MMR (Measles, Mumps and Rubella) - The facts

Transkript

1 MMR (Measles, Mumps and Rubella) - The facts Turkish MMR (kızamık, kabakulak, kızamıkçık) hakkındaki gerçekler bağışıklık kazandırma çocuğunuzun hayatını korumak için en güvenli yol

2 Kızamık, kabakulak, kızamıkçık ve MMR aşısı Aşağıda kızamık, kabakulak, kızamıkçık ve MMR aşısıyla ilgili bazı gerçekleri bulacaksınız. MMR programı, İngiltere de 1988 yılında başladı. Bu sırada Amerika Birleşik Devletleri ndeki çocuklar, herhangi bir güvenlik sorunu yaşamadan 15 yıldan uzun bir süreden beri MMR aşısı oluyorlardı. Tüm dünyada 100 ün üzerinde ülkede, 500 milyon dozdan fazla MMR aşısı yapılmıştır. Dünya Sağlık Örgütü, MMR aşısıyla ilgili olarak şunu söylemektedir: Bu aşı, örnek oluşturacak bir güvenlik kaydına sahiptir. Aşı Birleşik Krallık a girmeden önce, çocuk kızamığa yakalandı ve bunlardan 16 sı öldü. MMR aşısı sayesinde, 1992 yılından beri Birleşik Krallık ta akut kızamık nedeniyle hiçbir çocuk ölmedi. Aşı uygulanmaya başlamadan önce, çocuklarda en fazla viral menenjite neden olan hastalık kabakulaktı. MMR aşısı sayesinde, artık çocuklarda kabakulak hastalığı neredeyse yok olmak üzere. MMR aşısı başlatılmadan önce, kızamıkçık henüz doğmamış bebeklerde birtakım korkunç hasarlar bırakmaya devam ediyordu. MMR aşısı sayesinde, artık kızamıkçık hastalığı neredeyse yok olmak üzere. Birleşik Krallık ta hiçbir zaman kızamık, kabakulak ve kızamıkçığa karşı ayrı ayrı aşı programları düzenlenmemiştir.

3 MMR aşısının otizmle ilişkisi olduğunu duyuyoruz. Bu doğru mu? Hayır. Bu kitapçıkta, bununla ilgili gerçekleri öğreneceksiniz. O halde MMR ile otizm neden birlikte anılıyor? MMR (kızamık, kabakulak, kızamıkçık) aşısıyla otizm arasında bir bağ olabileceğine dair spekülasyon, bilim adamlarının 1998 yılında bağırsak sorunları yaşayan 12 otistik çocukla ilgili bir araştırma yayınlamalarıyla birlikte başladı. Bilim adamlarının başlangıçta otizm ile MMR aşısı arasında kanıtlanmış herhangi bir bağ olmadığını açıkça ifade etmelerine karşın, halkta bunun varlığına dair bir izlenim oluştu. Otistik spektrum bozukluğu (otizmden kaynaklanan durumlar) tanısı konan çocukların sayısı, yıllardır giderek artmaktadır. Bazı kimseler, bu durumu artışa MMR aşısının neden olduğunun bir göstergesi olarak algılamışlardır. Otistik çocuğu olan pek çok ebeveyn, çok küçük yaşlardan itibaren çocuklarında farklı bir şeyler olduğunu bilir. Fakat bazı bebekler, otizm belirtilerini büyüdükçe geliştirmeye başlarlar. Bu otizm türüne gerileyen otizm adı verilir. Bu durumun varlığı, MMR aşısı uygulanmaya başlamadan uzun süre önce de biliniyordu. Gerileyen otizm belirtilerinin ortaya çıkması, genellikle birinci doz MMR aşısının yapıldığı döneme denk gelir. Bu nedenle, ebeveynlerin bu ikisi arasında bir ilişki bulunduğunu düşünmeleri anlaşılabilir bir durumdur. İkisi arasında bir bağlantı olup olmadığını nasıl anlayabiliriz? MMR aşısıyla otizm arasında bir ilişki olsaydı; aşı yapılmayan çocuklara oranla, aşı yapılan çocuklarda gerileyen otizm daha sık görülürdü. Ancak durum böyle değil.

