PROCEEDINGS & ABSTRACTS

Transkript

1 KATKILARIYLA The 2 nd International Symposium on Kaz Mountains (Mount Ida) and Edremit Human - Environment Interactions and Ecology of Mountain Ecosystems PROCEEDINGS & ABSTRACTS 2. Uluslararası Kazdağları ve Edremit Sempozyumu BİLDİRİLER ve ÖZETLER Editors Recep EFE İbrahim ATALAY- Münir ÖZTÜRK ISBN:

2 Gürgendağ (Edremit) Orman Planlama Birimi Florası Mustafa KARAKÖSE ve Salih TERZİOĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Orman Botaniği Anabilim Dalı, Trabzon, Türkiye Özet Ülkemizde yayılış gösterdiği bilinen bitki taksonunun yaklaşık olarak yarısını ihtiva eden orman ekosistemleri, biyolojik çeşitlilik bakımından oldukça önemlidir. Ormanların odun üreten ekosistemler olarak görülmeleri ve uzun yıllardır bu amaçlarla planlanmaları, ormanların ekosistem ve sosyo-ekonomik yönleriyle değerlendirilmekten uzak tutulmaları sonucunu doğurmuştur. Günümüzde ise ormanın tüm bileşenlerinin dikkate alındığı ve biyolojik çeşitliliğin yansıtıldığı orman amenajman planları hazırlanmaya başlanmıştır. Bu bağlamda yapılan bu çalışma TÜBİTAK, OGM ve KTÜ arasında ortaklaşa gerçekleştirilen ekosistem tabanlı çok amaçlı planlama (ETÇAP) yaklaşımıyla yapılan bir çalışma olup, projede gerçekleştirilen ana fonksiyonlardan bir tanesi de alanda mevcut olan bitkisel biyoçeşitliliğin orman amenajman planlarına entegrasyonudur. Yapılan bu çalışma, Edremit Orman İşletme Müdürlüğü, Gürgendağ Orman İşletme Şefliği sınırları içerisinde kalan ormanlık sahayı kapsamaktadır. Bu alanda yılları arasında 48. Orman Amenajman heyetiyle ile gerçekleştirilen arazi çalışmaları sırasında toplanan bitki örneklerinin değerlendirilmesi sonucu 58 familyaya ait 150 cins ve 203 tür ve tür altı takson tespit edilmiştir. Saptanan bu taksonlar ve alansal veriler uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak, uygulanmakta olan orman amenajman planında orman fonksiyonlarının belirlenmesi sürecinde dâhil edilmiştir. Böylece, koruma öncelikli bitki taksonlarının uygulamada korunması hedeflenmiş ve plana yansıtılmıştır. Araştırma bölgesinde en zengin familya Asteraceae, en zengin cinsler ise Ranunculus ve Viola dır. Tespit edilen bu bitkilerden 15 adedi endemiktir. Araştırma alanı bitki coğrafyası bakımından Akdeniz ve Avrupa-Sibirya floristik bölgeleri arasında bir geçiş zonunda yer almakta ve alan Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Taksonların floristik bölgelere dağılımı ise şu şekildedir; %15.28 Akdeniz, %11.33 Doğu Akdeniz, %15.76 Avrupa-Sibirya, %2.46 Karadeniz, %0.49 İran-Turan, %0.49 Omni Akdeniz, %54.68 geniş yayılışlı ve floristik bölgesi bilinmeyen taksonlardır. Anahtar Kelimeler:Gürgendağ, Kazdağı, Edremit, Orman Florası Giriş Artan dünya nüfusu ve bununla aynı doğrultuda gelişen endüstrileşme insanoğlunun doğaya yaptığı baskının her geçen artmasına neden olmuştur. Bu baskı neticesinde doğal kaynakların tükenebileceği olgusu yeryüzünde her kesim tarafından kabullenmiştir. Rio de Jenerio da 1992 yılında toplanan Dünya Zirvesinde Türkiye nin de aralarında bulunduğu 156 ülkenin iştiraki ile imzalanan Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi sonucunda ülkelere kendi sınırları içindeki biyolojik çeşitlilik değerlerini ve doğal kaynaklarını belirleme, koruma ve sürdürülebilir bir şekilde kullanma sorumluluğu vermiştir (Anonim, 1994). Bu sözleşme ile başlayan korumacı politika anlayışı günümüze kadar çeşitlenmiş ve sağlam bir bilgi birikimine sahip olunmasını sağlamıştır. Bugün biyoçeşitliliğin korunması, dünyada önemli bir çevresel politika olarak gündemdeki yerini almıştır. Milenyum Ekosistem Değerlendirmesi (MED) sonucu ekosistemlerin sağladığı faydalar ve canlılar arasındaki ilişkinin ne kadar sıkı olduğu belirlenmiş ve dünya genelindeki biyolojik çeşitlilik unsurlarının antropojenik etkilerden ne kadar etkilendiği bildirilmiştir (MEA, 2005). MED biyolojik çeşitliliğin korunması amacıyla birçok araştırmayı tetiklemiş ve ülkeler kendi fiziki sınırları içinde bulunan biyoçeşitlilik potansiyelini tanımlayıp var olan biyoçeşitlilik kaybını azaltma çabası içerisine girmişlerdir (de Bello vd., 2010). Bu amaç doğrultusunda ülkeler sınırları içindeki biyoçeşitlilik unsurlarını tespit etmek ve korumak için gerek hükümetler bazında gerekse sivil toplum kuruluşları bünyesinde çeşitli yöntemler (izleme programları, korunan alanlar oluşturma, kısa kestirimler yani göstergeler kullanma v.b.) kullanmaya başladılar (Green vd., 2005). Rio sözleşmesi ile kabul edilen 2010 yılına kadar biyolojik çeşitlilikteki azalma oranını azaltma çabası bu koruma 42

