KORUNAN ALANLAR. Şekil 1. Korunan Alanlar Haritası (1)

Transkript

1 KORUNAN ALANLAR 1. Ülkemizde yasal olarak koruma altına alınmış, milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiat koruma alanları, uluslararası öneme sahip sulak alanlar, yaban hayatı geliştirme sahaları, muhafaza ormanları, özel çevre koruma alanları, tohum bahçeleri, gen koruma sahaları olmak üzere birçok alan vardır. 2. Korunan alanların, doğa ve biyolojik çeşitliliğin korunması, ziyaretler sebebiyle ekonomiye olan katkısı yanında sağlık, eğitim, temiz hava, su ile turizm konusunda sağladıkları pek çok yarar vardır. Korunan alan oranı ülke yüz ölçümünün yaklaşık %7 sine karşılık gelen hektardır. Bu korunan alanlar içerisinde orman ekosistemleri toplamı ülke yüzölçümünün %2,5 ine karşılık gelen 2 milyon hektardır. Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesinin yılları temel hedefi, karasal ve iç su alanlarının en az %17 si, kıyı ve deniz alanlarının en az %10 unun korunan alanlar sistemine entegre edilmesidir (1). Ulusal Biyoçeşitlilik Stratejisi ve Eylem Planına göre Türkiye deki orman ekosistemlerinin yarıdan fazlası tahrip edilmiştir yılı itibariyle Türkiye de toplam büyüklüğü ha alana ulaşan toplam 40 milli park alanı mevcut olup, Yozgat ta Yozgat Çamlığı ve Kayseri de Sultan Sazlığı ve Aladağlar olmak üzere bunların üçü TR72 Bölgesinde bulunmaktadır. Bununla birlikte, TR72 Bölgesi dahilinde Kayseri de Derebağ Şelalesi, Sivas ta Kızılkavraz, Karşıyaka, Yozgat ta Üçtepeler, Davulbaztepe, Kadıpınarı, Oluközü, ülke genelindeki toplam 180 tabiat parkı arasında yer almaktadır. Türkiye de toplam 106 tabiat anıtı arasında TR72 Bölgesinde yalnızca Yozgat ta Ulukavak bulunmaktadır. Ayrıca, Kayseri, Yahyalı ilçesinde Aladağlar, Yaban Keçisi Geliştirme Sahası olarak tanımlanmıştır. Türkiye de Ramsar Sözleşmesine konu 13 alan bulunmaktadır. Kayseri de 1994 yılında Ramsar alanı olarak ilan edilen Sultan Sazlığı, 2006 yılında Sulak Alan Koruma Bölgesi yapılan Hörmetçi Sazlığı, 2007 yılında Sulak Alan Koruma Bölgesi yapılan Palas Gölü, Kapuzbaşı Kaynakları, Zamantı Nehri; Sivas ta Hafik Gölü, Tödürge Gölü, Ulas Gölleri, bölgede yer alan Türkiye nin uluslararası öneme sahip sulak alanları listesindedir (2). Bölgede korunan alanlar Kayseri de yoğunlaşmaktadır. Şekil 1. Korunan Alanlar Haritası (1)

2 Milli Parklar 4. Yozgat Çamlığı: Yozgat Çamlığı tarihinde Milli Park olarak ilan edilmiş olup, 267 ha lık bir alan kaplamaktadır. Ortalama yüksekliği 1500 m dir (2). 5. Milli park, İç Anadolu da insan etkisi ile meydana gelen (antropojen) step içerisinde yer alan sayılı relikt (kalıntı) ormanlardan biridir. Arazinin morfolojik özelliklerini tepeler, sırtar ve vadilerde parçalanmış dalgalı düzlükler meydana getirmektedir. Tabiatın iklim, toprak-su dengesinin değişmesi ile ortaya çıkan kısıtlamalara, yanlış ve aşırı arazi kullanımlarının da eklenmesi, milli park ve çevresinde geniş alanları kaplayan ormanlardan yoksun bozkır peyzajlarını meydana getirmiştir. Eski çağların bakir ormanlarından günümüze bu karaçam korusu ulaşabilmiştir (3). 