6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 1

Transkript

1 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 1

2 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 2

3 Telif Hakları Kanunu, yazılı eserleri ve sanat eserlerini korur. Bir eserin bu kanunla korunabilmesi için, söz konusu eserin belirli bir eşiği geçmesi gerekmektedir. Koruma altındaki eserler, yaratıcı çalışmanın sonucu olarak değerlendirilir ve yeterince özgün ve belirgin olmalıdır. Eser, yaratıldığı andan itibaren koruma altına alınabilir. Telif hakkı almak için, herhangi bir şekilde kayıtlı olmanıza gerek yoktur. Telif hakları; fikri, yöntemi, prensibi, olguları ya da süreci koruma altına almaz. Telif Hakları Kanunu, eser sahibine hem ekonomik hem de kişisel manevi bir dizi hak tanır. 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 3

4 Ekonomik haklarla ilgili düzenlemelere göre eser sahibi, eserinin ne zaman yayınlanacağı konusunda (örneğin bir müzik eserinin ne zaman icra edileceği) karar verme hakkına sahip olan tek kişidir. Eser sahibinin manevi hakları da bulunur. Örneğin, bir sanat eserini yaratan kişinin adının bilinmesi gerekir. Yine örneğin yazılı eserler, müzik eserleri (şarkı sözleri, besteler, aranjmanlar), görsel sanat eserleri, fotoğraflar, oyunlar, filmler, bilgisayar programları ve haritalar da sanat eserleri olarak kabul edilir. 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 4

5 Müzik örneğinde, icra eden sanatçının hakları nelerdir? Müzik icra eden sanatçının hakları, hem canlı hem de kayıtlı müzik için geçerlidir. Kayıtlı bir müzik eseri, ilk icranın üzerinden 50 yıl geçmemişse, sanatçının onayı olmaksızın icra edilemez. Aynı şekilde, eser sahibinin izni olmadan 1) kopyalanamaz, 2) kamuya açık olarak icra edilemez, 3) kamuya aktarılamaz veya 4) kamuya yayılamaz. 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 5

6 Müzik örneğinde, icra eden sanatçının hakları nelerdir? Ancak ticari olarak kaydedilmiş müzik eseri, izinsiz bir şekilde aşağıdaki amaçlar için icra edilebilir: 1) Halka açık performans 2) İcra edilen eseri esas dinleyici kitlesi için yayınlamak (herhangi bir üyelik sistemine tabi olmadan) ve eş zamanlı olarak herhangi bir değişiklik yapmadan aynı anda radyo ya da televizyon yayını yapmak. Fakat bu durumda, eserini kullandığınız için eser sahibine ücret ödemeniz gerekir. 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 6

7 Müzik örneğinde, icra eden sanatçının hakları nelerdir? Ayrıca kayıtlı müzik eserinin prodüktörüne de bir ücret ödemeniz gerekir. Finlandiya da bu ücret, eğitim bakanlığı tarafından onaylanmış bir kuruluş tarafından eser sahibine ödenir. 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 7

8 Hakların geçerlilik süresi ne kadardır? Telif hakları, eser sahibi ya da (eser birden fazla kişi tarafından yaratılmışsa) eser sahiplerinin vefatından sonra 70 yıl boyunca geçerli olmaya devam eder. Kısa vadeli telif hakkı geçerlilik süresi, genellikle 50 yıldır. Bu süre, her zaman için başlangıç yılının sonundan itibaren sayılmaya başlanır. Bir sanat eserinin Telif Hakları Kanununa aykırı bir şekilde aktarılması veya manevi haklarla ilgili düzenlemenin ihlal edilmesi, telif haklarının ihlali olarak yorumlanır. Telif Hakları Kanunu ihlal edenler, para cezasına çarptırılır. 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 8

9 Eğer gerçekleşen Telif Hakları Kanunu ihlali, para kazanma amaçlı ise ve hasar veya zarara sebep olma olasılığı taşıyorsa, ihlali gerçekleştiren kişi Telif Hakları Kanunu uyarınca cezalandırılır. Telif Hakları Kanunun ihlal edilmesi, kişinin para cezasına veya azami iki yıl hapis cezasına çarptırılmasına neden olabilir. Ayrıca kişinin telif haklarını elinde bulunduran eser sahibine tazminat ve iade bedeli ödemesi de hükmedilebilir. İhlal edimi bilinçli bir şekilde gerçekleşmemişse dahi, tazminat ödenmesine karar verilebilir. Ceza hukuku çevresinde telif haklarının farklı biçimlerde ihlal edilmesi de tazminatla sonuçlanabilir. 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 9