3 çalışmalarının temelini oluşturmaktadır. Fakat yapılan çalışmalar bir başarı göstermiş gibi görünse de biyoçeşitliliğin kaybının önüne geçilemediği belirlenmiştir (Mace vd., 2010). Şöyle ki dizayn edilen izleme programları ya da oluşturulan korunan alanlar programları ya maddi kaynak sıkıntısı ya da biyoçeşitlilik kavramının çok kapsamlı bir konu olmasından kaynaklanan tam olarak ifade edilememesinden dolayı yeterli düzeyde işlevlerini yapamamaktadır. Bir örnek vermek gerekirse; Avrupa Birliği üye ülkelerinin oluşturduğu Natura 2000 alanlarının koruma ve sosyal hedeflerine ulaşılabilinmesi için yıllık 5,58 milyar gibi bir kaynak gerekmektedir (Loja ve ark., 2010). Avrupa da biyoçeşitliliği korumada hükümetlerin dayanak noktası olarak kabul ettikleri 4 ana politika araçları vardır. Bunlar; Biyolojik çeşitlilik sözleşmesi, Avrupa nın yaban hayatı ve yaşam ortamlarını koruma sözleşmesi (Bern sözleşmesi), Kuş ve Habitat direktifleridir (Pullin vd., 2009). Bu sözleşmeler in-situ korumanın önemine vurgu yapmaktadır (Başkent vd., 2005a). In-situ koruma ile bir türün ve taşımış olduğu genlerin toplamının korunması amaçlanmaktadır. Türün yayılış yaptığı doğal ortam başka türlerin de yaşadığı bir ekosistem olup, burada korunan hedef türün yanında bu habitatı paylaştığı diğer türleri de korumak mümkündür (Işık ve ark., 1994). Avrupa da in-situ koruma çalışması olarak gösterilebilecek uygulama Bern Sözleşmesi kapsamında oluşturulan Zümrüt Ağı (Emerald Network) dır. Bu programa göre Korunmaya Değer Özel Alanları (ASCI) oluşturularak Avrupa kıta sahası (Pan-Avrupa) içerisinde bulunan yabani flora ve faunanın habitatları ile korunması hedeflenmiştir (Jones-Walters, 2007). Zümrüt Ağları Avrupa Birliğine üye ülkelerce oluşturulan NATURA 2000 ile tamamen örtüşmektedir. Şöyle ki, Zümrüt Ağı kapsamında oluşturulan ASCI alanları NATURA 2000 kapsamında Özel Koruma Alanı (SAC) olarak değerlendirilmektedir. Natura 2000, 1992 de Avrupa Birliğine üye ülkelerce, Avrupa Birliği nin doğa koruma politikasının temelini oluşturan 1979 yılında yürürlüğe girmiş olan Kuş Direktifi (79/409/EEC) ile 1992 yılında kabul edilen Habitat Direktifi (92/43/EEC temel alarak oluşturulmuş bir ekolojik ağdır (Mücher vd., 2009). Bu iki Direktif doğrultusunda oluşturulan SPA ve SAC ların toplamı Natura 2000 Ağı na dahil alanları vermektedir (Bastian, 2013) Günümüzde NATURA 2000, 27 ülkeden nin üzerinde korunan alana sahip ve Avrupa kıtasının %17,5 i kapsaması ile kurulan dünyanın en geniş ekolojik ağıdır (Evans, 2012). Türkiye 1984 yılında Bern sözleşmesini imzalayarak ülke sınırları içerisinde bulunan önemli türler ve bu türlerin habitatlarını korumay ı kabul ederek ülke sınırları içerisinde Zümrüt Ağına dahil olabilecek habitat ve türleri belirlemeye başlamıştır. Türkiye nin Avrupa Birliği ne üye olmak için sürdürdüğü müzakereler içinde olması yapacağı çalışmalar ile birliğe katılımından sonraki uyum sürecinin hızlı bir şekilde yapılandırması bakımından önemlilik arz etmektedir. Tabiki bu korunan alanların ayrılması biyolojik değerlerin korunması için yeterli değildir. Ayrılan bu korunan alanlar çevrelerinden izole yani kapalı bir ekosistem değildirler. Hem içe hem de dışa göç hareketleri, çevrelerinde oluşan yapay ya da doğal müdahalelerden belirli miktarlarda etkilenmektedirler. Biyolojik değerlerin ve bunların sunmuş oldukları fonksiyonların tam olarak korunması için korunan alanların oluşturulması yetmemekte bu alanların çevreleriyle birlikte bir bütün olarak değerlendirilmesi gerekmektedir (EC, 2011). Bu amaçla ülkemizde de ülke sınırları içerisinde kalan her çeşit ekosistemin biyoçeşitliliğin ve ekolojik değerlerinin belirlenip, yaşam alanlarının korunması ve korunan alanlar dışında kalan alanların da habitat ve biyotoplarının belirlenip bu alanlara da belli koruma çalışmalarının uygulanması amaçlanmaktadır (Anonim, 2007). Burada akla gelebilecek ilk yerler işletilen orman alanlarıdır. Türkiye sahip olduğu topoğrafik yapısı, iklim ve toprak farklılıkları neticesinde yaklaşık bitki taksonuna ve 3649 (Güner vd., 2012) a yakın endemik bitkiye sahiptir. Bu çeşitliliğin büyük bir bölümü ormanlık alanlarda olup çoğunluğu korunan alanlar dışında kalmaktadır. Ormanların günümüzde uluslar arası kazandığı önem ve sunduğu hizmetlerin farkına varılması, orman kaynaklarına olan talebin çeşitlenmesine neden olup orman ekosistemlerinin sürdürülebilirlik düzeyinde çok amaçlı başka bir deyişle ekosistem tabanlı planlama mecburiyeti ve ormanlardan en uygun şekilde yararlanma fikrinin doğmasına neden olmuştur (Keleş vd., 2009). Ülkemizde planlı yönetim anlayışına 1963 yılında geçilmiştir (Başkent, 2002). Geleneksel orman amenajman planları sadece en yüksek miktarda odun üretimine odaklanmış planlar şeklindedir. Ormanların odun üreten ekosistemler olarak görülmeleri ve uzun yıllardır bu amaçlarla planlanmaları, ormanların ekosistem ve sosyo-ekonomik yönleriyle değerlendirilmekten uzak tutulmaları sonucunu doğurmuştur. Halbuki 43

