İSTİHDAMI UZMANLARI İÇİN ARAÇLAR. Destekli iş istihdamı uzmanlarının yetkinlik profilii için kalite ve eğitici araçlar tasarlama

Transkript

1 DESTEKLİ İŞ İSTİHDAMI UZMANLARI İÇİN ARAÇLAR Destekli iş istihdamı uzmanlarının yetkinlik prfilii için kalite ve eğitici araçlar tasarlama BİRLEŞTİRİLMİŞ ANKET BULGULARI RAPORU ÖZET

2 GİRİŞ Destekli iş istihdamı; engelli bireylerin açık iş piyasasında ücretli istihdama erişimini sağlamak ve sürdürmek için kariyer destek hizmetlerinin sağlanmasının detaylı bir yöntemidir Avrupa Engellilik Stratejisi (EDS) Engelsiz Avrupa ya Yenilenmiş bir Bağlılık (Avrupa Kmisynu, Brüksel, Kasım 2010); istihdam ve iş piyasasına erişimi sekiz acil eylem alanlarından birii larak tanımladı. Bundan yla çıkarak, üye devletler engellilerin iş piyasasına daha iyi erişimini klaylaştıracak önlemler sunmak ve bu hedef kitlenin açık iş piyasasında hayatlarını kazanması için nlara destek sağlamak zrundadır. Bazı Avrupa üye devletleri; iş piyasasında daha iyi erişim ve eşit fırsatları sağlamada bu yaklaşımın gücü ve etkinliğini keşfederek Kuzey Amerika dan gelen 1980lerin snlarında yavaşça sistemlerine giren Destekli İş İstihdamı kavramını tanıttı. Destekli iş istihdamına dayanak luşturan değerler ve ilkeler; tamamen bireylerin güçlendirme, ssyal kapsayıcılık, nur, saygı kavramlarıyla uyumludur. Engelli bireyler istihdam ile ilgili en dezavantajlı gruptur ve dğrudan iyi nitelikli kç, mentr, danışman, iş uzmanı vb. gibi tedarikçileri tarafından uygulamasından faydalanacaklardır. Avrupa ülkelerinde açık iş piyasasına engelli bireylerin erişimini desteklemek için mevcut mesleki eğitim ve işsizlik prgramları vardır. Yüksek iş kaynağı tedariği ve düşük talepler engelli bireylerin açık iş piyasasında iş bulma imkanlarını azaltmakta ve başarılı destek prgramları ile prjelerin şanslarını kısıtlamaktadır. Prje; ECVET sistemi 2 ile bağlantılı müfredat ve eğitici materyallere dayalı öğrenme çıktıları üretmeyi amaçlar. Dlayısıyla; dğrudan ihtiyaç analizi ve anket uygulaması; Türkiye, Bulgaristan, Slvenya ve Prtekiz de geliştirilmiştir. Bu rapr; tedarikçilerinin; becerilerini değerlendirme ve tanımada, bireylerin ihtiyaçları, ilgili yöntemler ve sağlamada pedagjik yaklaşımlar, 1 Destekli iş istihdamı Avrupa Birliği- uygulaması için el kitabı 2 ECVET Eurpean system fr credit transfer in vcatinal educatin and training 1

