ELAZIĞ İL GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ

Transkript

1 ELAZIĞ İL GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ ELAZIĞ İLİNDEKİ ALABALIK YETİŞTİRİCİLİĞİNİN MEVCUT DURUMU VE 2023 VİZYONU Cevat YILMAZ Su. Ürn. Müh. ELAZIĞ İL MÜDÜRLÜĞÜ

2 TÜRKİYE DE SU ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ Su ürünleri, tarımın dört alt sektöründen biri olup, insan beslenmesine katkısı, istihdam imkânı oluşturması ve yüksek ihracat potansiyeline sahip bulunması gibi sebeplerden dolayı; Ülkemiz için önemli bir yere sahiptir. Su ürünleri yetiştiriciliği Dünya da ve Türkiye de hızlı bir gelişim göstermekte ve önemi gün geçtikçe artmaktadır. Çünkü doğal stokların avcılık yolu ile üretiminde yıllık olarak maksimum avlanabilir ürün miktarı vardır ve bu miktar zorlanıp geçilirse; aşırı avcılık nedeniyle stoklarda azalma görülür. Dünya ve ülkemiz su ürünleri üretiminde, avcılık yolu ile önemli bir artış beklenmemektedir. Üç tarafı denizlerle çevrili ülkemiz ve üç tarafı baraj gölleri ile çevrili ilimiz, mevcut potansiyelini balıkçılıkla değerlendirme açısından benzer özellikler göstermektedir. Su ürünleri yetiştiriciliği Türkiye de ve ilimizde son on yılda hızlı bir gelişim göstermekte ve önemi gün geçtikçe artmaktadır.

3 Yıllar İtibarıyla Toplam Su Ürünleri Üretimi (ton/yıl) Kaynak: TÜİK&BSGM Yıllar Avcılık Yetiştiricilik Deniz İçsu Toplam Deniz İçsu Toplam TOPLAM

4 Yıllar Alabalık (İçsu) Alabalık (Deniz) Alabalık (Toplam) Çipura Levrek * Türkiye de Yetiştiriciliği Çok Yapılan Türlerin Üretim Miktarları (ton) *Elazığ İli, Türkiye alabalık üretiminin % 12 sini ( Ton) gerçekleştirmekte dir.

5 Türkiye nin Su Ürünleri İhracat ve İthalatı Kaynak: TÜİK *2014 yılı değerleri geçicidir. Yıllar İhracat İhracat İhracat Değer İthalat İthalat Değer İthalat Değer Miktar (ton) Değer ($) ( ) Miktar (ton) ($) ( ) *

6 ELAZIĞ İLİNDE SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ Elazığ İli, üç tarafı baraj gölleriyle çevrili olup, doğal ve baraj gölü alanı itibariyle çok büyük su potansiyeline sahiptir. Toplamı 100 bin hektarı geçen ve balık yetiştiriciliği için önemli büyüklükte olan; Keban, Karakaya, Kralkızı, Kalecik, Özlüce, Pembelik, Tatar, Beyhan Baraj gölleri ile Hazar Gölünün, İlimiz sınırları içerisinde kalan kısmının toplam yüzey alanı hektardır.

7 No İlçesi Rezervuar Adı Alan (Ha) 1 Ağın Keban Keban Keban Aydıncık Keban Güzelyalı Keban Koçkale Keban İçme Keban Şeyhhacı Keban Uzunova Keban Yolüstü Keban Gülüşkür Keban Yurtbaşı Keban Baskil Karakaya Baskil Karakaya Keban Karakaya Karakoçan Özlüce Karakoçan Kalecik Sivrice Hazar Gölü Maden Kralkızı Maden Kralkızı Maden Kralkızı Karakoçan Pembelik Kovancılar Tatar Palu Beyhan TOPLAM Tablo 1: Elazığ İline Ait Su Alanları