6. Karaçam, meşe ve ardıç ağaç toplulukları milli parkın bitki örtüsünü meydana getirmektedir. Doğal kaynak değerlerinin yanında, il merkezine 5 km uzaklıkta bulunan parkın halkın rekreasyon ihtiyacını karşılaması bakımından da büyük önemi bulunmaktadır (3) (4) yılında yapılan Hızlı Değerlendirme ve Önceliklendirme Çalışması raporuna göre (5), ülke genelinde 2005 yılına göre planlamada en hızlı ilerleme kaydeden milli parklar arasında yer almıştır. 8. Alanda yer alan oteller, kır gazinosu ile konaklamaya ve eğlenmeye, 5 hektarlık bölümde yer alan piknik üniteleri ve oyun gruplarıyla piknik yapmaya uygun olan Milli Park aynı zamanda 3700 mt lik yürüyüş parkuru ve 10 adet köprüsüyle sportif amaçlı kullanıma, 15 mt lik yükseklikteki ahşap görüntülü çok amaçlı (Kuş Gözlemi, Seyir, Dinlenme,vb) kulesiyle gözleme müsait bir alandır (4). 9. Sultan Sazlığı: Daha önce tabiatı koruma alanı iken tarihinde Milli Park olarak ilan edilmiş olup, ha lık bir alan kaplamaktadır (2). Ortalama yüksekliği 1300 m dir yılında hektarlık alan RAMSAR alanı olarak ilan edilmiştir. İç Anadolu Bölgesi nde, koruma alanı idari olarak Kayseri ili, Yeşilhisar, Develi ve Yahyalı ilçeleri arasında, ayrıca üç önemli turizm merkezinin ortasında yer almaktadır. Step ekosistemi içerisinde tatlı ve tuzlu su ekosistemlerinin bir arada bulunduğu nadir bir ekosistem oluşu, nesli dünya ölçeğinde tehlikeye düşmüş veya düşebilir türlerin de yer aldığı 301 kuş türünün beslenme, barınma ve kuluçka alanı oluşu, bu bakımdan Avrupa ölçeğinde "Korunmada Öncelikli Türlerin" bulunması, su kuşu göç yolu üzerinde bulunması ve bağımsız popülasyonunun %1 den fazla olması, Avrupa'da turna, flamingo, akbalıkçıl, kaşıkçı kuşlarının bir arada kuluçkaya yattığı tek alan oluşu kaynak değerlerini oluşturmaktadır (6). A sınıfı bir sulak alan olan Sultansazlığı ndaki ekosistem özelliklerinin ideale yakın olduğu dönemlerde, Sultansazlığı ve çevresinde su kuşunu görmek mümkündür. Bu çerçevede, Sultan Sazlığı kuş gözlemcileri için önemli bir alan olması sebebiyle bu amaçla düzenlenecek geziler ve tur rotalarına alanın dahil edilmesi bölgenin turizm gelirini artıracaktır. Erciyes Tekir Yaylası, buradaki tesisler ve neredeyse tamamı Develi sınırları içinde yer alan Sultan Sazlığına dönük turizm hareketlerinden yeteri kadar ilçe ekonomisine katkı sağlanamamaktadır. Bu bağlamda doğal turizm potansiyelleri için Erciyes Master Planı ve Sultan Sazlığı ile ilgili büyük kamu yatırımlarının uygulanıyor olması bölge için önemli bir fırsattır. (7) (8)

