3. HAFTA MICROSOFT OFFICE WORD METİN UYGULAMALARI

Transkript

1 ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAYRİMENKUL GELİŞTİRME VE YÖNETİMİ BÖLÜMÜ GGY BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE KULLANIMI DERSİ (DOÇ.DR. ARZUHAN BURCU GÜLTEKİN) 3. HAFTA MICROSOFT OFFICE WORD METİN UYGULAMALARI Dersin Öğrenme Kazanımı: Microsoft Word kelime işlemci programı ile metin yazabilme kazanımı elde edilmesi hedeflenmektedir. Dersin Kapsamı: 3. hafta kapsamında Microsoft Word programının tanıtımına öğrencilere dilekçe örneği yazdırarak başlanacaktır. Daha sonra aşağıdaki makalenin sadece metin kısmı, verilen yazım kuralları ve şablonu çerçevesinde hazırlanacaktır. 4. ve 5. Hafta kazanımlarından sonra, 6. Haftada tablo ve şekiller de metne eklenecektir. Kullanılan Öğretim Yöntem ve Tekniği: Bilgisayar destekli sözlü sunum, anlatım, uygulama, soru ve cevap, ödev

2 ENERJİ ETKİN YAPI TASARIMININ ÇOK KATLI KONUTLAR ÜZERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ H. Handan Yücel Yıldırım a, Doç.Dr. Arzuhan Burcu Gültekin b and Prof. Dr. Harun Tanrıvermiş a,b,c Ankara Üniversitesi, Uygulamalı Bil. Fak., Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Böl. Ankara, Türkiye. handany@aydiner.com.tr, arzuhanburcu@yahoo.com, tanrivermis@gmail.com Özet Varoluşla birlikte başlayan barınma ihtiyacı; konut anlayışının ortaya çıkmasına neden olmuş, yerleşik yaşama geçme ve kentleşmeyle birlikte çeşitli evrelerden geçmiştir. Sanayileşme ve ekonomik gelişmeye paralel yaşanan bir süreç olan kentleşme ile enerjiye olan ihtiyaç artmıştır. Artan enerji ihtiyacı ile doğal kaynakların büyük çoğunluğu yapı sektöründe, özellikle çok katlı konut alanlarında kullanılmaktadır. Çok katlı konut alanlarında enerji tüketiminin yenilenemeyen kaynaklardan karşılanması gitgide imkansız hale gelmektedir. Bugünün şartlarında ve teknolojisinde yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji ihtiyacının karşılanması da oldukça pahalı bir yöntemdir. Artan enerji ihtiyacını karşılamak için daha ucuz bir uygulama olan mevcut enerjinin etkin ve verimli kullanılması gerekmektedir. Bu amaçla bu çalışmada, enerji etkin yapı tasarımına ilişkin ilke, strateji ve yöntemleri içeren kavramsal bir çerçeve önerilmiş ve önerilen çerçeve kapsamında dünyada uygulanan enerji etkin çok katlı konut örnekleri incelenmiştir. Anahtar kelimeler: Enerji, Enerji Etkin Yapı, Çok Katlı Konut, Tasarım Parametreleri 1. Giriş Yaklaşık yıl önce Fırat ve Dicle nehirleri arasında kalan, çanak-çömlekçiliğin henüz bilinmediği taş çağına (çanak-çömleksiz neolitik çağ) ait olan bölgede (Göbekli Tepe), Anadolu da yaşayan, mimari yetenekleri olan ilkel atalarımız, dinsel törenler için düzenli aralıklarla bir araya gelmiş, yapılan dinsel törenler yerleşik yaşama geçişe neden olmuştur [1]. Varoluşla birlikte başlayan barınma ihtiyacı, konut anlayışının ortaya çıkmasına neden olmuş, yerleşik yaşama geçme ve kentleşmeyle birlikte çeşitli evrelerden geçmiştir. Kentleşme, sanayileşme ve ekonomik gelişmeye paralel yaşanan bir süreçtir. Hızlı nüfus artışı ve sanayileşmeyle birlikte kırsal alandan kentsel alana göçler artmış, kentsel alanlarda sağlıksız yaşam koşulları ile birlikte hızlı kentleşme oluşmuştur. Hızlı kentleşme bir takım sorunları ortaya çıkarmıştır. Sanayileşmeyle şehirlere olan göçün yarattığı konut sorunu, sağlıksız ve çarpık yapılaşmayı da beraberinde getirmiş, enerjiye olan ihtiyaç artmıştır. Artan enerji ihtiyacı ile doğal kaynakların büyük çoğunluğu yapı sektöründe, özellikle çok katlı konut alanlarında kullanılmaktadır. Çok katlı konut alanlarında enerji tüketiminin yenilenemeyen kaynaklardan karşılanması süreç içerisinde imkansız hale gelmiştir. Bugünün şartlarında ve teknolojisinde yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji ihtiyacının karşılanması da oldukça pahalı bir yöntemdir. Artan enerji ihtiyacını karşılamak için daha ucuz bir uygulama olan mevcut enerjinin etkin kullanılması gerekmektedir. Bu amaçla bu çalışmada, enerji etkin yapı tasarımına ilişkin ilke, strateji ve yöntemleri içeren kavramsal bir çerçeve önerilmiş ve önerilen çerçeve kapsamında dünyada uygulanan enerji etkin çok katlı konut örnekleri incelenmiştir. 2. Enerji Etkin Yapı Tasarım Parametrelerinin İncelenmesi Kentlerde artan enerji ihtiyacı nedeniyle son yıllarda, kent planlama sürecinde enerji-kent ilişkisini ortaya koyan çalışmalara önem verilmiştir. H. Handan Yücel Yıldırım, Arzuhan Burcu Gültekin ve Harun Tanrıvermiş in [2] bildirisinde önerilen, yerleşim alanlarının ve doğal çevrenin nitelikli ve yaşanabilir olmasına yönelik enerji etkin kent planlamaya ilişkin ilke, strateji ve yöntemler Tablo 1 de sunulmuştur. Günümüzde ulaşım, endüstri, bina gibi yaşamın her alanında kullanılan doğal kaynakların büyük çoğunluğu yapı sektöründe kullanılmakta, bu nedenle ekolojik denge bozulmakta, insan sağlığını olumsuz etkileyen ortamlar oluşmaktadır. Yapı sektörünün sebep olduğu çevre ve enerji sorunlarının çözülmesi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının artırılmasına, enerjinin etkin kullanılmasına bağlıdır. Yapı sektöründe enerjinin etkin kullanılmasına ilişkin tasarım parametreleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir [3,4]: Yer seçimi ve topografya, Yapının konumu ve diğer yapılara mesafesi, Yapının yönü ve formu, Yapı kabuğunun ısı geçişini etkileyen fiziksel özellikleri, Dış ortam aydınlık düzeyi, Yapı dışı iklimsel/görsel konforu etkileyebilecek engeller, Yapı iç hacminin fiziksel özellikleri, Pencere ve cam gibi yapı elemanlarının boyutları ve yapısal özellikleri, Yapay aydınlatma sistemini oluşturan bileşenlerin özellikleri, Güneş kontrol ve doğal havalandırma sistemleri.