4 1992 Rio zirvesiyle başlayan Biyoçeşitliliğin korunması süreci biyolojik değerlerin ve onu etkileyen sosyo-kültürel unsurların yönetim planları ile bütünleştirilmesini gerekli kılmaktadır (Başkent vd., 2005b). Günümüzde ise ormanın tüm bileşenlerinin dikkate alındığı ve biyolojik çeşitliliğin yansıtıldığı orman amenajman planları hazırlanmaya başlanmıştır. Bu doğrultuda yapılan ulusal ve uluslar arası projeler ile ülkemizde BÇ nin korunması ve orman kaynaklarının sürdürülebilir planlanması için gerekli girişimler başlamıştır (Başkent vd., 2008). BÇ nin orman amenajman planlarına yansıtıldığı ilk çalışmalar Dünya Bankası desteğiyle gerçekleştirilen GEF II projesiyle ele alınmıştır ve üç bölgede (İğneada, Camili ve Köprülü Kanyon) model uygulamaları ile ormancılığımızdaki yerini almıştır Bu çalışmaları daha sonra BTC firması desteğiyle Ardahan da Yalnızçam ve Uğurlu şefliklerinde devam edilip Isparta ve Artvin ili örnek çalışmaları ile devam edilmiştir (Demir vd., 2008). Bu bağlamda yapılan bu çalışma TÜBİTAK, OGM ve KTÜ arasında ortaklaşa gerçekleştirilen ekosistem tabanlı çok amaçlı planlama (ETÇAP) yaklaşımıyla yapılan bir çalışma olup, projede gerçekleştirilen ana fonksiyonlardan bir tanesi de alanda mevcut olan bitkisel biyoçeşitliliğin orman amenajman planlarına entegrasyonudur. Yapılan bu çalışma, beş pilot alan (Kastamonu-Kızılcasu, Denizli-Honaz, Antalya-İbradı, Karabük-Yenice ve Balıkesir-Gürgendağ Orman İşletme Şeflikleri) dan birisi olan Edremit Orman İşletme Müdürlüğü, Gürgendağ Orman İşletme Şefliği sınırları içerisinde kalan ormanlık sahayı kapsamaktadır. Çalışma Alanı Çalışma alanı mülki bakımdan Balıkesir ili, Edremit ilçesi sınırları içerisinde olup, idari bakımdan Balıkesir Orman Bölge Müdürlüğü, Edremit Orman İşletme Müdürlüğü, Gürgendağ Orman İşletme Şefliği tarafından işletilmekte olup, Türkiye de mevcut 122 önemli bitki alanlarından birisi olan Kazdağı ÖBA (Özhatay vd., 2005) sının güneydoğu komşu sınırında yer almaktadır. Bölge, Greenwich başlangıç meridyenine göre: 39o o42 32 kuzey enlemleri ile 26o o doğu boylamları arasında olup (Şekil 1) I17b3, I17c2, I18d1, I17c4, I17c3, I18d4 1/25000 ölçekli topoğrafik haritalar içinde kalmaktadır. Orman İşletme Şefliği merkezi Edremit ilçesindedir ve Balıkesir iline 86 km mesafededir. Bunun yanında Çanakkale Ayvacık ilçesine 53 km, Ezine ilçesine 72 km, Çanakkale iline 129 km mesafededir (Anonim, 2011). Planlama birimi 7218 hektarı orman alan olmak üzere, toplam hektar alana sahiptir. Ormanlık alanların ortalama eğimi % 51 olup, 250 m ile 1450 m rakımları arasında yer almaktadır (Keleş vd., 2011). Planlama birimi Pinus brutia (Kızılçam), Pinus nigra (Karaçam), Abies nordmanniana subsp. equi-trojani (Göknar), Fagus orientalis (Doğu Kayını), Quercus spp. (Meşe türleri ) ve Alnus glutinosa subsp. glutinosa (Kızılağaç) türlerinden oluşmaktadır. Alansal olarak en çok Karaçam ağaç türü yayılış yaparken, bu türü sırasıyla Kızılçam, Kayın ve bazı Meşe türleri takip etmektedir. Çalışma alanı ülkemizde görülen üç fitocoğrafik bölgeden ikisi olan Akdeniz ve Avrupa-Sibirya fitocoğrafik bölgelerinin keşişim noktasında olup, B1 karesi içerisinde kalmaktadır. Araştırma yarı nemli-yarı kurak, orta sıcaklıkta (Mezotermal), su fazlası kış mevsiminde ve çok kuvvetli olan, Okyanus iklimine yakın iklim tipi hâkim durumdadır (Akman, 2011). Materyal ve Metod Bu çalışmanın materyalini tarihleri arasında Edremit (Balıkesir) Gürgendağ bölgesinden toplanan iletim demetli bitki örnekleri oluşturmaktadır. Toplanan örnekler standart herbaryum tekniklerine uygun olarak preslenip kurutularak herbaryum materyali haline getirilmiştir. Herbaryum örnekleri Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Herbaryum unda (KATO) kayıt altına alınmıştır. Örneklerinin teşhisinde Flora of Turkey and the East Aegean Islands (Davis, ; Davis vd., 1988; Güner vd., 2000) isimli eserler kullanılmış, saptanan taksonlardan endemik olanların IUCN tehlike durumları (Ekim vd., 2000) gösterilmiştir. Ekosistem Tabanlı Çok Amaçlı Planlama (ETÇAP) anlayışı, orman ekosistemlerini sayısal bazda tanımlayarak, belirlenen amaçlara ve koruma hedeflerine göre sürdürülebilir bir şekilde kontrolünü (koruma ve kullanma) sağlayacak olan stratejilerin tasarımı ve uygulanmasını katılımcı 44

5 yaklaşımla sağlayan bir planlama yaklaşımıdır (Başkent vd., 2008). Bu anlayıştan yola çıkılarak alanın sahip olduğu bitkisel biyolojik çeşitliliğinin orman amenajman planına somut olarak aktarabilmek için gerekli arazi çalışmaları yapılmış ve bu çalışmalar sırasında toplanan örneklerin bulunuş yeri, yetişme yeri özellikleri, yükselti ve toplanma tarihleri kaydedilmiştir. Teşhisleri sonucu saptanan Türkiye nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler (CITES, IUCN, Bern) ile koruma altına alınmış bitkisel türlerden alanda doğal yayılış gösteren hedef bitki taksonlarının koordinatları arazide konum belirleme cihazı (GPS) ile belirlenmiştir. Daha sonra tüm veriler tür veri tabanına aktarılarak ekosistem envanterinin bitkisel kaynaklı bölümü tamamlanmıştır. Bulgular ve Tartışma Şekil 1. Araştırma Alanının Genel Konumu Araştırma alanında, Eğreltiler (Pteridophyta) ile Açık Tohumlu Bitkiler (Gymnospermae) ve Kapalı Tohumlu Bitkiler (Angiospermae) den oluşan Tohumlu Bitkiler (Spermatophyta) bölümlerine 45

6 ilişkin 58 familya ve 150 cinse ait toplam 203 vasküler bitki taksonu saptanmıştır. Bunlardan Pteridophyta bölümü 1 taksonla % 0,5 lik, Spermatophyta bölümü ise 202 tür ve türaltı taksonla % 99,5 lik orana sahiptir (Şekil 2). Şekil 2.Saptanan Taksonların Taksonomik Birimlere Dağılımı Çalışma alanında saptanan 203 taksonun 93 âdetinin (% 45,8) fitocoğrafik bölgesi Türkiye nin Florası (Davis, ; Davis vd., 1988; Güner vd., 2000) na göre belirlenebilmiştir. Bu taksonlardan 32 adeti (%15,76) Avrupa-Sibirya, 31 âdeti (% 15,28) Akdeniz, 23 âdeti (% 11,33) Doğu Akdeniz, 1 âdeti (% 0,49) İran-Turan, 1 âdeti (% 0,49) Omni Akdeniz ve 5 âdeti (% 2,46) Karadeniz elementidir. Fitocoğrafik bölgesi saptanamamış taksonlardan %0.49 u geniş yayılışlı ve %54.19 u ise floristik bölgesi bilinmeyen taksonlar olarak ayrılmaktadır. Saptanan taksonların fitocoğrafik bölgelere göre oransal dağılımı Tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1. Saptanan Taksonların Fitocoğrafik Bölgelere Göre Sayısal ve Oransal Dağılımları Takson Takson Oran (%) Fitocoğrafik Bölge Sayısı Sayısı Oran (%) (adet) a * b ** (adet) a * b ** Akdeniz Doğu Akdeniz Omni Akdeniz Avrupa-Sibirya Karadeniz Iran-Turan Kozmopolit Diğer Toplam a * : Araştırma alanında saptanan toplam takson adetine göre oran b ** : Fitocoğrafik bölgeleri belirlenebilen toplam takson adetine göre oran Araştırma alanında saptanan 58 familyadan takson zenginliği açısından önde gelen familyalar ve bu familyalara ait taksonların sayısal ve oransal dağılımları Tablo 2 de verilmiştir. Araştırma alanının da içinde bulunduğu Gürgendağ bölgesi Akdeniz ve Avrupa-Sibirya fitocoğrafik bölgeleri içinde yer almaktadır. Bunun sonucu olarak da bu fitocoğrafik bölgelerin özeliklerini taşıyan taksonların oranı doğru orantılı olarak çalışma alanına yayılmıştır. Çalışma alanında Akdeniz 46

