MESLEK KOMİTELERİ DURUM TESPİT ANKETİ

Transkript

1 SONUÇLARI DURUM TESPİT ANKETİ MESLEK KOMİTELERİ Nisan 15 Ekonomik Araştırmalar Şubesi

2 SANAYİ GELİŞİM ENDEKSİ 19,5 117,2 115,5 97,6 66,3 SANAYİ GELİŞİM ENDEKSİ (SGE) (Üretim, İç Satışlar, İhracat, İstihdam) 18, 15,2 81,4 83,8 91,2 7,8 73,6 124,2 117, Nis.15 İstanbul Sanayi Odası Meslek Komiteleri Sanayi Gelişim Endeksi (SGE), ülkemiz sanayi sektörünün genel eğilimi ile örtüşen ve İstanbul Sanayi Odası tarafından ölçülen üretim, iç satış, ihracat ve istihdam yayılma endekslerinin aritmetik ortalaması ile hesaplanan ekonomik öncü gösterge niteliği taşımaktadır. Meslek Komitelerimiz tarafından gelen aylık bildirimler ile oluşturulan SGE, güncel dönem için reel ekonominin izlenmesine yardımcı olurken, geriye dönük tarihsel verilerle trend analizinin yapılmasını ve yakın geleceğe ilişkin beklentilerin ortaya konulmasını sağlamakta, böylece sanayi sektörünün genel görünümü hakkında tutarlı bir tablo çizmektedir. Ülkemiz sanayi sektöründeki gelişmelere oldukça duyarlı olan ve bunlarla yüksek seviyede korelasyona sahip olan gelişim endeksi, sanayi sektörü iç dinamikleri hakkında analiz dönemine ilişkin öncü bilgiler sunmakta ve cari analiz dönemini takip eden iki ay için ileriye dönük beklentileri içermektedir. 14 yılında iç talepteki soğumanın yanı sıra Euro Bölgesi'nde düşük büyüme ve bölgemizde yaşanan jeopolitik gerilimlerin ihracat pazarlarına etkileri özellikle yılın ikinci yarısı itibarıyla sanayi sektörüne olumsuz yansımıştır. Aynı dönemde döviz kuru ve faizlerdeki dalgalanmalar da enerji ve emtia fiyatlarındaki düşüşlerin olumlu etkilerini sınırlamıştır. Bu makroekonomik gelişmelerle paralel bir seyir izleyen SGE yaz aylarındaki geçici toparlanmanın ardından 14'ün son iki ayı ve 15'in ilk çeyreğinde 1 nötr değerinin altında kalmıştır. SGE Kasım 14 - Ocak 15 dönemi boyunca 31,6 puanlık sert bir gerileme göstermiş ve Ocak'ta 7,8 ile son 5 ayın en zayıf seviyesinde gerçekleşmiştir. Şubat 15'te 2,8 puanlık sınırlı bir artışla 73,6'ya yükselen endeks Mart 15'te 24,5 puanlık güçlü bir artışla 98,1'e yükselmiştir. SGE'yi oluşturan alt gelişim endekslerinin tümü Mart'ta değişen oranlarda artış sergilerken özellikle üretim endeksinin 35,4 puanlık bir sıçramayla 17,5'e yükselmiş ve nötr seviyenin üzerine çıkmış olması dikkat çekmektedir. Mart 15'te istihdam endeksi 92,5 ile önemli bir artış göstermiş olmakla birlikte üst üste üçüncü ayında 1 seviyesinin altında yer almıştır. İSO Meslek Komitelerinin beklentileri, 15 yılına beklendiği kadar güçlü bir başlangıç yapamayan SGE'nin tüm alt endekslerinin Mart'ta gösterdiği artışı Nisan 15 ayında da özellikle ihracat gelişmelerinden kaynaklı olarak devam ettireceği ve genel endeksin 124,2 seviyesine yükseleceği yönündedir. Endeksin 117 olan Mayıs ayı beklentisi ise, Nisan'a göre kısmi bir düşüşe ve istihdam endeksinde beklenen bozulmaya rağmen özellikle iyimserliğin güçlü olduğuna işaret etmektedir. 98,1 111,8 16,6 s