4 MMR aşısı otizme neden olsaydı, aşı İngiltere de uygulanmaya başladığında otizm vakalarında büyük bir artış olurdu; ancak bu olmadı. Yine böyle bir durumda, MMR aşısı uygulamasının bırakıldığı yerlerde otizm vakalarının sayısı da azalırdı. Japonya da MMR aşısı yerine kızamık ve kızamıkçık aşısı ayrı ayrı uygulanmaya başladığında, otizm vakalarında herhangi bir düşüş olmadı. Danimarka, İsveç, Finlandiya, ABD ve Birleşik Krallık ta MMR aşısıyla otizm arasında bir bağlantı bulabilmek için yüz binlerce çocuğun katıldığı geniş kapsamlı araştırmalar yapıldı. Bu ikisi arasında herhangi bir bağlantıya rastlanmadı. Dünya Sağlık Örgütü de dahil olmak üzere tüm dünyadan pek çok uzman, MMR aşısıyla otizm arasında herhangi bir ilişki olmadığı konusunda hemfikirdir. MMR aşısı uygulanmaya başladıktan sonra otizm vakalarında ani bir artış oldu mu? Hayır. MMR aşısı uygulanmaya başladıktan sonra hiçbir ülkedeki otizm vakalarında ani bir artış olmadı. MMR aşısı otizme neden olsaydı, durum bu şekilde sonuçlanmazdı. O halde otizmin gerçek nedeni ne olabilir? Otistik spektrum bozuklukları, büyük olasılıkla çeşitli nedenlerden kaynaklanmaktadır. Şimdiye kadar bulunan en güçlü kanıt, otizme genetik bir bağın neden olabileceğini göstermektedir. Bir çocuk üçlü MMR aşısı veya ayrı ayrı kızamık, kabakulak ve kızamıkçık aşısı olsa veya hiç aşı olmasa bile; bu çocuğun otizm geliştirme olasılığı değişmez. Yapılan en son araştırmalara göre, MMR aşısının otizme neden olduğunu gösteren herhangi bir kanıt yoktur. Otizmin gerçek nedenlerini bulmak için çalışmalar sürmektedir.

5 Çocuğum neden bu hastalıklar için ayrı ayrı aşı olamıyor? Elde edilen bulgulara göre; çocuğunuzu kızamık, kabakulak ve kızamıkçığa karşı korumanın en güvenli yolu MMR aşısıdır. Ayrı ayrı yapılan üç aşı arasında geçen süre boyunca, çocuklar henüz bağışıklık kazanmadıkları hastalıklara karşı korunamazlar. Bu nedenle kızamık, kabakulak ve kızamıkçıkta gerçekleşecek olan artış hastalığa ve belki de ölüme yol açacaktır. Ayrıca bu hastalıklara karşı korunmayan çocuklar, hastalıkları risk grubundaki çocuklara ve hamile kadınlara da bulaştırabilirler. Farklı seçeneklere sahip olmak önemlidir, ancak NHS çocukları riske atacak ayrı ayrı aşı seçeneklerini sunamaz. Herkes altı enjeksiyonluk (başlangıç dozu ve ikinci doz) programı tamamlayamaz ve bazı çocuklar korunmasız kalırlar. Dünya Sağlık Örgütü, ayrı ayrı aşılar yapılmasını önermez, çünkü bu aşılar çocukları gereksiz yere riske atar. Dünyada hiçbir ülke, çocukların kızamık, kabakulak ve kızamıkçığa karşı ikişer kez üç ayrı aşı olmalarını tavsiye etmemektedir. Peki çocuğumun bağışıklık sistemi bu aşının içerdiği üç virüsle bir anda aşırı yüklenmeyecek mi? Bebeklerin bağışıklık sistemleri, doğdukları andan itibaren onları çevredeki mikroplardan korur. Bu korunma olmadan; bebekler ciltlerindeki, burunlarındaki, boğazlarındaki ve bağırsaklarındaki on binlerce bakteri ve virüsle başa çıkamazlar. Bu korunma, çocuğun hayatı boyunca sürer. Bir bebek, aynı anda yapılan yaklaşık aşıya güvenli ve etkili bir biçimde yanıt verecek güçtedir. Bu nedenle, bebeğin bağışıklık sistemi MMR aşısıyla kolaylıkla başa çıkabilir ve çıkar da.