7 kökenli bitkilerin yoğunluğu ise bölge alanının daha çok Akdeniz bitki coğrafyası sınırları içerisinde kalmasından dolayı oluşmuştur. Tablo 2. Araştırma Alanında Saptanan Taksonların Familyalara Göre Sayısal ve Oransal Dağılımları Tür ve Türaltı Takson Yüzde Oranı Familya Sayısı (Adet) (%) Asteraceae (Compositae) Fabaceae 19 9 Brassicaceae (Cruciferae) 14 7 Lamiaceae (Labiatae) 13 7 Liliaceae 13 6 Rosaceae 9 4 Ranunculaceae 8 4 Scrophulariaceae 7 4 Caryophyllaceae 6 3 Ara Toplam Diğer Genel Toplam Araştırma alanında saptanan 58 familya içersinden en fazla takson sayısına sahip olan familyalar; Asteraceae (Compositae), Fabaceae,Cruciferae, Lamiaceae (Labiatae),Liliaceae ve Rosaceae, dir. Bu familyalardan bulundurduğu takson sayısı bakımından öne çıkan Asteraceae (Compositae) familyası olması, familyaya ait taksonların taşıdığı takson sayısı olarak Türkiye Florası nda birinci sırada olması, geniş ekolojik hoşgörülü olmaları ve meyvelerinin kolayca dağılabilme özelliğine sahip olmaları ile açıklanabilmektedir. Çalışma sonucu saptanan 203 taksonun taksonomik birimlere göre listesi dizini (Pteridophyta; Parris ve Fraser-Jenkins (1980)'e göre, Gymnospermae Davis (1965)'e göre, Angiospermae Cronquist (1988) e göre sınıflandırılmıştır) aşağıda sistematik bir dizin halinde sunulmuştur. 1.ASPLENIACEAE 1.Ceterach officinarum DC. 2.PINACEAE 2.Pinus brutia Ten. D. 3.Pinus nigra J. F. Arnold subsp. nigra var. caramanica (Loudon) Rehder 4.Abies nordmanniana (Stev.) Spach subsp. equi-trojani (Aschers. & Sint. ex Boiss.) Coode & Cullen 3.TAXACEAE 5.Taxus baccata L. 4.CUPRESSACEAE 6.Juniperus oxycedrus L. subsp. oxycedrus 5.RANUNCULACEAE 7.Clematis vitalba L. 8.Anemone pavonia Lam. 9.Ranunculus cornutus DC. 10.Ranunculus sartorianus Boiss. & Heldr. 11.Ranunculus ficaria L. subsp. ficariiformis Rouy & Fouc. 47

8 Şekil 3. Çalışma Alanında Bulunan Hâkim Türlerin Genel Yayılışı 12.Ranunculus arvensis L. 13.Ranunculus chius DC. 14.Delphinium staphisagria L. 6.PAPAVERACEAE 15.Corydalis integra Barbey & Major 16.Fumaria kralikii Jordan 48

9 17.Papaver argemone L. subsp. nigrotinctum (Fedde) Kadereit 18.Papaver rhoeas L. 7.PLATANACEAE 19.Platanus orientalis L. 8.ULMACEAE 20.Ulmus glabra Hudson 9.JUGLANDACEAE 21.Juglans regia L. 10.FAGACEAE 22.Fagus orientalis L. 23.Castanea sativa Miller 24.Quercus frainetto Ten. 25.Quercus petraea (Mattuschka)Liebl. subsp. iberica (Steven ex Bieb.) Krassiln 26.Quercus cerris L. var. cerris 11.BETULACEAE 27.Alnus glutinosa (L.) Gaertner subsp. glutinosa 12.CORYLACEAE 28.Carpinus betulus L. 29.Corylus avellana L. var. avellana 13.CARYOPHYLLACEAE 30.Petrorhagia armerioides (Ser.) Ball & Heywood 31.Silene compacta Fischer 32.Silene italica (L.) Pers. 33.Moenchia mantica (L.) Bartl. subsp. mantica 34.Stellaria media (L.) Vill. subsp. postii Holmboe 35.Dianthus giganteus d'urv. 14.POLYGONACEAE 36.Rumex crispus L. 15.PAEONIACEAE 37.Paeonia mascula (L.) Miller subsp. arietina (Anders.) Cullen & Heywood 16.GUTTIFERAE 38.Hypericum perforatum L. 39.Hypericum olympicum L. subsp. olympicum 40.Hypericum aucheri Jaub. & Spach. 17.TILIACEAE 41.Tilia rubra DC. subsp. caucasica (Rupr.) V. Engler 18.MALVACEAE 42.Alcea pallida Waldst. & Kit. 19.CISTACEAE 43.Cistus creticus L. 20.VIOLACEAE 44.Viola kitaibeliana Roem. & Schult. 45.Viola suavis Bieb. 46.Viola tricolor L. 47.Viola alba Besser subsp. dehnhardtii (Ten.) Becke 48.Viola sieheana Becker 21.SALICACEAE 49.Salix caprea L. 50.Populus tremula L. 22.CRUCIFERAE 51.Calepina irregularis (Asso) Thellung 49

10 52.Capsella rubella Reuter 53.Draba muralis L. 54.Eruca sativa Miller 55.Cardamine graeca L. 56.Cardamine bulbifera (L.) Crantz 57.Arabis caucasica Wılld. subsp. caucasica 58.Arabis verna (L.) DC. 59.Conringia orientalis (L.) Andrz. 60.Sisymbrium polyceratum L. 61.Turritis laxa (Sıbth. & Sm.) Hayek 62.Fibigia clypeata (L.) Medik. 63.Aubrieta deltoidea (L.) DC. 64.Arabidopsis thaliana (L) Heynhold 23.ERICACEAE 65.Pyrola chlorantha Swartz 66.Monotropa hypopithys L. 24.STYRACACEAE 67.Styrax officinalis L. 25.PRIMULACEAE 68.Lysimachia vulgaris L. 69.Cyclamen sp. 26.CRASSULACEAE 70.Sedum cepaea L. 71.Umbilicus parviflorus (Desf.) DC. 72.Umbilicus erectus DC. 27.SAXIFRAGACEAE 73.Saxifraga sibirica L. subsp. mollis (SM.) Matthews 28.ROSACEAE 74.Sorbus torminalis (L.) Crantz var. torminalis 75.Sorbus umbellata (Desf.) Fritsch var. cretica (Lindl.) Schneider 76.Rubus canescens D.C. var. glabratus (Godron) Davis & Meikle 77.Crataegus orientalis Pallas ex Bieb. var. orientalis 78.Crataegus stevenii Pojark. 79.Alchemilla hirsutiflora (Buser) Rothm. 80.Fragaria vesca L. 81.Prunus spinosa L. subsp. dasyphylla (Schur) Domın 82.Rosa canina L. 29.LEGUMINOSAE 83.Spartium junceum L. 84.Lathyrus inconspicuus L. var. inconspicuus 85.Lathyrus laxiflorus (Desf.) O. Kuntze subsp. laxiflorus 86.Lathyrus digitatus (Bieb.) Fiori 87.Lathyrus setifolius L 88.Adenocarpus complicatus (L.) Gay 89.Chamaecytisus hirsutus (L.) Link 90.Cicer montbretii Jaub. & Spach 91.Trifolium repens L. var. orphanideum (Boiss.) Boiss. 92.Trifolium nigrescens Vıv. subsp. petrisavii (Clem.) Holmboe 93.Trifolium stellatum L. var. stellatum 94.Vicia villosa Roth subsp. eriocarpa (Hausskn.) P. W. Ball 95.Vicia grandiflora Scop. var. grandiflora 50