3 Yücel Yıldırım, H. Handan, Gültekin, Arzuhan Burcu and Tanrıvermiş, Harun Tablo 1. Enerji Etkin Kent Planlamaya İlişkin İlke, Strateji ve Yöntemler İlkeler Stratejiler Yöntemler Enerjinin Korunumu (EK) Arazinin Korunumu (AK) Suyun Korunumu (SK) Atıkların Azaltılması (AA) Erişilebilirliğin Sağlanması (ES) Yenilenemeyen enerji kaynaklarının kullanımının azaltılması (EK1) Yenilenebilir enerji kaynaklarının üretilmesi ve kullanılması (EK2) İklim değişikliğine uyum ve önleyici eylemler için politikaların saptanması ve temel ilkelerin belirlenmesi (EK3) Kirliliğin azaltılması (EK4) Arazi topografik yapısının korunması (AK1) Doğal yaşam alanlarının korunması (AK2) Yerleşim planlarının enerji etkin gelişme formu ve strüktürü ile geliştirilmesi (AK3) Su kaynaklarının kullanım verimliliğinin artırılması (SK1) Atık ve geri dönüşüm sistemlerinin oluşturulması (AA1) Çevreye duyarlı kent ulaşım politikalarının ve planlarının oluşturulması (ES1) Enerji tüketiminin azaltılması Enerji teknolojilerinin kente entegrasyonunun sağlanması, yenilenebilir enerji sistemleri eksikliğinin giderilmesi Yapı tasarımında yerel iklimin dikkate alınması Yerleşmelerde yenilenebilir enerji üretimi ve uygulama yönetmeliğinin çıkarılması ve uygulamaya geçirilmesi Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımında destek ve teşvikler oluşturulması Yenilenebilir enerji kullanımı içeren mekansal alanların düzenlenmesi Yenilenebilir enerjiler konusunda toplumsal bilincin ve eğitimin geliştirilmesi İklim değişikliği yasasının çıkarılması ve yürürlüğe girmesi Sera gazı salımlarının kontrol edilmesi ve azaltılması amacıyla enerji verimliliğinin arttırılması ve tasarruf sağlanması yönünde düzenlemelerin yapılması Yerleşmelerin iklim haritalarının hazırlanması ve güncel tutulması Yerleşim içi yeşil alan dağılımının dengeli dağılımı, korunması ve artırılması Mevcut açık ve yeşil alanların birbirine ve kırsal alana bağlanması İklime uygun yerel bitki örtüsünün kullanılması Kent ormancılığının geliştirilmesi Yeşil duvar ve yeşil çatı sistemlerinin uygulanması Arazi kullanım durumları ile topoğrafik yapı arasında uyumun sağlanması Doğal kaynak envanterlerinin oluşturulması, değerlerin mekânsal planlamada altlık olarak kullanılması Tarım alanlarının korunması ve geliştirilmesi Üst ölçekli kararlarda iklimsel özelliklere göre yer seçiminin doğru yapılması Isı adası etkisinin azaltılması Araziden kaynaklanan altyapı ve üstyapı sorunlarının minimize edilmesi Suyun verimli kullanımını sağlayan sistemlerin kullanılması Su kaynaklarının verimli kullanımına ve yönetimine yönelik yasal önlemlerin alınması ve su yönetimi yasasının uygulamaya konması Su tüketiminin azaltılması Su kaynaklarının kirletilmeden kullanımı Atık sistemleri ve geri dönüşüm için yerel yönetimlere teşvik verilmesi Atık yönetiminde kamu denetiminin artırılması Atıkların yerinde ayrıştırılması, geri kazanım teknolojilerinin kullanımı Toplu taşıma uygun ulaşım ve arazi kullanım planı yapılması Enerji verimli ulaşım araçlarının ve sistemlerinin geliştirilmesi Özel araç sahipliliğinin en aza indirilmesi Arzuhan Burcu Gültekin ve Seda Yavaşbatmaz [5], Yasemin Koç ve Arzuhan Burcu Gültekin [6], Arzuhan Burcu Gültekin [7], Olcay Yılmaz ve Hakan Hotunluoğlu [8], Emin Barış [9], ile Darioush Bashiri Hamidabad ve Hasan Begeç in [10] makalelerinde, T.C. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü 2012 yılı Faaliyet Raporu [11] ile Kentleşme Şurası Komisyon Raporunda [12], Semra Atabay, Metin Karasu ve Canan Koca nın hazırlamış olduğu kitapta [13], Deniz Zinzade nin yüksek lisans tezinde [14], Ulaşım Bakanlığı nın Ulaşımda Enerji Verimliliğinin Artırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğinde [15] sunulan yöntemler ve bilgiler dikkate alınarak, enerji etkin kent planlamaya ilişkin ilke, strateji ve yöntemler ile enerji etkin yapı tasarımına ilişkin tasarım parametreleri birlikte değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonucunda, tablo 2 de enerji etkin yapı tasarımına ilişkin yöntemler sunularak kavramsal bir çerçeve önerilmiştir.