8 MEVCUT DURUM İlimizdeki su ürünleri tesislerinin tamamı, alabalık yetiştiriciliği yapmaktadır. Bu yetiştiricilik işletmeleri büyük oranda (% 99,90) ağ kafes tesisidir. Ağ kafeslerde alabalık yetiştiriciliği, uzun yıllardan beri ilimizde yapılmaktadır. Elazığ İlinde ilk ağ kafes işletmesi, 1996 yılında Keban 3. Bölge Taşkırma Mevkisinde 10 ton/yıl kapasitede kurulmuştur. Başlangıçta dalga almayan, korunaklı sığ sularda köşebent demir ve ahşap malzemeden yapılan kare ve sekizgen kafesler kullanılırken, son yıllarda dalgalı su şartlarına dayanabilen HDPE tipi kafesler kullanılmaya başlanmıştır. İlk kurulan ağ kafes işletmeleri kıyılara sabitlenirken, bugün yapılan işletmeler en gelişmiş sabitleme sistemi olan mooring sistemiyle sabitlenmektedir.

9 Elazığ İlindeki alabalık tesisi sayısı 161 adet olup, yıllık yetiştiricilik kapasitesi ton ve yavru üretim kapasitesi adettir. Keban ve Karakaya Baraj Göllerinde yetiştiricilik faaliyetini sürdüren toplam 156 adet ağ kafes işletmesinin, yıllık ton (% 99,90) kapasitesi vardır. Ayrıca, iki adet toplam kapasitesi 45 ton/yıl (%0,10) olan alabalık havuz işletmesi bulunmaktadır.

10

11 50000 KAPASİTE/ GERÇEKLEŞEN ÜRETİM , , , , Yetiştiricilik Kapasitesi (Ton/Yıl) Gerçekleşen Üretim (Ton/Yıl)

12 YERLER ADET KAPASİTE (TON/YIL) YAVRU (ADET/YIL) Keban Merkez Baskil Ağın Palu 1 20 TOPLAM Tablo 4.Alabalık işletmelerinin bulunduğu ilçeler.

13 İLÇELERİN TOPLAM KAPASİTELERİ (TON/YIL) 20; 0% MERKEZ 8250; 25% KEBAN 3750; 12% BASKİL 18410; 57% 2000; 6% AĞIN Keban Ağın Baskil Merkez Palu

14 ELAZIĞ İLİNDE ALABALIK İHRACATI Elazığ İlinde yetiştirilen alabalıklar; başta Karadeniz, İç Anadolu, Doğu Anadolu, Ege ve Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki iller olmak üzere bütün Türkiye ye pazarlanmaktadır. Ayrıca İlimizde bulunan balık işleme ve değerlendirme fabrikasında işlenen füme balıklar, Polonya, Romanya, Almanya ve Almanya üzerinden Hollanda, İspanya vs. gibi Avrupa ülkelerine ihraç edilmektedir. Tablo 6. Elazığ İlinden yapılan alabalık ihracatı. YIL ADET MİKTAR(Kg) PARA , ,93 EURO (Avrupa) EURO (Avrupa) (Irak) EURO

15 ELAZIĞ İLİ ALABALIK ÜRETİMİ MODELİ

16 Tablo: Ağ kafes yetiştiriciliği için kullanılan su alanları. ALANI Y.K.B. (ha) KİRALANAN İŞLETME B.G. %3 ü BÖLGELER (ha) D.G. %1 ALAN (ha) SAYISI KEBAN 2. BÖLGE ,00 6,5 15 KEBAN 3. BÖLGE ,00 37,6 58 KEBAN 6. BÖLGE ,00 23,5 26 KEBAN 9,10,11,12, 13,14,15,16. BÖL , KARAKAYA 8. BÖLGE ,00 1,9 3 KARAKAYA 9. BÖLGE ,24 9,05 11 KARAKAYA 10. BÖLGE ,24 18,24 43 KRALKIZI BARAJI , ÖZLÜCE BARAJI ,6 - - KALECİK BARAJI 116 3, HAZAR GÖLÜ 8100 (% 1) PEMBELİK BARAJI ,71 TATAR BARAJI ,70 BEYHAN BARAJI ,00 TOPLAM ,41 94,79 156* *Baraj göllerinde bulunan işletme sayısı hektarlık su alanı ve balıkçılıkta kullanılabilecek 1878 hektarlık su alanı göz önünde bulundurulduğunda; Elazığ İlinde bulunan mevut alabalık üretim kapasitesini, çok daha yukarılara çıkarmak mümkündür.

