Tarım, Çevre ve Enerji Kullanım Etkileşimi. Agriculture, Environment and Energy Use Interaction
|
|
- Göker Genç
- 6 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 l'urkıyc VI lurım I konnmısı Kongresi 16-1 K I ylill 2004 I okal Tarım, Çevre ve Enerji Kullanım Etkileşimi Burhan Özkan Handan Akçaöz C. Fcyza Karadeniz Cemal Fert Akdeniz Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Hkonomisi Bölümü, 07070, Antalya Ö Z E T : Teknolojik gelişmeler vc mckanizasvonlaşma. yoğun girdi kullanımına paralel olarak tarımsal Üretimde fosil kasnaklardan elde edilen enerji kullanımını arttırmıştır. Tarımsal üretimde yüksek verimli yeşillerin, gübrelerin, yeşilli kirmasalların. petrol ve elektrik gibi yoğun girdilerin kullanımıyla birim alandan elde edilen ürün miktarlarında önemli artışlar gerçekleşmiştir. Ancak tarımsal üretimde fosil enerji kaynaklarının yoguıı kullanımı biryok sorunu da beraberinde getirmiştir yılında petrol ambargosuyla başlayan sorunlar, günümüzde fosil enerji kaynaklarının azalması. hava kirliliği, sera etkisi yapan gazların atmosferdeki oranlarının artması ve asit yağmurları gibi yeşilli yevresel sorunlar ile tarımsal üretimde sürdürülebilirlik sorununa dönüşmüştür Bu nedenle günümüzde sürdürülebilir tarımsal üretim anlatışının oluşturulması zorunluluk haline gelmiştir. Dolayısıyla fosil kaynakların yerine yenilenebilir enerji kaynaklarının ikame edilmeleri önem kazanmıştır. Diğer yandan dünya nüfusunun artması ve teknolojik gelişmeler sürdürülebilir üretim açısından tarımsal üretimde daha etkin enerji kullanımını gerekli kılmaktadır. Bu çalışmanın amacı enerji kullanımının tarım ve çevreyle olan etkileşimlerini tartışmaktır. Çalışma kapsamında, tarımsal üretimde kullanılan enerji girdileri ve alternatif enerji kaynaklan ayıklanmış, enerji kullanımında değişik enerji formlarının değerlendirilme şekilleri üzerinde durulmuştur. Çalışmada ayrıca, enerji kullanım etkinliği incelenmiş, tarımda enerji kullanımındaki mevcut sorunlar vc bu sorunlara yönelik çözüm önerileri tartışılmıştır Anahtar kelimeler: Tarım: çevre; enerji; enerji analizi; girdi-çıktı Agriculture, Environment and Energy Use Interaction A B S T R A C T : Technological changes and meehanization has inereased the energy use derived from fossil lüels in agricultural produetion parallel to intensive use of inputs. Thcre became signifıcant inereases in per unit area produclion by the use of intensive inputs such as high yield varielies. fertilizers, several Chemicals, peimleum and eleciricily. Hovvever intensive use of fossil energy resources has brought some problems. The problems slarted with the oil eınbargo in 1973, today resulted vvith some environmental problems such as decrease in the fossil energy resources. air pollulion. inerease in the gases that cause greenhouse affect and acid rains. and has lurned to sustainability problem in the agricultural produetion. Kor this reason today formalion of a sustainable produetion manner has become nccessary. Hıerefore, substitution of renevvablc energy sourccs instead of fossil resources has gained greal importance On the other hand inerease in the population and technological developments require efleetive use ot energy in agricultural produetion in the scope of sustainable produetion. The aim of this study was to discuss the interaetion of energy use between agriculture and environment. İn the scope of the study, energy inputs used in agricultural produetion and alternative energy resources \vere e\plained: evaluation of different energy form s in energy use was examined. İn the study, energy use eflicicncv was also investigated and eurrent problems agricultural energy use and some implicalions to these problems uere discussed. Keyvvords: Agriculture; environment; energy; energy analysis; input-output 1. G iriş Günümüzde temel gereksinimlerimizin karşılanmasında enerji kullanımının vazgeçilmez oluşu ve diğer yandan enerjinin ekonomik kalkınmanın önemli unsurlarından biri olması, enerji kaynaklarını tüm ülkeler iyin önemli kılmaktadır. Enerji kullanımı, özellikle 1973 ve 1979 enerji krizlerinden sonra enerji maliyetlerinin artmasından dolayı tüm ülkeler tarafından öncelikli olarak ele alınmış ve önemli bir konu haline gelmiştir. Ancak I980Merden sonra çevre bilincinin gelişmesiyle fosil yakıtların kullanımıyla oluşan kirliliğin enerji kaynaklarının seçimini etkilemesi gerektiği gündeme taşınmıştır. Yoğun enerji kullanımı, atmosferdeki karbondioksit miktarını arttırmakta olup, atmosferde asit yağmurları ve sera etkisi oluşmaktadır. Bunun sonucunda ise mevcut sera gaz emisyonları ve iklimlerde meydana gelen değişiklikler dünyaca endişe ile izlenmektedir. Son dönemlerde kalıcı çevre sorunları yaratan asit yağmurlarına S ü : ve NOz gazları neden olmaktadır. Atmosferdeki S ü 2 emisyonlarının % 7 0 ini elektrik üretimi ve endüstriyel enerji kullanımı oluşturmaktadır. O EC D ülkelerindeki ulaşım sektörü N ü 2 emisyonlarının (% 4 8 ) atmosfere yayılmasında etkili rol oynamaktadır. Diğer önemli bir çevresel problem
2 Tarım, Çevre ve Enerji Kullanım Etkileşimi olan küresel ısınmaya C 0 2 neden olmaktadır. C H 4 CFCs, N 0 2 ozon, peroksiasetilnitrat gibi zararlı unsurlarda endüstriyel faaliyetler sonucu oluşan zararlı etkileri arttırmaktadır (Dinçer, 2003). tiklimde meydana gelen değişikliklerin canlı yaşamını, tarımsal üretimi ve ekolojik dengeyi olumsuz yönde etkileyeceği bir çok araştırmada belirtilmektedir (Dincer, 1999; Özkan et al, 2004a). Söz konusu bu sorunlar dünya genelinde enerji kullanımının giderek artmasıyla bağlantılıdır yılı değerleriyle dünya toplam enerji tüketimi mtoe olup, bu kaynaklardan en yüksek payı petrol (%43) almaktadır. Dünyada kullanılan enerjinin önemli kısmının kömür ve petrol gibi fosil kaynaklar ile karşılanmakta olması, birçok ülkenin enerji üretimini çevreye duyarlı ve güvenli yöntemler ile gerçekleştirme çabası içine girmeye yönlendirmiştir. Diğer yandan mevcut bu kaynakların sonlu yapıda olması çevre sorunlarına potansiyel çözüm olarak alternatif enerji kaynaklarının kullanımını öne çıkarmaktadır. Yenilenebilir enerji kaynakları üzerine çalışmalar özellikle 1970'lerde yaşanan petrol krizlerinden sonra hız kazanmıştır. Son yıllarda uygulanan çevre politikalarının etkisiyle bu çalışmalara daha da yoğunlaşılmıştır. Nitekim günümüzde dünya toplam enerji arzının %13,5 ini yenilenebilir enerji kaynakları oluşturmaktadır (Sayin et al., 2004; İEA, 2002; IEA, 2003). Alternatif enerji kaynaklarının sınıflandırılması Çizelge l de verilmiştir. Buna göre alternatif enerji kaynaklan yenilenebilir ve yenilenemez olarak ikiye ayrılmaktadır. Yenilenemez enerji kaynaklan ağır yağlar, kömür, şist yağı, gaz hidratlar, nükleer fızyon ve jeotermal kaynaklardır. Yenilenebilir enerji kaynaklarından başlıcaları su, güneş, rüzgar, dalga enerjileri ve odun kaynaklarıdır. Çizelge 1. Alternatif Enerji Kaynakları Yenilenemez Ağır yağlar Kömür Şist yağ Gaz hidratlar Nükleer fızyon Jeotermal A lternatif En erji Kaynakları Yenilenebilir Odun/diğer