Transkript

1 1 Koç Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi (Koç-Kam) Tarafından 13 Mart 2010 Tarihinde Gerçekleştirilen Çalıştay a ilişkin Rapor Koç-Kam tarafından 13 Mart 2010 tarihinde, ekli listede yer alan (EK:1) katılımcıların önemli katkıları ile gerçekleştirilen Çalıştay da görüşülen konulara, aşağıda maddeler halinde yer verilmiştir. Aşağıda yer verilen başlıklar, Çalıştay katılımcıları tarafından, bundan sonraki çalışmalarda üzerinde durulması ve önem verilmesi gerektiği belirtilen konulardan oluşmaktadır. 1. Toplumsal cinsiyet ve kadın araştırmaları konularında çalışan Merkezler ve Yüksek Lisans Programlarının fikirlerini paylaşmasının, söz konusu birimleri içeren bir iletişim ağı kurulmasının ve eşgüdüm içerisinde çalışmalar gerçekleştirilmesinin önemi. Çalıştay da, Türkiye de toplumsal cinsiyet ve kadın araştırmaları konularında çalışmakta olan gerek merkezlerin gerekse yüksek lisans programlarının iletişim ve işbirliği içerisinde bulunmasının önemi vurgulanmış; iletişimin artırılması için gösterilen çabanın devam ettirilmesi ve bu amaçla bir iletişim ağı oluşturulmasının yararı paylaşılmıştır. Söz konusu iletişim ağının kurulması ve sürdürülmesinin, çalışmalarda eşgüdüm ve uyum sağlanmasının yanı sıra birlikte hareket edilebilmesi açısından da önem taşıdığı belirtilmiştir. 2. Ortak çalışmalara STK ların dahil edilmesinin ve kamu kuruluşları ile iletişim halinde olunmasının gereği. Kadın çalışmalarında STK ların rollerinin taşıdığı önem. Türkiye de toplumsal cinsiyet ve kadın çalışmaları konusunda ilerleme kaydedilmesi ve uygulamaya yönelik katkı sağlayıcı çalışmalar gerçekleştirilmesi için, yalnızca yüksek lisans programları ve bu konuda çalışan merkezler ile değil, Sivil Toplum Kuruluşları ve kamu kuruluşları ile de bağlantı kurulmasının, adı geçen birimlerle de ortak çalışmalar gerçekleştirilmesinin gerekliliği belirtilmiştir. Teorik çalışmaların yanı sıra, bu çalışmaların pratiğe geçirilmesi ve uygulanması için de gerek sivil toplum kuruluşlarının gerekse kamu kuruluşlarının önem taşıdıkları üzerinde durulmuştur.

2 2 3. Toplumsal cinsiyet ve kadına yönelik politikalar gerçekleştirilebilmesi için Türkiye deki kadın profilinin çıkartılmasının gerekliliği ve bu şekilde profil çıkartmanın verimli çalışmalar gerçekleştirilmesi için taşıdığı önem. Gerçekleştirilen çalışmaların ve bu çalışmalardan yola çıkarak üretilecek politikaların uygun, yerinde ve doğru olabilmesi için, öncelikle Türkiye de kadının konumunun ve yaşantısının anlaşılmasının ve bu amaçla Türk kadınının profilini çıkartmaya yönelik çalışmalar yürütülmesinin gerekliliği belirtilmiştir. 4. Kaynakların feminist bakış açısı ile ele alınması gerekliliği, üretilen çalışmalarda feminist kuram ve yöntemlerin dikkate alınması, feminist bakış açısı geliştirilmesi. Bilimsel kaynakların feminist bakış açısı ile değerlendirilmesi ve yorumlanmasının yanı sıra, gerçekleştirilecek olan çalışma ve ürünlerde feminist bakış açısının ön planda tutulmasının ve feminist kuram ile yöntemlerin kullanılmasının gerekliliği görüşülmüştür. Ayrıca bu yaklaşım ile birlikte, Türkiye de feminist bakış açısının ve yaklaşımının da geliştirileceği ve bir bellek oluşturulabileceği vurgulanmıştır. 5. Hiyerarşik yapının değerlendirilmesi, dayatılan toplumsal cinsiyet rollerinin incelenmesi. Toplumun her türlü kesimindeki ve gündelik yaşantıdaki (iş hayatı, aile, eğitim vb.) hiyerarşik yapının değerlendirilmesi ve bireylere dayatılan toplumsal cinsiyet rollerinin incelenmesinin ve bu konuda toplumun bilinçlendirilmesinin önem taşıdığı vurgulanmıştır. 6. Kız çocuklarının okuması için, imam hatip liselerine alternatif olarak, kız liselerinin bir tercih olup olamayacağının değerlendirilmesi, tartışılması. Türkiye deki kız çocuklarının okula gönderilme oranının artırılması için, kız liselerinin sayılarının artırılmasının bir seçenek olup olamayacağının değerlendirilmesi ve ilerleyen çalışmalarda bu konunun artı ve eksi yanlarının ayrıntılı olarak değerlendirilmesinin gerekliliği görüşülmüştür.