11 96.Lupinus angustifolius L. subsp. angustifolius 97.Pisum sativum L. subsp. elatius (Bieb.) Aschers. & Graebn. var. elatius 98.Genista carinalis Grıs. 99.Astragalus glycyphyllos L. subsp. glycyphylloides (DC.) Matthews 100.Dorycnium graecum (L.) Ser. 101.Ornithopus pinnatus (Miller) Druce 30.ONAGRACEAE 102.Epilobium angustifolium L. 31.RAFFLESIACEAE 103.Cytinus hypocistis L. subsp. kermesinus (Guss.) Wettst. 32.CELASTRACEAE 104.Euonymus latifolius (L.) Miller subsp. latifolius 33.AQUIFOLIACEAE (Ilicaceae) 105.Ilex aqifolium L. 34.EUPHORBIACEAE 106.Euphorbia amygdaloides L. var. amygdaloides 107.Euphorbia myrsinites L. 35.RHAMNACEAE 108.Paliurus spina-christi Miller 36.POLYGALACEAE 109.Polygala anatolica Boıss. & Heldr. 37.ACERACEAE 110.Acer platanoides L. 111.Acer hyrcanum Fisch. & Mey. subsp. keckianum (Pax) Yalt. 38.ANACARDIACEAE 112.Rhus coriaria L. 113.Pistacia terebinthus L. subsp. palaestina (Boiss.) Engler 39.GERANIACEAE 114.Geranium robertianum L. 115.Geranium pyrenaicum Burm. Fil. 116.Geranium lucidum L. 40.ARALIACEAE 117.Hedera helix L. 41.UMBELLIFERAE 118.Heracleum platytaenium Boiss. 42.APOCYNACEAE 119.Nerium oleander L. 43.BORAGINACEAE 120.Heliotropium europaeum L. 121.Symphytum orientale L. 122.Myosotis incrassata Guss. 123.Myosotis sicula Guss. 124.Anchusa undulata L. subsp. hybrida (Ten.) Coutinho 44.VERBENACEAE 125.Vitex agnus-castus L. 45.LABIATAE 126.Clinopodium vulgare L. subsp. vulgare 127.Calamintha grandiflora (L.) Moench 128.Origanum vulgare L. subsp. hirtum (Link) Letswaart 129.Salvia tomentosa Miller 130.Salvia fruticosa Miller 51

12 131.Sideritis athoa Papanikolaou & Kokkini 132.Thymus sibthorpii Bentham 133.Thymus sipyleus Boiss. subsp. sipyleus var. sipyleus L. 134.Lamium amplexicaule L. 135.Lamium cariense R. Mill 136.Lamium garganicum L. subsp. reniforme (Montbret & Aucher Ex Bentham) R. Mill 137.Scutellaria altissima L. 138.Mentha longifolia (L.) Hudson subsp. typhoides (Briq.) Harley var. typhoides (L.) Hudson 46.OLEACEAE 139.Olea europaea L. var europaea 140.Phillyrea latifolia L. 47.SCROPHULARIACEAE 141.Digitalis trojana Ivan. 142.Veronica chamaedrys L. 143.Veronica cymbalaria Bodard 144.Verbascum simavicum Hub.-Mor. 145.Linaria genistifolia (L.) Miller subsp. linifolia (Boiss.) Davis 146.Verbascum sp. 147.Verbascum sp2 48.CAMPANULACEAE 148.Campanula trachelium L. subsp. athoa (Boiss. & Heldr.) Hayek 149.Campanula macrostachya Waldst. & Kit. 150.Campanula lyrata Lam. subsp. lyrata 49.RUBIACEAE 151.Galium rotundifolium L. 152.Galium graecum L. subsp. graecum 153.Galium debile Desf. 50.CAPRIFOLIACEAE 154.Sambucus nigra L. 51.VALERIANACEAE 155.Valeriana dioscoridis SM. 52.DIPSACACEAE 156.Scabiosa columbaria L. subsp. columbaria var. columbaria 53.COMPOSITAE 157.Picnomon acarna (L.) Cass. 158.Taraxacum hybernum Stev. 159.Inula viscosa (L.) Aiton 160.Lapsana comminis L. subsp. intermedia (Bieb.) Hayek 161.Scariola viminea (L.) F. W. Schmidt. 162.Carlina vulgaris L. 163.Hieracium olympicum Boiss. 164.Hieracium idae (Zahn) Sell & West 165.Pilosella hoppeana (Schultes) C. H. & F.W.Schultz subsp. testimonialis (Naegli ex Peter) Sell & West 166.Centaurea urvillei D.C. subsp. stepposa Wagenitz 167.Centaurea cariensis Boiss. subsp. maculiceps (O. Schwarz) Wagenitz 168.Centaurea olympica C. Koch 169.Centaurea cyanus L. 170.Anthemis tomentosa L. subsp. tomentosa 171.Anthemis tinctoria L. var. tinctoria 52

13 172.Carduus nutans L. subsp. trojanus P. H. Davis 173.Sonchus asper (L.) Hill subsp. glaucescens (Jordan) Ball 174.Sonchus oleraceus L 175.Doronicum orientale Hoffm. 176.Tripleurospermum parviflorum (Willd.) Pobed. 177.Rhagadiolus stellatus (L.) Gaertner var. leiocarpus DC. 178.Bellis perennis L. 179.Cirsium vulgare (Savi) Ten. 180.Crepis sancta (L.) Babcock 181.Crepis fraasii Schultz Bip. 182.Tragopogon pratensis L. 54.JUNCACEAE 183.Juncus capitatus Weigel 55.LILIACEAE 184.Ruscus aculeatus L. var. angustifolius Boiss. 185.Asparagus acutifolius L. 186.Asphodeline lutea (L.) Reichb. 187.Gagea chrysantha (Jan) Schultes & Schultes Fil. 188.Ornithogalum sigmoideum Freyn & Sint. 189.Ornithogalum nutans L. 190.Muscari neglectum Guss. 191.Muscari bourgaei Baker 192.Muscari comosum (L.) Miller 193.Muscari latifolium Kırk 194.Tulipa sylvestris L. 195.Tulipa orphanidea Boiss. Ex Heldr. 196.Allium paniculatum L. subsp. paniculatum 56.AMARYLIDACEAE 197.Galanthus gracilis Celak D. 57.DIOSCOREACEAE 198.Tamus communis L. subsp. communis 58.ORCHIDACEAE 199.Orchis provincialis Balbis Ex DC. 200.Dactylorhiza romana (Seb.) Soo subsp. romana 201.Limodorum abortivum (L.) Swartz 202.Cephalanthera rubra (L.) L. M. C. Richard 203.Epipactis helleborine (L.) Crantz In-situ koruma çalışmaları türlerin yaşam ortamlarında korunmasını gerektirir. Bu yönüyle birey halinde tespit edilen taksonların korunabilmesi için yayılış yaptıkları habitat çeşitlerinin de tespit edilip önceliklerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bitki türlerinin yaşam ortamlarının belirlenmesi için GPS ile alınan UTM koordinatları kullanılmıştır (Şekil 3). Aktif hareket edemeyen canlılar olan bitkiler için habitatlarının bire bir koordinatlanması ve sayısal arazi modeline aktarılmaları yeterli olmuştur. Planlama birimi Akdeniz ve Avrupa-Sibirya Flora bölgeleri bitkilerinden oluşmaktadır. Alanda orman, nemli dere ve çalı vejetasyonları temsil edilmektedir. Her temel ekosistemin kendi içerisinde dinamikleri bulunmaktadır ve ayrı ayrı incelenmelidir. Planlamaya konu ekosistem orman ekosistemi olduğundan bu ekosistem kendi içerisinde orman fonksiyonlarına göre sınıflandırılmıştır. Ekosistem çeşitliliğinin bir parçası olan bitki toplumları farklılaşması da alanda belirgin özelliğe sahiptir. Alanın vejetasyon tipleri ve her birinin belirgin bitkileri şunlardır: Tablo 3. Gürgendağ Orman İşletme Şefliği Florasındaki Endemik/Nadir Bitkiler 53