biyokütle Su enerjisi Güneş enerjisi Rüzgar enerjisi Dalga enerjisi Gelgit kuvveti Füzyon Okyanus termal enerji dönüşümü Dünyada tarımsal üretimde meydana gelen artışlar, 1960 larda sulama, kimyasal gübre, ilaç ve geliştirilmiş çeşitler gibi modem girdilerin kullanımındaki gelişmeler ile başlamıştır. Ancak tarımsal üretimdeki artış günümüzde küresel ısınmanın oluşturduğu çevre sorunları sonucunda 672 tarımsal üretimin sürdürülebilirliği ve tarımsal üretimde enerji etkinliğinin arttırılması önemli sorun haline gelmiştir 2000 yılı değerleriyle dünya nüfusu 6 milyardan fazla olup, mevcut nüfus artış oranları göz önüne alındığında önümüzdeki 50 yıl içinde bu rakamın ikiye katlanarak 12 milyara ulaşması beklenmektedir (PRB, 2000). Nüfus artışı ve bunun sonucu olarak ortaya çıkan şehirleşme, besin üretimi için vazgeçilmez olan fosil enerji kaynaklarının yanı sıra insan, hayvan, rüzgar, su, odun, kömür, gaz, petrol ve nükleer enerji kaynaklarının üzerinde bir baskı oluşturmaktadır. Fosil enerji kaynakları besin üretiminde en etkili kaynaktır. Ancak tarımsal üretimi arttırmak için üretimde kullanılan gübre, pestisit, sulama ve mekanizasyon için gerekli fosil enerji kaynakları yenilenemez olup giderek tükenmektedir. Bu anlamda sürdürülebilirlik kavramı önem kazanmakta ve tarımsal üretimde enerji kullanım etkinliğinin sağlanması gelecek yıllar için hayati önem taşımaktadır. Günümüz tüketim oranları ve mevcut nüfus artışı göz önüne alınarak incelendiğinde, dünya petrol arzının yıl, doğalgazın 50, kömürün ise yaklaşık 100 yıl sonra biteceği tahmin edilmektedir (Pimental, 2002). Ülkemiz tarım sektöründe enerji kullanımı dünyadaki duruma benzer bir yapı göstermektedir. Nitekim Türkiye nin tarımdaki enerji tüketimi geçmiş yıllar göz önüne alındığında giderek artmaktadır. Son 20 yılda ekonomimizde meydana gelen yapısal değişim sonucunda tarımın GSMH içindeki önemi azalmakla birlikte istihdam, ihracat ve G SM H ya sağladığı katkılar nedeniyle önde gelen sektörlerden birisi olmayı sürdürmektedir yılı itibariyle aktif nüfusun %34,9 u tarımda istihdam edilmektedir. Tarımın ihracat ve GSMH içerisindeki payları sırasıyla % 7,1 ve %12,9 olarak gerçekleşmiştir (IG EM E, 2002, DPT, 2002). Türkiye de tarımsal üretimde mekanizasyon, kimyasal gübre, ilaç ve verimli çeşitlerin kullanımı ile birlikte üretim sistemi gelişmiştir. Bu gelişme girdi kullanımındaki artışa bağlı olarak tarımda enerji kullanımının artması sonucunu doğurmuştur. Başka bir deyişle, tarım alanlarının sınırlılığı nedeniyle üreticiler verimi arttırmak için daha fazla girdi kullanmakta olup, daha fazla enerji tüketmektedirler. Özkan et al., (2004a) tarafından yapılan bir çalışmada Türk tarımında girdi anlamında enerji kullanımının yılları arasında 1,72 kat arttığı belirlenmiştir. Çalışmada ayrıca üreticilerin genel olarak eğitim seviyelerinin düşük olması ve daha etkili enerji girdileri hakkında yetersiz bilgi sahibi olmalarının bilinçsiz enerji kullanımım etkilemekte olduğu ifade edilmiştir. Gübre, ilaç, su gibi girdilerin kullanımındaki artış miktarı ürün verimini arttırmakta iken, enerji kulanım etkinliğini azaltmaktadır. Fosil kaynaklı girdilerin aşırı kullanımı sonucunda elde edilen
3 B Ö Z K A N. II A k t, A Ü Z. C K E Y Z A K A R A D E N İZ. ( KIRI yüksek verim kısa dönemde avantajlı olmasına rağmen, uzun dönemde yenilenebilir enerji kaynaklan ile dengelenmesi gerekmektedir Bu nedenle enerji kullanım desenlerinin, alternatif üretim sistemleri açısından incelenmesi önem arz etmektedir. Enerji kaynaklarının kullanımı konusunda birçok ülkede çalışmalar yapılmasına karşın, ülkemiz koşullarında özellikle de enerji ekonomisiyle ilgili olarak yapılan çalışmalar oldukça sınırlı kalmıştır. Bu çalışma île enerji kullanımının tarım ve çevreyle olan etkileşimlerinin ortaya konulması, tarımsal üretimde kullanılan enerji girdileri ve alternatif enerji kaynaklarının açıklanması amaçlanmıştır. 2. Enerji Analizi Enerji analiziyle bir ürünün üretilmesi için gerekli enerjinin hesaplanması amaçlanmaktadır. Üretimde gereksinim duyulan enerji miktarı ürüne, ülkeye ve üretim dönemine bağlı olarak değişmektedir. Ayrıca enerji analizi tek bir ürün için sınırlı olmayıp, ekonomik sektörleri de ilgilendirmektedir. Bu nedenle enerji analizi çalışmaları yürütmek ve ürün ekonomisi ile ilişkilendirmek önemlidir. Enerji analiziyle bir ürünün tüm üretim zincirindeki enerji gereksinimi İncelenmektedir Dolayısıyla, ürünün üretiminde doğrudan enerji kullanımının yanı sıra üretim işlemindeki dolaylı enerji kullanımı da belirlenmektedir. Enerji analiziyle ayrıca bir ürün veya sistem için enerji gereksinimlerinin farklı alternatifleri karşılaştırılmaktadır. Bu karşılaştırmalar tüm üretim aşamasının incelenmesini ve yoğun enerji kullanımı olan aşamaların ortaya çıkarılmasını sağlamaktadır. Belirlenen bu aşamalar ise enerji tasarrufu için yapılacak çalışmalar açısından başlangıç noktası oluşturmaktadır. Enerji analizi hem teknik ve hem de ekonomik açıdan yürütülebilmektedir. Teknik açıdan enerji analizi, oluşum (process) analizi olarak adlandırılmaktadır. Ekonomik açıdan kullanılan enerji analizi ise girdi-çıktı (input-output) analizidir. Hazırlanan bir girdi-çıktı tablosu ile ekonomik sektörler arasındaki enerji kullanımı ve sektörlerin enerji yoğunluğu hesaplanabilmektedir. Bu durum enerji kullanımında ülkeler arasında karşılaştırma yapılmasına olanak sağlamaktadır. Bu enerji yoğunluğu bir birim üretim için sektörün ihtiyaç duyduğu toplam birincil enerjiyi vermekte olup, girdi çıktı analizi ile ürünün hayat döngüsündeki tüm girdiler hesaplanabilmektedir (W i Iting, 1996). 3. Girdi-Ç ıklı Analizi Girdi-çıktı enerji analizi ekonomik girdi-çıktı analizinin özel bir uygulamasıdır Girdi-çıktı enerji analizi ilk olarak 1970'lerde \VTight (1974), Bullard ve Herendeen (I975)'ın çalışmalarında yer alınıştır. Girdi-çıktı enerji analizinde temel amaç enerji yoğunluklarını hesaplamaktır. Enerji yoğunluğu sektörün bir birim üretim yapması için gerekli doğrudan ve dolaylı enerji miktarını vermektedir. Sektörün doğrudan enerji kullanımı, üretim işleminde doğrudan kullanılan enerjiden oluşmaktadır. Dolaylı enerji kullanımı ise üretim işlemi sırasında mal ve hizmetlerin üretilmesi için gerekli enerjidir. Girdi-çıktı analizinde toplam girdi enerjisinin toplam çıktı enerjisine bölümüyle hesaplanan rakam, girdi çıktı oranı olarak ifade edilmektedir. Bu rakam tarımsal sürdürülebilirliğin bir ölçütü olmakta ve farklı üretim sistemlerinin etkinliğinin karşılaştırılmasında kullanılmaktadır 4. Tarım da En erji Kullanım ı Tarım sektörü, endüstri ve hizmet sektörlerinden sonra en fazla enerji tüketimine sahiptir. Tarım sektörünün toplam birincil enerji kaynaklarından aldığı pay yaklaşık % 5 dir. Tüm girdiler enerji değerleri olarak nitelendirildiğinde Türkiye de dahil birçok ülkede tarımda kullanılan enerji gereksiniminin artmakta olduğu görülmektedir. Bu konuda yapılan bir çalışmada gelişmekte olan ülkelerde insan, hayvan, yakıt ve diğer enerji formlarının tarımda kullanılan toplam enerjinin %60-80 ini oluşturduğu bulunmuştur (Pimental. 