3 ÜRETİM ENDEKSİ 121,7 127,3 127,3 97,6 56,1 İÇ SATIŞLAR ENDEKSİ İHRACAT ENDEKSİ İSTİHDAM ENDEKSİ GELİŞİM ENDEKSLERİ 71,1 113,6 12,3 84,4 8,4 73,7 72,1 17,5 13,2 125, 116,5 112,8 Nis ,2 16,8 16,8 95,1 41,5 16,8 75, 1, 77,8 97,8 63,2 76,7 95, 123,8 127,5 15, 17,5 Nis ,7 127,9 13,2 17,3 72,5 81,8 17,1 111,6 86,4 86,4 Nis ,3 16,8 97,7 9,2 95,1 97,7 14,5 16,8 86,7 1, 86,8 59,5 66,7 79,1 97,4 92,5 138,1 122,1 14,7 11,5 125,6 113,4 Nis.15 9,6 9,

4 , SANAYİ GİRDİ FİYATLARI ENDEKSİ 9,9 SANAYİ GİRDİ FİYATLARI ENDEKSİ (GFE)* (Hammadde, Hizmet Girdileri, Ticari Kredi Faizleri, İşçi Ücretleri, Enerji Fiyatları) 98,2 92,4 85,4 89,3 79,4 84,9 99,5 93,4 61,5 78,1 67,4 8,7 79,3 Nis.15 8, 77,9 (*) 13 yılı Ocak ayından itibaren İSO Girdi Fiyatları Endeksi hesaplamasına Enerji Fiyatları Endeksi de dahil edilmeye başlanmış, daha önceki dönemlere ait sonuçlar revize edilmiştir. Önemli Not: Girdi fiyat endeks değerleri ile maliyetler arasında negatif bir ilişki bulunmaktadır. Bu nedenle girdi fiyat endeksi ve alt endekslerinin 1 kritik eşik değerinden yüksek olması girdi fiyatlarındaki düşüş eğiliminin ağırlıkta olduğunu göstermekte ve olumlu bir gelişme olarak değerlendirilmektedir. Hammadde, hizmet girdileri, ticari kredi faizleri, işçi ücretleri ve enerji fiyatları yayılma endekslerinin aritmetik ortalaması ile hesaplanan İSO Meslek Komiteleri Sanayi Girdi Fiyatları Endeksi (GFE), ülke sanayisinin girdi maliyetlerindeki gelişmeleri resmeden önemli bir ekonomik gösterge niteliği taşımaktadır. GFE altında yer alan hizmet girdileri ve işçi ücretleri endeksleri mevsimsel etkiler barındırdıklarından, özellikle Ocak ve Temmuz aylarında artan girdi maliyetlerinden dolayı GFE yıllık trendinden saparak düşük seviyelere gerilemektedir. Bu aylar dışında ise GFE genel olarak hammadde fiyatları, ticari kredi faizleri ve enerji fiyatlarındaki gelişmeler ışığında eğilim sergilemektedir. Sanayi için temel girdi fiyatlarındaki gelişmelerin özetlendiği GFE, 14'ün ikinci ve üçüncü çeyreğinde özellikle ticari kredi faizlerindeki yükselişin etkisiyle olumsuz bir eğilim izledikten sonra sonbahar ayları itibarıyla özellikle enerji ve hammadde tarafındaki fiyat düşüşlerinden olumlu etkilenmiştir. Ancak endeksin son 1 yıldır sürekli 1 nötr eşiğinin altında yer alması dikkat çekmektedir. 15 Ocak ayında hizmet girdileri ve işçi ücretlerindeki mevsimsel maliyet artışlarının yanı sıra döviz kuru hareketlerinin olumsuz yansıdığı hammadde ve enerji fiyatlarının da etkisiyle GFE'nin 34,9 puan birden düşerek 61,9 seviyesine çekildiği görülmektedir. Şubat'ta işçi ücretleri ve hizmet girdi fiyatlarındaki mevsimsel etkenler geri çekilmeye başlamış, ancak hammadde ve enerji endekslerinde olumsuz seyir devam etmiştir. Bu nedenle Şubat ayında GFE 78,1 ile önceki aya kıyasla sınırlı bir artış göstermiştir. Mart 15 ayında GFE'nin 1,7 puanlık gerilemeyle 67,4'e düşmesi, tüm alt endekslerde değişen oranlarda düşüş yaşanmasından kaynaklanmıştır. Burada özellikle hammadde fiyatlarının arttığını belirten anket katılımcılarının oranındaki yükseliş sonucu hammadde fiyatları endeksinin 6,5'ten 35'e gerilemesi ciddi ölçüde etkili olmuştur. Söz konusu alt endeks Mart'ta üst üste üçüncü ay gerileme göstermiş durumdadır. İSO Meslek Komitelerinin Nisan 15 ayı için 8'e yükselen GFE beklentileri, hammadde endeksindeki göreli iyileşmenin yanı sıra özellikle de ticari kredi faizi endeksinin 1 nötr seviyesinin üzerine çıkmasını yansıtmaktadır. Mayıs ayında ise ticari kredi faizlerindeki düşüş ve diğer endekslerdeki yataya yakın karmaşık seyre bağlı olarak GFE beklentisinin 77,9'a gerilediği görülmektedir.

