T.C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ KOORDİNASYON BİRİMİ PROJE BAŞLIĞI. Proje No: TSBP-12.

Transkript

1 1 T.C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ KOORDİNASYON BİRİMİ PROJE BAŞLIĞI Endometrial rezeptivite belirteçleri olan a5p3 integrin, glikodelin ve prostaglandin F2a' nın polikistik over sendromu, endometrioma, myoma uteri tanısı alan hastalar ile sağlıklı kadınlarda karşılaştırılması Proje No: TSBP-12 Proje Türü GAP SONUÇ RAPORU Proje Yürütücüsü: Doç. Dr. Bülent Yılmaz İKÇÜ Tıp Fak. Kadın Hast. ve Doğum AD Araştırmacının Adı Soyadı Birimi/Bölümü Doç. Dr. Bülent Yılmaz İKÇÜ Tıp Fak. Kadın Hast. ve Doğum AD Kasım 2016 İZMİR

2 2 İÇİNDEKİLER Sayfa No ÖZET 3, 4 ABSTRACT 5, 6 1. GİRİŞ, AMAÇ, KAPSAM 7, 8 2. GEREÇ VE YÖNTEM 19, BULGULAR 11, TARTIŞMA ve SONUÇ 13, KAYNAKLAR TABLOLAR 18, 19

3 3 ÖZET: Bu çalışmamızın amacı polikistik over sendromu, myoma uteri ve endometrioma tanısı alan kadınların endometrial yıkama sıvısındaki αvβ3 integrin, glikodelin ve PGF2α nin normal fertil kadınlarla karşılaştırılmasıdır. Çalışmaya yaş arası, rahim içi araç, hormonal kontrasepsiyon veya endometriumu etkileyebilecek ilaç tedavisi almayan, polikistik over sendromu (PKOS, n=20), endometrioma (n=19) ve myoma uteri (n=20) tanısı alan ve sağlıklı kontrol hastaları (n=20) dahil edilmiştir. Menstrüasyonun 21. günü kan progesteron düzeyi ile ovulasyon teyid edildikten sonra, endometrial kaviteye 5 nolu (sarı renkli) menstrüel regulasyon kanülü yardımıyla verilen mol/l sodium klorür (uterin kaviteye her uygulamada 2 ml olmak üzere toplam 5 kez yapılan sıvı toplama örneğinden sonra total 10 ml) aspirat ın 1 ml si standart 1,5 ml lik mikro test tüpü (Eppendorf, Hamburg, Almanya) içerisine boşaltılıp 80 derece derin dondurucuda saklamaya alındı. Aynı anda αvβ3 integrin (Human ITG αvβ3 Elisa kit, Hangzhou Eastbiopharm Co. Ltd., Zhejiang, China), glycodelin (Human Glycodelin Elisa kit, Hangzhou Eastbiopharm Co. Ltd., Zhejiang, China) ve PGF2α (Human PGF2α Elisa kit, Hangzhou Eastbiopharm Co. Ltd., Zhejiang, China) çalışıldı. Bazal demografik verileri arasında fark vardı ve Tablo 1 deki gibidir. αvβ3 integrin seviyesi (ng/ml) endometrioma grubunda (9.70±1.72), myoma uteri (8.34±1.35) ve kontrol grubuna (7.64±3.34) göre istatistiksel anlamlı olarak yüksekti (her iki P<0.05). Benzer şekilde, glikodelin seviyesi (ng/ml), endometrioma grubunda (341.04±93.32), PKOS (261.92±87.82; P<0.01), myoma uteri (220.37±67.77; P<0.001) ve sağlıklı kontrollere göre (231±83.15; P<0.001) istatistiksel anlamlı olarak yüksekti. Ayrıca, PGF2α düzeyi PKOS grubunda (350.04± ng/ml), diğer üç gruba göre [myoma uteri (19.55±87.42; P<0.001),