6 Hastalıklar Kızamık Kızamık nedir? Kızamığa son derece bulaşıcı bir virüs yol açar. Bu virüse yakalanan hemen herkesin ateşi yükselir, vücudunda döküntüler olur ve kendisini hasta hisseder. Çocuklar genellikle beş günü yatakta geçirirler ve on gün boyunca okula gidemeyebilirler. Yetişkinlerin hastalığı daha uzun sürme eğilimindedir. Kızamıktan kimin en çok etkileneceğini bilebilmek mümkün değildir. Kızamık komplikasyonları her 15 çocuktan birinde etkili olur. Bu komplikasyonlar arasında göğüs enfeksiyonları, havale, ensefalit (beynin şişmesi) ve beynin hasar görmesi sayılabilir. Çok ciddi vakalarda, kızamık ölüme yol açar. Kızamık nasıl yayılır? Kızamık, bilinen en bulaşıcı hastalıklardan biridir. Kızamık virüsü, öksürme veya hapşırma yoluyla geniş bir alana yayılabilir. Virüs bu derece bulaşıcı olduğu için, hastalığa karşı korunmaması halinde çocuğunuza kızamık bulaşacaktır. Kabakulak Kabakulak nedir? Kabakulağa; ateşe, baş ağrısına ve yüzde, boyunda ve çenedeki bezlerin ağrılı bir şekilde şişmesine neden olan bir virüs yol açar. Bu hastalık kalıcı sağırlıkla, viral menenjitle (beyin zarının iltihaplanması) ve ensefalitle sonuçlanabilir. Seyrek olarak, kabakulak erkeklerde testislerin ve kadınlarda yumurtalıkların ağrılı bir şekilde şişmesine neden olur. Kabakulak yaklaşık yedi ile on gün arasında sürer. Kabakulak nasıl yayılır? Kabakulak, kızamıkla aynı şekilde yayılır. Bu hastalık grip kadar bulaşıcıdır.

7 Kızamıkçık Kızamıkçık nedir? Kızamıkçık (Alman kızamığı), virüsün neden olduğu bir hastalıktır. Çocuklar bu hastalığı genellikle hafif geçirirler ve hasta oldukları fark edilmeyebilir. Hastalık, çok kısa süreli döküntüye, bezlerin şişmesine ve boğaz ağrısına neden olur. Kızamıkçık, anne karnındaki bebekler için çok tehlikelidir. Görme ve işitme duyusunun, kalp ve beynin ciddi şekilde zarar görmesine neden olabilir. Hamileliğin ilk üç ayında geçirilen kızamıkçık enfeksiyonu, her on vakadan dokuzunda anne karnındaki bebeğe zarar verir. Bu duruma konjenital kızamıkçık sendromu (CRS) adı verilir. Vakaların çoğunda, hamile kadınlar kızamıkçığa kendi kendilerine yakalanırlar veya hastalık arkadaşlarının çocuklarından bulaşır. Kızamıkçık nasıl yayılır? Kızamıkçık, kızamık ve kabakulakla aynı şekilde yayılır. Bu hastalık grip kadar bulaşıcıdır.

