BÖLÜM Tarım ve Hayvancılık

Transkript

1 BÖLÜM Tarım ve Hayvancılık

2 İÇİNDEKİLER Sayfa No İÇİNDEKİLER... i TABLOLAR... ii ŞEKİLLER... vi KISALTMALAR... vii Tarım ve Hayvancılık Tarımsal Gelişim Proje Alanları Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları Hayvancılık Türleri, Adetleri, Beslenme Alanları Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Tarım ve Hayvancılığa Etkiler ile Etkilerin Kontrolü ve Azaltılmasına İlişkin Tedbirler (Arazi Hazırlık, İnşaat, İşletme ve İşletme Sonrası) i

3 TABLOLAR Sayfa No Tablo Ardahan İli Arazi Dağılımı Tablo Kars İli Arazi Dağılımı Tablo Erzurum İli Arazi Dağılımı Tablo Erzurum İlçeleri Arazi Dağılımı Tablo Erzincan İli Arazi Dağılımı Tablo Erzincan İlçeleri Arazi Dağılımı Tablo Erzincan İlçeleri Tarım Arazisi Dağılımı Tablo Bayburt İli Arazi Dağılımı Tablo Bayburt İlçelerinin Arazi Dağılımı Tablo Gümüşhane İli Arazi Dağılımı Tablo Giresun İli Arazi Dağılımı Tablo Sivas İli Arazi Dağılımı Tablo Yozgat İli Arazi Dağılımı Tablo Kırşehir İli Arazi Dağılımı Tablo Kırıkkale İli Arazi Dağılımı Tablo Kırıkkale İlçelerinin Arazi Dağılımı Tablo Ankara İli Arazi Dağılım Tablo Eskişehir İli Arazi Dağılım Tablo Eskişehir İlçelerinin Arazi Dağılımı Tablo Bilecik İli Arazi Dağılım Tablo Bilecik İlçelerinin Arazi Dağılımı Tablo Kütahya İli Arazi Dağılım Tablo Bursa ili Arazi Dağılımı Tablo Balıkesir İli Arazi Dağılımı Tablo Çanakkale İli Arazi Dağılımı Tablo Edirne İli Arazi Dağılımı ii

4 Tablo Tekirdağ İli Arazi Dağılımı Tablo Tekirdağ İlçelerinin Arazi Dağılımı Tablo Ardahan İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Kars İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Erzurum ili Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Erzurum İlçelerinin Ürün Desenleri Tablo Erzincan İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Bayburt İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Gümüşhane İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Giresun İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Sivas İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Yozgat İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Kırşehir ili Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Kırıkkale İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Ankara İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Ankara İlçelerinin Ürün Desenleri Tablo Ankara İlçelerinde Organik Tarım Tablo Eskişehir İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Bilecik İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Kütahya İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Bursa İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Bursa İlçelerinde Organik Tarım Tablo Balıkesir İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Çanakkale İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Edirne İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Tekirdağ İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Tablo Ardahan İli Hayvan Çeşitleri ve Miktarları Tablo Ardahan İlçelerinde Sığır Türleri iii

5 Tablo Ardahan İlçelerinde Küçükbaş Hayvanlar Tablo Ardahan İlçelerinde Kümes Hayvanları Tablo Ardahan İlçelerinde Arıcılık Tablo Kars ili Hayvan Çeşitleri ve Miktarları Tablo Kars İlçelerinde Sığır Türleri Tablo Kars İlçelerinde Küçükbaş Hayvanlar Tablo Kars İlçelerinde Kümes Hayvanları Tablo Kars İlçelerinde Arıcılık Tablo Erzurum İli Hayvan Çeşitleri ve Miktarları Tablo Erzurum İlçelerinde Küçükbaş Hayvanlar Tablo Erzurum İlçelerinde Arıcılık Tablo Erzincan İli Hayvan Çeşitleri ve Miktarları Tablo Erzincan İlçelerinde Sığır Türleri Tablo Erzincan İlçelerinde Küçükbaş Hayvanlar Tablo Erzincan İlçelerinde Kümes Hayvanları Tablo Erzincan İlçelerinde Arıcılık Tablo Bayburt İli Hayvan Çeşitleri ve Miktarları Tablo Bayburt İlçelerinde İnek Türleri Tablo Bayburt İlçelerinde Küçükbaş Hayvanlar Tablo Bayburt İlçelerinde Su Ürünleri Yetiştiriciliği Tablo Gümüşhane İli Hayvan Çeşitleri ve Miktarları Tablo Gümüşhane İlçelerinde Sığır Türleri Tablo Gümüşhane İlçelerinde Küçükbaş Hayvanlar Tablo Gümüşhane İlçelerinde Kümes Hayvanları Tablo Gümüşhane İlçelerinde Arıcılık Tablo Giresun Hayvan Çeşitleri ve Miktarları Tablo Sivas İli Hayvan Çeşitleri ve Miktarları Tablo Yozgat İli Hayvan Çeşitleri ve Miktarları iv

6 Tablo Kırşehir İli Hayvan Türleri ve Miktarları Tablo Kırşehir İlçelerinde Sığır Türleri Tablo Kırşehir İlçelerinde Küçükbaş Hayvanlar Tablo Kırşehir İlçelerinde Kümes Hayvanları Tablo Kırşehir İlçelerinde Arıcılık Tablo Kırıkkale İli Hayvan Çeşitleri ve Miktarları Tablo Kırıkkale İlçelerinde Arıcılık Tablo Ankara İli Hayvan Çeşitleri ve Miktarları Tablo Ankara İlçelerinde Sığır Türleri, Küçükbaş Hayvanlar, Kümes Hayvanları ve Arıcılık Tablo Ankara İlçelerinde Hayvan Ürünleri Üretimi Tablo Ankara İlçelerinde Su Ürünleri Yetiştiriciliği Tablo Eskişehir İli Hayvan Çeşitleri ve Miktarları Tablo Bilecik İli Hayvan Çeşitleri ve Miktarları Tablo Kütahya İli Hayvan Çeşitleri ve Miktarları Tablo Kütahya İlçelerinde Sığır Türleri Tablo Kütahya İlçelerinde Küçükbaş Hayvanlar Tablo Kütahya İlçelerinde Kümes Hayvanları Tablo Bursa İli Hayvan Çeşitleri ve Miktarları Tablo Bursa İlçelerinde Küçükbaş Hayvanlar Tablo Balıkesir İli Hayvan Çeşitleri ve Miktarları Tablo Balıkesir İlçelerinde Sığır Türleri Tablo Balıkesir İlçelerinde Küçükbaş Hayvanlar Tablo Balıkesir İlçelerinde Kümes Hayvanları Tablo Balıkesir İlçelerinde Arıcılık Tablo Çanakkale Hayvan Çeşitleri ve Miktarları Tablo Edirne ili Hayvan Türleri ve Miktarları Tablo Tekirdağ İli Hayvan Çeşitleri ve Türleri Tablo Tekirdağ İlçelerinde Sığır Türleri v

