OKUL ÖNCESĠ ÖĞRETMENLERĠNĠN YÜKSEKÖĞRETĠMDE VERĠLEN DRAMA DERSĠNĠN YETERLĠLĠĞĠNE ĠLĠġKĠN DÜġÜNCELERĠNĠN ĠNCELENMESĠ

Transkript

1 35 OKUL ÖNCESĠ ÖĞRETMENLERĠNĠN YÜKSEKÖĞRETĠMDE VERĠLEN DRAMA DERSĠNĠN YETERLĠLĠĞĠNE ĠLĠġKĠN DÜġÜNCELERĠNĠN ĠNCELENMESĠ Menderes KILIÇASLAN, Selçuk Üniversitesi, Yüksek Lisans Öğrencisi, menderes. Özet GĠRĠġ Ferdane GÜN, Gaziantep Üniversitesi, Yüksek Lisans Öğrencisi, Problem Durumu: Okul öncesi eğitim: 0-72 ay arasındaki çocukların gelişim düzeylerine uygun, zengin uyarıcı çevre olanakları sağlayan, onların bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal yönlerden gelişmelerini destekleyen ve ilk öğretime hazırlayan, temel eğitim bütünlüğü içinde yer alan bir eğitim sürecidir. Çocukların zihin gelişiminin % 70 inin 0-6 yaş döneminde gerçekleştiği düşünüldüğünde okul öncesi eğitimin ne kadar önemli olduğu görülmektedir. Bu dönemdeki gelişmeler yaşamın ilerideki yıllarında oldukça etkili olmaktadır. Günümüzde önemi giderek artan okul öncesi eğitimde drama etkinliklerine yer verilmektedir. Drama oyunun gücünü eğitimde kullanan bir alandır. Dramanın oyunsu özelliği, yaratıcılık süreçlerine uygunluğu dikkati çekmekte ve dramanın eğitimde kullanımı söz konusu olmaktadır. Aktif katılımı gerektirmesi nedeniyle, drama çocuğun duygusal, zihinsel ve sosyal gelişimine katkıda bulunan bir sanat alanı olarak kabul edilmektedir. Ancak bu dönem çocuklarının özelliklerini ve okul öncesi dönemi bilmeyen kişilerin, çocuklarla yapacakları drama çalışmaları çocukların gelişimlerini desteklemek yerine onlara zarar verebilir. Bu nedenle okul öncesi dönem çocukları ile çalışan drama liderlerinin çocukların içinde bulundukları okul öncesi döneminin özellikleri, etkinliklerinin nasıl planlanacağı ve uygulanması sırasında nelere dikkat edileceği konularında kendini yetiştirmesi gerekmektedir. Amaç: Çalışmada, eğitim bütünlüğü içinde toplumun gelişimine çok önemli katkıları olan öğretmenlerin yükseköğretimde verilen drama derslerinin yeterliliğine ilişkin bakış açılarını değerlendirmek, Öğretme ve öğrenme sürecinin temel öğelerinden biri olan drama derslerinin yeterliliği, eğitimin amaç ve ilkelerinin gerçekleştirilmesi, öğrencilere iyi insan, iyi vatandaş ve meslek adamı olarak geleceğin ülke ve toplumunda yerini alabilmesi bağlamında son derece özgün ve özellikli bir olgu olması amaçlanmıştır. Yöntem: Nitel bir araştırma olarak planlanan bu çalışma olgu bilim deseninde yürütülecektir. Araştırma öğretim yılında Şanlıurfa ili Birecik ilçesinde rast gele yöntemle seçilen 30 öğretmen ile yapılacaktır. Veriler, bu araştırma için araştırmacılar tarafından hazırlanan açık uçlu sorulardan oluşan anket formu ile toplanacaktır. Anket formunun geçerliği için uzman görüşüne başvurulacaktır. Verilerin çözümünde içerik analizi yöntemi kullanılacaktır. Bulgular ve Sonuç: Araştırma devam etmektedir. Okul öncesi eğitim: 0-72 ay arasındaki