8 Aşı MMR aşısı nedir? MMR aşısı zayıflatılmış canlı kızamık, kabakulak ve kızamıkçık virüsleri içerir. Virüsler zayıflatıldığı için, yeni aşı olmuş kişilerden diğer insanlara bulaşamazlar. Aşı nasıl ve ne zaman yapılır? Aşı, uylukta veya üst kolda kas içine enjekte edilir. İlk aşı, çocuklara annelerinden aldıkları doğal bağışıklığın sona ermeye başladığı zaman olan birinci yaş günlerinden hemen sonra yapılır. Aşı, daha sonra üç ile beş yaş arasında yeniden uygulanır. MMR aşısı ne kadar etkilidir? MMR aşısı oldukça etkilidir ve karşı sayfada bulunan grafiklerden de görülebileceği gibi, uygulanmaya başladığı tarih olan 1988 yılından beri bu üç hastalığın neredeyse ortadan kalkmasını sağlamıştır. Aşının yan etkileri nelerdir? Aşıda bulunan üç farklı virüs, farklı zamanlarda etkili olur ve aşağıdaki yan etkilere neden olabilir. Aşıdan altı ile on gün sonra, bazı çocukların ateşi yükselebilir (bu yaklaşık her on çocuktan birinde görülür). Bazı çocuklarda kızamık benzeri döküntüler ortaya çıkabilir ve aşının kızamık içeriği vücutta etkili olduğunda iştah kaybı görülebilir. Aşı olan her 1000 çocuktan yaklaşık biri, ateş nedeniyle havale geçirebilir. Buna febril konvülsiyon adı verilir. Bununla birlikte, bir çocuk aşı olmaz ve kızamığa yakalanırsa, havale geçirme olasılığı beş kat daha yüksek olacaktır.

9 Aşının uygulanmaya başladığı 1988 yılından önce, sık sık kızamık, kabakulak ve kızamıkçık salgınları görülüyordu. Kızamık Bildirilen vakaların sayısı (bin) Kızamık aşısının uygulanmaya başlaması (1968) MMR aşısının uygulanmaya başlaması (1988) Kabakulak kişi içinde görülen vaka sayısı MMR aşısının uygulanmaya başlaması Kızamıkçık Hamile kadınlarda görülen vaka sayısı MMR aşısının uygulanmaya başlaması

10 Seyrek olarak aşıdan yaklaşık üç hafta sonra, aşının kabakulak içeriği etkili olduğunda, çocuklarda kabakulak benzeri semptomlar (yüksek ateş ve bezlerde şişme) görülebilir. Aşıdan altı hafta sonra, çocuklarda (çok seyrek olarak) küçük bere gibi lekeler oluşabilir. Buna genellikle aşının kızamık veya kızamıkçık içeriği neden olur. Buna benzer lekelere rastlarsanız, çocuğunuzu kontrol için doktora götürün. Doktorunuz size bu sorunla nasıl başa çıkacağınızı ve ileride çocuğunuzu nasıl koruyacağınızı söyleyecektir. Bir milyonda bir çocuktan daha az bir oranla, MMR aşısından sonra ensefalit (beyin iltihabı) ortaya çıkar. Ensefalite aşının neden olduğuna dair çok az kanıt mevcuttur. Bununla birlikte, bir çocuk kızamığa yakalandığında, ensefalit geliştirme olasılığı 200 de bir ile 5000 de bir arasındadır. Hastalıkların neden olduğu durumlarla aşının neden olduğu durumların karşılaştırması Durum Hastalıktan etkilenen çocuklar MMR aşısının ilk dozu yapıldıktan sonra etkilenen çocuklar Nöbetler 200 de bir 1000 de bir Menenjit veya ensefalit 200 de bir ile 5000 de bir arasında Bir milyonda birden daha az Kanın pıhtılaşmasını 3000 de bir (kızamıkçık) de bir etkileyen durumlar 6000 de bir (kızamık) SSPE (kızamıktan uzun süre sonra ortaya çıkan, beyinde hasara ve ölüme yol açan bir komplikasyon) 8000 de bir (iki yaşın altındaki çocuklarda) 0 Ölüm 2500 de bir ile 5000 de bir arasında (yaşa bağlı olarak) 0