7 Tablo Tekirdağ İlçelerinde Küçükbaş Hayvanlar Tablo Tekirdağ İlçelerinde Kümes Hayvanları ŞEKİLLER Sayfa No Şekil Anket Yapılan Evlerde Ekilmiş Ürünler Şekil Anket Yapılan Yerleşimlerde Çiftlik Hayvanı, Koyun & Keçi ve Arı Kovanı Sayıları Şekil Anket Yapılan Yerleşimlerde Hayvan Otlanma Alanları Şekil Anket Yapılan Yerleşim Yerlerinde Arıcılık vi

8 KISALTMALAR ÇED da ha TANAP Çevresel Etki Değerlendirmesi Dekar Hektar Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı vii

9 Tarım ve Hayvancılık TANAP Proje güzergâhında bulunan tarımsal alanlar Arazi Varlığı Haritalarından belirlenmiştir. Güzergâh koridoru üzerinde bulunan tarımsal araziler tüm güzergâh koridorunun %89,75 ine denk gelen ha kadardır 1 (İl bazında 500 m koridorda arazi kullanımı verileri için Bkz. Bölüm ). Bölüm 5 te belirtildiği gibi, proje güzergâhının seçilmesinde ki bir kriter de güzergâh üzerinde bulunan tarımsal arazilerdir. Güzergâh değerlendirilirken, verimli tarımsal alanlardan olabildiğince kaçınılmıştır. Proje faaliyetlerinin yürütüleceği arazi ve çevresinde Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüklerinden kurum görüşleri alınmaktadır. İnşaata başlamadan önce kamp sahaları ve proje faaliyetlerinin yürütüleceği arazi ve çevresi ile ilgili 5403 numaralı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, 4342 numaralı Mera Kanunu ve 1380 numaralı Su Ürünleri Kanunu na uygun olarak ilgili yetkililerden ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüklerinden kurum görüşleri alınacaktır. Bu bölümde verilen bilgiler 500 m lik koridor boyunca il bazında mevcut olan ikincil veri kaynaklarından alınmıştır Tarımsal Gelişim Proje Alanları TANAP Projesi için kamulaştırma çalışmaları bu doküman hazırlandığı zaman devam etmektedir. Kamulaştırma çalışmalarının sonuçları alınınca projeden direkt etkilenecek tarımsal gelişme alanları değerlendirilecektir. Arazi Kullanım Kabiliyetleri Sınıflandırması 2 Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından tanımlanmaktadır. Arazi kullanım kabiliyetleri açısından sekiz sınıflandırma mevcuttur ve aşağıdaki gibi özetlenebilir: Sınıf I: Arazi geleneksel tarımsal yöntemlerin uygulanabileceği şekilde düz ya da düze yakın, derin ve verimlidir ve kolayca ekilebilir. Rüzgâr ya da sudan ötürü erozyon görülebilir. Toprak yeterince drenaja sahiptir ve sel sebebiyle zarar görmemiştir. Arazi entansif tarıma uygundur. Sınıf II: Belirli tedbirler alındığında, arazi kolayca ekilip biçilebilir. Sınıf I ve II araziler, artan eğim, erozyona maruziyet, yarı-kalın toprak, sele maruziyet ve kolaylıkla izole edilebilen orta derece nemlilik gibi bir ya da daha çok sınıflandırma faktörlerine bağlı olarak birbirinden ayırt edilebilir. Sınıf III: Sınıf III araziler, uygun ekin seçimi ve en uygun tarım yöntemlerinin uygulanması ile yüksek ekonomik verme sahip ekinler için uygun bir hale getirilebilir. Arazi eğimli, erozyona hassas ya da çok nemlidir. Yüzlekler ve taban taşları mevcut olabilir. Arazi aşırı derecede kumlu ya da çakıllıdır ve nem tutma kapasitesi düşüktür. 1 Bu hesaplama için, Şimdiki Arazi Kullanım değerleri kullanılmıştır. Bkz. Bölüm

10 Sınıf IV: Sınıf IV araziler, çayırlar için uygundur. Nadiren tarla ekinleri ekilebilir. Sınıf IV arazilerde tarımı sınırlayan faktörler; artan eğim, erozyon, kötü toprak özellikleri ve iklimdir. Zayıf drenaja sahip toprağı olan araziler de Sınıf IV olarak sınıflandırılabilir. Yarıkurak bölgelerde, Sınıf IV topraklarda baklagiller dâhil olmak üzere ekin üretmek mümkün değildir. Sınıf V: Sınıf V araziler çayır ya da ormanlar gibi uzun ömürlü bitkiler için uygundur. Çakıllık ve nemlilik gibi faktörler toprağı işlemeyi sınırlandırabilir. Arazi düz ya da düze yakındır. Su ya da rüzgâr tarafından erozyona maruz kalmamaktadır. Sürekli toprak örtüsü korundukça, otlatma ve ağaç kesimine izin verilebilir. Sınıf VI: Sınıf VI arazilerde çayır ya da orman gibi uzun ömürlü bitkiler için bile tedbirler almak gereklidir. Arazi çok eğimlidir ve şiddetli erozyona maruz kalmaktadır. Arazinin nemliliği ya da aşırı kuruluğu ekimi sınırlayan diğer birçok neden arasında sayılabilir. Sınıf VII: Sınıf VII araziler çok eğimli, erozyona uğramış ve çakıllıdır. Kuru ya da bataklık toprağı ya da diğer uygun olmayan toprakları içerirler. Çayırlık ya da orman olarak kullanımı için çok itinalı bir bakım gereklidir. Sınıf VIII: Sınıf VIII arazilerin özellikleri çayır, orman ya da ekim için uygun değildir. Öte yandan, doğal habitat için bir çevre oluştururlar. Sınıf VIII araziler üzerinde rekreasyonel alanlar kurulabilir. Bataklıklar, çöller, derin sel yataklarına sahip alanlar, tepelik, çakıllı ya da taşlı alanlar Sınıf VIII arazi olarak tanımlanırlar Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü TANAP Proje güzergâhında sosyal mevcut durum tespit çalışması gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen araştırmaların bulgularına göre, anket yapılan hane halkının %43,3 ü sulu tarımla uğraşmaktadır. Projenin sosyal etki alanında alanın %33,6 sı sulanmaktadır. (Sosyal etki alanının tanımı için Bkz. Bölüm 7.2 ve 7.3.3). Sosyal Mevcut Durum Tespit Çalışmaları kapsamında, araştırmaların bulguları dört bölgeye ayrılmıştır. Bölge 1 de Ardahan, Kars, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Gümüşhane, Giresun; Bölge 2 de Sivas, Yozgat, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Eskişehir; Bölge 3 te Bilecik, Kütahya, Bursa, Balıkesir, Çanakkale ve Bölge 4 te Edirne, Tekirdağ bulunmaktadır. En yüksek sulanan arazi yüzdesi Bölge 4 te (%30) ve Bölge 2 dedir (%26). Yozgat ta sulanan araziler % 69,4 tür. TANAP Proje güzergâhı üzerindeki illerin sınırları dâhilindeki sulu ve kuru tarım arazileri ile arazilerin Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflamaları ileriki bölümlerde verilmektedir. Boru hattının 500 m koridoru için sayısal arazi kullanım verisi Bölüm de verilmiştir