4 4 endometrioma ( ±370.59; P<0.05) ve kontrol (194.98±412.89; P<0.05)] anlamlı olarak yüksekti. Endometrial yıkama sıvısı αvβ3 integrin ve glikodelin düzeyleri endometriomalı hastalarda belirgin artış gösterirken, PGF2α düzeyleri ise PKOS tanılı kadınlarda belirgin olarak artmıştır. İleri çalışmalarla desteklenmesi durumunda bu veriler bu hastalardaki infertilitenin açıklanmasında ve tedavisinde önemli bir yer tutabilir. Anahtar Kelimeler: Endometrial rezeptivite, polikistik over sendromu, endometrioma, myoma uteri, alfa5 beta3 integrin, glikodelin, prostaglandin F2alfa

5 5 ABSTRACT: The aim of this study was to test if there are any differences in endometrial flushing fluid levels of αvβ3 integrin, glycodelin and PGF2α during implantation window of women with policystic ovary syndrome (PCOS), myoma uteri and endometrioma when compared to their healthy controls. This cross-sectional study was conducted from January to June 2013 on 79 patients with PCOS (n=20), myoma uteri (n=20), endometrioma (n=19) and healthy controls (n=20) in a university hospital. Endometrial flushing fluid was collected at midluteal phase of ovulatory volunteers. The samples were stored in -80 C and then αvβ3 integrin, glycodelin and PGF2α levels were analysed using ELISA. There were significant differences between groups regarding age (28.90±5.45, 37.25±2.73, 32.84±6.62 and 37.25±2.73 in PCOS, myoma uteri, endometrioma and control groups, respectively), body mass index, gravidity and parity and midluteal serum progesterone levels. When αvβ3 integrin level (ng/ml) was compared between each group, it was statistically significantly higher (P<0.05) in patients with endometrioma (9.70±1.72) as compared to myoma uteri (8.34±1.35) and control groups (7.64±3.34) but PCOS group (9.52±2.15). Similarly, glycodelin level (ng/ml) was statistically significantly higher in endometrioma group (341.04±93.32) than PCOS (261.92±87.82; P<0.01), myoma uteri (220.37±67.77; P<0.001) and healthy subjects (231±83.15; P<0.001). Moreover, PGF2α level (350.04± ng/ml) was statistically significantly higher in PCOS group when compared to myoma uteri (19.55±87.42; P<0.001) and endometrioma ( ±370.59; P<0.05), and control (194.98±412.89; P<0.05) groups. The findings suggest that αvβ3 integrin level was significantly higher in patients with endometrioma with respect to control patients and patients with myoma uteri. Moreover,

6 6 glycodelin level was significantly higher in endometrioma group compared with other three groups. Furthermore, patients with PCOS had significantly higher PGF2α levels than those patients with myoma uteri and endometrioma, and controls. Key words: Endometrial reseptivity, policystic ovary syndrome, endometrioma, myoma uteri, alpha5 beta3 integrin, glycodelin, prostaglandin F2 alpha