1979). Tarımsal üretimde ele alınan tüm girdiler enerji anlamında değerlendirildiğinde, Türk tarımının enerji gereksiniminin arttığı görülmektedir. Türkiye nin tarımsal verimliliğindeki büyümenin devamı için enerji arzı önemli gereksinimlerden birisi olup, üretim aşamasında kullanılan yakıt ve elektrik maliyeti oluşturan önemli unsurlardan biridir. Tarımsal üretimde sağlanacak büyüme kırsal kesimde ve ekonomi genelinde gelişmeyi hızlandıracaktır. Tarımsal üretimde kullanılan ticari enerjinin ve üretimde kullanılan enerji girdilerinin değerlendirilmesini konu alan çeşitli çalışmalar mevcuttur. Yapılan bu enerji analizleri tarımsal üretim için gerekli ticari enerji kullanımını incelediği gibi, tarımsal girdiler içinde yer alan enerji yanında, insan ve hayvan enerjisi ve üretimi yapılan ürünlerin enerji değerlerini de vermektedir. Tarımda kullanılan enerji de doğrudan ve dolaylı olmak üzere iki formdadır (C A EED A C. 2000; Kennedy, 2000). Doğrudan enerji; elektrik, odun, gaz, petrol ve kişisel enerji kullanımım kapsamaktadır. Dolaylı enerji kullanımı ise tohum, gübre ve ilaç gibi bitkisel üretim sürecinde gereksinim duyulan girdilerden oluşmaktadır. Tarımsal üretimde kullanılan enerji üretim şekli ve ürüne göre önemli farklılıklar göstermektedir. 673
4 Tarım. Çevre ve Enerji Kullanım Etkileşimi 4.1. Tarımsal Üretimde Doğrudan Enerji Kullanımı Tarım sektöründe kullanılan doğrudan enerji kaynaklarından en önemlisi mekanik enerjidir. Çiftlikte kullanılan mekanik enerji, traktör ve dizel motorlardır. Mekanik enerji tarımsal faaliyetlerde harcanan toplam yakıt tüketimi göz önüne alınarak hesaplanmaktadır. Bu enerji toprak hazırlığı, harman, hasat, nakliye ve sulama gibi tarımsal faaliyetler için gereklidir. Elektrik enerjisi ise genelde aydınlatma, ürünlerin depolanması ve sulama amacıyla motorların kullanımını içermektedir. Diğer yandan gelişmekte olan ülkelerde insan ve hayvan işgücü tarımsal üretimde doğrudan enerji kaynağı olarak önemini korumaktadır. Türkiye genelinde yapılan bir çalışmada toplam fiziksel enerji girdisi olarak adlandırılan insan, hayvan, elektrik ve petrol enerjisi kullanımında son 25 yıl içerisinde 1,58 katlık bir artış olduğu belirlenmiştir (Özkan et al., 2004a). Ürün bazında incelenen bir başka çalışmada turunçgil üretiminde insan enerjisinin toplam enerji girdisinin % 2,65 ini, mekanik enerji olarak dizelin % 3 1,18' in i, elektriğin ise % 16,69 unu oluşturduğu bulunmuştur (Özkan et al., 2004b). Diğer yandan örtü altı yetiştiricilikte, domates, biber ve patlıcan için doğrudan enerji kaynakları içerisinde dizel %32,17, %42,64 ve o31,39 ile ilk sırayı almaktadır (Özkan et al., 2004c). Pamuk üretiminde de dizel /o31,l ile ilk sıradadır (Yılmaz et al., 2004). Araştırma sonuçlarına göre tarımsal üretimimizde fosil kaynaklı enerji kullanımı yaygındır Tarımsal Üretimde Dolaylı Enerji Kullanımı Tarımsal üretimde dolaylı enerji olarak tohum, gübre, ilaç ve makine enerjisi ele alınmaktadır. Söz konusu ürünler için tohum, ilaç ve makine enerjisinin miktarı gübre kullanımına göre nispeten düşüktür. Gelişmekte olan ülkelerde tarımsal üretimde kullanılan enerjinin %40 ını gübrelerin oluşturduğu belirtilmektedir (Muhadar et al., 1987). Gübre kullanımında genellikle azot, fosfor ve potasyum göz önüne alınmaktadır. Bu durum ülkemiz açısından da paralellik göstermektedir. Türkiye genelinde gübre enerjisi kullanımına bakıldığında yılları arasında azotta 3,75 lik, fosforda 1,94 lük ve potasyumda 5,194uk bir artışın olduğu belirlenmiştir (Özkan et al., 2004a). Turunçgil üretiminde yürütülen bir çalışmada gübrenin toplam enerji girdileri arasında %44,42 ile en fazla paya sahip olduğu ortaya konulmuştur (Özkan et al., 2004b). Pamuk üretiminde ise gübre kullanım durumu toplam girdi enerjisinin %28,9 u kadardır (Yılmaz et al., 2004). Diğer yandan serada üretimi yapılan domates, biber ve patlıcan içinde gübre enerjisi tüketimi yaklaşık % 2 I civarındadır (Özkan et al., 2004c). Yürütülen araştırma sonuçlarına göre tarımsal üretimimizde 674 dolaylı enerji kullanımında gübre enerjisi kullanımı tohum, ilaç ve makine enerjisine göre daha fazladır Tarımda Yenilenebilir ve Yenilenemez Enerji Kullanımı Enerji kaynakları yenilenebilir ve yenilenemez olarak da sınıflandırılmaktadır. Yenilenebilir enerji kaynakları güneş ışığı, rüzgar ve gel-giî gibi doğada kendiliğinden oluşan ve yine kendiliğinden yenilenebilen kaynaklardır. Diğer yandan odun gibi biyolojik materyallerin kullanımı da yenilenebilir enerji kaynağı olarak değerlendirilmektedir. Yenilenebilir kaynaklar fosil yakıtlar gibi güneş enerjisi depolamalarına karşın nispeten daha hızlı yenilenebilmektedirler. Yenilenemez enerji kaynakları ise kömür, petrol, doğal gaz gibi oluşumları yüzyıllarca süren ve sonlu olarak nitelendirilen yakıtlardır. Tarımda kullanılan yenilenebilir enerji kaynakları insan, hayvan, tohum ve hayvan gübresidir. Diğer yandan yenilenemeyen enerji kaynakları ise dizel, elektrik, kimyasal ilaç, gübre ve makinedir. Ülkemizde son 25 yıllık dönemde yenilenemez enerji kaynakları kullanımı 3,68 kat artmıştır (Hatırlı et al., 2005). Buna karşın yenilenebilir enerji kaynakları kullanımı nispeten daha azdır. Ülkemizde turunçgil ve pamuk üretimine dair yapılan çalışmalarda yenilenemez enerji kaynağı kullanımının sırasıyla %95,90 ve %87,4 olduğu ortaya konulmuştur (Özkan et al., 2004b; Yılmaz et al., 2004). 5. Sonuçlar ve Tartışma Temel gereksinimlerin karşılanması için günümüzde üretim faaliyetlerinin tüm aşamasında enerji tüketmek gerekmektedir. Enerji üretiminde ve tüketim aşamasında enerji kaynaklarının seçimi konusu gelecek yıllarda toplum ve çevre üzerinde çeşitli göstergeler açısından önemini daha da arttıracaktır. Tarımsal üretimde artan nüfusun gereksinimlerini karşılamak için yoğun girdi kullanımı dolayısıyla enerji kullanımı giderek artmaktadır. Dolayısıyla tarımsal üretimde enerji kullanımının hem sürdürülebilir bir üretim açısından hem de tarımsal üretimde enerji kullanımı etkinliği ve üretim maliyeti çalışmalarıyla karşılaştırılması önemli bir konu haline gelmiştir. Böylece tarımsal üretimin sürdürülebilirliği açısından üreticiler ve politika belirleyiciler tarafından alınması gereken önlemlerin ortaya konulması bakımından yararlı bulgular sağlamaktadır. Diğer yandan günümüz tarımsal üretiminde kullanılan enerji kaynaklarının fosil yakıtlar olması ve sonlu olmakları, çevre ve sürdürülebilirlik açısından fosil kaynakların yerine yenilenebilir alternatiflerinin ikame edilmesini zorunlu kılmaktadır. Bu dönüşümün sağlanmasında ise