4 Yücel Yıldırım, H. Handan, Gültekin, Arzuhan Burcu and Tanrıvermiş, Harun Tablo 2. Enerji Etkin Yapı Tasarımına İlişkin Kavramsal Bir Çerçeve Enerji Etkin Kent Planlamaya İlişkin İlkeler Stratejiler Yöntemler EK EK1 EK2 EK3 EK4 Enerji tüketiminin azaltılması Enerji teknolojilerinin kente entegrasyonunun sağlanması, yenilenebilir enerji sistemleri eksikliğinin giderilmesi Yapı tasarımında yerel iklimin dikkate alınması Yerleşmelerde yenilenebilir enerji üretimi ve uygulama yönetmeliğinin çıkarılması, uygulamaya geçirilmesi Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımında destek ve teşvikler oluşturulması Yenilenebilir enerji kullanımı içeren mekansal alanların düzenlenmesi Yenilenebilir enerjiler konusunda toplumsal bilincin ve eğitimin geliştirilmesi İklim değişikliği yasasının çıkarılması ve yürürlüğe girmesi Sera gazı salımlarının kontrol edilmesi ve azaltılması amacıyla enerji verimliliğinin arttırılması ve tasarruf sağlanması yönünde düzenlemelerin yapılması Yerleşmelerin iklim haritalarının hazırlanması ve güncel tutulması Yerleşim içi yeşil alan dağılımının dengeli dağılımı, korunması ve artırılması Mevcut açık ve yeşil alanların birbirine ve kırsal alana bağlanması İklime uygun yerel bitki örtüsünün kullanılması Kent ormancılığının geliştirilmesi Yeşil duvar ve yeşil çatı sistemlerinin uygulanması Enerji Etkin Yapı Tasarımına İlişkin Yöntemler Yapı için uygun yerin seçilmesi Yapının konumu ve diğer yapılara mesafesinin uygun olması Yapının fiziksel çevre verilerine göre yönlenmesi Yapı formunun fiziksel çevre verilerine göre biçimlenmesi Aydınlatmada gün ışığından yararlanılması Enerji etkin yapı malzemelerinin seçilmesi Cephelerde iklime uygun renkte yapı malzemesinin kullanılması Yüksek performanslı doğrama ve cam kullanılması Yapı kabuğu yüzeyinin azaltılması Etkili yalıtım sistemleri ile enerji tasarrufu sağlanması Elektrik üretiminde güneş pili kullanılması Su ısıtmasında güneş toplayıcılarından yararlanılması Enerji etkin yapı tasarımında güneşe yönelimin dikkate alınması Elektrik üretiminde rüzgar türbininin kullanılması Havalandırma ve soğutmada rüzgâr enerjisinden yararlanılması Aydınlanmanın yenilenebilir enerji sistemleri ile sağlanması Yerel iklime uygun mimarinin uygulanması Yerel yapı malzemelerinin seçilmesi Yapılarda enerji verimliliğini artırmaya yönelik yönetmeliklerin hazırlanması Yapılarda enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılmasına ilişkin yönetmeliğin hazırlanması Uygulanacak enerji etkin projelerin desteklenmesi Enerji yoğunluğunun düşürülmesine yönelik teşviklerin verilmesi Her bir yenilenebilir enerji kaynağı için eşit olmamak kaydıyla sabit fiyat garantili destek mekanizmasının işletilmesi Küçük ölçekli üretim tesislerinin ülke ekonomisine kazandırılması ve etkin kullanımının sağlanması için lisanssız üretim hakkının desteklenmesi KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti gibi mali teşviklerin verilmesi Yapı tasarımında yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanılması Örnek enerji etkin projelerin tasarlanması Pilot uygulamaların yapılması Medyanın etkin olarak kullanılması Enerji yönetimi ile birlikte enerji etüdü ve verimlilik artırıcı proje hazırlama konularında eğitim ve sertifikalandırma hizmetinin verilmesi Enerji verimliliği ile ilgili olarak kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, özel sektör ve sivil toplum örgütleri arasında etkili ve verimli işbirliğinin geliştirilmesi Eğitim ve bilinçlendirme videolarının hazırlanması Yarışmaların düzenlenmesi İklim değişikliğini önleyici politikaların yürütülmesi Yanlış arazi kullanımının önlenmesi, Çevre dostu teknolojilerin geliştirilmesi ve kullanılması İklim değişikliği ile ilgili uluslararası toplantıların ve alınan kararların takibi ve uygulanması İklim değişikliğine neden olan sera gazı salımlarının ortadan kaldırılması için yenilenebilir enerji kazanım tekniklerinin geliştirilmesi Doğal kaynakların fiziksel, biyolojik ve ekolojik özellikleri ile korunması Sağlık ve kirlilik sorunu oluşturmayan, standartlaşmış yapı malzemelerinin kullanılması Yapı tasarımında hazırlanan iklim haritalarının altlık olarak kullanılması Meteorolojik verilerin değerlendirilmesi İmara ilişkin yasalar ile verilmiş olan yeşil alan standardının artırılması Tasarım sürecinde mevcut yeşil alanların korunması Sera gazı salımını sıfırlayacak yeşil kütle standardı getirilmesi Standartlar, teşvikler, sertifika