7 7 GİRİŞ / AMAÇ VE KAPSAM İnsan embriyo implantasyonu, endometriyum ve işlevsel bir blastosist arasında senkronize etkileşimleri içeren üç aşamalı bir süreçtir (apozisyon, adezyon ve invazyon). Bu ovarian steroid bağımlı fenomen sadece siklusun 20 ve 24. günleri ile kendini sınırlayan reseptivite dönemde gerçekleşebilir (1). İmplantasyon gebeliğin oluşması için çok önemli olan adezyon molekülleri, sitokinler, büyüme faktörleri, lipidler v.b dahil olmak üzere inhibitör bileşenlerin kaybı ve aktivatör maddelerin salınımını içeren karmaşık bir dizi değişiklikleri içerir (2-4). Implantasyon başarısızlığı üreme tıbbı için hala çözülmemiş bir sorun olmaya devam etmektedir ve sağlıklı kadınlarda kısırlığın önemli bir nedeni olarak kabul edilir. Gerçekten de, tüp bebekte (IVF) ortalama implantasyon oranı yaklaşık% 25 dir (5). Embriyonun kendisi implantasyondaki bu başarısızlığın sadece üçte birinden sorumludur, yetersiz endometrial rezeptivite ise yaklaşık üçte ikisinden sorumludur (6, 7). Bununla birlikte, bu süreci yöneten moleküler mekanizmalar ile ilgili önemli soruların deşifre edilmesi gerekmektedir. Embriyo implantasyonunu düzenleyen mekanizmaların daha iyi anlaşılması erken gebelik kaybını önlemek için, yeni gebelik yaklaşımları geliştirmek ve infertilite tedavisi için klinisyenlerin imkanlarını artırabilir. Bu bilgi, araştırmacıların modern üreme tedavileri geliştirmesi için kritik olabilir (1). Infertiliteye neden olabilen bir çok hastalık bulunmaktadır. Bunlar arasında yer alan myoma uteri, polikistik over sendromu ve endometrioma tanısı alan subfertil hastalarda endometrial rezeptivitenin bozulması artık günümüzde kabul edilen bir problem olup bu konuda ileri çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

8 8 Bu çalışmanın amacı polikistik over sendromu, myoma uteri ve endometrioma tanısı alan kadınların endometrial yıkama sıvısındaki αvβ3 integrin, glikodelin ve PGF2α nin normal fertil kadınlarla karşılaştırılmasıdır.

9 9 GEREÇ VE YÖNTEM Bu çalışma İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği infertilite polikliniğine Ocak 2013 Haziran 2013 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma için, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik Kurul Başkanlığına başvurularak 17/05/2012 tarih ve 22 nolu kararla gerekli onay alınmış ve çalışmada kullanılan kitlerin maliyeti İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından karşılanmıştır (2013-T1-TSBP- 11). Çalışmaya katılan tüm gönüllülere araştırma hakkında detaylı bilgi verilmiş ve hem sözlü hem de yazılı olarak aydınlatılmış onamları alınmıştır yaş arası, polikistik over sendromu, endometrioma ve myoma uteri tanısı alan ve herhangi jinekolojik rahatsızlığı olmayan sağlıklı kontrol hastaları, rahim içi araç, hormonal kontrasepsiyon veya endometriumu etkileyebilecek ilaç tedavisi almayan ve çalışma hakkında bilgilendirilmeyi anlayıp yazılı onam belgesi verebilecek entellektüel kapasiteye sahip bayanlar çalışmaya dahil edilmiştir. Kişinin gebe olması, sigara kullanması, pelvik enfeksiyon bulgusu, luteal fazda serum progesteron seviyesinin < 3 ng/dl olması, transvaginal ultrasonografide veya endometrial sıvı örneklemesi sırasında endometrial patoloji (endometrial polip, submüköz myom v.b.) saptanması, kendisinin çalışmadan çıkma isteği olan hastalar çalışma dışında tutulmuştur. Çalışmaya polikistik over sendromu (20 hasta), endometrioma (toplam 19), myoma uteri (20 hasta) tanısı alan hastalar dahil edildi. Kontrol grubu daha önce infertilite hikayesi olmayan doğum yapmış sağlıklı kadınlardan oluşmaktadır (toplam 20 hasta). Menstrüasyonun 21. günü kan progesteron düzeyi ile ovulasyon teyid edildikten sonra, salin infüzyon sonografi uygulama tekniğine benzer şekilde, ince bir kanül ile endometrial kaviteye 5 nolu (sarı renkli) menstrüel regulasyon kanülü yardımıyla verilen mol/l sodium klorür (uterin kaviteye her uygulamada 2 ml olmak üzere toplam 5 kez yapılan sıvı