11 Ardahan Ardahan ilinde Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflandırması açısından sekiz sınıf arazi çeşidi mevcuttur. Ardahan ilindeki uygulamalı tarıma uygun alanlar Sınıf I ve Sınıf IV arazilerdir. Sulu tarım Sınıf I ve II arazilerde yapılmaktadır. Posof alt-bölgesi dışındaki arazilerde tarım çoğunlukla Sınıf I-III arazilerde yapılmaktadır. Posof alt-bölgesinde sulu tarım Sınıf III ve Sınıf IV arazilerde; kuru tarım ise çoğunlukla Sınıf II-V arazilerde yapılmaktadır. Toprak yapısının uygunluğu bakımından tarımın yaklaşık %18 i Sınıf VI arazilerde gerçekleştirilmektedir. İldeki arazi dağılımı aşağıda Tablo de verilmiştir. İldeki sulu ve kuru tarım alanları hakkında bilgi edinilememiştir 3. Tablo Ardahan İli Arazi Dağılımı Arazi Dağılımı Yüzey Alanı (ha) Tarımsal Arazi(ha) Çayır-Mera Arazisi(ha) Orman ve Fundalık(ha) Tarıma Elverişsiz Arazi(ha) Kars Kars ın km 2 toplam yüzölçümünün % 34,75 i tarımsal alan olup, % 39,11 i çayır/mera, % 3,72 si orman ve % 22,42 si tarıma elverişsiz alandır. İldeki arazi dağılımı aşağıda Tablo de verilmiştir 4. Tablo Kars İli Arazi Dağılımı Tarımsal Alanlar Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi Yetersiz Sulu Tarım Arazisi 8211 Erzurum Erzurum da bütün araziler kapasitelerine uygun olarak kullanılamamaktadır. Yüksek tarım potansiyeline sahip Sınıf I ve Sınıf II arazilerin bazıları tarımsal uygulamalarla daha çok gelir getirebilecekken, kuru tarım arazisi ya da çayır/mera arazisi olarak kullanılmaktadır. Düşük tarımsal potansiyele sahip çayır/mera alanı olarak kullanılması gereken Sınıf VI ve Sınıf VII araziler ise kuru tarım alanları olarak kullanılmaktadır 5. İldeki arazi dağılımı aşağıdaki Tablo te verilmektedir 6. Tablo Erzurum İli Arazi Dağılımı Tarımsal Alanlar Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi Ardahan Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, Kars İl Çevre Durum Raporu, Çevre Durum Raporu, İller 6 Erzurum İl Çevre Durum Raporu,

12 TANAP Proje güzergâhı üzerinde yer alan Erzurum ilçelerinin arazi dağılımına ilişkin detaylı bilgi aşağıda Tablo te verilmektedir

13 Tablo Erzurum İlçeleri Arazi Dağılımı İlçeler Toplam Yerleşim Alanı (Ha) Koruluk ve Orman (Ha) Ekilmeyen Tarım Arazisi (Ha) Tarım Dışı Arazi (Ha) Sulu Uzun Ömürlü Bitkiler (ha) Sulu Sebze Tarlaları (ha) Ekim Alanı Nadas ve Otlaklar ve Çimenlikler Dinlendirme Sulu(ha) Kuru (ha) Alanları (ha) Sulu Kuru Otlaklar Otlaklar (ha) (ha) Aşkale Horasan Köprüköy Palandöken Pasinler Yakutiye Aziziye İl Toplamı ,534 75,

14 Erzincan Erzincan ekonomisi çoğunlukla tarıma dayalıdır. Bölgede gözlemlenen orman ve yarı-orman alanlardaki azalmanın sebebi yerleşim alanlarındaki artış ve tarımsal aktivitelerin mevcudiyetindendir yılında tarımsal aktiviteler için kullanılan mera alanı 912 ha iken, bu sayı 2006 da ha ya yükselmiştir. İldeki arazi dağılımı aşağıda Tablo te verilmiştir 7. Tablo Erzincan İli Arazi Dağılımı Tarımsal Alanlar Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi Yetersiz Sulanan Tarımsal Arazisi 9485 TANAP Proje güzergâhı üzerinde yer alan Erzincan ilçelerinin arazi dağılımına ilişkin detaylı bilgi aşağıda Tablo ve Tablo de verilmektedir. Tablo Erzincan İlçeleri Arazi Dağılımı İlçeler Tarım Arazisi (ha) Ormanlık ve Fundalık (ha) Mera (ha) Tarıma Elverişsiz Arazi (ha) Otlukbeli Refahiye Tercan Çayırlı İl Toplamı Tablo Erzincan İlçeleri Tarım Arazisi Dağılımı İlçeler Ekilen (ha) Ekim Alanı Nadas (ha) Ekilmemiş Tarım Arazisi (ha) Sebze Bahçeleri (ha) Bağlar (ha) Üzüm Bağları (ha) Otlukbeli Refahiye , Tercan ,5 8 - Çayırlı İl Toplamı Bayburt Bayburt ta baraj, gölet, hidroelektrik santral ve bunun gibi antropojenik bölgelerdeki artış sebebiyle tarımsal alanlarda ciddi bir azalma gözlemlenmektedir. Yanlış toprak kullanımı sebebiyle kaybedilen tarım arazisi büyüklüğü kısmen azdır. Bayburt göç veren bir il olduğundan, tarımla uğraşan nüfusta azalma gözlemlenmektedir. Sonuç olarak, tarımsal aktivitelerle ilgilenen ortalama nüfus yaşı artmaktadır. İşlenen arazi miktarı azalmakta ve boş duran tarımsal alanlar doğal etkilere maruz kalıp verimliliklerini kaybetmektedirler. Dağlık alanların, ormanların, meraların ve tarımsal alanların uygun olmayan kullanılışları nedeniyle su erozyonu büyük bir sorun haline gelmiştir. 7 Erzincan İl Çevre Durum Raporu,