gibi uygulamalarla yerleşmenin yeşil değerinin sürekli geliştirilmesi Mevcut dokuda dönüşüm alanlarının en az %40 ının yeşil/yeşil içeren alan olarak düzenlenmesi Kent içindeki flora ve faunanın gelişebilmesi, sera gazının azaltılması ve hava akımının sağlanabilmesi için yeşil ve açık alanlardan bir ağ oluşturulması Yerleşmelerde yerel iklim koşullarına uygun bitki örtüsü kullanılması Yerleşmelerde yerel iklim koşullarına uygun yapı malzemesi kullanılması Mevcut bitki örtüsünün mümkün olduğunca korunması Mevcut orman alanlarının korunması Kent ormanlarının sayısının artırılması Hakim rüzgar yönüne göre bitki seçiminin yapılması Yönlere bağlı iklimsel özelliklere uygun bitkilendirmenin yapılması

5 Enerji Etkin Kent Planlamaya İlişkin İlkeler Stratejiler Yöntemler SK AK AA AK1 AK2 AK3 SK1 AA1 Arazi kullanım durumları ile topoğrafik yapı arasında uyumun sağlanması Doğal kaynak envanterlerinin oluşturulması, değerlerin mekânsal planlamada altlık olarak kullanılması Tarım alanlarının korunması ve geliştirilmesi Üst ölçekli kararlarda iklimsel özelliklere göre yer seçiminin doğru yapılması Isı adası etkisinin azaltılması Araziden kaynaklanan altyapı ve üstyapı sorunlarının minimize edilmesi Suyun verimli kullanımını sağlayan sistemlerin kullanılması Su kaynaklarının verimli kullanımına ve yönetimine yönelik yasal önlemlerin alınması ve su yönetimi yasasının uygulamaya konması Su tüketiminin azaltılması Su kaynaklarının kirletilmeden kullanılması Atık sistemleri ve geri dönüşüm için yerel yönetimlere teşvik verilmesi Atık yönetiminde kamu denetiminin artırılması Atıkların yerinde ayrıştırılması, geri kazanım teknolojilerinin kullanımı Enerji Etkin Yapı Tasarımına İlişkin Yöntemler Yapının topoğrafyaya uygun yapılması Doğal topografyanın korunması Doğa ile uyumlu tasarım yapılması Yerleşim yoğunluğuna uygun arazi seçilmesi Mevcut doğal kaynakların korunması Doğal kaynak envanterinin yapı tasarımında altlık olarak kullanılması ve entegre edilmesi Verimli toprakların korunması Tarım topraklarının amaç dışı kullanımının önlenmesi, iskana açılmaması Yanlış kullanım sonucu yitirilen tarım topraklarının iyileştirilmesi ve tekrar tarıma kazandırılması Yapı alanlarının iklimsel verilere göre oluşturulması Yapı alanlarının etkin kullanılması Mevcut ağaç örtüsünün korunması Ağaçlandırılacak alanların artırılması Dikilecek ağaçların yerinin doğru seçilmesi Yapıların yakın çevresinde dikilecek bitkilerin uygun biçimde konumlandırılması Yerleşim yeri iklimini iyileştirmeye yönelik yeşil alan çalışmalarının yapılması Yeşil duvar sistemlerinin uygulanması Yeşil çatı sistemlerinin uygulanması Altyapı ve üst yapı sorunlarının çok iyi belirlenmesi Altyapı ve üstyapı çalışmaları gerçekleştiren yerel kurumlar arasında eşzamanlı, karşılıklı ve güvenilir bilgi paylaşımının sağlanması Altyapı ve üstyapı yatırımları için kaynak yaratılması Malzeme, güvenlik, konumlandırma ve kazı standartlarının belirlenmesi Planlama ve bakım-onarım çalışmalarının eşgüdüm içinde yürütülmesi Yapı inşaat alanında yer alan verimli toprakların yeşil alanların içlerine taşınarak değerlendirilmesi Suyu verimli kullanan tesisat ve ekipman kullanılması Atık su ve gri su arıtma tesisinin kurulması Yağmur suyu toplama ve depolama sistemlerinin kullanılması Su kaynaklarının kullanımının planlanması Toplumun her seviyesinde farkındalığın ve bilinçlendirme çalışmalarının artırılması Yapılarda su korunumuna yönelik standartlara uyulması Suyun etkin ve verimli kullanımının sağlanması Suyu verimli kullanan, az bakım gerektiren çevre düzenlemesi yapılması Peyzaj tasarımında az su ve bakım isteyen bitkilerin seçilmesi Kuraklığa dayanıklı bitki örtüsüne sahip alanların artırılması Atık suların arıtılarak yeniden kullanılması Yağmur sularının toplanarak uygun alanlarda yeniden kullanılması Gri suyun arıtılarak tekrar kullanılması Su kaynaklarının kirletilmemesi için kanalizasyon sistemlerinin yenilenmesi Kanalizasyon ve depone alanlarından kaynaklanan kirletici etmenlerin gerekli teknolojilerinin kullanılarak kontrol altına alınması Zehirli tarım ilaçlarının kullanımının azaltılması Yerel yönetimler, halk ve özel kuruluşlar arasındaki işbirliğin artırılması Halkın atık konusundaki farkındalığını artıracak eğitim programlarının uygulanması ve bu eğitimlerin davranışa dönüştürülmesi Atıkların toplanması, taşınması, yok edilmesi süreçlerini üstlenen belediyeler ve yetkili kamu kurum ve kuruluşları ile