5 B Ö Z K A N. H A K Ç A Ö Z. C F E Y Z A K A R A D E N İZ, C F E R T tarımsal üretim sistemlerinde mevcut enerji kullanım deseninin ve etkinliğinin ortaya çıkarılm ası ve enerji kullanımının ekonomik analizinin yapılm ası gerekmektedir. Yapılacak enerji ve ekonomik analizler ile üreticilerin sosyo-ekonomik özelliklerinin belirlenmesi, enerji kullanım deseni ile ilgili verilerin saptanması, üretim sürecinde kullanılan enerji formlarının ve oranlarının ortaya konulması, enerji etkinliğinin hesap lan m fisi, birim alana düşen maliyetler ve kârlılık ile enerji kullanım etkinliğinin karşılaştırılması amaçlanmaktadır. Ayrıca girdi-çıktı analizi eneıji kullanım ının ekonomik ve çevresel etkileşim lerini değerlendirmede planlayıcılara ve politika yapıcılarına güncel, geçerli ve güvenilir veri sağlamaktadır. Ancak işletme düzeyinde elde edilen bulguların büyük ölçüde üretim tekniği, üreticiler tarafından kullanılan girdi m iktarı, üretimi yapılan ürün, çevre ve iklim şartlan ile yakından ilişkili olduğu göz önüne alınm alıdır. Kaynaklar Bullard, C.W., Herendeen, R.A., The energy cost of goods and Services. Energy Policy; 3: CAEEDAC. A deseriptive analysis of energy consumption in agriculture and food sector in Canada, Final Report, February Dinçer, İ., Environmental impacts of energy. Energy Policy; 27: Dinçer, İ., On energy conservation policies and implementation praetises. International Journal of Energy Research; 27: DPT, Devlet Planlama Teşkilatı, Temel ekonomik göstergeler, Ankara-Türkiyc. Özkan, B., Akcaoz, H., Fert, C., 2004a. Energy inputoutput analysis in Turkish agriculture. Renewable Energy; 29: Özkan, B., Akcaoz, H., Karadeniz, F.? 2004b. Energy requirement and economic analysis of citrus produetion in Turkey. Energy Conversion and Management; 45: Özkan, B., Kürklü, A., Akcaoz, H.( 2004c. An inputoutput energy analysis in greenhouse vegetable produetion: a case study for Antalya region of Turkey. Biomass and Bioenergy; 26: Hatirli, S.A., Özkan, B., Fert, C., An econometric analysis o f energy input-output in Turkish agriculture. Renewab!e and Sustainable Energy Reviews (Basımda). IEA, Renewables in global energy supply. International Energy Agency (IEA ). IE A Statistics, Paris, France. hltp://u vvwieaorgvstalist/index htm. IEA, Renevvables Information. International Energy Agency (IE A ). IE A Statistics, Paris, France. IG EM E, T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etöd Merkezi (IG E M E ) wcb sayfası htpp://w w w.igeme.org.tr Kennedy S. Energy use in American agriculture. Sustainable Energy Tcrm Paper /1/2000. Muhadar, M S., Trignett, T.P., 1987 Fcrtilizcr and energy use İn: Helsel, JR, m (Ed). Energy in plant nutrition and pes! control Energy in World agriculture. Vol 2. Chapter 1, Elsevier, Amsterdam, p PRB, World population data shect. Washington, DC: Population Reference Burcau. Pimental, D., Pimental, M Food, energy and society. Edvvard Amold, London, 165 pp. Pimental, D., Doughty. C.C. Lamberson, S, Bora, N.. Lee, K., Energy inputs in erop produetion in developing and developed countries. Food Securiiy and Environmental Quality in Developing World. Sayın, C., Mencet, M.N.. Özkan, B., Assessing of energy policies based on Turkish agriculture: current status and some implications. Energy Policy (Basımda) Yılmaz, L, Akcaoz, H., Özkan, B., An analysis of energy use and input costs for cotton produetion in Turkey. Renevvable Energy (Basımda) Wilting, H.C., An energy perspeetive on cconomic activitics [Online Resource] ub.rug.nl/eldoc/dis/science/h c.wilting/ Wright, D.J., Goods and Services: an input-output analysis Energy Policy; 2:
ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI
ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI KONULAR 1-Güneş Enerjisi i 2-Rüzgar Enerjisi 4-Jeotermal Enerji 3-Hidrolik Enerji 4-Biyokütle Enerjisi 5-Biyogaz Enerjisi 6-Biyodizel Enerjisi 7-Deniz Kökenli Enerji 8-Hidrojen
DetaylıTÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU
TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU Zinnur YILMAZ* *Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, SİVAS E-mail: zinnuryilmaz@cumhuriyet.edu.tr, Tel: 0346 219 1010/2476 Özet Yüzyıllardan
DetaylıTürkiye Tarımında Enerji Tüketimi
ÖZET Türkiye Tarımında Enerji Tüketimi H.Hüseyin ÖZTÜRK Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü01330 Adana hhozturk@cu.edu.tr Bu çalışmada, Türkiye tarımında enerji tüketimi incelenmiştir.
DetaylıYenilenebilir olmayan enerji kaynakları (Birincil yahut Fosil) :
Günümüzde küresel olarak tüm ülkelerin ihtiyaç duyduğu enerji, tam anlamıyla geçerlilik kazanmış bir ölçüt olmamakla beraber, ülkelerin gelişmişlik düzeylerini gösteren önemli bir kriterdir. İktisadi olarak
DetaylıDoç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları
Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA 2018 Yenilenebilir Enerji Kaynakları SUNU İÇERİĞİ 1-DÜNYADA ENERJİ KAYNAK KULLANIMI 2-TÜRKİYEDE ENERJİ KAYNAK
DetaylıYENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ. Prof. Dr. Zafer DEMİR --
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ Prof. Dr. Zafer DEMİR -- zaferdemir@anadolu.edu.tr Konu Başlıkları 2 Yenilenebilir Enerji Türkiye de Politikası Türkiye de Yenilenebilir Enerji Teşvikleri
DetaylıSürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel Gelişme ve Yaklaşımlar
Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel Gelişme ve Yaklaşımlar Prof.Dr. Göksel N. Demirer Orta Doğu Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Temiz Gelecek Gençlerle Gelecek Projesi
DetaylıBİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ
BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ BİYOKÜTLE SEKTÖRÜ Türkiye birincil enerji tüketimi 2012 yılında 121 milyon TEP e ulaşmış ve bu rakamın yüzde 82 si ithalat yoluyla karşılanmıştır. Bununla birlikte,
DetaylıYENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI ENERJİ Artan nüfus ile birlikte insanların rahat ve konforlu şartlarda yaşama arzuları enerji talebini sürekli olarak artırmaktadır. Artan enerji talebini, rezervleri sınırlı
DetaylıSu Enerjisi Yatırımlarında Küresel Eğilimler ve Ulusal Hedefler
Türkiye 10. Enerji Kongresi, 27-30 Kasım 2006, İstanbul Su Enerjisi Yatırımlarında Küresel Eğilimler ve Ulusal Hedefler Prof. Dr. Doğan ALTINBiLEK Uluslararası Su Enerjisi Birliği (IHA) Başkanı Su Enerjisi
DetaylıEnerji ve İklim Haritası
2013/2 ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Enerji ve Çevre Yönetimi Dairesi Başkanlığı Enerji ve İklim Haritası Uzm. Yrd. Çağrı SAĞLAM 22.07.2013 Redrawing The Energy Climate Map isimli kitabın çeviri özetidir.
DetaylıEnerji Verimliliği : Tanımlar ve Kavramlar
TEMİZ ENERJİ GÜNLERİ 2012 15-16 17 Şubat 2012 Enerji Verimliliği : Tanımlar ve Kavramlar Prof. Dr. Sermin ONAYGİL İTÜ Enerji Enstitüsü Enerji Planlaması ve Yönetimi ve A.B.D. onaygil@itu.edu.tr İTÜ Elektrik
DetaylıRÜZGAR ENERJİSİ. Cihan DÜNDAR. Tel: Faks :
RÜZGAR ENERJİSİ Cihan DÜNDAR Tel: 312 302 26 88 Faks : 312 361 20 40 e-mail :cdundar@meteor.gov.tr Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü A r a ş t ı r m a Ş u b e M ü d ü r l ü ğ ü Enerji Kullanımının
DetaylıBiliyor musunuz? Enerji. İklim Değişikliği İle. Mücadelede. En Kritik Alan
Biliyor musunuz? Enerji İklim Değişikliği İle Mücadelede En Kritik Alan Enerji üretimi için kömür, petrol ve doğalgaz gibi fosil yakıtların kullanımı sanayileşme devriminden beri artarak devam etmektedir.