15 Bölgede daha etkili bir toprak kullanımını sağlamak amacıyla bazı çalışmalar yürütülmektedir. Demirözü Barajı sulama bölgesindeki tarım arazisindeki birleştirme çalışmaları Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Samsun Bölge Müdürlüğü nce yürütülmektedir. İldeki arazi dağılımı aşağıda Tablo de verilmiştir 8. Tablo Bayburt İli Arazi Dağılımı Tarım Alanları Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi TANAP Proje güzergâhı üzerinde yer alan Bayburt un ilçelerinin arazi dağılımına ilişkin detaylı bilgi aşağıda Tablo da verilmektedir. Tablo Bayburt İlçelerinin Arazi Dağılımı İlçeler Tarım Arazisi (ha) Orman ve Fundalık (ha) Otlak (ha) Tarımsal Olmayan Araziler (ha) Demirözü Gümüşhane Gümüşhane ilinde toprağın tarımsal olarak kullanımını farklı etki seviyelerinde sınırlayan taşlık, drenaj bozukluğu, kumluluk ve en önemlisi erozyon gibi faktörler vardır. Tarımsal alanların karşısına çıkan bir başka sorun ise uygun olmayan arazi kullanımıdır. Özel sektör ve kamu kuruluşlarının yerleştirdikleri tesis, endüstriyel kuruluşlar, madencilik alanları gibi alan kullanımları sebebiyle verimli tarım arazilerinde ciddi bir kayıp olmuştur. İldeki arazi dağılımı aşağıda Tablo Tablo Gümüşhane İli Arazi Dağılımı Tarımsal Araziler Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi Giresun Giresun un ekonomisi çoğunlukla tarıma dayalıdır. İl Doğu Karadeniz Bölgesi nin en önemli fındık üretim merkezlerindendir. Yoğun yağış sebebiyle bitki örtüsü bakımından zengindir. İlde tarım faaliyetlerini kısıtlayan erozyon, taşlılık, drenaj bozukluğu ve kumluluk gibi değişik etki seviyelerine sahip sorunlar mevcuttur. İldeki arazi dağılımı aşağıda Tablo de verilmiştir 10. Tablo Giresun İli Arazi Dağılımı Tarım Alanları Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi Bayburt İl Çevre Durum Raporu, Gümüşhane İl Çevre Durum Raporu, Giresun İl Çevre Durum Raporu,

16 Sivas Sivas ta son yıllarda artan baraj sayısı, tarımsal alanlarda, ormanlarda ve yarı-doğal alanlarda azalmaya sebep olmuştur. Madencilik alanları ve endüstriyel ve ticari tesislerdeki artış antropojenik alanlarda artmaya sebep olmuştur ha olan mera, çayır, orman olması gereken V, VI ve VIII. Sınıf alanlar sürülürken, ha olan işlemeli tarımın yapıldığı II ve IV. Sınıf alanlar toprak koruma çalışmaları açısından gerekli ilgiyi görememektedir. Sivas ın ha olan tarımsal alanının ha ı sulu tarım alanı olarak kabul edilmekte ve toplam tarım alanının sadece % 25,5 ini oluşturmaktadır yılında toplam sulu tarım alanının ha ı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından, ha ı Köy Hizmetleri tarafından ve ha ı yerel çiftçiler tarafından sulanmıştır. İldeki arazi dağılımı aşağıda Tablo de verilmiştir 11. Tablo Sivas İli Arazi Dağılımı Tarım Alanları Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi Yozgat Yozgat coğrafik özelliklerinden ötürü nüfus yoğunluğunun büyük ölçüde az olduğu illerden biridir. İlin ekonomisi çoğunlukla tarıma dayalı olup, son zamanlarda endüstride de gelişmeler gözlemlenmektedir. Yozgat İl Tarım Müdürlüğü nün 2009 yılındaki bildirisine göre, işlenmiş alanın %52,81 i kuru tarım alanı ve %4,70 i sulu tarım alanıydı. İlin arazi dağılımı aşağıda Tablo de verilmiştir 12. Tablo Yozgat İli Arazi Dağılımı Tarım Alanları Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi Kırşehir Kırşehir toplamda ha tarımsal alana sahiptir, bu toplam alanın ha kadarı sulanabilir tarım alanlardan oluşmaktadır. Bununla birlikte sadece, ha tarım alanının ha ı sulanmaktadır. Başka bir deyişle; tarımsal alanların %80,54 ü sulanabilecekken, sadece %6,84 ü sulanmaktadır. İlde sulama yetersizdir. İldeki arazi dağılımı aşağıdaki Tablo te görülmektedir. Toprak erozyonu özellikle Kızılırmak Havzası ndaki bölgede görülmektedir. Erozyon riski; ormanlık alanların az olmasından ve bölgede hâkim olan bozkır bitki örtüsü yüzünden önemli ölçüde artmaktadır 13. Tablo Kırşehir İli Arazi Dağılımı Tarımsal Alanlar Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi Sivas Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, Yozgat Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Sektörel Çalışma Grubu Raporu, Kırşehir İl Çevre Durum Raporu,

17 Kırıkkale Kırıkkale nin toplam ha olan yüzölçümünün, ha kadarı tarım amaçlı olarak kullanılmaktadır. Başka bir deyişle, toplam yüzölçümün %66,2 si tarım için kullanılmaktadır. Kırıkkale de antropojenik alanlarının artmasının sebebi; tarım alanları, ormanlık ve doğal alanlarda yapılan inşaatlardır. İlde tarım alanlarının yanlış kullanılmasını ve tarım toprağının uygunsuz kullanımını engellemek amacıyla ilgili kurum ve kuruluşların katılımıyla mevcut mevzuat kapsamında temelinde çiftçilerin eğitilmesi olan bazı çalışmalar gerçekleştirilmiştir. İldeki arazi dağılımı aşağıdaki Tablo de gösterilmektedir 14. Tablo Kırıkkale İli Arazi Dağılımı Tarımsal Alanlar Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi TANAP Proje güzergâhı üzerinde yer alan Kırıkkale ilçelerinin arazi dağılımına ilişkin detaylı bilgi aşağıda Tablo da verilmektedir İstatistiksel Bilgi 15 Kırıkkale İl Çevre Durum Raporu,

18 Tablo Kırıkkale İlçelerinin Arazi Dağılımı İlçeler Toplam (Ha) Uzun Ömürlü Bitkiler Sebze Bahçeleri Ekim Alanları Nadas ve Dinlendirme Alanları Tarım Sulu Kuru Sulu Kuru Sulu Kuru Sulu Kuru Sulu Kuru Arazisi Mera Alanları (Ha) Koruluk ve Orman (Ha) Tarım Dışı Alan (Ha) Keskin , , Çelebi ,2 0 3, İl Toplamı ,

