610,320 79,989, % Kaynak: OICA (Organisation Internationale Des Constructeurs D'automobiles - International Organization of Motor Vehicle Manufacturers) Otomobil üretimi, Dünya motorlu araç üretimi içinde %74,6 ile en büyük paya sahip ürün grubudur. Dünya otomobil üretiminde Avrupa Birliği ve EFTA ülkeleri birinci sıradadırlar, ancak Japonya ve Kore nin uluslararası pazarlardaki pazar payı üstünlükleri devam etmekte, kendi pazarlarını ise aşırı korumaktadırlar. Pazarlama kanalları açısından Almanya, Fransa, İtalya ve İngiltere gibi ülkeler incelendiğinde, ana sanayi firmalarının çoğunlukla belirli yan sanayi firmalarından ürün aldıkları ve üretimi aksatmamak için mevcut yan sanayi firmaları ile çok sıkı bağlantıları olduğu görülmektedir. Ana sanayi firmaları yan sanayi firmalarının kendilerine yakın çalışmalarını ve teknolojik gelişmeyi yakından takip etmelerini arzu etmektedirler. Dünya otomobil üretimi 2011 yılında 59 milyon adet seviyesinde gerçekleşmiş, üretim bir önceki seneye göre % 2 oranında artmıştır yılında Dünya nın en fazla otomobil üreten bölgeleri T.C. Ekonomi Bakanlığı,

30 sırasıyla, Asya-Pasifik (%46,8), Avrupa (%34,9), Kuzey Amerika (%11,8) bölgesidir dönemi üretim rakamlarına bakıldığında Dünya otomobil üretiminde Asya-Pasifik (%+1,8),Güney Amerika(%+6,1) ve Bağımsız Devletler Topluluğu(%+13,4) ülkelerinin payının gittikçe artmakta olduğu buna karşın Avrupa (%-5) ve Kuzey Amerika (%-4,1) bölgelerinin payının azalmakta olduğu görülür. Dünya da 2011 yılı itibariyle en fazla otomobil üreten ülkeler ve payları şöyledir: Çin (%23,7), ABD (%14,7), Almanya (%9,8), Japonya (%11,8), Güney Kore (%7,1), Hindistan (%5), Brezilya (%4,2), Fransa(%3,2), İspanya (%3,1), İngiltere (%2,2). Türkiye Dünya otomobil üretimde %1 lik pay ile 16.sıradadır. Tablo 12. Dünya Otomobil Üretimi (adet) % değişim AVRUPA 17,242,565 18,250, % - AVRUPA BİRLİĞİ 15,260,094 15,669, % 27 Ülke - AVRUPA BİRLİĞİ 12,110,446 12,425, % 15 Ülke Avusturya 86, , % Belçika 528, , % Finlandiya 6,385 2, % Fransa 1,924,171 1,931, % Almanya 5,552,409 5,871, % İtalya 573, , % Hollanda 48,025 40, % Portekiz 114, , % İspanya 1,913,513 1,819, % İsveç 177, , % İngiltere 1,270,444 1,343, % - AVRUPA BİRLİĞİ 3,149,648 3,244, % Yeni Üyeler Çek Cumhuriyeti 1,069,518 1,191, % Macaristan 208, , % Polonya 785, , % Romanya 323, , % T.C. Ekonomi Bakanlığı,

31 Slovakya 561, , % Slovenya 201, , % -DİĞER AVRUPA 1,379,077 1,940, % Sırbistan 17,384 25, % BAĞIMSIZ 1,361,693 1,914, % DEVLETLER TOPLULUĞU Rusya 1,208,362 1,738, % Belarus Ukrayna 75,261 97, % Özbekistan 130, , % TÜRKİYE 603, , % AMERİKA 8,228,067 8,766, % -NAFTA 5,084,330 5,613, % Kanada 967, , % Meksika 1,386,148 1,657, % USA 2,731,105 2,966, % -GÜNEY AMERİKA 3,143,737 3,152, % Arjantin 508, , % Brezilya 2,584,690 2,534, % Şili Kolombiya 37,197 28, % Ekvator Peru Uruguay Venezüella 73,757 69, % ASYA-PASİFİK 32,414,823 32,479, % Avustralya 205, , % Çin 13,897,083 14,485, % Hindistan 2,831,542 3,038, % Endonezya 496, , % İran 1,367,014 1,413, % Japonya 8,310,362 7,158, % T.C. Ekonomi Bakanlığı,