DetaylıENERJİ YÖNETİMİ A.B.D. (İ.Ö.) TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI GENEL BİLGİLERİ
ENERJİ YÖNETİMİ A.B.D. (İ.Ö.) TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI GENEL BİLGİLERİ Enerji Yönetimi A.B.D Lisansüstü Programı Tezsiz Yüksek Lisans programına kabul edilen öğrenciler zorunlu dersleri tamamlamak
DetaylıENERJİ VERİMLİLİĞİ MÜCAHİT COŞKUN
ENERJİ VERİMLİLİĞİ MÜCAHİT COŞKUN 16360019 1 İÇİNDEKİLER Enerji Yoğunluğu 1. Mal Üretiminde Enerji Yoğunluğu 2. Ülkelerin Enerji Yoğunluğu Enerji Verimliliği Türkiye de Enerji Verimliliği Çalışmaları 2
DetaylıProf.Dr.İlkay DELLAL
TUSAF 2013 Buğday, Un, İklim Değişikliği ve Yeni Trendler Kongresi İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ve ENERJİ KISKACINDA TARIM ve GIDA SEKTÖRÜ Prof.Dr.İlkay DELLAL 9 Mart 2013, Antalya GÜNDEM 9 Mart 2013 1. GÜNEŞ (%40)
DetaylıLimon Üretiminde Enerji Kullanım Etkinliğinin Belirlenmesi; Adana İli Örneği
Tarım Makinaları Bilimi Dergisi (Journal of Agricultural Machinery Science) 01, 8 (), 199-03 Limon Üretiminde Enerji Kullanım Etkinliğinin Belirlenmesi; Adana İli Örneği M. Emin BİLGİLİ Doğu Akdeniz Tarımsal
DetaylıENERJİ ÜRETİMİ VE ÇEVRESEL ETKİLERİ
ENERJİ ÜRETİMİ VE ÇEVRESEL ETKİLERİ Prof. Dr. Ferruh Ertürk Doç. Dr. Atilla Akkoyunlu Çevre Yük. Müh. Kamil B. Varınca 31 Mart 2006 İstanbul İçindekiler İÇİNDEKİLER...İ ÇİZELGELER LİSTESİ...İİİ ŞEKİLLER
DetaylıDünya Enerji Görünümü Dr. Fatih Birol Baş Ekonomist, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) İstanbul, 20 Aralık 2013
Dünya Enerji Görünümü 2013 Dr. Fatih Birol Baş Ekonomist, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) İstanbul, 20 Aralık 2013 Günümüzde dünyanın enerji görünümü Enerji sektöründeki bazı ezberler bozuluyor. Ülkelerin
DetaylıSürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi TARIMSAL FAALİYETİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİSİ Toprak işleme (Organik madde miktarında azalma) Sulama (Taban suyu yükselmesi
DetaylıDOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3
DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 İnsan yaşamı ve refahı tarihsel süreç içinde hep doğa ve doğal kaynaklarla kurduğu ilişki ile gelişmiştir. Özellikle sanayi devrimine kadar
DetaylıTürkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi
Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi -Çimento Sanayinde Enerji Geri Kazanımı Prof. Dr. İsmail Hakkı TAVMAN Dokuz Eylül Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Enerji Kaynakları Kullanışlarına Göre
DetaylıSULAMA VE ÇEVRE. Küresel Su Bütçesi. PDF created with pdffactory trial version www.pdffactory.com. Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ
Sulama? Çevre? SULAMA VE ÇEVRE Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ SULAMA: Bitkinin gereksinimi olan ancak doğal yağışlarla karşılanamayan suyun toprağa yapay yollarla verilmesidir ÇEVRE: En kısa tanımıyla
DetaylıTürkiye de Rüzgar Enerjisi. www.euas.gov.tr 1
Türkiye de Rüzgar Enerjisi www.euas.gov.tr 1 Enerjinin Önemi Günümüz dünyasında bir ülkenin sürdürülebilir kalkınma hamlelerini gerçekleştirmesi, toplumsal refahı yükseltmesi ve global ölçekte rekabet
DetaylıTürkiye nin Enerji Politikalarına ve Planlamasına Genel Bakış
Türkiye nin Enerji Politikalarına ve Planlamasına Genel Bakış Yrd. Doç. Dr. Vedat GÜN Enerji Piyasası İzleme ve Arz Güvenliği Daire Başkanı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 28-29-30 Haziran 2007, EMO-İÇEF,
DetaylıEnervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015
Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015 Dünya Enerji Genel Görünümü Genel Görünüm Dünya Birincil Enerji Tüketimi 2013-2035 2013 2035F Doğalgaz %24 Nükleer %4 %7 Hidro %2 Yenilenebilir Petrol %33 Kömür
DetaylıSÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi İÇDAŞ A.Ş. Sürdürülebilirlik Yönetim Birimi Amaç ve İçerik Bu eğitim sunumu ile paydaşlarımıza Sürdürülebilirliği tanıtmak ve şirketimizin Sürdürülebilirlik alanında
DetaylıKÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER
KÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER Prof.Dr. Hasancan OKUTAN İTÜ Kimya Mühendisliği Bölümü okutan@itu.edu.tr 18 Haziran 2014 İTÜDER SOMA dan Sonra: Türkiye de
DetaylıKÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER
KÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER Prof.Dr. Hasancan OKUTAN İTÜ Kimya Mühendisliği Bölümü okutan@itu.edu.tr 24 Ekim 2014 29. Mühendislik Dekanları Konseyi Toplantısı
DetaylıSU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2
SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2 Yrd.Doç.Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları & Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Kaynak: YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE TEKNOLOJİLERİ
DetaylıDünyada Enerji Görünümü
22 Ocak 2015 Dünyada Enerji Görünümü Gelir ve nüfus artışına paralel olarak dünyada birincil enerji talebi hız kazanmaktadır. Özellikle OECD dışı ülkelerdeki artan nüfusun yanı sıra, bu ülkelerde kentleşme
DetaylıRÜZGAR ENERJĐSĐ. Erdinç TEZCAN FNSS
RÜZGAR ENERJĐSĐ Erdinç TEZCAN FNSS Günümüzün ve geleceğimizin ekmek kadar su kadar önemli bir gereği; enerji. Son yıllarda artan dünya nüfusu, modern hayatın getirdiği yenilikler, teknolojinin gelişimi
DetaylıDünyada Enerji Görünümü
09 Nisan 2014 Çarşamba Dünyada Enerji Görünümü Dünyada, artan gelir ve nüfus artışına paralel olarak birincil enerji talebindeki yükseliş hız kazanmaktadır. Nüfus artışının özellikle OECD Dışı ülkelerden
Detaylı4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları. A nın Yanıtları
ENERJİ KAYNAKLARI 1 4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları A nın Yanıtları 1. Günümüzde kullanılan nin maliyetinin düşük, çevreye zarar vermeyen... yenilenebilir ve güvenli olmasına önem verilmektedir. 12.
DetaylıTürkiye deki Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Sürdürülebilirliği Üzerine Bir Çalışma
Türkiye deki Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Sürdürülebilirliği Üzerine Bir Çalışma B. Ayyıldız 1, A.Zafer Gürler, D. Ağcadağ, H. Gökhan Doğan, N. Akboğa 1 Araş.Gör. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat
DetaylıDÜNYA ENERJİ SEKTÖRÜNDE 2040 A BAKIŞ
DÜNYA ENERJİ SEKTÖRÜNDE 2040 A BAKIŞ Dünyanın önemli petrol ve enerji şirketlerinden Exxon Mobil tarafından 2018 Enerji Görünümü ve 2040 yılına dair öngörüleri içeren bir rapor yayınlandı. Rapor, Outlook
DetaylıDünya Birincil Enerji Tüketimi Kaynaklar Bazında (%), 2015
Dünya Birincil Enerji Tüketimi Kaynaklar Bazında (%), 2015 Nükleer %4,4 Hidroelektrik 6,8 % Yenilenebilir %2,8 Petrol %32,9 Dünya Birincil Enerji Tüketimi: 13.147 Milyon TEP Kömür %29,2 Doğal Gaz %23,9
DetaylıDERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma
DERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma Demografi (nüfus bilimi), sınırları belli olan bir coğrafyanın nüfus yapısını, özelliklerini ve değişimlerini incelemektedir. Doğum, ölümün yanı sıra göç gibi dinamikleri
DetaylıYENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI. Gökhan BAŞOĞLU
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI İÇERİK 1. DÜNYADAKİ VE ÜLKEMİZDEKİ ENERJİ KAYNAKLARI VE KULLANIMI 1.1 GİRİŞ 1.2 ENERJİ KAYNAKLARI 1.3 TÜRKİYE VE DÜNYADAKİ ENERJİ POTANSİYELİ 2. YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI
DetaylıYakın n Gelecekte Enerji
Yakın n Gelecekte Enerji Doç.Dr.Mustafa TIRIS Enerji Enstitüsü Müdürü Akademik Forum 15 Ocak 2005 Kalyon Otel, İstanbul 1 Doç.Dr.Mustafa TIRIS 1965 Yılı nda İzmir de doğdu. 1987 Yılı nda İTÜ den Petrol
DetaylıDaha Yeşil ve Daha Akıllı: Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Çevre ve İklim Değişimi
Daha Yeşil ve Daha Akıllı: Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Çevre ve İklim Değişimi Bu sunum Greener and Smarter, ICTs, the Environment and Climate Change başlıklı Eylül 2010 tarihli OECD raporundan uyarlanmıştır.