3 10. Koruma Alanı çevresinde Develi İlçesine bağlı Sindelhöyük Kasabası ile Yenihayat Köyü, Yeşilhisar İlçesine bağlı İlçe Merkezi, Yeşilova Köyü ve Musahacılı Köyü ile Yahyalı İlçesine bağlı Senirköy yerleşim alanları bulunmaktadır. Koruma Alanı sınırları içerisinde ise Develi İlçesine bağlı Çayırözü ve Soysallı Köyü ile Sindelhöyük Kasabasının 4 mezrası (Devesazı Damları, Çarıklı Sazdamları, Yağızlı Sazdamları, Karapınar Damları) ve Yeşilhisar İlçesine bağlı Ovaçiftlik Köyü yerleşim alanları bulunmaktadır. Sultansazlığı, plansız saz kesimi, saz yangınları, plansız turizm, tarım için su kaynağı olarak kullanılması gibi nedenlerle risk altındadır (9), (10) yılında yapılan Hızlı Değerlendirme ve Önceliklendirme Çalışması raporuna göre (5), Sultan Sazlığının yatırım baskıları nedeniyle tabiatı koruma alanı statüsünün hafifletilmiş olması, olası tahribatın engellenmesine yönelik gerekli müdahalelerin yapılmasını ve statüsü hafifletilmiş bu tür alanlarda, koruma hedeflerine ulaşılması için mutlak koruma statülerinin geri kazanılmasına yönelik gayretlerin sürdürülmesi gerekmektedir. 11. Rekreasyon alanları sınırlı olan Sultansazlığı alanında yılları arasında yapılan flora çalışmaları sonucunda 428 doğal bitki türünün bulunduğu ve bunların 48 inin endemik olduğu tespit edilmiştir. Endemik türler içerisinde yer alan Puccinellia bulbosa (Grossh.) subsp. Caesaria Kit Tan türünün ise dünyadaki tek yayılış alanının Sultansazlığı olması bu alanın önemini daha da artırmaktadır (11). 12. Öte yandan Sultan Sazlığı nın eski canlılığına kavuşturulması için yapılacak çalışmalara önem verilmelidir. Develi II. merhale projesinden elde edilecek suyun bir kısmının boşaltılması önemli bir yarar sağlayacaktır. 13. Aladağlar Milli Parkı: Aladağlar Milli Parkı, tarihinde Milli Park olarak ilan edilmiş olup, ha alan kaplamaktadır (2). Aladağlar Milli Parkı 730 rakımdan 3756 rakıma kadar yaklaşık 3000 m lik rakım farkıyla muazzam bir biyo-çeşitlilik örneği sergilemektedir (6). Orta Torosların en yüksek kesimini oluşturan Aladağlar ın ortalama yüksekliği 2500 m dir. 14. Kayseri, Adana, Niğde ili sınırlarının kesiştiği noktalarda bulunan milli park alanının %60'ı Kayseri ili, %30'u Adana ili, %10'u da Niğde ili hudutları dahilindedir (10). 15. Park, Akdeniz ve İran-Turan bitki coğrafyası bölgelerinin kesiştiği noktada yer alması hasebiyle 393 ü endemik ve 26 sı Aladağlara özgü olan 1567 bitki türüne sahip olup, dağ, orman, step, orman üst sınırından itibaren Alpin zonu ve Alpin çayırları gibi farklı ekosistem tiplerini barındırmaktadır. Yüksek kesimlerinde kalıcı karlar bulunmaktadır. Jeomorfolojik açık hava müzesi niteliğindedir. Sirk gölleri ve morenler gibi buzul çağına ait örnekler görülebilmektedir. Milli park, sarp ve engebeli yapısı, yoğun ve tahrip edilmemiş orman alanları ile yaban hayatına da önemli ölçüde katkı sağlamaktadır. Bu bakımdan, birçok tür yanında nesli küresel ölçekte tehlike altında bulunan Küçük akbaba, iç su balığı (Barbatula sehanensis) ve Apollo (Parnassius apollo) gibi türler ile ülkemize endemik Aladağ zıpzıpına ev sahipliği yapmaktadır. Hacer