çocukların gelişim düzeylerine uygun, zengin uyarıcı çevre olanakları sağlayan, onların bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal yönlerden gelişmelerini destekleyen ve ilk öğretime hazırlayan, temel eğitim bütünlüğü içinde yer alan bir eğitim sürecidir. Çocukların zihin gelişiminin % 70 inin 0-6 yaş döneminde gerçekleştiği düşünüldüğünde okul öncesi eğitimin ne kadar önemli olduğu görülmektedir. Bu dönemdeki gelişmeler yaşamın ilerideki yıllarında oldukça etkili olmaktadır. Günümüzde önemi giderek artan okul öncesi eğitimde drama etkinliklerine yer verilmektedir. Drama oyunun gücünü eğitimde kullanan bir alandır. Dramanın oyunsu özelliği, yaratıcılık süreçlerine uygunluğu dikkati çekmekte ve dramanın eğitimde kullanımı söz konusu olmaktadır. Aktif katılımı gerektirmesi nedeniyle, drama çocuğun duygusal, zihinsel ve sosyal gelişimine katkıda bulunan bir sanat alanı olarak kabul edilmektedir. Ancak bu dönem çocuklarının özelliklerini ve okul öncesi dönemi bilmeyen kişilerin, çocuklarla yapacakları drama çalışmaları çocukların gelişimlerini desteklemek yerine onlara zarar verebilir. Bu nedenle okul öncesi dönem çocukları ile çalışan drama liderlerinin çocukların içinde bulundukları okul öncesi döneminin özellikleri,

2 36 etkinliklerinin nasıl planlanacağı ve uygulanması sırasında nelere dikkat edileceği konularında kendini yetiştirmesi gerekmektedir. AraĢtırmanın Amacı Çalışmada, eğitim bütünlüğü içinde toplumun geleceğine çok önemli katkıları olan okul öncesi öğretmenlerinin Yüksek Öğretimde verilen drama dersinin yeterliliğine ilişkin düşüncelerinin değerlendirmek, öğretme ve öğrenme sürecinin temel öğelerinden biri olan dramanın önemini kavratmak, topluma iyi insan, iyi vatandaş ve meslek adamı olarak geleceğin ülke ve toplumunda yerini alabilmesi bağlamında son derece özgün ve özellikli bir olgu olması amaçlanmıştır Bu genel amaç çerçevesinde aşağıdaki alt problemlere cevap aranmıştır: * Sizce Drama ne demek kısaca açıklar mısınız? * Yükseköğretimde Drama dersi eğitimi aldınız mı? Aldıysanız kaçıncı sınıfta aldınız belirtir misiniz? * Drama dersini günlük ders planında uyguluyor musunuz? Düşüncelerinizi yazar mısınız? * Drama dersinin öğrenci gelişimleri üzerindeki etkileri hakkındaki düşüncelerinizi yazar mısınız? * Yükseköğretimdeki drama dersinin yeterliliğine ilişkin önerilerinizi Yazar mısınız? YÖNTEM Bu çalışma, nitel araştırma modeli içinde yer alan olgu bilim deseninde yürütülmüştür. Nitel araştırmada çoğunlukla üç tür veri toplanır: (1) ortamla ilgili veriler, (2) süreçle ilgili veriler ve (3) algılara ilişkin veriler (Yıldırım ve Şimşek, 2005). Olgu bilim araştırmalarında veri kaynakları, araştırmanın odaklandığı olguyu yaşayan bireyler ya da gruplardır. Bu araştırmanın çalışma grubunu, Şanlıurfa ili Birecik ilçesi okul öncesi kurumlarında görev yapan 25 öğretmen ile oluşturmaktadır Tablo 1: AraĢtırmanın ÇalıĢma Grubu Ġle Ġlgili Veriler Katılımcılar N % Cinsiyet Erkek 1 95 Kadın Kıdem Mezun olduğunuz Eğitim Fak okul Okul Öncesi ile ilgili 4 21 Evet herhangi bir derneğe veya Hayır vakıfa üye misiniz? BULGULAR VE YORUMLAR Araştırmada katılımcılara sorulan her soruya verilen cevapların incelenip değerlendirilmesi sonucunda elde edilen bulgular aşağıda verilmiştir. 