32 Malezya 522, , % Pakistan 130, , % Filipinler 56,128 45, % G.Kore 3,866,206 4,221, % Tayvan 251, , % Tayland 554, , % Vietnam 40,334 29, % AFRİKA 356, , % Botswana Mısır 76,412 53, % Kenya Libya Fas 35,546 54, % Nijerya G.Afrika 295, , % Sudan Tunus Zimbabwe TOPLAM 58,242,327 59,870, % Kaynak: OICA (Organisation Internationale Des Constructeurs D'automobiles - International Organization of Motor Vehicle Manufacturers) 3.2) DÜNYA DA OTOMOTİV YAN SANAYİ DIŞ TİCARETİ Dünya oto yan sanayi üretimi, dünya oto ana sanayideki ilerlemelere paralel olarak gelişimini sürdürmüş, teknoloji, kalite ve maliyet konusunda önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Dünya oto yan sanayi üretiminde geleceğe bakıldığında oto ana sanayi ile uzun vadeli, şeffaf ve karşılıklı güvene dayanan işbirliklerinin öneminin artacağı, oto ana ve yan sanayi arasında düzenlenen ortak tasarım projelerinin daha da yaygınlaşacağı anlaşılmaktadır. T.C. Ekonomi Bakanlığı,

33 Son yıllarda dünya otomotiv sektöründe teknolojik gelişmeler sonucu üretimde büyük oranda yoğunlaşma olmuş, birleşme, satın alma veya ortaklık yolu ile şirket sayısının azalması sonucu bu yoğunluk giderek artmış ve böylece sektörde aşırı kapasite ve rekabet hüküm sürmeye başlamıştır. Dünya ihracatında, Türkiye otomotiv ana ve yan sanayi sektörünün payı %1 civarındadır. Dünya otomotiv ana ve yan sanayi ihracatının %83 ünü Almanya, Japonya, ABD, Kanada, Fransa, Belçika, İspanya, Güney Kore, İngiltere, Meksika, İtalya, İsveç ve Çin gerçekleştirmektedir. Avrupa piyasasındaki en büyük üretici dört ülke Almanya, Fransa, İngiltere, İspanya ve İtalya dır. Toplam Avrupa Otomotiv sanayi üretiminin %70 ini bu dört ülke gerçekleştirmektedir. Üç büyük ABD li otomotiv üreticisi iç piyasanın %74 ünü ellerinde tutmaktadır. ABD, otomotiv ihracatının %0,5 ini Avrupa Birliği ne gerçekleştirmektedir. Japonya otomotiv sektörünün Avrupa Birliği ne olan ihracatı 1960 lı yıllarda başlamış ve 1970 li yıllarda artmıştır yılından sonra bazı Avrupa ülkeleri Japonya dan otomotiv ithalatına kısıtlama getirmişlerdir. Bunu izleyen yıllarda, bu uygulamaya, diğer Avrupa ülkeleri de katılmıştır. Dünya üzerinde çeşitli marka ve modelde yapılan üretime paralel olarak tüketici tercihlerindeki farklılık ülkeler arasında ticaretteki engellerin kaldırılma çabası motorlu araç üreticilerinin sadece kendi ülke pazarını değil tüm Dünyayı bir pazar olarak kabul etmeleri ülkelerin otomotiv sektörü dış ticaretinde önemli rol oynamaktadır. Avrupa ülkelerinin otomotiv ürünleri ticareti ağırlıklı olarak kendi aralarında yapılmaktadır. Örneğin Almanya nın toplam ithalatının yüzde 72 si Avrupa Birliği ülkelerinden yapılmaktadır ) DÜNYA İTHALATI Tablo 13. Dünya Motorlu Araç Yan Sanayi Ürünleri İthalatı (değer: USD, HS: 8708) ÜLKELER ABD 41,865,086 29,892,786 43,390,811 50,217,682 Almanya 29,625,127 22,385,523 27,064,323 33,690,804 Çin 11,079,803 12,394,188 17,984,581 21,163,566 Kanada 17,833,044 13,127,960 17,824,628 19,419,589 İspanya 17,425,744 13,481,959 14,798,585 17,676,052 T.C. Ekonomi Bakanlığı,