5 GİRDİ FİYATLARI ENDEKSLERİ HAMMADDE ENDEKSİ HİZMET GİRDİLERİ ENDEKSİ TİCARİ KREDİ FAİZLERİ ENDEKSİ , ,5 1 16,8 14,4 16,8 14,4 12,3 1 88,6 97,4 97,9 8, 8 88,9 79,5 83,3 6 79,8 75, 4 47,8 Nis ,6 84,8 89,1 İŞÇİ ÜCRETLERİ ENDEKSİ 1, 77,3 9,7 95,3 78,6 97,7 9,9 66,7 83,3 78, 39, 73,2 84,4 75,6 ENERJİ FİYATLARI ENDEKSİ 7,5 91,1 81, 9,7 95,6 82,6 86,4 95,3 93,3 8,4 15,8 Nis.15 34,2 83,7 79,5 79,1 Nis.15 93,2 18,9 115,2 84,2 6,5 86, 35, 75, 8,2 85,7 55,8 57,5 55,5 56,8 Nis ,5 97,7 1, 88,1 95,1 9,9 79,5 38,6 95,5 1, 75,7 76,7 72,5 83,7 87,5 85,3 89,5 89,1 81,9 8,1 79,1 75, Nis.15

6 İTHAL GİRDİLER ENDEKSİ DİĞER ENDEKSLER ,7 92,9 95,3 97,6 87,2 95,3 64,3 9,9 88,6 91,1 61,1 5, 43,6 66,1 64,3 71,8 71,3 Nis.15 Önemli Not: İthal girdiler ile endeks değerleri arasında negatif bir ilişki olup endeksteki artış (azalış) ithal girdilerdeki değer düşüş (yükseliş) eğilimini göstermektedir. İthal girdilerin birim fiyatlarındaki değer değişimleri ile oluşturulan ithal girdiler endeks, ithal girdi fiyatlarında artış bildiren anket katılımcılarının oranı arttığında düşüş gösterirken, ithal girdi fiyatlarında düşüş bildiren anket katılımcılarının oranı yükseldiğinde endeks artmaktadır. 13 yılının ikinci yarısında başlayan finansal dalgalanma ve TL'deki keskin değer kaybına bağlı olarak son derece düşük seviyelerde seyretmiş, 14 Şubat ayından itibaren göreli bir düzelme söz konusu olmuştur. 14 Ocak-Nisan döneminde hızlı bir iyileşme gösteren endeks Eylül'deki düşüş haricinde yılın geri kalan aylarında yataya yakın bir seyir izlemiştir. Ocak 15'te özellikle kur hareketlerinin etkisiyle 61,1'e gerileyen endeks Şubat'ta 5'ye kadar gerileyerek son 12 ayın en düşük seviyesine inmiştir. Meslek Komitelerinin beklentileri, ithal girdiler endeksinin Mart 15'te 8,6'ya yükseldikten sonra Nisan'da 64,3'e gerileyeceği yönündedir. 14 KARLILIK ENDEKSİ ,2 6,5 67,4 7,7 35, 53,5 5, Meslek Komitelerimizin karlılıklarına yönelik hazırlanan endeks bulgularında gözlemlenen temel sonuç, endeksin devamlı olarak 1 kritik eşik değerinin altında seyretmesidir. Bu durum karlılığa yönelik anket bildirimlerinde azalışların devamlı olarak artışların üstünde kalması ile açıklanmaktadır. Son bir yıllık dönemde 7,7 gibi olumlu sayılamayacak bir seviyeyle Haziran 14'te tepe noktaya ulaşan endeks ekonomideki yetersiz büyüme performansı ile kur ve faizlerdeki oynaklık nedeniyle toparlanma eğilimine girememiştir. Temmuz 14'te sert bir düşüşle 35'e kadar gerileyen endeks ilerleyen aylarda ılımlı bir toparlanmayla Aralık 14'te 62,2'ye ulaşmıştır. Ancak 15'in ilk 2 ayında sert kur hareketleri ve hem iç pazarda hem de ihracatta zayıflayan talebin etkisiyle karlılık olumsuz etkilenmiş ve endeks Şubat 15'te 35,7'ye kadar düşmüştür. Meslek Komitelerinin beklentileri, karlılık endeksinin Mart 15'te 67,6'ya yükseldikten sonra Nisan'da 51,2'ye gerileyeceği yönündedir. 59,1 5, 62,2 4,5 35,7 27,5 51,2 5, 43, 42,2 Nis.15