10 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 10

11 Problem: Kalle, genç müşterilere trend olan elbiseler satmak için bir şirket açmayı düşünüyor. Kalle, rakip mağazalarda neredeyse her zaman müzik çalındığını fark etmiş ve dolayısıyla şirket imajının biraz da müziğe bağlı olduğunu düşünüyor. Hem çalışanların hem de müşterilerin hoşnut olacağı bir ortam yaratmak için mağazada arka planda müzik çalınıyor. Yapılan araştırmalar da zaten dikkatli bir şekilde seçilen arka plan müziğinin satın alma davranışını etkileyebileceğini göstermekte. 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 11

12 Problem: Kalle, zeki bir iş adamı olarak müşterilerinin kendilerini mağaza ortamında evlerindeymiş gibi hissetmelerini ve daha fazla alışveriş yapmalarını istiyor. Kalle, arka plan müziğinin mağazadaki hoş ortamın bir parçası olduğu fikrinde. Bu yüzden müzik çalınmayan bir mağazası olsun istemiyor. Kalle, halka açık işletmelerde izinsiz olarak müzik çalınamayacağını duymuş. Kalle, her sabah mağazada radyoyu açabilir veya müzik çalabilir mi? 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 12

13 Çözüm: Halka açık bir işletme müzik çalan kişi, genellikle bu eylemden bir tür fayda el etmek istemektedir. Bu yüzden, eser sahibine ücret ödemesi gerekir. Eğer mağazadaki müzik, arka planda radyo, televizyon, CD, bilgisayar, telefon ya da herhangi bir diğer ortam/cihaz üzerinden çalınıyorsa, mağazanın bunun için izin alması gerekir. Televizyon yayının kullanılması söz konusu olduğunda da, özellikle müzik için izin alınması gerekir. 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 13

14 Çözüm: Bazen, mağazada müşteriler için bir müzik grubu aracılığıyla canlı müzik gösterileri düzenlenebilir. Veya kayıttan müzik yürütmek ya da karaoke yapmak için bir DJ ile anlaşılabilir. Böylesi bir canlı gösteri ya da DJ gösterisi organize etmek için ise ayrı bir ücret ödemeniz ve izin almanız gerekir. 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 14

15 Çözüm: Müzik ruhsatları, her bir işyerine ayrı ayrı verilir. İşyerlerinin sahibi aynı kişi bile olsa, her bir işletme için ayrı izin alınmalıdır. Bunun anlamı, müşterilerine müzik yayını yapmak isteyen her bir işletmenin kendi ruhsatını edinmesi gerektiğidir. Ruhsat fiyatları, mağazanın bulunduğu yere göre farklılık gösterebilir. 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 15

16 Çözüm: Eğer Kalle, mağazalarında müzik çalmak istiyorsa, ilgili müzik eserlerinin sahipleri ve yayıncılarından izin almak zorundadır. Müzik halka açık olarak çalınıyorsa, her zaman için ruhsata ihtiyaç vardır. Bir mağazada arka planda müzik çalmak, müziğin halka açık olarak çalınmasıyla eşdeğerdir. 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 16

17 Çözüm: Kalle, mağazalarında müzik çalmak için ne tür ruhsatlara ihtiyacı olduğunu ve bu ruhsatları nasıl edinebileceğini öğrenmelidir. Ruhsat fiyatı, mağaza boyutlarına göre belirlenir. Ödeme yapıp ruhsat aldıktan sonra Kalle, mağazalarında müşterileri için müzik çalmaya başlayabilir. 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 17

18 Çözüm: Eğer Kalle, mağazalarında ruhsatsız bir şekilde müzik çalarsa, telif haklarının sahiplerine tazminat, iade bedeli ve teminat ödemesi yönünde bir hükümle karşı karşıya kalabilir. Telif Hakları Kanununu ihlal etmenin cezası, para veya hapis cezası şeklinde tezahür edebilir. Kalle, zeki bir işadamı olarak gerekli ücretleri ödüyor, ruhsat ediniyor ve gelecekte herhangi bir ceza veya tazminatla karşı karşıya kalma riskinden kurtuluyor. 6/8/2016 Telif Hakları Kanunu 18