3 3 7. Kadın çalışmalarının, ayrı bir anabilim dalı olarak yapılanmasının veya mevcut bir anabilim dalı altında yer almasının olumlu ve olumsuz yönleri. Üniversitelerdeki kadın ve toplumsal cinsiyet çalışmalarının, bir merkez şeklinde yapılanması veya anabilim dalı altında toplanmasının yarar ve zararları değerlendirilmiştir. Anabilim dalı olmasının doçentlik için yarar sağlarken, merkez olunmasının ise diğer bilim alanlarından kopmamak için yararlı olduğu öne sürülmüştür. Bu bakımdan, bundan sonraki yapılanmalarda yarar sağlayabilmesi içi konunun tartışılmasının önemi belirtilmiştir. 8. Kadın hareketinin günlük politikadan kopmaması, gündemde tutulması gereği, buna bağlı olarak toplumun bakış açısının anlaşılmasının önemi. Bilimsel çalışmaların uygulamaya yol göstermesi gereği. Teorik alanın uygulamaya tercümesinin yapılması gerekliliği. Toplumsal cinsiyet ve kadın çalışmalarının günlük politikalardan ayrı bir yapılanma şeklinde sürdürülmemesinin önem taşıdığı; konunun gündemde tutularak güncel politikaların geliştirilmesi esnasında dikkate alınmasının sağlanması gerekliliği görüşülmüştür. Güncel politikaların oluşturulmasının yanı sıra, bunların uygulanması konusunda da bilimsel çalışmaların yol gösterici rolünün önem taşıdığı; bu nedenle teorik çalışmaların uygulamaya aktarılabilmesi için gerekli iletişim ve paylaşımın sağlanmasının ve çaba gösterilmesinin gereği belirtilmiştir. 9. Kadın sorunları ile ilgili gündem oluşturulması ve politikalar önerilmesi. Güncel politikaların değerlendirilmesi sırasında kadın sorunlarının ve toplumsal cinsiyetin göz önünde bulundurulmasının sağlanmasının yanı sıra, belirtilen konularda gündem oluşturulması ve bu konuların gündemde tutulmasının sağlanmasının yararı paylaşılmıştır. Bu bağlamda, sorunlarla ilgili yeni politika önerilerinin geliştirilmesi ve bu önerilerin ilgili kurumlarla paylaşılmasının önemi vurgulanmıştır.

4 4 10. İstatistiklere önem verilmesi. TÜİK, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü ve Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü nün verileri kullanılarak çalışmalar gerçekleştirilmesi. İstatistiki bilgiler temin eden kurumların toplumsal cinsiyet çalışmalarını ilgilendiren konularda düzenli istatistik tutmaları, bu bilgilerin iyileştirilmesi ve bu istatistiklerin konu alanlarının genişletilmesi için gerekli girişimlerde bulunulması. Toplumsal cinsiyet ve kadın çalışmaları konularındaki istatistiki bilgilerin kullanılmasının ve bu bilgileri kullanarak çalışmalar üretilmesinin önemi görüşülmüştür. Ayrıca, katkı sağlayacağı görüşü edinilen yeni istatistiki bilgiler konusunda da ilgili kurumlarla iletişim kurularak toplanan bilgilerin kapsamının genişletilmesi için girişimde bulunmasının gerekliliği vurgulanmıştır. 11. Global ve lokal bakış açılarının nerede uzlaştığının ve nerede birinin diğerini engellediğinin değerlendirilmesi, Türkiye deki feminist hareketin deneyimlerini paylaşmasının önemi, yerli bir feminizmin nasıl olabileceğine ilişkin değerlendirilme yapılması gereği. Global ve lokal bakış açılarının farklılığı üzerinde durulmuş ve birinin diğerini engellediği noktaların saptanmasının ve bu durumun çalışmalar sırasında göz önünde bulundurulmasının gerekliliği paylaşılmıştır. Ayrıca, küresel feminist bakış açısına önem vermenin yanı sıra, lokal bir feminizm oluşturulmasının önemi vurgulanmış ve bu amaçla neler yapılması gerektiğinin ileriki çalışmalarda görüşülerek kararlaştırılmasının gerekliliği belirtilmiştir. 12. Büyük çaplı projeler için fon bulunmasının güçlüğü ve bu amaçla Avrupa Birliği nin çeşitli imkanlarının ve European Research Council gibi kaynakların değerlendirilebileceği. Büyük çaplı bilimsel çalışmalar gerçekleştirmek ve uygulamaya yönelik programlar oluşturabilmek için, gerekli fon kaynaklarının araştırılmasının ve Avrupa Birliği veya European Research Council gibi kuruluşların kaynaklarını kullanma imkan ve fırsatlarının değerlendirilmesinin gerekliliği görüşülmüştür.