3 eğitim ihtiyaçları ve bşluklarıyla ilgili milli bulguların sayısal ve niteliksel analizini içerir. Bu temelde, destekli iş uzmanları tarafından kazanılan becerilerin değerlendirilmesi ve naylanması için EQAVET sistemi gelişiminin mantıksal çerçevesi tasarlanacaktır. İhtiyaç analizi süreci; destekli iş istihdamı sürecinde yer alan aşağıdaki hedef kitlelere dağıtılan dğrudan anketlerin geliştirilmesi ile desteklenecektir: tedarikçileri için, VET merkezleri için, işverenler için, kamu rganları ve sivil tplum kuruluşları için. Yaklaşık 1000 kişiye ulaşılmış lması gerçeğine rağmen, tplamda 232 kişi dört ülkeden bu ankete katıldı Türkiye, Bulgaristan, Slvenya and Prtekiz.Sebep şu labilir Engelliler Destekli İş İstihdamı kavramı yeni bir kavram ve katılımcılar muhtemelen henüz bu knuyla ilgili çk fazla bilgi sahibi değiller. Birleştirilmiş bulgu rapru sekiz ana bölümü içermektedir: İlk bölümde, anketin kapsamı sunulmaktadır. Engellilerinn iş istihdamı açısından karşılaştıkları engeller,mücadeleler ve zrluklar değerlendirilmektedir. Destekli iş istihdamı uzmanlarının ihtiyaç duyduğu destek alanları üçüncü bölümde ele alınmaktadır. Dördüncü bölümde, uzmanının bilgi, beceri ve yetkinleri analiz edilmektedir. Destekli iş istihdamı uzmanlarının rlleri ve srumlulukları beşinci bölümde tartışılırken snraki çalışmalara katılma isteği altıncı bölümde verilmektedir. Entellektüel ürün 2 ( tedarikçilerinin tanınırlığı, geçerliliği ve naylanmasu için EQAVET sistemi),3(destekli iş istihdamı hizmetinde yetkinlikler sistemi gözlemleme talimat rehberi)ve 4 ( Destekli İş İstihdamı Uzmanları için araçlar VET Eğitim Prgramı) gelişiminin tavsiyeleri yedinci bölümde snuçlandırılmıştır. 2

4 SONUÇLAR Veri birleştirme ve analizi aşağıdaki özet snuçlarda verilmektedir: Destekli iş istihdamı uzmanının ihtiyaç duyduğu destek alanları açısından, aşağıdaki bileşenler rtak ülkelerde eşittir: Bağımsızlık değerlendirmesi, engelli bireyin belirli günlük işleri gerçekleştirmesinde kapasite&yeteneği ve muhtemel kısıtlamaları tanımlamak ; destekli bireyleri desteklemede en ihtiyaç duyulan mesele larak gözükmektedir. İkinci önemli mesele Engelli bireylerin iş rtamı ve iş ylunda karşılaşabilecekleri ptansiyel ssyal engelleri(mimari, ulaşım, bilgi vb.) ve bunların üstesinden gelmek için yöntem ve stratejileri değerlendirme Özgürce çalışmalarına yardımcı labilecek yardımcı açısından rehberlik sağlama, teknljileri kullanma uzmanları tarafından desteklenmeye ihtiyaç duyulan ikinci önemli mesele larak gelmektedir. Destekli iş istihdamı uzmanının sahip lması gereken bilgi, beceri ve yetkinliklerle ilgili dört ülkeden tüm katılımcıların cevapları şöyle snuçlanmaktadır: Farklı tür engellilikler bilgisi ve engelin snucunda kabiliyetlerin kısıtlanması cevabı en fazla verilmektedir, bu uzmanlarının en çk sahip lması gereken bilgiyi gösterir. Engelli bireylerin belli bir meslekte farklı çalışma alanlarında güçlü yanları/yetenekleri üzerinde gerçekçi bakış açısını destekleme yeteneği ikinci önemli beceridir. Engelli her bir kişiye kişi merkezli yaklaşım uygulamaa yeteneği ; destekli iş istihdamı uzmanlarının sahip lması gereken bilgi, beceri ve yetkinlikleri gösteren üçüncü bileşendir. 3