19 Ankara Ankara da arazi kullanımındaki değişim çoğunlukla, şehirleşme ile doğru orantılı olarak, antropojenik alanlarının artması, tarım alanlarının azalması şeklinde gözlenmektedir. Ankara daki ormanlık alanlar, yarı-doğal alanlar, su kütleleri ve sulak alanlar yerlerini; kentsel ve kırsal yerleşimlere, endüstriyel ve halka açık alanlara, maden alanları ve inşaat alanlarına ve spor ve hobi alanları gibi antropojenik alanlara bırakmaktadırlar. Ankara nın toplam yüzölçümü ha dır, bu alanın ha kadarı kentsel ve endüstriyel alanlardan oluşmaktadır. Ankara nın arazi dağılımı aşağıda Tablo de belirtilmiştir 16. Tablo Ankara İli Arazi Dağılım Tarımsal Alanlar Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi Eskişehir Eskişehir Türkiye nin tarım ve endüstrisinde büyük bir rol oynamaktadır. Eskişehir e olan yoğun göçten dolayı; şehir merkezinde ve inşaat alanları yakınında bulunan tarımsal alanlar bir sorun teşkil etmektedir. Eskişehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü nden elde edilen bilgiye göre Eskişehir in toplam ha olan yüzölçümünün ha kadarı işlenmiş tarım alanından oluşmaktadır. Eskişehir in arazi dağılımı aşağıdaki Tablo de gösterilmektedir 17. Tablo Eskişehir İli Arazi Dağılım Tarımsal Alanlar Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi TANAP Proje güzergâhı üzerinde yer alan Eskişehir ilçelerinin arazi dağılımına ilişkin detaylı bilgi aşağıda Tablo da verilmektedir. Tablo Eskişehir İlçelerinin Arazi Dağılımı İlçeler Ekim Alanı (ha) Sebze Bahçeleri (ha) Bağlar (ha) Üzüm Bağları (ha) Zeytinlikler (ha) Günyüzü Sivrihisar Mahmudiye Seyitgazi İnönü İl Toplamı Ankara İl Çevre Durum Raporu, Eskişehir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, Eskişehir Tarımsal Yapı Verisi,

20 Bilecik Bilecik ilinin toplam yüzölçümü ha dır. Bu toplam alanın ha kadar olan %33 lük kısmı tarımsal alan olarak nitelendirilmektedir. Bilecik in ekonomisi çoğunlukla tarıma dayanmasına rağmen, son zamanlarda inşaat alanlarına yer açmak amacıyla tarım alanlarında azalma gözlenmektedir. Toplam tarım arazilerinin ha kadarı sulanabilir, bu miktarın da %30 oranındaki kısmı sulanmaktadır. Arazi dağılımı aşağıdaki Tablo de gösterilmektedir 18. Tablo Bilecik İli Arazi Dağılım Tarımsal Alanlar Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi TANAP Proje güzergâhı üzerinde yer alan Bilecik ilçelerinin arazi dağılımına ilişkin detaylı bilgi aşağıda Tablo de verilmektedir Tablo Bilecik İlçelerinin Arazi Dağılımı İlçeler Ekim Alanı (ha) Orman ve Fundalık (ha) Otlaklar (ha) Diğer Alanlar (ha) Bozüyük Kütahya Kütahya ilinde arazi kullanımındaki değişim bölgedeki endüstriyel yatırımların teşviki ile gerçekleşen OSB nin genişlemesinden, OSB nin işletmeye alınmasından, yeni yapılan yerleşim yerlerinden ve kamu alanlarındaki inşaatlarından kaynaklanmaktadır. Tarımsal alanların yanlış kullanımı belediye tarafından kamulaştırılan yerleşim yerlerinden, madencilik ve hayvancılık aktivitelerinden kaynaklanmaktadır. Kütahya toplam yüzölçümü olarak ha alana sahip olup, bu toplam alanın ha kadarı tarımsal alandır. Kütahya ilinin arazi dağılımı aşağıdaki Tablo de belirtilmektedir 19. Tablo Kütahya İli Arazi Dağılım Tarımsal Alanlar Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi Bursa Şehirleşme sebebiyle hızlı bir şekilde gelişmiş olan Bursa ekonomisi çoğunlukla, tarım, endüstri, turizm ve ticarete dayanmaktadır. Şehirde, şehir merkezi, kentsel ve kırsal yerleşim yerleri, endüstriyel ve halka açık birimler, maden alanları ve spor alanları hızlı bir şekilde gelişmiştir. Tarım arazilerinin azalmasına şehirleşme ve tarım arazilerin yanlış kullanımı sebep olmaktadır. Bursa ilinin toplam ha olan yüzölçümünün, 18 Bilecik İl Çevre Durum Raporu, Kütahya İl Çevre Durum Raporu,

21 hektarını tarım alanları oluşturmaktadır. Bursa nın arazi dağılımı aşağıda verilen Tablo de belirtilmektedir 20. Tablo Bursa ili Arazi Dağılımı Tarımsal Alanlar Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi Balıkesir 2006 da bildirilen kayıtlara göre, Balıkesir in toplam yüzölçümü ha dır ve bu alanın ha ı tarımsal alanlardır. Bu tarımsal alanın toplamda ha kadarı sulanabilir olmakta ve bu alanın sadece %21 kadarı sulanmaktadır. Arazi dağılımı aşağıda verilen Tablo de belirtilmektedir 21. Tablo Balıkesir İli Arazi Dağılımı Tarımsal Alanlar Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi Çanakkale Çanakkale ilinin temel ekonomik bileşeni tarım olmakla beraber, son yıllarda tarıma bağlı olarak sanayi kolları da gelişmektedir. Çanakkale ha kadarı sulanabilir olan toplam ha tarımsal alana sahiptir. Sulu tarım bu toplam sulanabilir alanın %13 ünde yürütülmektedir. Arazi dağılımı aşağıda verilen Tablo te belirtilmiştir 22. Tablo Çanakkale İli Arazi Dağılımı Tarımsal Alanlar Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi Edirne Edirne nin ekonomisi tarıma dayanmaktadır. Aktif nüfusun %73 ü hayatlarını tarım, balıkçılık, ormancılık ve avcılıktan kazanmaktadır. İl gelirinin %42 si tarım kaynaklıdır. Son yıllarda sanayi de hızla gelişmektedir. Avrupa yı Orta Doğu ya ve İstanbul u Anadolu ya bağlayan transit karayolu Edirne den geçmektedir. Halka yapılan çift şeritli yol yapımları, gölet projeleri ve maden aktiviteleri gibi yatırımlar; verimli tarım arazileri üzerinde olumsuz etkilere sebep olmaktadır. Edirne nin toplam alanı ha olup, bu alanın %61 i (yaklaşık olarak ha) işlenmiş tarım alanıdır. Arazi dağılımı aşağıda verilen Tablo da belirtilmiştir Bursa İl Çevre Durum Raporu, Balıkesir İl Çevre Durum Raporu, Çanakkale Valiliği, Çanakkale ve Ekonomik Yapısı, 2012, 23 Edirne Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, Özet Raporu,