5 5 13. Bir çalışma yapılarak, toplumsal cinsiyet ve kadın araştırmaları konularında çalışan merkez ve yüksek lisans programlarının uzmanlıklarının ve güçlü yönlerinin öğrenilmesi ve bu bilgiler dikkate alınarak işbölümü ve işbirliği yapılması, yeni kurulan merkezler için mentoring sisteminin değerlendirilmesi. Türkiye de toplumsal cinsiyet ve kadın araştırmaları konularında faaliyet gösteren merkez ve yüksek lisans programlarının uzmanlık alanlarının belirlenmesine yönelik bir çalışma gerçekleştirilmesine karar verilmiştir. Bu sayede, her bir birimin güçlü yönlerini diğer birimlerle paylaşmasının sağlanabileceği ve yeni kurulan merkezlere gerekli destek ve bilgi birikimi aktarımı yapılabileceği belirtilmiştir. Farklı uzmanlıkların ve güçlü yönlerin olması sayesinde, farklı rollerin belirlenebileceği ve daha verimli çalışmalar gerçekleştirilebileceği vurgulanmıştır. 14. Bir konsorsiyum kurularak tanınırlığın artırılması ve güç birliği oluşturulması. Konsorsiyum aracılığı ile politikaları etkileme girişiminde bulunulması. TBMM de yer alan Kadın Erkek Eşitliği Komisyonu raporlarına yönelik çalışmalar gerçekleştirilmesi ve bu amaçla bir çalışma grubu oluşturulabileceği. Toplumsal cinsiyet ve kadın araştırmaları konularında çalışmakta olan birimler, yüksek lisans programları, merkezler ve sivil toplum kuruluşlarından oluşan bir konsorsiyum oluşturulmasına karar verilmiştir. Söz konusu konsorsiyum vasıtası ile güç birliği oluşturulacağı, faaliyetlerin bilinirliğinin artırılacağı, politikalar oluşturulması veya oluşturulmakta olan politikalarda etkin rol alınmasına yönelik girişimler gerçekleştirilebileceği ve uygulamalar içerisinde yer alınabileceği vurgulanmıştır. Bu bağlamda, TBMM de yer alan Kadın Erkek Eşitliği Komisyonu raporlarına yönelik de çalışmalar gerçekleştirilmesinin yararı ve bu amaçla bir çalışma grubu oluşturulabileceği görüşülmüştür.

6 6 EK:1 13 Mart 2010 tarihinde gerçekleştirilen Çalıştay ın KOÇ Üniversitesi Dışından Katılımcıları 1) Prof. Dr. Serpil Sancar (Ankara Üniversitesi KASAUM) 2) Prof. Dr. Yıldız Ecevit (ODTÜ Kadın Araştırmaları Merkezi) 3) Doç. Dr. Nesrin Çobanoğlu (Gazi Üniversitesi) 4) Yrd. Doç. Dr. Dolunay Şenol (Kırıkkale Üniversitesi) 5) Prof. Dr. Uğur Öner (Çankaya Üniversitesi) 6) Prof. Dr. Belkıs Kümbetoğlu (Marmara Üniversitesi Kadın İşgücü İstihdamı Araştırma ve Uygulama Merkezi) 7) Yrd. Doç. Dr. Sevgi Uçan Çubukçu (İstanbul Üniversitesi, Kadın Eserleri Kütüphanesi) 8) Prof. Dr. Nermin Abadan Unat (Boğaziçi Üniversitesi, Danışman) 9) Prof. Dr. Zeynep Direk (Galatasaray Üniversitesi ve Koç Üniversitesi) 10) Prof. Dr. Fatmagül Berktay (İstanbul Üniversitesi) 11) Prof. Dr. Deniz Kandiyoti (University of London, School of Oriental and African Studies) 12) Prof. Dr. Feride Acar (ODTÜ) 13) Prof. Dr. Ayşe Buğra (Boğaziçi Üniversitesi) 14) Araş. Gör. Özge Atalay (İTÜ) 15) Hilal Kuşçul (AÇEV) KOÇ Üniversitesi Katılımcıları 1) Prof. Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı (KOÇ-KAM Müdürü, Psikoloji Bölümü) 2) Yrd. Doç. Dr. Hülya Durudoğan (KOÇ-KAM Müdür Yardımcısı, Felsefe Bölümü) 3) Prof. Dr. Zeynep Aycan (Psikoloji Bölümü) 4) Doç. Dr. Dilek Barlas (Tarih Bölümü) 5) Doç. Dr. Bertil Emrah Öder (Hukuk Bölümü) 6) Yrd. Doç. Dr. Özlem Altan Olcay (Uluslararası İlişkiler Bölümü) 7) Doç. Dr. Deniz Yükseker (Sosyoloji Bölümü)