1- Alt probleme iliģkin bulgular ve sonuçları Sizce Drama ne demek kısaca açıklar mısınız? Hakkındaki görüģleri Çocuğun, bireyin yaparak yaşayarak öğrenmesi duygu düşünceleri doğaçlama yoluyla notalandırmaktır. Çocuklar arasında ya da kişiler arasında kendi yaratıcılıklarını kullanarak doğaçlama konuşmalarıdır. Ö. 5

3 37 Çocuğun özgürce kendini ifade ettiği sosyalleşmesini ve kendine güveni destekleyen anlatım şeklidir. Çocuğun kendini ifade ettiği yaparken çok eğlendiği bir etkinliktir. Müzikle ve müziksiz bedeni kullanma sanatıdır. Ö. 2 Drama kişiler arasındaki doğrudan iletişimi sağlayan kendini ve karşısındakini tanıma birbirini anlama, doğaçlama ve yaratma gibi etkinlikleri içeren bir yöntemdir. Kişilerin canlı varlık ve ortamlarla ilgili rol ve davranışları hayal ederek onlara uygun şekilde yaptıkları canlandırma çalışmalarının tamamıdır. Ö. 4 Duygu ve düşüncelerin beden diliyle anlatıldığı oyun türüdür. Ö. 7 Drama hayali bir dünya yaratarak bilgilenme ve öğrenme etkinliğidir. Çocuğun duygu düşünce ve imgeleme yetisini ortaya koymasıdır. Gerçek hayatla karşılaşılan veya karşılanması olası olan olayların kişilerce canlandırılmasıdır. Yaşayarak öğrenme şekli. Çocukların duyu organlarını etkin bir şekilde kullandığı kavramdır. 2- Alt probleme iliģkin bulgular ve sonuçları Ö. 17 Yükseköğretimde Drama dersi eğitimi aldınız mı? Aldıysanız kaçıncı sınıfta aldınız belirtir misiniz? Aldım 3. sınıfın 2. döneminde aldım. Ö ve 3. sınıfta aldım. Ö. 2 Sadece 3. sınıfta aldım. Ö ve 4. sınıfta aldım. 2. sınıfta aldım. Ö sınıfta aldım. Hayır almadım. 2. Lise eğitiminde aldım. Kurs eğitiminde aldım. Ö. 2 Hatırlamıyorum. Ö Alt probleme iliģkin bulgular ve sonuçları Drama dersini günlük ders planında uyguluyor musunuz? DüĢüncelerinizi yazar mısınız? Hakkındaki görüģleri Sınıfa girdiğim dönemde uyguluyordum. Çocuğun aklında kalıcı bir şekilde yer ediyor. çocuklar çok zevk alıyor. Çocuğun yaratıcılığının gelişmesinde kendini rahat güzel ifade edişinde etkisi çok büyüktür. Ö. 1 Materyal ve yetersiz olduğumdan uygulayamıyoruz. Ö. 2 Çocukların konuları daha iyi anlaması, empati kurmayı kendilerine olan özgüvenlerinin gelişmesi, dil becerilerinin gelişmesi için dram çalışmalarının önemli olduğunu düşünüyorum. Çocukların duygu ve düşüncelerini daha iyi anlamamızı sağlıyor. Anlatılanların kalıcı olduğunu gözlemliyorum. Uygularken sınıfça çok eğleniyoruz. Çocukların gelişimlerine katkı sağlıyor. Çocuk için drama Ö. 4

