JAPON EKONOMİSİNİN ANA BAŞLIKLAR İTİBARİYLE ANALİZİ

Transkript

1 JAPON EKONOMİSİNİN ANA BAŞLIKLAR İTİBARİYLE ANALİZİ Bu çalışmada, Japon ekonomisini temel bazı kalemler bazında iredelemek ve Japon ekonomisin gelişim sürecini mümkün olduğunca tarihi ve güncel perspektiften ele almak hedeflenmiştir. Bunu yaparken, imkanlar ölçüsünde diğer gelişmiş ülkelerle mukayeseler yapılması yoluna da gidilmiştir. 1-) JAPON EKONOMİSİNDEKİ BÜYÜME EĞİLİMİ : BÜYÜME Japon ekonomisinin büyüme eğilimi ( ) dönemi itibariyle incelendiğinde, 1991 yılında balon ekonomisinin sönmesi akabinde ekonomik büyümede 2 yıllık bir düşüş yaşanmıştır yılından 1997 yılındaki Asya Finansal Krizine kadar yeni bir iyileşme süreci yaşanmıştır yılından sonra Japon Hükümetinin aldığı tedbirler olumlu sonuçlarını göstermiştir. 21 yılında ise, dünya ekonomisindeki daralma ve 21 yılında, dış ticaret fazlasının % 5 civarında düşmesi büyümeyi olumsuz etkilemiştir. 22 yılında ise, global ekonomik ortamdaki düzelme ve ekonomik tedbirlerin tekrar etkin olarak uygulanması ve dış ticaretteki olumlu gelişmeler 22 yılında en azından negatif büyümenin sıfıra ulaşması, 23 de ise pozitif hale gelmesi beklenmektedir.

2 2 2-) REEL GAYRİSAFİ YURT İÇİ HASILA DEĞİŞİMİ (%) DÜNYA ABD JAPONYA AB Kaynak : IMF Başlıca ülkelerin Reel Gayrisaf Yurtiçi Hasılaları dünya ortalaması ile karşılaştırıldığında; Japonya 198 lerde dünya ortalamasının 3 katı düzeyinden 2 yılında dünya ortalamasının yarısına düşerken, ABD tam tersi şekilde 198 lerde dünya ortalamasının 1/3 düzeyinden dünya ortalamasını yakalamıştır. ABD arası dönemi çok iyi kullanmış, 199 deki büyüme oranını 2,5 katına katlamış, Japonya ise 199 lar boyunca yaşadığı durgunluk nedeniyle 199 daki büyüme oranının 1/3 üne yakın düzeye inmiştir. AB ise döneminde 2,5 kat hızlı büyümüş iken, arasında sabit bir büyüme seyri izlemiştir.

3 3 3-) JAPONYA NIN KİŞİ BAŞINA GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILASI Japonya nın kişi başına GSYİH sı 1996 yılına kadar artış kaydederken, Asya Finans Krizi ile düşüşe geçmiş, Hükümet tarafından 1999 yılında alınan tedbirlerin olumlu etkisiyle ve güven ortamının doğmasıyla bu yıldan sonra nispi de olsa yükselişe geçmiştir. 4-) KİŞİ BAŞINA GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA Kişi başına GSMH da da aynı eğilim vardır. Bu durum dış ticaretin ülke ekonomisi ve gelirleri açısından pek önemli bir etkisi olmadığını göstermektedir.

4 4 5-) JAPONYA NIN KAMU VE ÖZEL SEKTÖR TÜKETİM EĞİLİMLERİNİN SEYRİ KAMU TÜKETİMİ ARTIŞI ÖZEL TÜKETİM ARTIŞI Japonya nın kamu ve özel sektör tüketim eğilimleri ( ) döneminde incelendiğinde, ( ) yılları arasında tüketimin kamu sektörü ağırlıklı olduğu, bunun da Hükümetlerin uyguladığı yatırım ağırlıklı durgunluğu aşma politikalarından kaynaklandığı düşünülmektedir yılında kamu ve özel sektör tüketimi eşitlenmiştir. Yaşanan Asya Finans Krizi sonucunda ise, hem kamu hem de özel tüketimi düşüşe geçmiştir yılından itibaren ise Hükümetler tarafından alınan tedbirler önce kamu sektöründe tüketim artışı yaratmış, ancak bir süre sonra özel sektör tüketimi ile desteklenemeyince düşüşe geçmiştir. 2 yılından sonra ise bankacılık sektörünün kredi musluklarını kapatması tüketimin üretim düşüşünce de olumusz yönde desteklenen azalışını göstermektedir. Ancak, 21 sonrası yapısal reformların sonuç vermeye başlaması tüketimde nispi artışlara neden olmuştur.