10 10 toplama örneğinden sonra total 10 ml) Aspirat ın 1 ml si standart 1,5 ml lik mikro test tüpü (Eppendorf, Hamburg, Almanya) içerisine boşaltılıp geçici olarak -20C de dondurulup daha sonra biyokimya analizleri yapılana kadar 80 derece derin dondurucuda saklamaya alındı. Tüm hastalardan endometrial sıvı örnekleri toplandıktan sonra, alfa5 beta3 integrin, Glikodelin ve Prostaglandin F2alfa düzeyleri Eastbiopharm marka (Hangzhou Eastbiopharm co. Ltd./chine) elisa kitleri (IL-2 lot: ,tnf-α lot: ) kullanılarak Biotec marka elisa cihazıyla çalışıldı. Hastalar o menstrual siklüste endometrial sıvı alana dek cinsel birleşme olmaması konusunda uyarıldı. Endometrial sıvı örneklemesi sonrası yaklaşık yarım saat gözlem altında tutuldu. Verilerin dağılımı Shapiro-Wilks ve Levene s testleri ile kontrol edilmiştir. Parametrik istatistiğin temel varsayımlarının karşılanamaması nedeniyle, parametrik MANOVA yerine, parametrik olmayan testlerin kullanılması uygun görülmüştür. Dolayısıyla, her iki değişken için önce Kruskal-Wallis testleri yapılarak dört grup aynı hipotezde test edilmiş, istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar elde edilmesi durumunda takip testleri olarak Mann-Whitney U testleri aracılığıyla gruplar arasında ikili karşılaştırmalar yapılmıştır. P<0.05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. İstatistiksel analiz için SPSS proğramı kullanılmıştır.

11 11 BULGULAR Bu kesitsel çalışmaya toplam 79 gönüllü dahil edildi. Hastalar endometrial sıvı örneklemesi alınması işlemini iyi tölere ettiler. İşlem sırasında sadece bir hastada işlemden sonra 2 saat gözlemi gerektirecek pelvik ağrı oldu. İşlem yapılan hiçbir hastamızda erken (uterin rüptür v.b.) veya geç (pelvik enfeksiyon v.b.) komplikasyon gelişmedi. Tablo 1 de gruplar arası bazal demografik verilerin karşılaştırmasını görmekteyiz. Çalışmaya katılan gönüllülerin demografik verileri ve bazal serum progesteron düzeyleri Tablo 1 de verilmiştir. Hastaların ortalama yaşları PCOS, myoma uteri, endometrioma ve kontrol gruplarında sırasıyla 28.90, 37.25, ve idi. Endometrioma ve kontrol grupları arasında istatistiksel anlamlı fark yok iken (P=0.382), diğer tüm ikili grup karşılaştırmalarında istatistiksel anlamlı fark mevcuttu (Tablo 1). Ortalama vücut kitle indeksi PCOS (26.65) grubunda en yüksek olup endometrioma (21.71) grubunda ise en düşük değerde iken myoma uteri (24.93) ve kontrol (24.92) gruplarında ise benzerdi (Tablo 1). Ayrıca vücut kitle indeksi ikili gruplar arasında karşılaştırıldığında sadece endometrioma ve diğer gruplar arasında [PCOS (P<0.05), myoma uteri (P<0.05) ve kontrol grubu (P<0.05)] istatistiksel anlamlı fark mevcuttu (Tablo1). Ortalama gravida ve parite değerlerine de bakıldığında (Tablo 1), her iki parametrenin de en yüksek kontrol grubunda ve en düşük ise PCOS grubunda olduğu dikkat çekmektedir. Dört grup kendi arasında ikişerli olarak karşılaştırıldığında ise gravida ve parite açısından sadece endometrioma - PCOS ve endometrioma myoma uteri arasında istatistiksel anlamlı fark yok iken diğer tüm karşılaştırmalarda gruplar arasında [PCOS-kontrol (P<0.001), endometrioma-kontrol (P<0.001), myoma uteri - kontrol (P<0.001), PCOS - myoma uteri (P<0.01)] istatistiksel anlamlı fark mevcuttu (Tablo 1).