Boğazı, Karagöl deresi vadisi, Susuz deresi vadisi, Aksu deresi vadisi, Emli boğazı, Yedigöller, Hacer Ormanı, Aksu Kanyonu, Zamantı vadisi, Kapuzbaşı takım şelaleri, Demirkazık tepesi ve acısu kaynakları alandaki önemli değerlerdir. Ayrıca, 3000 m ve üzerinde yer alan Yıldız gölü, Çömçe gölü, Karagöl, Direk gölü, Dipsiz göl, Sarımahmutlu gölü önemli karstik ve sirk gölleridir. Yedigöller çanağında 21 adet göl bulunmaktadır. Aladağlar milli parkı yöre için önemli bir turizm potansiyeli taşımaktadır. Aladağlar dağcılık ve doğa yürüyüşü için Torosların en uygun bölümüdür. Ayrıca, Milli Park mağara turizmi, foto safari, oto safari, bisiklet safari, yamaç

4 paraşütü, rafting, kano, doğa yürüyüşü için de uygundur. Bu bağlamda peyzajıyla Yedigöller Türkiye nin en önemli doğal yürüyüş alanlarından biridir. Rekreasyon amaçlı kullanılan, Demirkazık ve çevresi, Yedigöller bölgesi, Kartalkaya yöresi, toplam 7 şelaleden oluşan ve yükseklikleri m arasında değişen Kapuzbaşı takım şelaleri ve Hacer ormanları, dağcılık, yürüyüş ve sportif amaçlı da kullanılmaktadır (1) yılında yapılan Hızlı Değerlendirme ve Önceliklendirme Çalışması raporuna göre, gelecekte otlatmanın Aladağlar Milli Parkında önemli bir tehdit olduğu belirtilmektedir (5).

5 KAYNAKÇA 1. Yeşil Mavi Teknik Bülten. Anonim. Ankara : Orman ve Suişleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, 2012, Cilt Anonim. Doğa Koruma ve Milliparklar Genel Müdürlüğü Resmi İstatistik Tabloları. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü. [Çevrimiçi] [Alıntı Tarihi: 1 Şubat 2013.] Orman ve Su İşleri Bakanlığı, 9. Bölge Müdürlüğü. [Çevrimiçi] [Alıntı Tarihi: 14 Şubat 2013.] ng=tr. 4.. Yozgat Çamlığı. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü. [Çevrimiçi] [Alıntı Tarihi: 14 Şubat 2013.] 5. Stanciu E., Çokçalışkan Avcıoğlu B., Lise, Y. Korunan Alanlarda Hızlı Değerlendirme ve Önceliklendirme (RAPPAM) 2009 Sonuçları ve 2005 Yılı Karşılaştırması. İstanbul : Çevre ve Orman Bakanlığı, Sultan Sazlığı. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü. [Çevrimiçi] [Alıntı Tarihi: 2 Şubat 2013.] 7. Develi İlçesinin Turizm Potansiyeli. H., Tunçel. 1, Elazığ : Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 1996, Cilt Anonim. Sultan Sazlığı. Kayseri Valiliği. [Çevrimiçi] [Alıntı Tarihi: 17 Mayıs 2013.] 9. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü. Sultan Sazlığı Milli Parkı. [Çevrimiçi] [Alıntı Tarihi: 3 Eylül 2012.] Anonim. TR72 Bölge Planı Kayseri : Orta Anadolu Kalkınma Ajansı, Doğa ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü. Sultan Sazlığı Milli Parkı. [Çevrimiçi] [Alıntı Tarihi: 28 Mayıs 2013.] Aladağlar Milli Parkı. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, VII. Bölge Müdürlüğü, Kayseri Orman ve Su İşleri Şube Müdürlüğü. [Çevrimiçi] [Alıntı Tarihi: 17 Mayıs 2013.] sflang=tr. 13. Anonim. Yahyalı. Vikipedi. [Çevrimiçi] [Alıntı Tarihi: 17 Mayıs 2013.]