halk arasındaki iletişimin sağlanması Depozito sisteminin yerel yönetimler tarafından uygulanması Kaynak kaybı ve atık oluşumunu önlemeye yönelik malzeme yönetim planının geliştirilmesi Atık ve geri dönüşüm ile ilgili tesislerin ilgili planlarda yerlerinin belirlenmesi Atıkların habitat ve topoğrafik yapıyı bozmadan atılması Atıkların toprak ve su kirliliğine neden olmadan atılması Atık yönetimi ve geri dönüşüm konusunda bilinçlendirmenin artırılması Geri dönüştürülebilen ve tekrar kullanılabilen yapı malzemelerinin kullanılması Kendini çabuk yenileyen yapı malzemelerinin kullanılması Yeniden kullanılabilecek malzemelerin ayrıştırılması, depolanması ve sınıflandırılması

6 Yücel Yıldırım, H. Handan, Gültekin, Arzuhan Burcu and Tanrıvermiş, Harun 3. Dünyada Enerji Etkin Yapı Tasarımının Çok Katlı Konutlar Üzerine Etkilerinin İncelenmesi Enerjinin etkin kullanılmasının önemi her ülkede farklı olarak algılanmış, bu bağlamda farklı çözüm ve öneriler geliştirilmiştir. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) enerji verimliliğinin önemini ilk fark eden ülkelerden biri olmuş, petrol krizinin yaşandığı 1970 li yıllardan itibaren enerji verimliliği üzerine çalışmalarını artan bir ivme ile sürdürmüştür. ABD de yürütülen enerji verimliliği çalışmaları sonucunda; yılları arasında çevrenin korunmasına büyük katkılar sağlaması, elektrikli eşyaların verimlerinin iyileştirilmesi ve ilave santraller kurulmasının önlenmesi gibi kazanımlar elde edilmiştir. Ayrıca, ABD elde edilen bu kazanımları yeterli görmemiş, enerji verimliliğinin; bakir ve düşük maliyetli bir enerji kaynağı olması, enerji arz güvenliğini artırması, halihazırda belirsizliğin hakim olduğu karbon politikalarında ileride karşılaşılabilecek riskleri azaltması gibi nedenlerle 2008 yılında Vision 2025 isimli bir ulusal eylem planı hazırlamıştır. [16]. Avrupa Birliği (AB) ülkeleri de, 1970 li yılların başından itibaren petrol bağımlılığını azaltmak, arz güvenliğini arttırmak, enerji maliyetlerini düşürerek rekabeti desteklemek, işsizliği azaltmak, çevreyi korumak ve sera gazlarını azaltmak amacıyla çalışmalara başlamıştır [16]. AB komisyonu 2007 yılında yapmış olduğu dolaylı vergilendirme çalışması ile Enerji Vergi Direktifini gözden geçirmiş, teşvik edici bir enerji vergi sistemi oluşturmaya çalışmış, enerji verimliliği yüksek sertifikalı cihaz ve ekipmanların üretimlerini artırmaya yönelik vergi indirimleri ve diğer teşviklerin ne derece faydalı olacağını incelemiştir [17]. Ayrıca AB, enerji tasarrufu üzerine; Binaların Enerji Performansı Direktifi [18], Enerji Ürünleri ve Elektrik Vergilendirme Esasları Direktifi [19], Elektrikli Fırınların, Klima ve Cihazlarının ve Buzdolaplarının Markalanması Direktifi [20], Energy Star Etiketi Düzenlemesi [21], Eko- Tasarım Gerekliliğini İçeren Direktif [22], Enerjinin Son Kullanımı ve Enerji Hizmetleri Direktifi [23] düzenlemelerini yapmıştır [17] lerdeki petrol krizinden olumsuz etkilenen Japonya da da 1999 yılında Enerji Tasarrufu Kanunu [24] yenilenmiştir. Enerji verimliliği çalışmaları vergi teşviki, uzun geri ödemeli krediler gibi çeşitli finansal modellerle devlet tarafından desteklenen Japonya da, sanayi kuruluşları ve halk çalışmalara gönüllü olarak destek vermekte, kent yönetimleri de kendi sınırları içinde zaman zaman çeşitli verimlilik programları uygulamaktadır [25, 26]. Dünyada enerji tüketiminde oldukça büyük bir paya sahip olan yapıların tasarım ve uygulama sürecinde, yasal düzenlemeler ve Tablo 2 de sunulan yöntemler birlikte değerlendirildiği zaman enerjinin etkin kullanılması mümkün olacaktır. Dünyada azalan enerji kaynakları ve artan çevresel sorunlar nedeniyle, enerji etkin çok katlı yapı tasarımı ve uygulamaları artmakta, ilk yatırım maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle daha çok ofis binası uygulamalarına rastlanmaktadır. Bu bildiride, literatürde yapılan araştırma sonucunda bulunan çok katlı konut örneklerinin, enerji etkin yapı tasarımına ilişkin yöntemlere göre inşa edilip edilmediği ve yöntemlerin tam olarak uygulanıp uygulanmadığı incelenmiştir. ABD deki Visionaire binası, Solaire binası ve Helena binası, Kanada daki Telus Garden Binası, Birleşik Arap Emirliklerindeki Burj Mohammed Bin Rashid Tower, Singapur daki Sky binası enerji etkin çok katlı konut örneklerinden birkaçıdır. Bu örnekler Tablo 2 de sunulan enerji etkin yapı tasarımına ilişkin yöntemler çerçevesinde, Tablo 3 te irdelenmiştir.