DetaylıTürkiye de Biyoenerji Politikaları
Türkiye de Biyoenerji Politikaları 30 Eylül 2010, 14:00 Türkiye Uluslararası Yenilenebilir Enerji Kongresi Grand Cevahir Otel & Kongre Merkezi Şişli/İstanbul Erkan Erdoğdu Enerji Uzmanı & Doktora (PhD)
DetaylıDoğalgaz Kullanımı ve Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi
Doğalgaz Kullanımı ve Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Aslı İşler, Enerji Ekonomisi Derneği Filiz Karaosmanoğlu, İstanbul Teknik Üniversitesi 29 Mayıs 2013 İÇERİK Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Doğalgaz ve
DetaylıŞeftali Üretiminde Enerji Kullanımı: Tokat İli Örneği. Energy Use in Peach Production: Case of Tokat Province
GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 2006, 23 (2), 39-44 Şeftali Üretiminde Enerji Kullanımı: Tokat İli Örneği Ziya Gökalp Göktolga 1 Bilge Gözener 1 Osman Karkacıer 2 1 Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi,
DetaylıKÜRESEL ISINMA ve ENERJİ POLİTİKALARI. Özgür Gürbüz Yeşiller Enerji Çalışma Grubu 8 Ekim 2006 - İstanbul
KÜRESEL ISINMA ve ENERJİ POLİTİKALARI Özgür Gürbüz Yeşiller Enerji Çalışma Grubu 8 Ekim 2006 - İstanbul Sera gazları ve kaynakları Kyoto Protokolü tarafından belirtilen 6 sera gazı: Karbon dioksit (CO
DetaylıBiyosistem Mühendisliğine Giriş
Biyosistem Mühendisliğine Giriş TARIM Nedir? Yeryüzünde insan yaşamının sürdürülmesi ve iyileştirilmesi için gerekli olan gıda, lif, biyoyakıt, ilaç vb. diğer ürünlerin sağlanması için hayvanlar, bitkiler,
DetaylıDÜNYA NÜFUSUNUN YAPISI
DÜNYA NÜFUSUNUN YAPISI DÜNYA NÜFUSU 2020 DE 7 MİLYARI AŞARKEN, 1,6 MİLYAR İNSAN DAHA ORTA SINIFA GEÇECEK. BU RAKAMIN 600 MİLYONUNUN ÇİNLİ OLMASI BEKLENİYOR. DÜNYA NÜFUSUNUN YAPISI Mtoe Dünya Birincil Enerji
DetaylıENERJİ. KÜTAHYA www.zafer.org.tr
ENERJİ 2011 yılı sonu itibarıyla dünyadaki toplam enerji kaynak tüketimi 12.274,6 milyon ton eşdeğeri olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılı itibarıyla dünyada enerji tüketiminde en yüksek pay %33,1 ile petrol,
DetaylıBölüm 5 Doğal Kaynaklar Ekonomisi
Bölüm 5 Doğal Kaynaklar Ekonomisi İçerik 1. Kaynak, Doğal Kaynak ve Çevre Kavramları 2. Doğal Kaynakların Sınıflandırılması 3. Doğal Kaynaklardan Yararlanma İlkeleri 4. Çevre ve Doğal Kaynakların Değeri
DetaylıENERJİ VERİMLİLİĞİNDE DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE DURUM
ENERJİ VERİMLİLİĞİNDE DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE DURUM ARİF KÜNAR DEK ANKARA, DERS1-10.12.2018 SÜRDÜRÜLEBİLİR İŞLETME-YÖNETİM DOĞRU UYGULAMA ÖLÇME- DOĞRULAMA DOĞRU PROJE VE TEKNOLOJİ ETÜT-ENERJİ İZLEME VE YÖNETİM
DetaylıEnerji Kaynakları ENERJİ 1) YENİLENEMEZ ENERJİ KAYNAKLARI 2) YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI
ENERJİ Enerji, iş yapabilme kabiliyetidir. Bir sistemin enerjisi, o sistemin yapabileceği azami iştir Enerji Kaynakları 1) YENİLENEMEZ ENERJİ KAYNAKLARI 2) YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI YENİLENEMEZ ENERJİ
DetaylıSürdürülebilir Pestisit Kullanımı
Sürdürülebilir Pestisit Kullanımı Doç. Dr. Seral YÜCEL Dr. Hale GÜNAÇTI Adana Biyolojik Mücadele Araştırma İstasyonu Dünyanın en önemli sorunlarından biri hızla artan nüfusudur. Dünya nüfusunun gittikçe
DetaylıSOĞUTMANIN GELECEĞİ: ENERJİ-VERİMLİ KLİMALAR İÇİN FIRSATLAR*
SOĞUTMANIN GELECEĞİ: ENERJİ-VERİMLİ KLİMALAR İÇİN FIRSATLAR* DÜNYA ARTAN SOĞUK TALEBİ İLE YÜZLEŞİYOR Enerjinin mekan soğutması için kullanımı, diğer tüm kullanımlarından daha fazla artarak, 1990-2016 yılları
DetaylıRüzgar Nereye Doğru Esecek?
Rüzgar Nereye Doğru Esecek? Ankara, 2 Kasım 2016 Mustafa Özgür Berke WWF-Türkiye, İklim & Enerji Programı Danışmanı Neden Rüzgar? İklim Değişikliğiyle Mücadele & Paris Anlaşması - Hedef: Sıcaklık artışının
DetaylıIğdır İlinin Hayvansal Atık Kaynaklı Biyogaz Potansiyeli. Biogas Potential from Animal Waste of Iğdır Province
Araştırma Makalesi / Research Article Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 2(1): 61-66, 2012 Iğdır İlinin Hayvansal Atık Kaynaklı Biyogaz Potansiyeli Iğdır Üniversitesi
DetaylıYenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi
Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi İbrahim M. Yağlı* Enerji üretiminde Rüzgar Enerjisinin Üstünlükleri Rüzgar enerjisinin, diğer enerji üretim alanlarına göre, önemli üstünlükleri bulunmaktadır:
DetaylıTürkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu
Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu 26. Toplantısı Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu Prof. Dr. Yücel ALTUNBAŞAK Başkanı Enerji İhtiyacımız Katlanarak Artıyor Enerji ihtiyacımız ABD, Çin ve Hindistan
DetaylıISPARTA İLİ ŞEFTALI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE ENERJİ GİRDİ ÇIKTI ANALIZI
145 ISPARTA İLİ ŞEFTALI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE ENERJİ GİRDİ ÇIKTI ANALIZI ENERGY INPUT OUTPUT ANALYSIS IN PEACH AGRICULTURE IN ISPARTA PROVINCE Osman GÖKDOĞAN 1* 1 Hakkari Üniversitesi, Yüksekova Meslek Yüksekokulu,
DetaylıİKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELEDE DÖNGÜSEL EKONOMİ YENİLENEBİLİR ENERJİNİN ÖNEMİ. Dr. Belma SOYDAŞ SÖZER Biyokütle Enerjisi Grubu Koordinatörü
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELEDE DÖNGÜSEL EKONOMİ YENİLENEBİLİR ENERJİNİN ÖNEMİ Dr. Belma SOYDAŞ SÖZER Biyokütle Enerjisi Grubu Koordinatörü (bssozer@yegm.gov.tr) Döngüsel Ekonomi Kongresi, 5-6 Ekim 2017,
DetaylıSOLARTR 2014, 19 Kasım 2014
Global Warming Images / WWF-Canon SOLARTR 2014, 19 Kasım 2014 Mustafa Özgür Berke WWF-Türkiye, İklim ve Enerji Programı +100 5 kıtada, 100 den fazla ülkede faaliyet gösteriyor +4000 4000 çalışanla 2000
DetaylıT.C. Kalkınma Bakanlığı
T.C. Kalkınma Bakanlığı 2023 Vizyonu Çerçevesinde Türkiye Tarım Politikalarının Geleceği- Turkey s Agricultural Policies at a Crossroads with respect to 2023 Vision 2023 Vision, Economic Growth and Agricultural
DetaylıBatı Asya ve Kuzey Afrika Bölgesi nde Potasyum
Batı Asya ve Kuzey Afrika Bölgesi nde Potasyum M.Marchand 1 ÖZET Batı Asya ve Kuzey Afrika Bölgesi nde yer alan birçok ülkede daha yüksek miktarda ve kaliteli besinlere talebin artması gübreleme uygulamalarını
DetaylıAntalya ili bodur elma üretiminde enerji kullanım etkinliğinin belirlenmesi: Elmalı ilçesi örneği
AraĢtırma Makalesi/Research Article www.ziraatdergi.akdeniz.edu.tr AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ (2010) 23(2): 93-97 Antalya ili bodur elma üretiminde enerji kullanım etkinliğinin belirlenmesi:
DetaylıYenilenebilir Kaynaklarla Dünya da Yenilenebilir!