4 38 ne kadar önemli ise drama da o kadar önemli. Drama çocuklara ders olarak değil oyun oynama faaliyeti olarak geldiği için çocuklar istekli oluyor. Etkili öğrenme gerçekleşiyor. Drama akılda daha fazla kalıcı etki sağlıyor. Uygulanması daha kolay. Ö. 7 Her günün planda yok iki hafta bir planımda yer vermeye çalışıyorum. Özellikle hikaye ve müzik etkinliğinde kullanıyorum. Çocukların konuşma dinleneme becerilerini, yorumlama becerilerini geliştiriyor. Çocuğun duygusal gelişimini olumlu yönde etkiliyor. Özellikle müzik, Türkçe ve sanat gibi etkinliklerde planda yer vermeye çalışıp uyguluyorum 4- Alt probleme iliģkin bulgular ve sonuçları Ö. 17 Ö. 21 Drama dersinin öğrenci geliģimleri üzerindeki etkileri hakkındaki düģüncelerinizi yazar mısınız? her şeyden önce kalıcı bilgi sağlıyor. Öğrenciler kolay kolay unutmuyor. Çocuk duygularını rahatlıkla oyun yoluyla ifade ediyor. Çocuğun tüm gelişimsel yönden gelişmesini sağlıyor. özellikle de bilişsel ve dil gelişimi yönünden çocuğa etkisi çok büyüktür. Kişiye özgüven cesaret kazandıran kendini tanımasına ve empati kurmasına yararı olan bir sanattır. Hayal gücünü geliştiriyor. Bağımsız düşünebilmeyi sağlıyor, işbirliği yapabilme özelliğini geliştirir. Sosyal ve psikolojik duyarlılık yaratır. Dilin kullanım lanı ve kalitesini zenginleştirir. Kendileri dışında farklı rolleri olan canlıların varlıkların davranışları hakkında fikir sahibi olurken yaratıcılıklarını kullanıyorlar. Kendilerini farklı bir şekilde ifade etme imkanı buluyorlar Çocuğun aktif bir şekilde işleyişe katılmasında, anlatılanların kalıcı olmasına oyun yolu ile öğrenmesine yardımcı oluyor. Arkadaşlarıyla iletişimini artırıyor. Paylaşmayı rol almayı, görev almayı, aldığı görevi yerine getirmeyi sağlıyor. Kurallara uymalarını sağlıyor. Ö. 1 Ö. 2 Ö. 4 Hayal güçlerinin gelişmesine katkı sağlıyor. Sosyalleşmesini artırıyor. Ö. 7 Çocukların problem çözme ve karar verme becerilerini artırıyor. Sorumluluk ve işbirliği duygularını geliştiriyor. Çocukların psiko-sosyal gelişimlerini sağlıyor. Sözcük ve beden dillerini kullanmayı sağlıyor. Drama sayesinde çocuk gözlem deneyim duygu ve bilgilerini canlandırarak yaşamalarını sağlıyor. Yaratıcı düşünme gücünü olumlu etkiliyor. Çocukların kelime dağarcıkları gelişiyor. Çocuklarda umut, iyimserlik duyguları oluşuyor. Olaylara eleştirel gözle bakmayı öğreniyor. Çocukları özgür ortamında gözlememize yardımcı oluyor. Jest, mimik ve ifadelerini etkili kullanabilme yönlerini geliştiriyor. Olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurmalarına yardımcı oluyor. Öğrencilerin dikkatlerinin hangi ölçüde olduğu toplulukta rol almasına yardımcı oluyor. Kalıcı öğrenme sağlıyor. Ö. 17 Ö. 21