7 Yücel Yıldırım, H. Handan, Gültekin, Arzuhan Burcu and Tanrıvermiş, Harun Tablo 3. Enerji Etkin Yapı Tasarımı Yaklaşımına Göre İnşa Edilen Çok Katlı Lüks Konut Örneklerinin İncelenmesi Çok Katlı Yapılar Visionaire Binası [5, 27, 28, 29] Ülke: New York, ABD Proje tarihi: Bina Yüksekliği: 109,73 metre Kat Sayısı: 35 Kullanım Şekli: Konut Enerji Etkin yapı Tasarımı Yaklaşımı LEED Platin sertifikasına sahiptir. Binanın doğu ve batı cephelerine uygulanan özel üretim BIPV paneller (güneş pilleri) ile elektrik üretilmektedir. Binada yağmur suyu depolama sistemi bulunmaktadır. Çatıda toplanan yağmur suyu yeşil alanların sulanmasında kullanılmaktadır. Binanın elektrik yükünün yaklaşık %35 i yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanmaktadır. Binanın inşasında kullanılan malzemeler 800 km lik alan içerisinden ve geri dönüşümlü kaynaklardan temin edilmiştir. İç mekânlarda bambu gibi kendini yenileyen yapı malzemeleri kullanılmıştır Yeşil çatı uygulamasıyla ısı adası etkisinin azaltılmasına katkı sağlanmaktadır. Binada geri dönüşümlü ve uzun dönem kullanılabilen yapı malzemeleri seçilerek kaynakların verimli kullanılması sağlanmıştır. Binanın yapımında kullanılan malzemeler yakın çevreden temin edilerek ekonomik sürdürülebilir tasarıma katkıda bulunulmuştur. Binanın inşasında zehirli madde içermeyen yapı malzemeleri kullanılmıştır. Yalıtımlı cam kullanılmıştır. Tabandan tavana uzanan camlar sayesinde doğal ışıktan daha fazla faydalanılmaktadır. Atıksu arıtım sistemi olan binada arıtılan su yine bina içerisinde kullanılmaktadır. Hava filtreleme sistemi ile bina içine temiz hava girişi sağlanmaktadır. Binaların ısıtma ve soğutma sistemleri binanın elektrik taleplerini önemli ölçüde azaltmak için doğal gazla çalışmaktadır. Solaire Binası [5, 30, 31, 32, 33] Helena Binası [5, 34, 35, 36, 37, 38] Ülke: New York, ABD Proje tarihi: Bina Yüksekliği: 85,29 metre Kat Sayısı: 27 Kullanım Şekli: Konut Ülke: New York, ABD Proje tarihi: Bina Yüksekliği: 122,2 metre Kat Sayısı: 37 Kullanım Şekli: Konut LEED Altın sertifikasına sahiptir. Yağmur suyunun yaklaşık % 70'ini muhafaza edecek şekilde tasarlanan yeşil çatı uygulaması ile kentsel ısı adası etkisi azaltılmaktadır. Yağmur suyu çatılarda toplanmakta toplanan yağmur suyu yeşil alanların sulanmasında kullanılmaktadır. Bitki örtüsü tarafından emilmeyen fazla su gri su ile birlikte sarnıçta toplanmakta, arıtılarak yeşil çatı ve yakında bulunan park alanlarının sulanmasında kullanılmaktadır. Binanın atık suları geri dönüştürülmektedir. Güneş pilleri ile yapının enerji ihtiyacı karşılanmaktadır. Elektrik ihtiyacının güneş pilleri ile temin edilmesi enerji tüketim maliyetini azaltmaktadır. Binanın inşasında kullanılan malzemelerin üçte ikisi yakın çevreden temin edilmiştir. Yapım süresince ortaya çıkan atık malzemelerin % 93 ü geri dönüştürülmüştür. Geri dönüşümlü yapı malzemelerinin seçilmiş olması yapının kaynak etkinliğini arttırmıştır. Vergi indirimi sayesinde inşaat maliyetleri azalmış, vergi indirimi yatırımcıyı daha fazla enerji etkin bina yapımı için teşvik etmiştir. LEED Altın sertifikasına sahiptir. Yeşil çatı uygulaması ile ısı adası etkisinin azaltılmasına katkı sağlanmaktadır. Yağmur suyu toplanıp uygun alanlarda yeniden kullanılmaktadır. Güneş pilleri ile elektrik üretilmektedir. Yapı malzemelerinin % 20 si, 800 km lik alan içerisinden temin edilerek yerel malzeme kullanımı desteklenmiştir. Yüksek performanslı cephe elemanları ile iç mekânlarda güneşin zararlı etkisi azaltılmaktadır. Binanın inşasında kullanılan yapı malzemeleri geri dönüşümlü ve yerel kaynaklardan elde edilerek enerji ve kaynak etkinliği sağlanmış, maliyet düşürülmüş, çevre kirliliği azaltılmıştır. Binanın enerji ihtiyacının rüzgar, güneş gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilmesi enerji tüketimini en aza indirmektedir. Yüksek performanslı çift cam uygulaması ile ultraviyole ışınlarının mobilyalar üzerindeki zararlı etkisi azaltılmıştır. Dış cephede kullanılan cam destekli beton ile doğal ışıktan daha fazla faydalanılmaktadır. Pencere havalandırma menfezleri ile pencere açmadan oda havalandırma imkanı sağlanmıştır. Islak mekanlar, mutfak dolapları ve kapılar kolay yenilenebilir ve geri dönüştürülebilir zehirli madde içermeyen buğday saplarından oluşturulmuş panellerden yapılmış, böylece atıkların azaltılmasına katkı sağlanmıştır. Enerji tasarruflu şalter kullanılmıştır. Siyah su arıtım tesisi ile elde edilen atık su, binaların ¾ ünün tuvaletlerinde, havalandırma ve iklimlendirme (HVAC) sistemlerinde, soğutma kulelerinde ve bahçe sulamasında yeniden kullanılmış, suyun verimli kullanımı sağlanmıştır. Enerji tüketimini azaltmak için Energy Star işaretli cihazlar kullanılmıştır.