Promete Necdet Pamir Yenilenebilir Kaynaklarla Dünya da Yenilenebilir! 1 Dünya enerji tüketimi, ağırlıklı olarak fosil yakıtlara dayansa da son yıllarda, enerji karışımı içinde, payını en hızlı arttıran
DetaylıİNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ
İNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? Canlıların hareket etme, büyüme ve yaşamlarını sürdürebilmeleri
DetaylıENERJİDE SÜRDÜRÜLEBİLİR YATIRIMLAR VE TSKB HALİL EROĞLU GENEL MÜDÜR TSKB
ENERJİDE SÜRDÜRÜLEBİLİR YATIRIMLAR VE TSKB HALİL EROĞLU GENEL MÜDÜR TSKB 21/5/2010 İSTANBUL Kısaca TSKB... Kısaca TSKB Sermaye Yapısı 1950 yılında Dünya Bankası ve TC Merkez Bankası desteğiyle kurulmuş
Detaylı(*Birincil Enerji: Herhangi bir dönüşümden geçmemiş enerji kaynağı) Şekil 1 Dünya Ekonomisi ve Birincil Enerji Tüketimi Arasındaki İlişki
Nüfus artışı, kentsel gelişim ve sanayileşme ile birlikte dünyada enerji tüketimi gün geçtikçe artmaktadır. Dünya nüfusunun 2040 yılına geldiğimizde 1,6 milyarlık bir artış ile 9 milyar seviyesine ulaşması
DetaylıTürkiye nin Elektrik Enerjisi Üretimi Kaynaklı Sera Gazı Emisyonunda Beklenen Değişimler ve Karbon Vergisi Uygulaması. Mustafa ÖZCAN, Semra ÖZTÜRK
Türkiye nin Elektrik Enerjisi Üretimi Kaynaklı Sera Gazı Emisyonunda Beklenen Değişimler ve Karbon Vergisi Uygulaması Mustafa ÖZCAN, Semra ÖZTÜRK Çalışmanın amacı Türkiye nin 2013-2017 dönemi elektrik
DetaylıRUANDA ÜLKE RAPORU 15.10.2015
RUANDA ÜLKE RAPORU 15.10.2015 YÖNETİCİ ÖZETİ Uludağ İhracatçı Birlikleri nin kayıtlarına göre, Bursa dan Ruanda ya ihracat yapan 1 firma bulunmaktadır. (AHENK KOZMETİK İÇ VE DIŞ TİC. A.Ş) 30.06.2015 tarihi
DetaylıGıda ve Tarım Sektöründe Uzun Vadeli Senaryolar Çalıştayı. 25 Aralık 2013
Gıda ve Tarım Sektöründe Uzun Vadeli Senaryolar Çalıştayı 25 Aralık 2013 İçerik Katılımcı Profili Çalıştayın Gerekçesi Çalıştayda görüşülen konular Gıda ve Tarım Sektöründe Uzun Vadeli Senaryolar Katılımcı
DetaylıGDF SUEZ de Su Ayak İzi ve Su Risklerinin Yönetimi. Peter Spalding: HSE Manager, GDF SUEZ Energy International April 2015
GDF SUEZ de Su Ayak İzi ve Su Risklerinin Yönetimi Peter Spalding: HSE Manager, GDF SUEZ Energy International April 2015 GDF SUEZ Önemli Rakamlar 2013 de 81,3 milyar gelir 147,400 dünyada çalışan sayısı
DetaylıULUSLARARASI ENERJİ KONGRESİ VE FUARI/ EIF 2014 PROGRAM INTERNATIONAL ENERGY CONGRESS AND FAIR / EIF 2014 PROGRAMME
ULUSLARARASI ENERJİ KONGRESİ VE FUARI/ EIF 2014 PROGRAM INTERNATIONAL ENERGY CONGRESS AND FAIR / EIF 2014 PROGRAMME 24.11.2014 Ana Salon (A SALONU) / Main Hall (A Hall) 08.30 09.30 Kayıt / Registration
DetaylıDünya Enerji Görünümü 2012. Dr. Fatih BİROL Uluslararası Enerji Ajansı Baş Ekonomisti Ankara, 25 Aralık 2012
Dünya Enerji Görünümü 2012 Dr. Fatih BİROL Uluslararası Enerji Ajansı Baş Ekonomisti Ankara, 25 Aralık 2012 Genel Durum Küresel enerji sisteminin temelleri değişiyor Bazı ülkelerde petrol ve doğalgaz üretimi
DetaylıSÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi İÇDAŞ A.Ş. Sürdürülebilirlik Yönetim Birimi Amaç ve İçerik Bu eğitim sunumu ile paydaşlarımıza Sürdürülebilirliği tanıtmak ve şirketimizin Sürdürülebilirlik alanında
DetaylıDicle Vadisinde Pamuk Üretimi Yapan İşletmelerin Mekanizasyon Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma
Dicle Vadisinde Pamuk Üretimi Yapan İşletmelerin Mekanizasyon Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma Abdullah SESSİZ 1, M. Murat TURGUT 2, F. Göksel PEKİTKAN 3 1 Dicle Üniversitesi, Ziraat Fakültesi,
DetaylıÇevre Biyolojisi II BYL 118 Hacettepe Üniv. Biyoloji Bölümü
Çevre Biyolojisi II BYL 118 Hacettepe Üniv. Biyoloji Bölümü lisans dersi Enerji, Yenilenebilir ve Yenilenemez enerji kaynakları Çağatay Tavşanoğlu Hacettepe Üniv., Biyoloji Böl., Ekoloji Anabilim Dalı
DetaylıTürkiye nin Endüstriyel Emisyonlar Direktifine Uyumu: Enerji Sektörü Üzerindeki Muhtemel Maliyetler
tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye nin Endüstriyel Emisyonlar Direktifine Uyumu: Enerji Sektörü Üzerindeki Muhtemel Maliyetler Ankara, 24 Mart 2015 Çerçeve Temel endişe: İklim değişikliği
DetaylıWorld Energy Outlook Dr. Fatih BİROL UEA Baş Ekonomisti İstanbul, 1 Aralık 2011
World Energy Outlook 2011 Dr. Fatih BİROL UEA Baş Ekonomisti İstanbul, 1 Aralık 2011 Bağlam: halihazırda yeterince kaygı verici olan eğilimlere yeni zorluklar ekleniyor Ekonomik kaygılar dikkatleri enerji
DetaylıULUSLARARASI ENERJİ KONGRESİ VE FUARI/ EIF 2014 PROGRAM INTERNATIONAL ENERGY CONGRESS AND FAIR / EIF 2014 PROGRAMME 24.11.2014
ULUSLARARASI ENERJİ KONGRESİ VE FUARI/ EIF 2014 PROGRAM INTERNATIONAL ENERGY CONGRESS AND FAIR / EIF 2014 PROGRAMME 24.11.2014 Ana Salon (ODİTORYUM) / Main Hall AUDOTORIUM 08.30 09.30 Kayıt / Registration
Detaylıİstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği. Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı
İstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı Günlük Hayatımızda Enerji Tüketimi Fosil Yakıtlar Kömür Petrol Doğalgaz
DetaylıĠKLĠM DEĞĠġĠKLĠĞĠ ve TARIM VE GIDA GÜVENCESĠ
TÜRKĠYE NĠN BĠRLEġMĠġ MĠLLETLER ĠKLĠM DEĞĠġĠKLĠĞĠ ÇERÇEVE SÖZLEġMESĠ NE ĠLĠġKĠN ĠKĠNCĠ ULUSAL BĠLDĠRĠMĠNĠN HAZIRLANMASI FAALĠYETLERĠNĠN DESTEKLENMESĠ PROJESĠ ĠKLĠM DEĞĠġĠKLĠĞĠ ve TARIM VE GIDA GÜVENCESĠ
DetaylıELEKTRİKLİ ARAÇLARIN VE YAKIT ETKİNLİK POLİTİKALARININ PETROL FİYATLARINA ETKİSİ
ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN VE YAKIT ETKİNLİK POLİTİKALARININ PETROL FİYATLARINA ETKİSİ Ersin ÖKTEM 1 Yrd.Doç.Dr. İzzettin TEMİZ 2 1 Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı TPAO, eoktem@tpao.gov.tr 2 Gazi Üniversitesi
DetaylıAzerbaycan Enerji Görünümü GÖRÜNÜMÜ. Hazar Strateji Enstitüsü Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi. www.hazar.org
Azerbaycan Enerji GÖRÜNÜMÜ Hazar Strateji Enstitüsü Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi EKİM 214 www.hazar.org 1 HASEN Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi, Geniş Hazar Bölgesi ne yönelik enerji,
DetaylıYalova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü. Enerjinin Önemi? Enerji Sistemleri Mühendisi Kimdir?