12 12 Orta luteal faz ortalama serum progesteron düzeyi PCOS (9.47; P<0.01), myoma uteri (9.61; P<0.05) ve kontrol gruplarında benzer iken (8.75; P<0.05), endometrioma (6.26) grubunda bu üç grup ile karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı şekilde düşüktü (Tablo 1).

13 13 TARTIŞMA VE SONUÇ Bu çalışmamızın amacı infertiliteye neden olabilecek hastalıklardan polikistik over sendromu, myoma uteri ve endometrioma tanısı alan kadınların endometrial yıkama sıvısındaki αvβ3 integrin, glikodelin ve PGF2α nin normal fertil kadınlarla karşılaştırılmasıdır. Çalışmamızın bulgularına göre endometriomalı hastaların αvβ3 integrin düzeyleri myoma uteri ve control gruplarına gore anlamlı yüksekti. Ayrıca endometriomalı hastaların endometrial yıkama sıvısı glikodelin seviyesi de diğer üç gruba göre anlamlı yüksekti. Diğer taraftan PGF2α düzeyi PKOS grubunda diğer üç grup ile karşılaştırıldığında anlamlı olarak daha yüksekti. Prostaglandinler (PG) [PGD2, PGE2, PGF2α ve prostasiklin (PGI2)], vazoaktif faktörler olarak, yumurtlama, döllenme ve doğum eylemi başlamasına yol açtıkları ve geç gebelik süreçlerinde önemli bir rol oynadıkları ileri sürülmektedir (8). Ayrıca, PG lerin son zamanlarda başarılı embriyo implantasyonu için çok önemli olduğu gösterilmiştir (9, 10). Osteopontin, hücre dışı matriksin bir arginin-glisin-aspartik asit ihtiva eden asidik glikoprotein bileşenidir. Embriyo implantasyonu ve hücresel adezyon ve göç fonksiyonlarına aracılık ettiği ve hücre yüzeyindeki integrin reseptörleri bağlandığı kabul edilmektedir (11). Implantasyon süresi boyunca, progesteron desidualizasyona neden olur ve böylece hücre iskeletinde değişiklikler olur (düz kaslarda aktin azalır) ve endometriyal stromal hücrelerde insülin-benzeri büyüme faktörleri (IGFBPs), prolaktin, insülin ve relaksin reseptörleri artar (12). Endometriyozis, rahim boşluğunun dışında uygun bir endometrial doku varlığı ile tanımlanır. Genel üreme çağındaki kadın nüfusun yaklaşık % 6-10 unda görülürken ve infertilite olan kadınların yaklaşık % sinde endometriozis saptanmıştır (13, 14). Bu hastalarda, implantasyon yeteneğindeki düşüşte değişmiş folikülogenez, arızalı implantasyon ve kötü