22 Tablo Edirne İli Arazi Dağılımı Tarım Arazileri Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazisi Sulu Tarım Arazisi Tekirdağ Tekirdağ ın coğrafi konumu ilin gelişmesinde büyük bir rol oynamaktadır. Topoğrafik karakteristikleri ve E5 otoyolu üzerinde yer alması sanayi tesislerinin çoğalmasına ve ilin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Tekirdağ ın İstanbul a çok yakın ve ulaşımının kolay olması; sanayi tesislerinin gelişimini ve tarım alanların azalmasını tetiklemiştir. Tekirdağ ın toplam yüzölçümü ha dır. Toplam alanının ha kadarı arazi kullanım kabiliyeti sınıflandırmasına uygun olarak tarım amaçlı kullanılmaktadır ha kadarı olan alan ise kullanım kabiliyeti sınıflandırmasına uygun olmayan bir şekilde, yanlış değerlendirilmektedir. Toplam il alanın %74 kadarı ( ha) tarımsal amaçlı olarak kullanılmaktadır. Arazi dağılımı aşağıda verilen Tablo de belirtilmiştir 24. Tablo Tekirdağ İli Arazi Dağılımı Tarımsal Alanlar Yüzey Alanı (ha) Kuru Tarım Arazi Sulu Tarım Arazi TANAP Proje güzergâhı üzerinde yer alan Tekirdağ ilçelerinin arazi dağılımına ilişkin detaylı bilgi aşağıda Tablo de verilmektedir. Tablo Tekirdağ İlçelerinin Arazi Dağılımı İlçeler Ekim Alanları (da) Mera (da) Malkara Hayrabolu İl Toplamı Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları Projenin gidişatını etkileyecek olan ürün desenleri ve yıllık üretim miktarları kamulaştırma çalışmaları tamamlandıktan sonra kesin olarak belirlenecektir. TANAP Proje güzergâhının mevcut durumunu belirlemek amaçlı anket çalışmalarıyla elde edilen tarımsal üretim verileri Bölüm da belirtilmiştir. Veriler arasında projeden etkilenecek köylerdeki tarımsal üretim miktarları mevcuttur. TANAP Sosyal Mevcut Durum Tespit Çalışmasına göre, 384 köyün 361 inde mevsimsel hasat söz konusudur. Tahıllar (%96,3) en yaygın ekindir. Endüstriyel bitkiler (%44) ikinci en yaygın ekin çeşididir. Şekil de görüldüğü gibi, diğer yaygın ekinler yem bitkileri (%30,7), baklagiller (%22,4), sebze (%19,9) ve meyvelerdir (%8) Tekirdağ İl Çevre Durum Raporu, Bu sonuçlar, aileler çeşitli ekinler yetiştirebileceğinden, çoktan seçmeli sorularla elde edilmiştir. Bu sebeple, şekiller 100 üzerinden değildir, her bir opsiyonun frekansını ya da oranlarını belirtir

23 Şekil Anket Yapılan Evlerde Ekilmiş Ürünler 26 Bölge 1 de en yaygın yetiştirilen ekin tahıllardır. En yaygın tahıllar; buğday (%93,6) ve arpadır (%79,5).Bölge 1 de en az yaygın olan ekinin endüstriyel bitkiler olduğu görülmektedir. Yem bitkileri en yaygın Bölge 1 de yetiştirilmektedir (%65,4). Bununla beraber, yem bitkileri Sivas (%66,7) ve Yozgat ta (%34,5) yetiştirilmektedir. Ayrıca, baklagiller en çok Bölge 2 de yetiştirilmektedir. Sebze ve meyveler en yaygın olarak Bölge 3 te yetiştirilmektedir. Bu bölgede yetiştirilen endüstriyel sebzeler arasında ayçiçeği (%27,1) ve mısır (%19,9) en yaygın olanlardır. Bölge 3 ten batıya doğru gidildiğinde, bu ürünlerin üretiminin arttığı gözlemlenmektedir. Aşağıda TANAP Proje güzergâhında bulunan illerin ürün desenleri ve yıllık üretim miktarları genel olarak gözden geçirilmiştir. Ardahan Ardahan ın ekonomisi temel olarak hayvancılığa dayanmaktadır. Bitki üretimi verimi; hayvan yemi haricinde uygun olmayan hava koşulları nedeniyle çok düşüktür. Bununla beraber oldukça kaliteli ekolojik tarım ürünleri yetiştirilmektedir. İldeki hemen hemen tüm bitkisel ve arıcılık ürünleri organik ürün olarak nitelendirilmektedir. Tarımsal ürünlere ilişkin bilgiler aşağıda verilen Tablo da belirtilmiştir Kaynak: TANAP Sosyal Mevcut Durum Çalışmaları, Ardahan İl Çevre Durum Raporu,

24 Tablo Ardahan İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Baklagiller Ürünler Ekim Alanı (da) Üretim Miktarı (ton) Buğday 61356, ,97 Arpa , ,51 Çavdar 13054, ,66 Yulaf 3845, ,42 Ağaç Meyveleri Kars Ürünler Ekim Alanı (ağaç) Üretim Miktarı (ton) Armut Elma Erik ,96 Kiraz Vişne 780 3,3 Dut - - Ceviz 500 4,2 Sebzeler Ürünler Ekim Alanı (da) Üretim Miktarı (ton) Barbunya Sivri Biber 1,5 1,5 Domates 3 12 Fasulye Havuç 1 1 Salatalık 2 9 Beyaz Lahana Marul 3 8 Kıvırcık 2 6 Kuru Sarımsak 1 2 Sarımsak 3,5 32 Soğan 2,5 5 Kuru Soğan Şalgam - - Turp 0,3 0,9 Beyaz Fasulye Kars ın ekonomisi temel olarak tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Hem ekinler hem de yem bitkileri ekili alan ve ürün miktarı olarak başı çekmektedirler. Ekinler tüm tarımsal ürünler arasında, Kars ın coğrafik yapısı, yer şekilleri ve iklim koşulları sebebiyle en büyük üretim miktarına sahiptir. Son yıllarda; sulanabilir ve nazaran daha sıcak olan yerlerde bahçe bitkileri, endüstriyel bitkiler ve meyve ağaçları yetiştiriciliğinde artışlar görülmektedir. Tarımsal ürünlere ilişkin bilgiler aşağıda Tablo da belirtilmiştir. Tablo Kars İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Üretim Tipi Üretim Yüzdesi (%) Alan (Ha) Tahıl 66, Endüstriyel Bitkiler 1, ,10 Üzüm Bağı-Bahçeler 0, ,77 Yem Bitkileri 14, Baklagiller 0, Nadas 17, ,13 TOPLAM