8 Çok Katlı Yapılar Telus Garden [39, 40, 41, 42] Ülke: Vancouver BC, Kanada Proje tarihi: Bina Yüksekliği: 167 metre, 88 metre Kat Sayısı: 53 (Rezidans), 24 (Ofis) Kullanım Şekli: Ofis, Rezidans, Ticaret Enerji Etkin yapı Tasarımı Yaklaşımı Ofis binası LEED Platin sertifikasına sahiptir, rezidans LEED Altın sertifikasına sahiptir. Çatıya konmuş olan yaklaşık 300 adet güneş paneli ile bir yılda kwh enerji üretilmektedir. Yeşil çatı uygulaması ile ısı adası etkisinin azaltılmasına katkı sağlanmaktadır. Enerji verimli harekete duyarlı aydınlatma sistemi sayesinde enerji tüketimi azalmaktadır. Binada enerji verimli aydınlatma, ısıtma, soğutma, yangın alarmları ve güvenlik gibi tüm sistemleri kontrol eden tam entegre ve akıllı bina sistemi bulunmaktadır. Bu sistem sayesinde geri dönüştürülmüş hava yerine temiz hava kullanılmaktadır. Yağmur suyu toplanıp, uygun alanlarda yeniden kullanılmaktadır. Bölge enerji sistemine dahil olan binada içerideki ısıyı havanın ve suyun ısınmasına dönüştüren sistem bulunmakta, bu sayede yılda yaklaşık 1 milyon kilo CO2 gazı salımı önlenmektedir. SkyTrain'in yakınında yer aldığı için binada elektrikli araç şarj istasyonu ve bisiklet tesisleri bulunmaktadır. Ofis binalarının finansmanında yeşil ipotek tahvili kullanılmıştır. Burj Mohammed Bin Rashid Tower [43, 44, 45] Ülke: Abu Dabi, Birleşik Arap Emirlikleri Proje tarihi: Bina Yüksekliği: 381,2 metre Kat Sayısı: 88 Kullanım Şekli: Konut Havalandırmalı üç cidarlı cephe sistemi uygulaması ile enerji verimliliği artırılmıştır. Minumum düzeyde bakım gerektiren yansıtıcılığı yüksek cephe kaplaması ile ısı adası etkisi azaltılmış, iç mekanlarda uygun konfor koşulları oluşturulmuştur. Güneş toplayıcıları ile enerji verimliliği artırılmıştır. İç mekanda ısıl ve görsel konforu sağlamak için cephede gölgeleme elemanları kullanılmıştır. Kuleler güneşlenme etkisini azaltacak şekilde yönlendirilmiştir. Kule çatıları ilave güneş panelleri monte edilecek şekilde tasarlanmıştır. Bölge enerji merkezinden enerji sağlandığı için açılabilen pencereler ile doğal havalandırma yapılması desteklenmiştir. Su tasarrufu için yüksek verimli su armatürleri kullanılmıştır. Bahçe sulamasını azaltmak ve su tasarrufu için yerel iklimde yetişen bitki türleri yetiştirilmiştir. Binanın inşasında ithal edilen malzeme taşıma maliyetini azaltmak için yerel malzemeler kullanılmıştır. Sky [46, 47, 48] Ülke: Soo Khian Chan, Singapur Proje tarihi: Bina Yüksekliği: 142 metre Kat Sayısı: 43 (5 kule) Kullanım Şekli: Konut BCA Green Mark Platin sertifikasına sahiptir. Yağmur suyu toplanmaktadır. Damlama sulama sistemi ile sulama yapılmaktadır. Yağmur suyunun herhangi bir işleme tabi tutulmadan direk olarak yönlendirildiği ve üzerinde doğal ve yabancı yurtlu bitkilerin yetiştirilebildiği sığ çukur alanlar yağmur bahçesi veya diğer bir deyişle biyolojik tutma alanları (bioretention) sistemi bulunmaktadır [49]. Bu alanlarda toplanan su, bahçe sulamasında kullanılmaktadır. Çatılara konan güneş panelleri ile enerji üretilmekte, üretilen enerji ile ortak mekanların aydınlatılması ve asansörlerin çalıştırılması için kullanılmaktadır. Yüksek performanslı çift cam uygulaması ile ısı kaybı azaltılmaktadır. Su verimli cihazlar kullanılmaktadır. Ortak mekanlarda ve merdiven boşluklarında enerji tüketimini azaltmak için harekete duyarlı sensörler kullanılmıştır. Asansörler değişken voltaj, frekans ayarlayıcı ve uyku modu ile donatıldığı için asansör işletim maliyeti azalmıştır. Atıklar çöp şutunda toplanmaktadır.

9 Enerji etkin yapı tasarımı yaklaşımı kapsamında dünyadan çok katlı konut örnekleri hakkında literatürde yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. Tablo 3 te yer alan konut örnekleri, elde edilen kısıtlı bilgiler ışığında incelenmiştir. İnceleme önerilen kavramsal çerçevede yer alan yöntemlerin çok katlı konut örneklerinde kısmen uygulandığı tespit edilmiştir. İncelenen örneklerde; yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanılması, yağmur suyu toplama ve arıtma sistemlerinin uygulanması, arıtılan suların uygun alanlarda tekrar kullanılması, ısı adası etkisini azaltmak için yeşil çatı sistemlerinin uygulanması, su tasarrufu için yüksek verimli cihazların kullanılması, yerel ve geri dönüşümlü malzemelerin kullanılması, enerji tüketimini azaltmak için doğal aydınlatma ve havalandırmadan faydalanılması, ısı kaybını azaltmak için yüksek performanslı cephe ve cam sistemlerinin uygulanması gibi yöntemlerin ön plana çıktığı gözlenmiştir. İnşa edilen yapıların konumu, yapı yönü, topoğrafyaya uyumlu olup olmadığı, doğal kaynakların korunup korunmadığı, gibi bilgilere ulaşılamamıştır. 