14 Takson Adı IUCN Tehlike Kategorisi Endemik/Nadir Alchemilla hirsutiflora VU Endemik Digitalis trojana VU Endemik Verbascum simavicum VU Endemik Sideritis athoa VU Nadir Carduus nutans subsp. trojanus NT Endemik Hieracium idae DD Endemik Acer hyrcanum subsp. keckianum LC Endemik Campanula lyrata subsp. lyrata LC Endemik Centaurea olympica LC Endemik Centaurea cariensis subsp. maculiceps LC Endemik Heracleum platytaenium LC Endemik Thymus sipyleus subsp. sipyleus var. sipyleus LC Endemik Muscari bourgaei LC Endemik Muscari latifolium LC Endemik Abies nordmanniana subsp. equi-trojani LC Endemik Şekil 4. Gürgendağ Orman İşletme Şefliği Flora El Kitabı 1. Orman Vejetasyonu: Bu vejetasyon tipinin asli ağaçları olarak Kaz dağı Göknarı (Abies nordmanniana subsp. equi-trojani), Doğu Kayını (Fagus orientalis), Karaçam (Pinus nigra), Kızılçam (Pinus brutia) ve meşe türleri (Quercus frainetto, Q. cerris ve Q. petraea subsp. iberica) türlerinden oluşan ormanlar bu vejetasyon tipini oluşturur. Bu türler yükselti ve bakıya 54

15 bağlı olarak gerek saf gerekse karışık meşcereler kurmaktadırlar. Bu hakim türlere ayrıca Adi Gürgen (Carpinus betulus), bazı Akçaağaç (Acer platanoides ve Acer hyrcanum), Anadolu Kestanesi (Castanea sativa) türleri eşlik ederken, orman altı florasında (ara ve alt tabakada) da Menengiç (Pistacia terebinthus), siyah mürver (Sambucus nigra), Çakal eriği (Prunus spinosa), çeşitli kuşburnu (Rosa sp.), alıç (Crateagus spp.), üvez (Sorbus spp.) ve böğürtlen (Rubus sp.) türleri yoğun populasyonlar halinde yayılmaktadır. 2. Nemli Dere Vejetasyonu: Araştırma alanında özellikle nemli dere kenarları boyunca yayılış gösteren Doğu Çınarı (Platanus orientalis) ve Kızılağaç (Alnus glutinosa) hâkimiyetindeki vejetasyon tipidir. Bu türlere bu vejetasyon tipinde Salix caprea eşlik etmektedir. 3. Maki Vejetasyonu: Bu vejetasyon tipi ise alan içerisinde çoğunlukla düşük yükseltilerde yayılış yapan kızılçam meşcereleri içersinde kendisini belli etmektedir. Bu vejetasyonda hâkim bitki türleri Akdeniz Flora Bölgesine aittir. Bu bitkiler; karaçalı (Paliurus spina-christi), akçakesme (Phillyrea latifolia), tesbih çalısı (Styrax officinalis) ve pembe çiçekli laden (Cistus creticus). Ayrıca alanda düşük rakımlarda kültürü yapılan zeytin (Olea europaea) bitkisi de azımsanmıyacak kadar büyüklükte bir yayılışa sahiptir. Saptanan taksonlar arasında hedef türlerin varlığı o taksonun yayılış yaptığı habitatın koruma önceliğini belirlemede etkin rol almaktadır. Hedef taksonun varlığı o habitata uygulanacak ormancılık faaliyetlerinin şiddetlerini etkilemekte ve koruma/kullanma aşamasında karar vericilere doğaya yakın reçeteler hazırlamalarına yardımcı olmaktadır. Bundan dolayı alanda saptanan taksonları uluslararası kriterlere göre de incelenmiştir. Gürgendağ Orman İşletme Şefliği sınırları içerisinde 15 adet endemik bitki saptanmış olup, proje alanının endemizm oranı % 7,39 dur. Saptanan bu bitkilerin IUCN kategorilerine göre tehlike durumları Tablo 3 de verilmiştir. Ayrıca endemik ve nadir bitkiler yanında diğer koruma statülerine sahip bitkiler de tespit edilmiştir. CITES: Cephalanthera rubra, Galanthus gracilis ve Dactylorhiza romana subsp. romana Küresel Ölçekte Tehlike Altındaki Türler: Acer hyrcanum subsp. keckianum Avrupa Ölçeğinde Tehlike Altındaki Türler: Abies nordmanniana subsp. equi-trojani, Alchemilla hirsutiflora, Carduus nutans subsp. trojanus, Hieracium idae ve Muscari latifolium. Ulusal Ölçekte Tehlike Altındaki Türler: Crataegus stevenii, Ruscus aculeatus var. angustifolius, Sideritis athoa ve Doronicum orientale. Bu bitkilerin çalışma alanında tespit edilmesi ekosistemlerin kapalı bir sistem olmadıklarının göstergesi olarak karşımıza çıkmıştır. Şöyle ki; daha önce ki yıllarda Kazdağı Milli Parkı nda yapılan çalışmalarda (Dirmenci vd., 2007; Özel ve Gemici, 2001) bu bitkilerin büyük bir kısmı tespit edilmiştir. Bu bakımdan değerlendirildiğinde taksonlar uygun şartlar oluştuğunda hayatiyetlerini sürdürme imkanı bulabilmektedirler. Bu da türleri korumanın habitatları ile korumanın birincil şartı olarak karşımıza çıkartmaktadır. Hedef bitki türleri ve florayı oluşturan diğer bitki taksonlarının resimleriyle beraber değişik özelliklerini ortaya koymak üzere hazırlanan ek bilgiler bir el kitabı (Şekil 4) hazırlanmış ve faydalanılmak/kullanılmak üzere Orman İşletmesine teslim edilmiştir. Böylece uygulayıcıların faaliyetleri sırasında bu bitki türlerini tanıyarak gerekli tedbirleri almaları, yerel halk üzerinde de gerekli farkındalığın oluşturulmasına katkı sağlanması amaçlanmıştır. Unutulmamalıdır ki, çevredeki bitkilerin değişik yollarla (rüzgar vd.) planlama biriminin değişik alanlarına (özellikle gençleştirme sahalarında) gelip yerleşebilmektedir. Planlama periyodu boyunca hedef bitkilerin de bu hareketi nedeniyle şu an saptanabildikleri yerlerin dışında (bölme ve/veya bölmeciklerde) kalan alanlarda da ortaya çıkabileceklerdir. O nedenle, bu bitkilerin envanter döneminde saptanabildiği ve koordinatlandırıldıkları alanların dışında da korunabilmeleri için plan uygulayıcıları tarafından tanınabilmeleri büyük önem arz etmektedir. Planlama biriminin bitki ve vejetasyon yapısı tamamlandıktan sonra yönetim planının diğer parçaları (yaban hayatı, yetişme ortamı bilgileri) bir araya getirilerek karar verici konumundaki proje elemanlarının habitatların sürdürebilirlik ilkesi doğrultusunda ekosisteme yönelik müdahaleler ve koruma önlemleri alınmıştır. Proje sonunda kuruluşundan itibaren geleneksel ormancılık çalışmalarının yürütüldüğü yani sadece odun ham maddesi üretim merkezli planlanan Gürgendağ Orman Planlama Birimi içerisinde barındırdığı çeşitli ekosistemlerin sağladığı fonksiyonlara (Odun 55