25 Erzurum Toprak, dağlık yapı, elverişsiz iklim şartları, topoğrafik özellikler Erzurum da çok yönlü tarımı olumsuz etkilemektedir. Kullanılabilir alanın %12 si işlenmiştir ve %67 si doğal mera olarak bırakılmıştır. İlin kuzeyinde akan Çoruh Nehri ve kollarının oluşturduğu derin vadiler, ilde mikroiklim koşulları yaratmaktadır. Bu uygun bölgelerde sebze bahçeciliği ve meyvecilik yapılmaktadır. Seracılık da son yıllarda önem kazanmıştır. İlde 9845 m 2 alana yayılmış 61 tane sebze serası bulunmaktadır. Ayrıca; tahıl, şeker pancarı, patates, ayçiçeği, yenilebilir baklagiller gibi ürünler Erzurum, Pasinler ve Hınıs ovalarıyla birlikte uygun toprak ve topoğrafyaya sahip diğer bölgelerde yetiştirilmektedir. Tarımsal ürünlere ilişkin bilgiler aşağıda verilen Tablo de belirtilmiştir. Tablo Erzurum ili Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Bitki Üretimi Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Buğday Arpa Şeker Pancarı Ayçiçeği Çavdar Yulaf Yonca Fiğ Tarla Bitkileri Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Tahıl Yenilebilir Baklagiller Yem Bitkileri Endüstriyel Bitkiler Boru hattının geçmesi planlanan Erzurum ilçeleri için detaylı ürün desenleri bilgisi aşağıda Tablo de verilmiştir

26 Tablo Erzurum İlçelerinin Ürün Desenleri İlçeler Ekilen Alanlar ve Sebze Bahçeleri (ha) Ekinler(ha) Baklagiller (ha) Endüstriyel Bitkiler (ha) Yağlı Tohumlar (ha) Yumru Bitkiler (ha) Bitkiler (ha) Yem Bitkileri (ha) Aşkale , Horasan , , , Köprüköy , Palandöken Pasinler Yakutiye , Aziziye , , İl Toplamı

27 Erzincan Doğu Anadolu Bölgesi nin Yukarı Fırat Havzası nda yer alan Erzincan ın temel ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Tarımsal açıdan bölgenin yüksek kesimleriyle ovalık kısımları arasında büyük farklar bulunmaktadır. Erzincan Ovası Doğu Anadolu Bölgesi nde yer almasına rağmen; dağlarla çevrili olduğu ve mikroiklim özelliklerine sahip olduğu için çeşitli tarımsal ürünleri yetiştirmek mümkündür. Özellikle; farklı tipte meyve ağaçlarının dağılımı ve her türlü sebzenin bahçeciliğinin yapılabilmesi bu bölgeye özgü bir özelliktir. İlde yükseklik arttıkça kuru tarım daha baskın olmaktadır. Erzincan ın tarımsal ürünlerine ilişkin bilgiler aşağıda verilen Tablo te belirtilmiştir 7. Tablo Erzincan İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Bitki Üretimi Ürünler Ekim Alanı (ha) Ürün Miktarı (ton) Buğday 47381, Arpa 18806, Çavdar Yulaf Mısır (silo) 14272, Tritikale (tahıl) Tritikale (ot) - - Nohut Beyaz Fasulye Ayçiçeği (lokma) Fiğ (tahıl) Fiğ (ot) Şeker Pancarı Patates Kuru Soğan Yonca Korunga Baklagiller Ürünler Ekim Alanı (ha) Ürün Miktarı (ton) Fasulye Nohut Yem Bitkileri Ürünler Ekim Alanı (ha) Ürün Miktarı (ton) Yonca Korunga Fiğ (ot) Endüstriyel Bitkiler Ürünler Ekim Alanı (ha) Ürün Miktarı (ton) Mısır (silo) 1472, Patates Meyveler Ürünler Ekim Alanı (ağaç) Üretim Miktarı (ton) Armut Ayva Elma Erik İğde Kayısı Kiraz Kızılcık Şeftali Vişne Aşısız Kayısı Antep Fıstığı Ceviz Badem Dut İncir

28 Bitki Üretimi Ürünler Ekim Alanı (ha) Ürün Miktarı (ton) Hurma Çilek Üzüm Sebze Ürünler Ekim Alanı (da) Üretim Miktarı (ton) Beyaz Lahana Kıvırcık+Marul Ispanak Maydanoz Nane Sakız Kabağı Kabak Salatalık Patlıcan Bamya Domates Sivri+Yeşil Biber Kavun Karpuz Fasulye Beyaz Fasulye Soğan Havuç Bayburt İlde önem sırasıyla buğday, arpa ve çavdar ekilmektedir. İlde ikamet edenlerin ihtiyaçları karşılandıktan sonra geriye kalan ürünler; un değirmenleri ve tahıl depoları yoluyla ekonomik zincire katkı sağlamaktadır. Tarımsal ürünlere ilişkin bilgiler aşağıda verilen Tablo da belirtilmiştir 8. Tablo Bayburt İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Buğdaygiller Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Buğday Arpa Çavdar Tritikale (tahıl) Fiğ (tahıl) Baklagiller Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Nohut Fasulye Yeşil Mercimek Bezelye 6 6 Yem Bitkileri Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Yonca (kuru ot) Korunga (kuru ot) Fiğ (kuru ot) Çayır, Mera Endüstriyel Bitkiler Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Mısır (silo) Patates Meyveler Ürünler Ekim Alanı (ağaç) Üretim Miktarı (ton) Armut Ayva

29 Elma Erik Kayısı Kiraz Vişne Ceviz Sebzeler Ürünler Ekim Alanı (da) Üretim Miktarı (ton) Beyaz Lahana Marul 4 20 Kıvırcık 4 7 Ispanak 6 48 Maydanoz 2 4 Kabak 3 90 Salatalık Domates Biber 2 20 Fasulye Barbunya 5 7 Soğan Havuç 1 Gümüşhane Gümüşhane ilinde buğday, arpa, çavdar, yulaf, mercimek ve pamuk gibi yetiştirilmesi yaz kuraklığı gerektiren ekinler bölgenin her mevsim yağışlı olmasından dolayı yetiştirilememektedir. Kıyı bölgelerinde tahılların yerini mısır almaktadır. Kış mevsimi fındık, çay, limon ve zeytin gibi ürünlerin Doğu Karadeniz deki üretimini mümkün kılmaktadır. İç bölgelerde azalan yağış miktarı nedeniyle ormanlıklar olumsuz olarak etkilenirken, bu gerçek tahıl ve şeker pancarı üretimini mümkün kılmaktadır. Gümüşhane nin tarımsal ürünleri ile ilgili bilgiler aşağıda verilen Tablo de verilmiştir 9. Tablo Gümüşhane İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Buğdaygiller Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Buğday (şartlı) Buğday (diğer) Arpa Çavdar Tritikale (tahıl) Yulaf (tahıl) Mısır (tahıl) Baklagiller Ürünler Ekim Alanı (da) Üretim Miktarı (ton) Fasulye Nohut Yem Bitkileri Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Yonca (yeşil ot) Korunga (yeşil ot) Fiğ (yeşil ot) Mısır (silo) Meyveler Ürünler Ekim Akanı (ağaç) Üretim Miktarı (ton) Armut Ayva