5 Anketin snuçlarını düşünerek, hazırlanması amaç edinilen eğitici araçlar; destekli iş istihdamı uzmanları için aşağıdaki gerekliliklerle uyumlu lmalıdır; - Destekli iş istihdamı uzmanları; engellilerin özgürlükler, kapasite ve yetenekleri hakkında detaylı farkındalığa sahip lmalıdır. - Destekli iş istihdamı uzmanları; engelli bireylerin çalışma alanlarında veya iş ylunda karşılaşabilecekleri zrluklar için stratejiler geliştirmelidir. - Destekli iş istihdamı uzmanları; engelli bireylerin çalışma hayatlarını klaylaştıracak yardımcı teknljiler hakkında bilgi sahibi lmalıdır. - Destekli iş istihdamı uzmanları; engellilik çeşitlerini, özel ihtiyaçları ve bu engellerin kısıtlamalarını bilmelidir. - Destekli iş istihdamı uzmanları; farklı alanlarda çalışabilen engelli bireyleri destekleme yeteneğine sahip lmalıdır. - Destekli iş istihdamı uzmanları; her bir engelli birey için kişi merkezli yaklaşımı uygulama yeteneğine sahip lmalıdır. Şu snuca varılmıştır anket snuçlarına göre hazırlanacak eğitici mdüller aşağıdaki meseleleri içermelidir: - Engelin sebep lduğu kısıtlamalar ve zrluklar: Genelde anket snuçları göstermektedir ki engellilerin karşılaştığı prblemler hakkında farkındalık iyileştirme gerektirmektedir. Destekli iş istihdamı tedarikçilerinin bilinçli lması gereken önemli meselelerindenbiri ise anket snuçlarına göre farklı tür engelliklerle ilgili bilgi ve engelin snucunda yeteneklerin kısıtlanması.eğitici mdüllerdee sürekli larak engelli bireylerin karşılaştığı kısıtlamalar ve zrluklar işlenmesi gereken önemli bir meseledir. - Ptansiyel ssyal engellerin değerlendirilmesi: Anketlerde ptansiyel ssyal engellerin değerlendirme snuçları; engelli bireylerin çalışma rtamında ve iş ylunda karşılaşacakları mimari, ulaşım, bilgi engelleri ve bunların üstesinden gelecek yöntem ve stratejilerle ilgilidir. - Dijital yardımcı teknljiler kullanma açısından rehberlik sağlama: Engelli bireylerin özgür çalışmasına yardım edebilir. Bir taraftan 4

6 uzmanları; engelli bireylerin iş görevlerini destekleyen mevcut yardımcı teknljilerin farkında lmalıdırdiğer taraftan bu teknljilerde engelli bireylerin farkındalığını arttırmak çk gereklidir ve bu uzmanlarının eğitici mdüllerinde işlenecek öneli bir meseledir. - Kçluk sürecini sağlamada kalite araçları: Anket snuçları göstermektedir ki hemen hemen tüm katılımcılar (%95) iyi yetiştirilmiş uzmanlarının; engellilerin çalışabilirliğinin(iş üretiminin) artmasına katkı sağlayacaklarını düşünmektedir. Dlayısıyla, kçluk sürecini sağlamada kalite uygulama araçlarınıı kurmada önceliktir. - Destekli iş istihdamı kavramı:anketler göstermektedir ki kavramı özellikle Türkiye de ve Bulgaristan da yeni bir kavramdır. Dlayısıyla, destekli iş istihdamı kavramı netleştirilmeli ve bu bağlamda eğitici içerik hazırlanmalıdır. Usulünü bilmek ve Prtekiz ile Slvenya tecrübesi hesaba katılacaktır. - Kariyer rehberlik uygulaması:anketlere göre, engelli bireyler uzmanları tarafından desteklendiğinde, tpluma ve ayrıca iş hayatına geri kazandırılabilirler. Hemen hemen tüm katılımcılar şunu belirtti kariyer rehberliği, uzmanlarının engelli bireylere sağlamaları gereken önemli bir meseledir. - İş piyasası ve iş akımları:engelli bireyleri destekleyecek uzmanları iş piyasası akımları ve ilgili iş sektörleri hakkında farkındalık sahibi lmalıdır. Bu aynı zamanda uzmanlarının eğitici mdüllerinde işlenmesi gereken önemli bir meseledir. 5