17 Elazığ İlinde ton alabalık yetiştirmek mümkün olabilir. Şu an için bu rakam hayal unsuru olsa da; 2023 yılında ton kapasiteye çıkmamız mümkündür. ALANI (ha) BÖLGENİN B.G. %3 ü KİRALANAN İŞLETME SU ALANLARIMIZ D.G. %1 i (ha) ALAN (ha) SAYISI TOPLAM ,41 94,79* 156* *Balık yetiştiriciliği yapılan alanın 20 de biri X10= da 1 da su alanında.25 ton alabalık yetiştirilirse, da su alanında. X ton alabalık yetiştirilir X25= ton yaklaşık alabalık yetiştirme kapasitemiz bulunmaktadır. -Pazar sorunu -Uygun fiyatta yem -Fiyat istikrarı olursa; :2= ton alabalık,

18 Su Ürünleri Sektöründeki Sorunlar: 1.Yem: -Fiyatı pahalı. -Yemin hammaddesi olan balık unu ve yağı ithal edilmektedir ve Dünyada miktarı sınırlıdır. -İlimizin yetiştiricilik yolu ile elde edilen üretim kapasitesinin yüksekliğine rağmen yem fabrikasının bulunmaması sektör için bir handikaptır. -İşletme giderlerinin yaklaşık % 70 ini yem giderleri oluşturmaktadır. Son yıllarda yemin kalitesinin düşmesi, maliyeti daha da artırmaktadır. Daha ucuz balık unu elde etmek için içsularda bulunan ve ekonomik önemi olmayan İnci balığı (Alburnus mossulensis) nın balık unu olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. 2. Altyapı: -Elektrik, yol, iskele ve telefon imkânları sağlanmalı. 3. Hastalık: -Aşılı, sağlıklı ortamda üretilen kaliteli yavru bulmada sorun yaşanmaktadır. -Balıkların uygun su şartlarına göre stoklanmaması, sorun oluşturmaktadır. -Balık hastalıklarına yasal olarak sadece Veteriner Hekimin bakması ve reçete yazma yetkisinin Ona verilmesi büyük sorun teşkil etmektedir. Elazığ İlinde alabalık hastalıklarından anlayan Veteriner Hekim maalesef yoktur. Alabalık hastalığını bilen çok sayıda Su Ürünleri Mühendisinin de bu konuda yetkisi yoktur. Bu durumun olması ve geniş çaplı bir hastalık laboratuvarının olmaması balıkçılığımız açısından sorun teşkil etmektedir.

19 4. Bilinçsiz personel -Bilinçli personelle, olmayan arasındaki fark; sadece yem giderlerinde % oranında değişmektedir ton/yıl kapasiteli işletmede yaklaşık TL para bu yüzden zayi olmaktadır. Bilinçli balık yetiştiriciliğinin yapılması; su sıcaklığına, balık büyüklüğüne ve mevcut balık stokuna göre yemin verilmesi işletme giderlerini düşürecektir. 5. Yavru Balık -Uygun büyüklükte, aşılı ve sıhhatli yavru bulmada sorun var. Özellikle, ağ kafeslere stoklanacak büyüklükteki (10-20 g.) yavru alabalığı bulmada sıkıntılar yaşanmaktadır. 6. Pazar -Bazen, balığın fiyatında problem yaşanmaktadır. -Şu anda alabalığın fiyatı, maliyetine yakındır. -Periyodik yetiştiricilik tesislerinde problem olabiliyor. Balığın geç porsiyonluk boya getirilmesi ve bunu çok sayıda işletmenin yapması fiyatı düşürmektedir. -Balığı karaya çıkarmada sorunlar yaşanmaktadır.