30 Buğdaygiller Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Elma (golden) Elma (starking) Elma (Amasya) Elma (grannysmith) Elma (diğer) Erik Kayısı Aşısız Kayısı Kiraz Kızılcık Vişne Şeftali Ceviz Fındık Çilek Dut Sebzeler Ürünler Ekim Alanı (da) Üretim Miktarı (ton) Beyaz Lahana 2243 Karalahana 17 Marul 61 Kıvırcık 19 Ispanak 10 Maydanoz 2 Fasulye 1715 Kabak 1 Sivri Biber 13 Yeşil Biber 45 Salatalık 1050 Kornişon 75 Domates 2370 Sarımsak 3 Soğan 40 Giresun İlin kıyı bölgelerinde fındık üretimi, tarımsal faaliyetler arasında en baskın olandır. Fakat yaşam kaynağı olarak fındık üretiminden çok hayvancılık ve sebzecilik yapılmaktadır. Son yıllarda kivi üretimi ve seracılık bölgede önem kazanmaktadır. Tahıl üretimi, meyvecilik, bahçe sebzeciliği ve tütüncülük Giresun ilindeki diğer tarımsal aktivitelerdir. Tarımsal ürünlere ilişkin bilgiler aşağıda verilen Tablo da belirtilmiştir 10. Tablo Giresun İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Ürünler Ekim Alanı (da) Üretim Miktarı (ton) Buğday Arpa Mısır Kuru Fasulye Yonca (kuru) Fiğ (kuru) Patates Nohut Korunga (kuru)

31 Fiğ (tahıl) Mısır (silo) Çavdar Sivas Sivas ilinde tahıl üretimi çok yaygın olmakla birlikte, sebze bahçeciliği oldukça nadir görülmektedir. Domates, fasulye, lahana ve salatalık en çok yetiştirilen sebzelerdir. Üretilen ürünler çoğunlukla ilin ihtiyaçlarını karşılamamaktadır, bu sebeple çevre illerin ürünleri de tüketilmektedir. Tarımsal ürünlere ilişkin bilgiler aşağıda Tablo de belirtilmiştir 28. Tablo Sivas İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Buğdaygiller Ürünler Ekim Alanı (da) Üretim Miktarı (ton) Buğday 3322, Arpa Çavdar Yulaf (tahıl) Tritikale (tahıl) Baklagiller Ürünler Ekim Alanı (da) Üretim Miktarı(ton) Nohut Fasulye Yeşil Mercimek Kırmızı Mercimek Yem Bitkileri Ürünler Ekim Alanı (da) Üretim Miktarı (ton) Fiğ (kuru ot) Yonca (kuru ot) Korunga (kuru ot) Mısır (silo) Bakla Mürdümük Endüstriyel Sebzeler Ürünler Ekim Alanı (da) Üretim Miktarı (ton) Şeker Pancarı Yapay Tohumlar Ürünler Ekim Alanı (ağaç) Üretim Miktarı (ton) Ayçiçeği (yağ) Ayçiçeği (lokma) Aspir Kolza Tüber Bitkiler Ürünler Ekim Alanı (da) Üretim Miktarı (ton) Kuru Soğan Kuru Sarımsak Patates Çayır, Mera Alanı: da 28 Sivas İl Çevre Durum Raporu,

32 Yozgat Yozgat ilinin ekonomisi, tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Tarımsal alanlarda kuru tarım üretimi ön plandadır. Buğday, arpa, nohut, mercimek, fasulye ve bahçe sebzeleri ve bitkileri bölgede en çok üretilen ürünler arasında yer almaktadır. Genel olarak İç Anadolu Bölgesi ndeki sebze-meyve üretimi yetersiz olup, sadece bölgesel ihtiyaçları karşılamak için yapılmaktadır. Tarımsal ürünlere ilişkin bilgiler aşağıdaki Tablo de belirtilmiştir 29. Tablo Yozgat İli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Buğdaygiller Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Buğday Arpa Çavdar Yulaf Baklagiller Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Nohut Yeşil Mercimek Fasulye Yem Bitkileri Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Yonca (kuru ot) Korunga (kuru ot) Fiğ (kuru ot) Tritikale Mısır (silo) Endüstriyel Bitkiler Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Şeker Pancarı Ayçiçeği Patates Kanola Meyveler Ürünler Ekim Alanı (ağaç) Üretim Miktarı (ton) Armut 1163 Ayva 303 Elma 5855 Erik 1075 Kayısı 662 Kiraz 240 Şeftali 118 Vişne 307 Sebzeler Ürünler Ekim Alanı (da) Üretim Miktarı (ton) Domates 8916 Biber 652 Fasulye 1581 Soğan 430 Kuru Soğan Beyaz Lahana 1804 Marul Yozgat İl Çevre Durum Raporu,

33 Ispanak 223 Maydanoz 69 Salatalık 1777 Karpuz Kavun 2313 Kırşehir Kırşehir de en yaygın ürün toplam ekinlerin %87 sini oluşturan tarla bitkileridir. Son yıllarda, iç piyasada artan değeriyle birlikte, bölgedeki nohut ekim alanları artmıştır. Kırşehir yem bitkileri bakımından gelişmemiş bir şehirdir. Endüstriyel bitkiler olarak yalnızca ayçiçeği ve şeker pancarı üretilmektedir. Üretilen meyveler ilde uygun soğuk hava deposu olmadığından şehir içinde satılmaktadır. Tarımsal ürünlere ilişkin bilgiler aşağıda verilen Tablo da belirtilmiştir 13. Tablo Kırşehir ili Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları Buğdaygiller Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Buğday 1161, Arpa 1084, Çavdar Yulaf Mısır (tahıl) Tritikale Baklagiller Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Nohut Fasulye Yeşil Mercimek Fiğ (tahıl) Korunga Tohumu Yem Bitkileri Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Fiğ (ıslak ot) Yonca (kuru ot) tek tip Korunga (kuru ot) Mısır (silo) Endüstriyel Bitkiler Ürünler Ekim Alanı (ha) Üretim Miktarı (ton) Ayçiçeği (lokma) Ayçiçeği (yağ) Aspir Şeker Pancarı Kuru Soğan Patates Kimyon Kırmızı Biber Kuru Sarımsak Meyve Ürünler Ekim Alanı (da) Üretim Miktarı (ton) Üzüm Ceviz Elma Armut Kayısı Erik