7 MESLEK KOMİTELERİNİN SORUNLARI 1 Hammadde Temininde Sorun Yaşadığını Belirtenlerin Oranı 1 İç Pazarda Sorun Yaşadığını Belirtenlerin Oranı İhracatta Sorun Yaşadığını Belirtenlerin Oranı 1 İthalatta Sorun Yaşadığını Belirtenlerin Oranı Finansman Konusunda Sorun Yaşadığını Belirtenlerin Oranı 1 İstihdam Konusunda Sorun Yaşadığını Belirtenlerin Oranı Yatırım Konusunda Sorun Yaşadığını Belirtenlerin Oranı 5 Niteliklerine Göre Bulmakta Zorlanılan Çalışan Türleri , 19,4 24,6 24,8 24,6 26,4 19,7,2 12, 9,3 Uzman (Yönetici, Mühendis, İşletmeci) Ara Kademe Eleman (Tekniker) Vasıflı Eleman Yarı Vasıflı Eleman Vasıfsız Eleman (Usta, Teknisyen) (Kalfa, Çırak) GSYİH Büyüme % Yıllık Yİ-ÜFE Yıllık TÜFE ABD Dolar Kuru Euro Kuru * İSO Meslek Komiteleri Ekonomik Göstergelere İlişkin Yılsonu Tahminleri (Ortalama) 14* Nis.15 %3,4 %3,5 %3,7 %3,8 %3,7 %3,7 %3,4 %3,5 %3,1 %2,9 %3,6 %3,5 %3,2 %3,1 %7,9 %8,2 %8,1 %8, %8,2 %8,3 %8,5 %8,6 %8,8 %6,4 %7,3 %7,1 %7,7 %7,9 %8,2 %8,6 %8,1 %8,1 %8,2 %8,4 %8,8 %8,9 %9,1 %7,2 %7,7 %7,6 %8,1 %8,3 2,25 TL 2,21 TL 2,21 TL 2, TL 2,22 TL 2,27 TL 2,31 TL 2,27 TL 2,31 TL 2,32 TL 2,48 TL 2,65 TL 2,74 TL 2,79 TL 3,1 TL 3,4 TL 3,1 TL 3, TL 2,96 TL 2,96 TL 2,93 TL 2,85 TL 2,86 TL 2,82 TL 2,84 TL 3,2 TL 2,9 TL 2,94 TL GSYİH büyüme oranı 14 ilk dokuz aylık, Yİ-ÜFE ve TÜFE oranları 14 yıllık değişimini, kurlar ise 14 yıl sonu TCMB efektif alış değerlerini ifade etmektedir.

8 Meşrutiyet Caddesi No: 62 Tepebaşı 3443 İstanbul Tel: (212) Faks: (212)