Yalova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü Enerjinin Önemi? Enerji, ekonomik ve sosyal kalkınmanın temel unsurlarından biri olması yanısıra, yaşamın sürdürülebilmesi
DetaylıGIDA ARZI GÜVENLİĞİ VE RİSK YÖNETİMİ
GIDA ARZI GÜVENLİĞİ VE RİSK YÖNETİMİ Bekir ENGÜRÜLÜ Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Tarım Sigortaları ve Doğal Afetler Daire Başkanı Haziran 2016 SUNUM PLANI DÜNYADA TARIMIN GÖRÜNÜMÜ TÜRKİYE TARIMINA BAKIŞ
DetaylıHidroelektrik Enerji. Enerji Kaynakları
Hidroelektrik Enerji Enerji Kaynakları Türkiye de kişi başına yıllık elektrik tüketimi 3.060 kwh düzeylerinde olup, bu miktar kalkınmış ve kalkınmakta olan ülkeler ortalamasının çok altındadır. Ülkemizin
DetaylıKüresel Isınma ile Mücadelede Kentlerin Rolü: Ulaşım ve Yapı Sektöründen Uluslararası Örnekler 12 Eylül 2014
TÜRKİYE SAĞLIKLI KENTLER BİRLİĞİ 10. Yıl Kırşehir Konferansı Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği 10-11-12 Eylül 2014 Küresel Isınma ile Mücadelede Kentlerin Rolü: Ulaşım ve Yapı Sektöründen Uluslararası
DetaylıTürkiye nin Elektrik Enerjisi Üretimi Kaynaklı Sera Gazı Emisyonunda Beklenen Değişimler ve Karbon Vergisi Uygulaması
Türkiye nin Elektrik Enerjisi Üretimi Kaynaklı Sera Gazı Emisyonunda Beklenen Değişimler ve Karbon Vergisi Uygulaması Mustafa ÖZCAN a, Semra ÖZTÜRK b a Şişli Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Elektrik-Elektronik
DetaylıTarım & gıda alanlarında küreselleşme düzeyi. Hareket planları / çözüm önerileri. Uluslararası yatırımlar ve Türkiye
Fırsatlar Ülkesi Türkiye Yatırımcılar için Güvenli bir Liman Tarım ve Gıda Sektöründe Uluslararası Yatırımlar Dr Mehmet AKTAŞ Yaşar Holding A.Ş. 11-12 Şubat 2009, İstanbul sunuş planı... I. Küresel gerçekler,
DetaylıSERA GAZI EMİSYONU HAKAN KARAGÖZ
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE SERAGAZI EMİSYONU İklim değişikliği, nedeni olursa olsun iklim koşullarındaki büyük ölçekli (küresel) ve önemli yerel etkileri bulunan, uzun süreli ve yavaş gelişen değişiklikler olarak
DetaylıTürkiye de Yenilenebilir Enerji Piyasası. Dünya Bankası Shinya Nishimura 28 Haziran 2012
Türkiye de Yenilenebilir Enerji Piyasası Dünya Bankası Shinya Nishimura 28 Haziran 2012 Yenilenebilir Enerji Türkiye için Neden Enerji Arz Güvenliği Önemli? Enerji ithalat oranı %70 in üzerinde (tüm ithalatın
DetaylıTARIM - AGRICULTURE. İlkay Dellal. 6 th March 2018, Bilkent Hotel, Bilkent- Ankara 6 Mart 2018, Bilkent Otel, Bilkent Ankara
Technical Assistance for Developed Analytical Basis for Formulating Strategies and Actions towards Low Carbon Development Düşük Karbonlu Kalkınma İçin Çözümsel Tabanlı Strateji ve Eylem Geliştirilmesi
DetaylıTürkiye de Hasat ve Harman Makinalarının Yıllara Göre Değişimi
Türkiye de Hasat ve Harman Makinalarının Yıllara Göre Değişimi Deniz YILMAZ 1 *, Mehmet Emin GÖKDUMAN 1 1 Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi, Tarım Makinaları
DetaylıİÇİNDEKİLER SUNUŞ... XIII 1. GENEL ENERJİ...1
İÇİNDEKİLER SUNUŞ... XIII 1. GENEL ENERJİ...1 1.1. Dünya da Enerji...1 1.1.1. Dünya Birincil Enerji Arzındaki Gelişmeler ve Senaryolar...1 1.2. Türkiye de Enerji...4 1.2.1. Türkiye Toplam Birincil Enerji
DetaylıSu ayak izi ve turizm sektöründe uygulaması. Prof.Dr.Bülent Topkaya Akdeniz Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü
Su ayak izi ve turizm sektöründe uygulaması Prof.Dr.Bülent Topkaya Akdeniz Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Kapsam Ayak izi kavramı Türkiye de su yönetimi Sanal su Su ayak izi ve turizm Karbon ayak
DetaylıRanteko. Çevre Çözümleri Ve Danışmanlık Hizmetleri. Çamur Kurutma ve Yakma Teknolojileri. Anaerobik Çürütme ve Biyogaz Tesisleri
Ranteko ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ Çamur Kurutma ve Yakma Teknolojileri Anaerobik Çürütme ve Biyogaz Tesisleri Çamur Bertaraf Çözümleri Yenilenebilir Enerji Projeleri Çevre Çözümleri Ve Danışmanlık Hizmetleri
DetaylıİÇİNDEKİLER TABLO VE ŞEKİLLER...
İÇİNDEKİLER TABLO VE ŞEKİLLER...4 1.Yönetici Özeti... 11 2.Giriş... 12 3.Sektörel Analiz... 13 3.1 Birincil Enerji Kaynaklarına Bakış...13 3.1.1 Kömür... 13 3.1.1.1 Dünya da Kömür... 14 3.1.1.1.1 Dünya
DetaylıÇEVRE KORUMA ÇEVRE. Öğr.Gör.Halil YAMAK
ÇEVRE KORUMA ÇEVRE Öğr.Gör.Halil YAMAK 1 Çevre Kirlenmesi İnsanoğlu, dünyada 1,5 milyon yıl önce yaşamaya başlamıştır. Oysa yer küre 5,5 milyar yaşındadır. Son 15 yıl içinde insanoğlu, doğayı büyük ölçüde
DetaylıTablo 1. Seçilen Ülkeler için Yıllar İtibariyle Hizmetler Sektörü İthalat ve İhracatı (cari fiyatlarla Toplam Hizmetler, cari döviz kuru milyon $)
4.2. HİZMETLER 1. Hizmetler sektörünün ekonomideki ağırlığı bir refah kriteri olarak değerlendirilmektedir (1). (2) tarafından bildirildiği üzere, sanayileşmeyle birlikte, ulaştırma hizmetleri ve belirli
Detaylı