16 Ham Maddesi Üretim Fonksiyonu, Doğayı Koruma Fonksiyonu ve Erozyonu Önleme Fonksiyonu) ayrılmıştır. Sonuç ve Öneriler Bugün dünyada kabul edilmiş biyolojik çeşitliliği azaltıcı ve yok edici en etkili faktör habitatların parçalanması ve habitat daralmasıdır. İnsanoğlunun nüfusunun artışına paralel olarak doğadan faydalanma miktarı da çeşitlenerek ve şekillenerek yoğunlaşmıştır. Refah düzeyini artırma çabası kentselleşme ve endüstrileşmeyi de beraberinde getirmektedir. Bunun sonucu olarak doğaya yönelen insanoğlu doğal habitatlara müdahale ederek yabani flora ve faunanın yaşam ortamlarını daraltmakta ve biyolojik çeşitlilik unsurlarından birisi olan ekosistem çeşitliliğini tetikleyen habitatların doğal dokusuna zarar vermektedir. Hayati faaliyetlerinin devamlılığını sağlayacak yeterli yaşama ortamı bulamayan doğal flora ve fauna yeni yaşam merkezleri bulmaya çalışmaktadır. Böylelikle yeni habitatlara adaptasyon sürecini tamamlayabilenler hayatiyetlerini devam ettirebilirken diğerleri doğadan yok olma tehlikesiyle yüz yüze kalmaktadır. Bu da tür çeşitliliğini dolayısyla genetik çeşitliliği azaltıcı yönde ivme kazandırmaktadır. Dolayısıyla doğada var olan canlı ve cansız çevre arasında gerçekleşen süreçleri etkileyerek ekosistem dengesini bozmaktadır. Görüldüğü üzere habitatların parçalanması ve daralması bir hiyerarşik düzene sahip biyolojik çeşitlilik unsurlarını etkileyerek doğadan sağlanan ekosistem mal ve hizmetlerinden mahrum kalınmasına sebep olmaktadır. Bu sebeplerden dolayı biyolojik çeşitliliği korumak için habitatların en iyi şekilde tanımlanıp koruma çalışmaları gerçekleştirilmelidir. ETÇAP (Ekosistem Tabanlı Çok Amaçlı Planlama) yaklaşımı bu gerçekleri temel alarak yol haritasını çizmiş, ekosistemi ve onun temel taşlarını dikkate alarak koruma/kullanma dengesini de gözeterek doğadan en uygun yararlanma faaliyetlerini gerçekleştirmektedir. Ülkemiz ormancılığı son 10 yılda büyük bir atılım gerçekleştirmiş ve küresel anlamda fayda sağlamaya devam edecektir. Bu faydaların devamlılığının sağlanması için bazı tedbirlerin alınması ve gerekli koruma çalışmalarının yapılması gereklidir. Bu çalışmalar arasında; Biyolojik çeşitliliği tehlikeye atmamak için plantasyon sahaları dışındaki doğal ekosistemlerde yapılacak ağaçlandırma çalışmalarında doğal türlere önem verilmelidir, In-situ koruma ön plana çıkartılarak yapılacak yönetim planlarında yerinde korumaya ağırlık verilmelidir, Ekosistemden sağlanan mal ve hizmet (ekosistem servisleri) nden optimum oranda faydalanmak için korunan alanlar dışında kalan alanlar için ekosistem tabanlı planlamalara ağırlık verilmeli, Orman amenajman planları yapılacak planlama birimlerinin florasının önceden uzman ekipler tarafından belirlenerek koruma öncelikli bitkilerin saptanıp tür dağılım haritalarının hazırlanması gereklidir. Böylece öncelikli habitatlara uygun amenajman planlarının hazırlanması sağlanacaktır, Bugüne kadar ülkemiz sınırları içerisinde çok sayıda bitki sosyoloji çalışması yapılmıştır. Bu çalışmalardan daha etkin bir şekilde faydalanmak ve yaşam alanlarının daha iyi korunabilmesi için bu çalışmaların toplanarak bir veri tabanında toplanarak bir vejetasyon bankası oluşturulması ülkemizin sahip olduğu habitatların sınıflandırılması ve haritalanması yapılmalıdır, Sınıflandırılması yapılan habitatların ve o habitatları kullanan doğal flora ve faunanın korunması için etkin izleme programları oluşturulmalıdır, Orman amenajman planları başta olmak üzere, ağaçlandırma çalışmaları öncesinde alanın florasının tespit edilip karar verici konumundaki kişilere altlık veri olarak sunulması yapılacak çalışmaların verimini artırıcı etki yapacaktır, Baraj gibi doğal ortamlardaki ekosistem bileşenlerini ciddi derecede etkileyen faaliyetler öncesi yapılacak tespitlere bağlı olarak gerek görülmeleri durumunda ex-situ koruma çalışmaları gerçekleştirilerek nesli tehlike altında bulunan bitkilerin nesillerinin devamı sağlanmalıdır, Ormancılık faaliyetlerinin gerçekleştirildiği alanlarda bulunan endemik veya nadir bitkilerin korunması için bu bitkilerin hayat döngülerinin tespit edilip öncelikli bitkilerin vejetasyon 56