20 Dumnu Yolu

21 7. Baraj Gölü -Su kotunun düşmesi ve yükselmesi ile ilgili problemler yaşanmaktadır. 8. Kaynak Suyu Yokluğu - İlimizde, kuluçkahane üretimi için yeterli sayıda kaynak suyunun olmaması. Olanlarda da değişik sorunların olması yavru üretimi için problem oluşturmaktadır. 9. Periyodik Yetiştiricilik -İşletmelerimizin büyük çoğunluğunun ağ kafes tesisi olması ve bunların yaklaşık olarak % 70 inin periyodik yetiştiricilik yapmasından dolayı, sezon sonu pazar problemi yaşamaması için üretim planlamasının yapılması gereklidir. Bu nedenle sezon başında çeşitli ağırlıktaki yavru alabalıkların kafeslere konması sonucunda, değişik zamanlarda porsiyonluk boya gelen alabalıklar, rahat bir şekilde pazara sunulacağından, sezon sonu elde fazla balık kalmayacak ve balık fiyatının aşırı düşmesi önlenecektir. Alabalığın muhafaza edileceği yeterli büyüklükteki soğuk hava depolarının yapılması da sezon sonu fiyatın düşmemesinde etkili olacaktır. 10. Mevcut İşletmelerde Üretim Planının Olmaması - Balıkçıların yapacak oldukları üretimi önceden planlayıp buna göre hareket etmeleri gerekmektedir. Sürdürülebilir balıkçılık için balıkçı; sezon başında gerekli anlaşmalar yapıp hangi ayda, ne kadar porsiyonluk balık üreteceğini bilecek, buna göre önlem alıp, gerekli işlemleri yapacaktır.

22 11. Diğer kurumlarla Olan Sorunlar: - Başka yerde yapılması mümkün olmayan kıyıda kurulması gerekli olan balıkçı yapıları için uygulamalı imar planı istenmektedir. Bu da pahalı olduğundan İlgili kurum tarafından yapılmamaktadır. -Havuz balıkçılığı için DSİ tarafından hidroloji raporu istenmektedir. Bu da çok uzun zaman istemekte ve masraflıdır.

23 12. Yemden KDV nin İnmesi Yemdeki KDV oranının ve dövizin aşağıya inmesi, balık yemi fiyatını azda olsa düşürmüştür. Balıkçılar yemdeki KDV oranının düşmesiyle birlikte satılan balıkta ki KDV oranını düşürülmesini istemektedir. Balıkçılar, KDV farkından dolayı gider gösteremediklerini ve yüksek oranda vergi verebileceklerini iddia etmektedirler. 13.Terör Sorunu Son günlerde terörün artmasıyla Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki illere Elazığ İlinden sofralık ve yavru alabalık gönderilmiyor. İşletmelerimiz, ilgi bölgelerde ki tesislerden önceki alacaklarını da tahsil etmede sıkıntı yaşamaktadır.

24 ELAZIĞ İLİNDE ALABALIK DESTEKLEMELERİ Yıl Kapasite (Ton) Por. Ala. (Ton) Ödenen Miktar Yavru Alabalık (Adet) Ödenen Miktar Yıllara Göre Ödenen Miktar , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00

25 KKYDP KAPSAMINDA YILLARI ARASINDA SU ÜRÜNLERİ KONUSUNDA VERİLEN HİBE DESTEKLERİ ÖDENEN HİBE ETAP KKYDP ŞİRKET ADI DESTEKLEME KONUSU MİKTARI EKONOMİK FİLETO VE DONDURULMUŞ YATIRIMLAR KEBAN ALABALIK ALABALIK İŞLEME TESİSİ ,00 EKONOMİK YATIRIMLAR KEBAN ALABALIK SOĞUK HAVA DEPOSU ,00 MAKİNE EKİPMAN KEBAN ALABALIK SOĞUK HAVA TAŞIMALI ARAÇ ,00 MAKİNE EKİPMAN KEBAN ALABALIK SU ÜRÜNLERİ KULUÇKA DOLABI , ,00 MAKİNE EKİPMAN İRFAN ÖZDEMİR SU ÜRÜNLERİ KULUÇKA DOLABI 6.500,00 MAKİNE ÖZPOLAT EKİPMAN BALIKÇILIK SU ÜRÜNLERİ KULUÇKA DOLABI 9.750,00 TOPLAM , ,00 2.ETAP 4.ETAP

26 CY

27 CY

28 CY

29 CY

30 CY

31

32 CY

33

34 TEŞEKKÜR EDERİM