34 Meksika 13,256,968 10,793,010 14,774,621 17,600,876 İngiltere 15,576,871 9,555,373 13,004,325 15,117,763 Fransa 15,906,785 10,994,865 12,105,578 13,721,55 Belçika 11,403,159 7,836,175 9,030,529 10,765,954 Rusya 5,288,431 2,802,673 5,496,866 8,788,059 İtalya 8,445,979 5,713,177 6,297,376 7,111,674 Çek Cumhuriyeti 5,653,605 4,854,550 5,673,963 7,049,390 Polonya 6,247,794 4,446,448 5,313,937 6,463,840 Slovakya 5,344,206 3,759,588 4,791,342 6,426,833 Brezilya 4,982,138 3,652,396 4,928,500 6,317,631 Japonya 6,417,650 3,948,229 5,537,651 5,907,213 İsveç 6,503,740 3,596,864 5,039,977 5,812,370 Tayland 3,412,066 2,857,326 5,065,498 5,533,007 Türkiye 5,173,791 3,401,047 4,433,075 5,230,290 Hollanda 5,018,616 3,167,537 3,811,020 5,164,414 Avusturya 5,029,721 3,201,947 3,892,689 5,028,219 Güney Kore 3,408,493 2,623,743 3,901,420 4,398,472 Arjantin 2,907,515 2,133,188 3,360,729 4,147,957 Hindistan 2,328,236 2,126,017 2,844,748 3,352,051 Diğerleri 42,487,392 32,853,319 39,602,567 45,832,345 TOPLAM 292,621, ,599, ,969, ,937,601 Kaynak: International Trade Center - Trademap Dünya motorlu araç yan sanayi ürünleri ithalatında önemli paya sahip olan ABD, Almanya, Kanada, İspanya, İngiltere, Fransa, Meksika, Belçika, İtalya, İsveç, Avusturya, Japonya, Çek Cumhuriyeti, Polonya, Hollanda, Slovakya, Tayland, Güney Kore ve Brezilya ülkemiz açısından önemli hedef pazarlar olarak görülmektedir T.C. Ekonomi Bakanlığı,

35 3.2.2) DÜNYA İHRACATI Tablo 14. Dünya Motorlu Araç Yan Sanayi Ürünleri İhracatı (değer: USD, HS: 8708) ÜLKELER Almanya 45,613,827 33,120,375 43,171,405 53,426,795 ABD 31,748,817 23,734,915 32,616,749 37,705,000 Japonya 29,431,036 24,657,161 35,072,686 37,489,204 G.Kore 13,096,222 10,925,988 17,821,908 21,583,360 Çin 14,584,363 11,509,181 16,645,149 20,353,476 Fransa 19,603,904 14,912,766 16,978,647 18,816,866 Meksika 11,750,648 9,229,367 13,835,301 16,801,340 İtalya 16,585,242 10,367,868 12,887,718 15,489,774 İspanya 12,450,772 8,994,500 10,257,133 11,523,224 Çek Cumhuriyeti 9,573,396 7,409,185 8,530,155 10,512,185 Kanada 10,503,582 6,120,154 8,799,539 9,368,254 Polanya 8,376,031 6,660,250 7,875,323 9,029,726 Belçika 8,077,426 5,378,775 6,253,297 7,084,600 İngiltere 7,048,488 4,911,847 5,565,954 6,635,029 İsveç 5,108,511 3,028,468 4,410,835 5,760,495 Avusturya 4,873,956 3,529,334 4,066,167 4,933,123 Tayland 4,094,798 3,003,376 4,155,972 4,581,947 Hollanda 3,844,763 2,776,623 3,413,125 4,360,679 Macaristan 3,690,338 2,660,385 3,280,948 4,217,499 Brezilya 3,510,265 2,417,430 3,381,638 3,987,029 Romanya 2,298,210 2,004,656 2,681,229 3,459,352 Tayvan 2,825,520 2,381,864 2,968,259 3,402,933 Türkiye 2,876,613 1,997,283 2,673,615 3,370,905 Slovakya 2,123,013 1,787,254 2,322,079 2,999,918 Diğerleri TOPLAM 296,186, ,103, ,645, ,253,089 Kaynak: International Trade Center - Trademap T.C. Ekonomi Bakanlığı,