17 sürelerinin tamamlanmasından sonra ya da kış mevsiminde odun ham maddesi üretim faaliyetleri gerçekleştirilmelidir, Ormancılık faaliyetleri sonucu üretim odun ham maddesinin biyolojik çeşitliliğe zarar vermemesi açısından transport çalışmaları sırasında sürütme yollanın tercih edilmesi veya hava hatlarının kullanılması tercih edilmelidir, Nesli tehlike altında bulunan bitkilerin oto-ekolojileri çalışılıp türlerin optimum yaşam şartları belirlenerek yapılacak teknik ormancılık faaliyetlerinde ve olası iklim değişimi durumlarında nasıl tepki gösterecekleri tespit edilmelidir, Yapılacak flora çalışmalarında CITES ve Bern sözleşmesi kapsamındaki türlerin tespit edilmesi ve kamuoyunu bilinçlendirici çalışmalar yapılarak kaçakçılığın önlenmesi sağlanmalıdır, Planlama birimlerinin sekonder orman süksesyon durumu belirlenerek haritalanması kaçınılmazdır. Farklı türler farklı süksesyon serlerinde hayatiyetlerini sürdürmektedir. Farklı süksesyon evrelerinin planlama birimlerine homojen bir şekilde dağılımının sağlanması biyolojik çeşitliliği artırıcı ve devamlılığını sağlıyacaktır, Ormancılık faaliyetlerinin doğaya yakın olması tercih edilmesi biyolojik çeşitliliğin ormanlık alanlarda populasyon seviyesinin korunmasını sağlıyacaktır, Yapılacak flora çalışmalarında odun dışı orman ürünü olarak kullanım özelliği olan bitkilerin tespit edilip koruma/kullanma dengesi bakımından değerlendirmesi gereklidir. Kaynaklar Akman Y (2011). İklim ve Biyoiklim, Palme Yayın Dağıtım, 345 syf., Ankara. Anonim (1994). WCMC, Biodiversity Data Sourcebook, WCMW Biodiversity Series No:1, World Conservation Pres, Cambridge, UK. Anonim (2007).Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi ve Eylem Planı Taslağı. Çevre ve Orman Bakanlığı, Ankara. Anonim (2011). Gürgendağ orman işletme şefliği ekosistem tabanlı amenajman planı, OGM, Ankara. Bastian O (2013). The role of biodiversity in supporting ecosystem services in Natura 2000 sites. Ecological Indicators, 24: Başkent EZ, Köse S, Yolasığmaz HA, Çakır G ve Keleş S (2002). Orman Amenajmanında Yeni Açılımlar Çerçevesinde Planlama Sürecinin Değerlendirilmesi Ve Yeniden Tasarımı, Orman Amenajmanın da Kavramsal Açılımlar ve Yeni Hedefler Sempozyumu, Nisan, İstanbul, Başkent EZ, Köse S, Altun L, Terzioğlu S ve Başkaya Ş (2005a). Biyolojik Çeşitliliğin Orman Amenajman Planlarıyla Bütünleştirilmesi: GEF Projesi Yansımaları I (Tasarım), Orman Mühendisliği Dergisi, 4, 5, 6, Başkent EZ, Köse S, Terzioğlu S, Başkaya Ş, Altun L, Yolasığmaz HA ve Sönmez T (2005b). Biyolojik Çeşitliliğin Korunması ve Orman Amenajman Planlarına Yansıtılması, Korunan Alanlar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, , Isparta. Başkent EZ, Başkaya Ş ve Terzioğlu S (2008). Developing and implementing participatory and ecosystem based multiple use forest management planning approach (ETÇAP): Yalnızçam case study, Forest Ecology and Management 256: Cronquist A (1968). The Evoluation and Classification of Flowering Plants, London. Davis PH ( ). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. I-IX, Edinburg University Press: Edinburgh. Davis PH (1971). Distribution Patterns in Anatolia with Particular Reference to Endemism, Plant Life of South-West Asia, The Botanical Society of Edinburgh. Davis PH (1988). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. X, Supplement, Edinburg University Press: Edinburgh. De Bello F, Lavorel S, Gerhold P, Reier Ü ve Partel M (2010). A Biodiversity Monitoring Framework for Practical Conservation of Grasslands and Shrublands, Biological Conservation, 143, Demir M, A Çağatay ve Kırış R (2008). Türkiye de Orman Amenajmanının Geçirdiği Evrelerin Kısa Tarihçesi, syf 10-11, Ülgen H ve U Zeydanlı ed Orman ve Biyolojik Çeşitlilik te Doğa Koruma Merkezi, Ankara. 57

18 Dirmenci T, Satıl F ve Tümen G (2007). Kazdağı Milli Parkı Çiçekli Bitkileri, Zeytinli Belediyesi Katkılarıyla, Dileksan Kâğıtçılık Tic. San. Ltd. Şti., Syf 192, Balıkesir. Ekim T, Koyuncu M, Vural M, Duman H, Aytaç Z ve Adıgüzel N (2000). Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı, Eğrelti ve Tohumlu Bitkiler (Red Data Book of Turkish Plants, Pteridophyta and Spermatophyta), Barışcan Ofset, Ankara, Pp:246. European Comission (2011). The EU Biodiversity strategy to Belgium. Evans D (2012). Building the European Union s Natura 2000 Network. Nature Conservation, 1: Green RE, Balmford A, Crane PR, Mace GM, Reynolds JD ve Turner ARK (2005). A Framework for Improved Monitoring of Biodiversity: Responses to the World Summit on Sustainable Development, Essays, Conservation Biology, 19, 1, Güner A, Özhatay N, Ekim T ve Başer KHC (2000). Flora of Turkey and the East Aegean Islands (Suppl.2), Vol. XI, Edinburg: Edinburgh University Press. Güner A, Aslan S, Ekim T, Vural M, Babaç MT (edlr.), (2012). Türkiye nin Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler), NGBB ve Flora Araş. Der. Yayını, Syf 1290, İstanbul. Işık K, Yaltırık F ve Akesen A (1997). Ormanlar, Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Mirasın Korunmasi, XI. Dünya Orm. Kong. Bildiriler Kitabı, Antalya, 2, Jones-Walters L (2007). Pan-European ecological networks. J. Nat. Conserv. 15: Keleş S, Başkent EZ, ve Kadıoğulları Aİ (2009). Orman Amenajman Planlarının Simülasyon Tabanlı Planlanması: ETÇAP Simülasyon, Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 9: Keleş S, Başkent EZ, Karahalil U ve Günlü A (2011). Ormanların ekosistem tabanlı çok amaçlı planlanmasında karar destek sistemleri: Edremit-Gürgendağ Planlama Birimi Örneği, I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu Bildiriler kitabı, Loja IC, Patroescu M, Laurentiu R, Popescu VD, Verghelet M, Zotta IM ve Felciuc M (2010). The efficacy of Romania s protectedareas network in conserving biodiversity, Biological Conservation. 143: MEA (2005). Millenium Ecosystem Assessment: Ecosystems & Human Well-being Synthesis. Island Press, Washington, DC. Mace GM, Cramer W, Diaz S, Faith DP, Larigauderie A, Prestre PL, Palmer M, Perrings C, Scholes PJ, Walpole M, Walther BA, Watson JEM ve Hooney HA (2010). Biodiversity targets after 2010, Current Opinion in Environmental Sustainability 2: 3-8. Mücher CA, Hennekens SM, Bunce RGH, Schaminee JHJ ve Schaepman ME (2009). Modelling the spatial distribution of Natura 2000 habitats across Europe. Landscape and Urban Planning, 92: Özel N ve Gemici Y (2001). Kazdağları nda Flora ve Vejetasyon, I. Ulusal Kazdağı Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 26-39, Edremit-Balıkesir. Özhatay N, Byfield A ve Atay S (2005). Türkiye nin 122 Önemli Bitki Alanı, WWF Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) yayını, İstanbul. Parris BS, Fraser-Jenkins CR (1980). A Provisional Checklist of Turkish Pteridophyta, Notes R.B.G. Edinburgh, 38: Pullin AS, BaldiA, Can OE, Dieterich M, Kati V, Livoreil B, Lovei G, Mihok B, Nevin O, Selva N ve Souso PI (2009). Conservation focus on Europe: major conservation policy issues that need to be informed by conservation science, Conservation Biology, 23,