11 Çocuğumun ateşinin yükseldiğini nasıl anlarım? Aşı olan bazı çocuklarda ateş yükselmesi görülebilir. Ateşin yükselmesi, vücut ısısının 37.5 C nin üzerine çıkmasıdır. Çocuğunuzun yüzünde kızarma olduğunu görürseniz ve dokunduğunuzda sıcaklık hissederseniz, ateşi yükselmiş olabilir. Termometre kullanarak ateşini ölçebilirsiniz. Ateşin yükselmesi, çocuklarda sık görülen bir durumdur. Bunu genellikle hafif atlatırlar, ancak çocuğunuzun ateşi yükseldiğinde ne yapacağınızı bilmeniz gereklidir. Çocuğumun ateşi yükselince ne yapmalıyım? Aşağıdakileri yaparak çocuğunuzu serinletin: Üzerine çok fazla örtü veya battaniye örtmemeye özen gösterin ve Bol bol serinletici içecekler içirin. Çocuğunuza sıvı ağrı kesici veya ateş düşürücü verin. İlaç şişesinin üzerindeki talimatları dikkatlice okuyun ve çocuğunuzun yaşına uygun dozu verin. Dört ile altı saat sonra ikinci bir doz vermeniz gerekebilir. 16 yaşından küçük çocuklara asla aspirin içirmeyin. Çocuğunuz için endişeleniyorsanız, kalbinize kulak verin ve doktorunuzu veya numaralı telefondan NHS Direct i arayın. Aşağıdaki durumlarda, derhal doktorunuzu arayın: Çocuğunuzun ateşi 39 C veya daha yüksekse veya çocuğunuz havale geçiriyorsa. Doktorunuzun muayenehanesi kapalıysa ve ona ulaşamıyorsanız, size en yakın hastanenin acil servisine gidin.

12 Çocuğumun aşı olmamasını gerektirebilecek herhangi bir neden var mı? Aşı yapılamayan az sayıda çocuk vardır. Çocuğunuzun MMR aşısı randevusunu kaçırdıysanız, istediğiniz zaman yeni bir randevu alabilirsiniz. Alerjiler ve diğer sorunlar Yumurtaya karşı anafilaktik reaksiyon (yüzde ve vücutta döküntüler, ağız ve boğazda şişkinlik, nefes alma sorunları ve şok) geliştiren bir çocuk bile MMR aşısı olabilir. Bu durumu doktorunuza veya okul hemşiresine bildirirseniz, çocuğunuza uygulanacak aşıyla ilgili özel düzenlemeler yapabilirler. Çocuğunuz MMR aşısının daha önce yapılan bir dozundan sonra anafilaktik reaksiyon geliştirmişse veya çocuğunuzun bağışıklık sistemi baskılanmışsa (örneğin, doku veya organ nakli ya da kanser gibi ciddi bir durum nedeniyle tedavi görüyorsa), doktor veya pratisyen hemşire bir çocuk sağlığı uzmanından tavsiye almalıdır. Daha ayrıntılı bilgiye nasıl ulaşabilirim? MMR aşısıyla ilgili daha ayrıntılı bilgi almak için, veya adreslerini ziyaret edin. Ayrıca doktorunuzla, sağlık tarama görevlisiyle, pratisyen hemşirenizle veya bölge hemşirenizle konuşabilir ya da numaralı telefondan NHS Direct i arayabilirsiniz. NHS Bağışıklık Kazandırma Bilgileri Sağlık Yayınları Departmanı Tel: E-posta: doh@prolog.uk.com İşitme engelliler için Pazartesi den Cuma ya 08:00-18:00 saatleri arasında yazılı telefon (minicom kullanıcıları için): Kraliyet telif hakkı 2004 İngiltere de basılmıştır p 150k Mar 03 (BEL) Tasarım: REDHOUSE LANE Fotoğraf: Helen Marsden