14 14 oosit kalitesi dahil olmak üzere subfertilite için birden fazla mekanizma öngörülmektedir (15-17). Polikistik over sendromu üreme çağındaki kadınların yaklaşık % 5-7 sini etkileyen, yaygın bir endokrin hastalıktır ve oligo-/anovulasyon, polikistik over ve androjen ve / veya hiperandrojenizm belirtileri, androjenlerin dolaşımdaki yüksek konsantrasyonları nedeniyle oligo-/amenorrhea ile karakterize (18). PCOS ile ilişkili infertilite kronik anovulasyona bağlı olup ayrıca bu hastalarda implantasyon başarısızlığı bu bozukluğu olan kadınlarda gebelik elde edilmesini daha karmaşık hale getirmektedir (19). Ovulasyon kolayca tıbbi indüksiyon ile elde olmasına rağmen (yaklaşık % 70-80), implantasyon oranları daha düşük kalır (yaklaşık % ) Uterin myomlar benin tümörler olup birçok kadında asemptomatik olup jinekolojik muayenede tesadüfen rastlanırlar. Bunun yanı sıra, myomların fertilite üzerine etkileri net olmasa da özellikle intramural ve submüköz yerleşimli myonmların subfertilite ve gebelik kaybına neden olabildiği ifade edilmektedir. Submüköz myomu olan hastalarda yapılan bir çalışmada endometrial yıkama sıvısında glikodelin ve IL-10 düzeylerinin kontrol grubuna göre anlamlı olarak azaldığı tespit edilmiştir (20). Sonuç olarak bizim çalışmamaızın bulgularına göre, endometrial yıkama sıvısı αvβ3 integrin ve glikodelin düzeyleri endometriomalı hastalarda belirgin artış gösterirken, PGF2α düzeyleri ise PKOS tanılı kadınlarda belirgin olarak artmıştır. İleri çalışmalarla desteklenmesi durumunda bu veriler bu hastalardaki infertilitenin açıklanmasında ve tedavisinde önemli bir yer tutabilir.

15 15 KAYNAKLAR 1. Achache H, Revel A. Endometrial receptivity markers, the journey to successful embryo implantation. Hum Reprod Update. 2006; 12: Lessey BA, Damjanovich L, Coutifaris C, Castelbaum A, Albelda SM and Buck CA. Integrin adhesion molecules in the human endometrium. Correlation with the normal and abnormal menstrual cycle. J Clin Invest 1992; 90, Simon C, Martin JC and Pellicer A. Paracrine regulators of implantation. Baillieres Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol 2000;14, Aplin JD. The cell biological basis of human implantation. Baillieres Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol 2000;14, de los Santos MJ, Mercader A, Galan A, Albert C, Romero JL and Pellicer A. Implantation rates after two, three, or five days of embryo culture. Placenta 2003; 24 (Suppl. B), S13 S Simon C, Moreno C, Remohi J and Pellicer A. Cytokines and embryo implantation. J Reprod Immunol 1998; 39, Ledee-Bataille N, Lapree-Delage G, Taupin JL, Dubanchet S, Frydman R and Chaouat G (2002) Concentration of leukaemia inhibitory factor (LIF) in uterine flushing fluid is highly predictive of embryo implantation. Hum Reprod 17, Espey LL (1994) Current status of the hypothesis that mammalian ovulation is comparable to an inflammatory reaction. Biol Reprod 50, Song H, Lim H, Paria BC, Matsumoto H, Swift LL, Morrow J, Bonventre JV and Dey SK (2002) Cytosolic hospholipase A2alpha is crucial [correction of A2alpha deficiency is crucial]

16 16 for on-time embryo implantation that directs subsequent development. Development 129, Ye X, Hama K et al. (2005) LPA3-mediated lysophosphatidic acid signalling in embryo implantation and spacing. Nature 435, Apparao KB, Murray MJ, Fritz MA, Meyer WR, Chambers AF, Truong PR, Lessey BA. Osteopontin and its receptor alphavbeta(3) integrin are coexpressed in the human endometrium during the menstrual cycle but regulated differentially. J Clin Endocrinol Metab Oct;86(10): Lopes IM, Baracat MC, Simões Mde J, Simões RS, Baracat EC, Soares JM Jr. Endometrium in women with polycystic ovary syndrome during the window of implantation. Rev Assoc Med Bras Dec;57(6): [Article in English, Portuguese] 13. Cakmak H, Taylor HS. Implantation failure: molecular mechanisms and clinical treatment. Hum Reprod Update Mar-Apr;17(2): Epub 2010 Aug 21. Review. 14. Houston DE. Evidence for the risk of pelvic endometriosis by age, race and socioeconomic status. Epidemiol Rev 1984;6: Tummon IS, Maclin VM, Radwanska E, Binor Z, Dmowski WP. Occult ovulatory dysfunction in women with minimal endometriosis or unexplained infertility. Fertil Steril 1988;50: Simon C, Gutierrez A, Vidal A, de los Santos MJ, Tarin JJ, Remohi J, Pellicer A. Outcome of patients with endometriosis in assisted reproduction: results from in-vitro fertilization and oocyte donation. Hum Reprod 1994;9: Ulukus M, Cakmak H, Arici A. The role of endometrium in endometriosis. J Soc Gynecol Investig 2006;13:

17 Azziz R, Woods KS, Reyna R, Key TJ, Knochenhauer ES, Yildiz BO. The prevalence and features of the polycystic ovary syndrome in an unselected population. J Clin Endocrinol Metab 2004;89: Giudice LC. Endometrium in PCOS: Implantation and predisposition to endocrine CA. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab 2006;20: Ben-Nagi J, Miell J, Mavrelos D, Naftalin J, Lee C, Jurkovic D. Endometrial implantation factors in women with submucous uterine fibroids. Reprod Biomed Online. 2010;21:610-5.

18 18 Tablo 1. Bazal demografik verilerin karşılaştırması PKOS (n=20) Myoma uteri (n=20) Endometrioma (n=19) Kontrol (n=20) P-değeri* Yaş, (yıl) VKI, (kg/m 2 ) Gravida, (n) Parite, (n) Progesteron düzeyi, 29 (20-38) [28.90±5.45] a, b 26 ( ) [26.65±4.74] d 0.5 (0-1) [0.50± 0.51] e, f 0 (0-1) [0.35±0.49] e, f 8.39 ( ) [9.47±4.17] d 38 (32-40) [37.25±2.73] b 25 ( ) [24.93±4.01] d 2 (0-5) [1.75±1.52] f 1 (0-3) [1.5±1.04] f 7.04 ( ) [9.61±5.56] b 34 (20-40) [32.84±6.62] 21.4 ( ) [21.71±2.92] c 1 (0-4) [0.97±1.22] f 0 (0-3) [0.789±1.03] f 4.6 ( ) [6.26 ±3.57] a 38 (32-40) [37.25±2.73] 24.7 ( ) [24.92±3.67] 3 (2-8) [3.75±1.77] 3 (1-8) [2.90±1.37] 8.53 ( ) [8.75±3.67] (ng/ml) Değerler median (min maks) [ortalama ± SD]; PKOS = Polikistik over sendromu; VKI = vücut kitle indeksi, * Kruskal Wallis test. P < 0.05; kontrol (a) ve endometriomaya (b) karşı P < 0.01; kontrol (c), endometrioma (d) ve myoma uteriye (e) karşı P < 0.001; kontrole (f) karşı

19 19 Tablo 2. Polikistik over sendromu, endometrioma, myoma uteri ve kontrol grupları arasında alfa5 beta3 integrin, glikodelin ve prostaglandin F2alfa nın karşılaştırılması αvβ3 Integrin, (ng/ml) PCOS (n=20) ( ) [9.52±2.15] Myoma uteri (n=20) 8.61 ( ) [8.34±1.35] b Endometrioma (n=19) 9.27 ( ) [9.70±1.72] a Control (n=20) 8.70 ( ) [7.64±3.34] P-Value Glycodelin, (ng/ml) ( ) [261.92±87.82] ( ) [220.37±67.77] ( ) [341.04±93.32] c, d, e ( ) [231±83.15] PGF2α, (ng/ml) ( ) [350.04±464.50] a, b, e 0 ( ) [19.55±87.42] 0 ( ) [ ±370.59] 0 ( ) [194.98± ] Değerler median (min maks) [ortalama ± SD]; PKOS = Polikistik over sendromu; VKI = vücut kitle indeksi, * Kruskal Wallis test. P < 0.05; kontrol (a) ve endometriomaya (b) karşı P < 0.01; PKOS grubuna (c) karşı P < 0.001; kontrol (c) ve myoma uteriye (e) karşı