5 5 6-) JAPONYA NIN TEMEL EKONOMİK VERİLERİNİN SEYRİ BİRİM ORTALAMA TOPLAM AYLIK EV HARCAMASI YEN 326,974-1,2 321,215-1,8 317,267-1,2 38,692-2,7 YENİ EV YAPIMI ADET 1,198,295-13,6 1,214,61 + 1,4 1,229, ,3 1,173,858,9 YENİ OTO ALIMI BÜYÜK PERAKENDE FİRMA SATIŞLARI YILLIK ORTALAMA İŞSİZ SAYISI YILLIK ORTALAMA İŞSİZLİK ORANI İFLAS EDEN ŞİRKET SAYISI İFLAS EDEN ŞİRKETLERİN BORCU ADET MİLYON YEN BİN KİŞİ 4,335,318-15,2 23,248,456 -, ,3 3,987,731-8, 23,124,43 -, ,6 4,95,117 2,7 22,633,879-2,1 32 +,9 4,59,46 -,9 22,336,341-1, ,3 (%) 4,3 4,7 4,7 5, ADET MİLYON YEN 19, ,1 14,381, ,6 15,46-19,4 13,552,212-5,8 19, ,4 23,987, , 19, ,9 16,212,985-32,4 Kaynak : Japon Maliye Bakanlığı Japonya nın temel bazı ekonomik ve gündelik verileri ( ) dönemi itibariyle incelendiğinde, aylık ev harcaması çok az miktarda düşüşler yaşamıştır. Perakende satışlar düşmektedir. Konut alımı 2 yılına kadar artmış, ancak sonra düşüşe geçmiştir. Oto alımı da düşüş halindedir. İşsizlik ve iflas eden firma sayısı artmaktadır.yukarıdaki verilerden olumlu seyir izleyeni sadece kısa bir dönem için konut alımıdır.

6 6 7-) JAPONYA NIN YURT DIŞI YATIRIMLARININ ÜLKELERE GÖRE DEĞER BAZINDA DAĞILIMI MİLYAR DOLAR KUZEY AMERİKA ASYA AVRUPA LATİN AMERİKA OKYANUSYA JAPONYA NIN YURT DIŞI YATIRIMLARININ ÜLKESEL PAYLARININ YILLARA GÖRE SEYRİ PAYI (%) 5 KUZEY AMERİKA ASYA AVRUPA LATİN AMERİKA OKYANUSYA Japonya nın yurtdışı yatırımları incelendiğinde, döneminde Asya ve Kuzey Amerika yerine Avrupa nın tercih edildiği görülmektedir. Bunun temel sebebi, diğer pazarlarda doygunluk noktasına ulaşılması, Avrupa pazarında yer edinme kaygısı ve rekabet üstünlüğü elde etmektir. Kuzey Amerika nın 5 yıl içinde yarıya düşen payını aynı dönem içinde payını 3 kat arttıran Avrupa ülkeleri almıştır. Bunda Avrupa nın özendirici tedbirlerinin yanısıra ABD nin NAFTA ile Kanada ve Meksika ya yarattığı avantajların ortaya koyduğu negatif ortamın da etkisi bulunmaktadır. Asya ülkelerindeki yarı yarıya düşüş ise Asya Finans Krizinin psikolojik sonucudur.

7 7 8-) JAPONYA NIN YABANCI SERMAYE HAREKETLERİ 8 7 DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE ÇIKIŞI DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE GİRİŞİ Kaynak : Japon Maliye Bakanlığı Japonya nın 198 li yıllardaki hızlı büyüme yıllarında yurtdışına hızla artan şekilde yabancı sermaye çıkışı yaşadığı, durgunluğun başladığı 199 lı yıllarda bu eğilim tersine dönmüştür. Ancak, 199 ların sonundaki olumlu politikalar sonucu ve tüketicinin ucuz fiyatlı ürün talebi akabinde yakın bölgelerde üretim amaçlı yabancı sermaye çıkışı yaşanmıştır. Aynı şekilde, 199 ların sonunda Japon ekonomisindeki nispi olumlu gelişmeler ve pazara girişin bir nebze kolaylaşması yabancı sermaye girişinin de hızlanmasına neden olmuştur. Ayrıca, ticaret ve üretim alanındaki mevcut dağıtım sistemindeki hukuki düzenlemelerin kolay ve esnek hale gelmesi de bir diğer olumlu etkeni oluşturmaktadır.

8 8 Sonuç ve Değerlendirme : Japon ekonomisi, diğer gelişmiş ülkelerle mukayese edildiğinde 199 lı yıllardan itibaren içinden çıkamadığı durgunluk nedeniyle hem tüm kalemlerde olumsuz gelişmeler kaydetmiştir. Japonya, 22 yılından umulan olursa ekonomik durgunluğu 2 yılında olduğu gibi yeniden aşacak ve bu defa kalıcı bir iyileşme olacaktır. Özel sektör tüketimleri, kamu sektörü tüketimleri düzeyine ulaşmasa da artış trendine girmesi Japon ekonomisi için önemli bir can simdi oluşturacaktır. Japonya, dünyada önemli yurt dışı yatırım yapan ve sermaye ihraç eden ülke olma konumunu önümüzdeki yıllarda da sürdürecektir. Avrupa, Japonya için önem kazanmaya başlayan bir işbirliği partneri olma yolundadır.