5 39 5- Alt probleme iliģkin bulgular ve sonuçları Yükseköğretimdeki drama dersinin yeterliliğine iliģkin önerilerinizi Yazar mısınız? Yeterli bulmuyorum. Tek dönemdi ve seçmeli olarak almıştım. Ders saati artırılmalı ve zorunlu hale getirilmeli Yeterli olduğunu düşünüyorum. Ö. 7 Dersi teorik aldığımızdan yeterli olduğunu düşünmüyorum. Uygulamalı olmalı. Drama derslerine özel kurumlarda da yer verilmeli. Özel kurslara da mutlaka katılım sağlanmalıdır. Yükseköğretimde her yıl drama dersi verilmelidir. Drama ya ait yükseköğretimde özel sınıflar oluşturulabilir. Drama akıcı ve yapıcı bir kimlik kazanmalıdır. Ö. 17 Drama öğretmenlerinin drama literatürü ve tarihi, bilgisine sahip olmalıdır. Drama dersi ilkönce öğretmenlere sevdirilmeli. Drama odalarında uygulama yapılmalı. Daha çok uygulama çalışmalarının yapılması öğrencilerin tümünün görevlendirilerek uygulama örneklerinin çoğaltılması gerekir. Sınıf dışı ortamda kostümlerle ve materyallerle zenginleştirilmelidir. SONUÇ VE ÖNERĠLER Ö. 21 Ö. 18 Araştırmaya katılan okul öncesi öğretmenleri, her şeyden önce kalıcı bilgiler sağladığını Öğrencilerin kolay kolay unutmadığını, Çocuk duygularını rahatlıkla oyun yoluyla ifade ettiğini Çocuğun tüm gelişimsel yönden gelişmesini sağladığını özellikle de bilişsel ve dil gelişimi yönünden çocuğa etkisi çok büyük olduğunu belirtmişlerdir. Araştırma grubu öğretmenleri ayrıca çocukların hayal güçlerini geliştirdiğini, kendilerini tanımalarına yardımcı olduğunu belirtmişlerdir. Yüksek öğretimde verilen drama derslerinin teorik olarak verildiğini uygulamaya yönelik çalışmalar yapılmadığını belirtmişlerdir. Okul öncesi öğretmenleri verilen drama derslerinin saatlerinin yeteri kadar olmadığını, ders saatlerinin artırılması gerektiğini, lisans eğitiminin tüm dönemlerinde verilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Okul öncesi öğretmenleri Drama kurslarına özelde açılan kurslara katılımların sağlanmasının mesleki gelişime katkısının olacağı görüşünde fikir beyan etmişlerdir. Araştırma grubu drama öğretmenlerinin literatür ve tarihi bilgiye de sahip olması gerektiğini belirtmişlerdir. Okul öncesi öğretmenleri aşağıdaki önerileri getirmişlerdir: - Yüksek öğretimde verilen drama derslerinin saatleri artırılmalıdır. - Yükseköğretimde verilen drama dersleri lisans eğitimin her döneminde verilmelidir. - Drama dersleri konusunda özel kuruluşların açmış olduğu kurslara katılım sağlanmalıdır. - Lisans eğitiminde verilen drama dersleri sadece teorik düzeyde olmayıp uygulamaya yönelik olarak ta verilmelidir. - Drama derslerini özel olarak bu dersi almış olan uzman eğitmenlerin vermesi daha kalıcı bilgiler sağlayacaktır. - Drama derslerinin daha akıcı ve yapıcı bir kimlik kazanmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır. KAYNAKÇA Eğitimde Yaratıcı Drama. Yıl 22, Sayı 257, Ankara. Önder Alev. (1999). Yaşayarak Öğrenme için Eğitici Drama. Kuramsal Temellerle Uygulama Teknikleri ve Örneklen. Epsilon Yayıncılık, İstanbul. Okvuran, Ayşe(2001). Drama Öğretmeninin Yetişimi Sorunsalı. Öğretmen Dünyası Dergisi, Özel Dosya: Eğitimde Yaratıcı Drama. Yıl 22, Sayı 257, Ankara.

6 40 öncesi-eğitimde-drama-ve-drama-örnekleri.html