4. Sonuç ve Öneriler Dünya nüfusunun büyük bir kısmının kentlerde yaşadığı günümüzde, artan enerji ihtiyacının tamamını bugünün şartlarında ve teknolojisinde yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılamak oldukça pahalı bir yöntemdir. Bu nedenle artan enerji ihtiyacını karşılamak için daha ucuz bir uygulama olan, mevcut enerjinin etkin ve verimli kullanılması gerekmektedir. Bu çalışma kapsamında önerilen kavramsal çerçeve enerji etkin yapı tasarımına ilişkin rehber bir çerçeve olarak benimsenebilir ve bu çerçeve farklı disiplinler için bir rehber teşkil edebilir. Enerji etkin yapı tasarımında, enerji performansını artıran sistemlerin ve çalışmaların uygulanması ilk yatırım maliyetlerini artırmasına rağmen, yapı ömrü boyunca gereken işletme ve bakım maliyetleri bu sistemlerin uygulama maliyetlerinden 5-10 katı daha fazla olabilmektedir [50]. Bu nedenle, artan enerji ihtiyacının karşılanması için yenilenebilir enerji kaynakları kullanımı ile enerjinin etkin kullanımı bir devlet politikası olarak benimsenmeli, halk bu konuda bilinçlendirilmelidir. Enerjinin etkin kullanılması hususunda bilinç arttıkça daha seçici olunacak, daha az enerjinin tüketileceği, işletme ve bakım için daha az paranın ödeneceği yatırımlar değerlendirmeye alınacaktır. Ekonomik kalkınma ve sosyal refahın daha fazla enerji tüketimine neden olduğu günümüzde, enerjinin etkin kullanılmasına yönelik hazırlanan kanun ve yönetmeliklerin uygulanması ile enerji sarfiyatının azaltılması, çevrenin korunması ve enerji maliyetinin ekonominin üzerindeki yükünün hafifletilmesi sağlanacaktır. Enerji, üretim maliyetlerini en çok etkileyen unsurlardan biri olduğundan, enerji verimliliğini artırmak için, aynı miktarda çıktıyı daha az enerji üretebilen teknolojileri kullanarak elde etmek maliyetlerin düşmesine neden olacaktır. Bu durum, ülkelerin rekabet edebilirlik gücünü artıracaktır. Ayrıca, enerjinin etkin kullanılmasıyla enerji tüketimi azalacak ve ülkelerin enerji ihtiyacındaki dışa bağımlılık oranı düşecektir. Kaynaklar [1]. İnternet: Erişim Tarihi: [2]. Yücel Yıldırım, H.H., Gültekin, A.B. ve Tanrıvermiş, H., Evaluation of Energy Efficient Urban Planning Approach, SBE16 İstanbul International Conference on Sustainable Built Environment, Smart Metropoles Proceedings Book, , (2016). [3]. Dikmen, Ç. B., Enerji Etkin Yapı Tasarım Ölçütlerinin Örneklenmesi, Politeknik Dergisi, 14/2: , (2011). [4]. Manioğlu, G., Enerji Etkin Tasarım ve Yenileme Çalışmalarının Örneklerle Değerlendirilmesi, Tesisat Mühendisliği, Sayı 126, 35-47, (2011). [5]. Gültekin, A. B. and Yavaşbatmaz, S., Sustainable Design of Tall Buildings. Journal of the Croation Association of Civil Engineers Gradevinar 65/5: , (2013). [6]. Koç, Y. ve Gültekin, A. B., Yeşil Çatılar ve Türkiye deki Uygulamaları, 5. Ulusal Çatı ve Cephe Sempozyumu, İzmir, (2010). [7]. Gültekin, A. B., Proposal of Solutions within the Context of Sustainable Architectural Design Guidelines, 19. International Congress of BuildingLife: Future of Architecture, Architecture for Future Bursa, (2014). [8]. Yılmaz, O. Ve Hotunluoğlu H., Yenilenebilir Enerjiye Yönelik Teşvikler ve Türkiye, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2/2:74-97, (2015). [9]. Barış, E., Kent Planlaması, Kent Ekosistemi ve Ağaçlar, TMMOB Şehir Plancıları Odası Planlama Dergisi, Ankara, , (2005). [10]. Bashiri, D. H. ve Begeç, H., Enerji Etkin Tasarımın Yüksek Yapılarda İncelenmesi, 2. Ulusal Yapı Kongresi ve Sergisi, Yapı Üretimi, Kullanımı ve Koruma Süreçleri, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi, (2015). [11]. T.C. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü 2012 yılı Faaliyet Raporu, (2013). [12]. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Kentleşme Şurası Mekansal Planlama Sistemi ve Kurumsal Yapılanma Komisyon Raporları, 780, (2009). [13]. Atabay, S., Karasu, M. ve Koca, C., İklim Değişikliği ve Geleceğimiz, Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, İstanbul, (2014). [14]. Zinzade D., Yüksek Yapı Tasarımında Sürdürülebilirlik Boyutunun İrdelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye, 10-12, (2010). (Danışman: Y. Demir). [15]. Ulaşımda Enerji Verimliliğinin Artırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, Ulaştırma Bakanlığı, Resmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı: [16]. 42. Dönem Enerji Çalışma Grubu TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Enerji Verimliliği Raporu, EMO yayınları, Ankara, 27-30, (2012). [17]. Dünyada Binalarda Enerji Verimliliği Stratejileri ve Türkiye de Yapılması Gerekenler, Isı Yalıtımı Planlama Raporu, İzoder Isı Su Ses ve Yangın Yalıtımcıları Derneği, İstanbul, 11, (2010). [18]. İnternet: performance directive.pdf Erişim Tarihi:

10 [19]. İnternet: %20EN.pdf Erişim Tarihi: [20]. İnternet: TXT/PDF/?uri=CELEX:32003L0066&rid=6 Erişim Tarihi: [21]. İnternet: TXT/PDF/?uri=CELEX:52011DC0337&rid=7 Erişim Tarihi: [22]. İnternet: EN/ TXT/?qid= &uri=CELEX:52015SC0143 Erişim Tarihi: [23]. İnternet: TXT/PDF/?uri=CELEX:32006L0032&rid=23 Erişim Tarihi: [24]. İnternet: index.html Erişim Tarihi: [25]. İnternet: Erişim Tarihi: [26]. Kavak, K., Dünyada ve Türkiye de Enerji Verimliliği ve Türk Sanayiinde Enerji Verimliliğinin incelenmesi, DPT-İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü. Uzmanlık Tezi, Ankara, 68-71, (2005). [27]. İnternet: Erişim Tarihi: [28]. İnternet: visionaire-residential-tower/ Erişim Tarihi: [29]. İnternet: Visionaire Erişim Tarihi: [30]. İnternet: thesolaire/ Erişim Tarihi: [31]. İnternet: Erişim Tarihi: [32]. İnternet: download/1308-overview-of-sustainable-designfactors-in-high-rise-buildings.pdf Erişim Tarihi: [33]. İnternet: pview.php?id=464 Erişim Tarihi: [34]. İnternet: pure/ Erişim Tarihi: [35]. İnternet: nyc/thehelena.htm Erişim Tarihi: [36]. İnternet: Erişim Tarihi: [37]. İnternet: pbworks.com/w/page/ /case%20studies Erişim Tarihi: [38]. İnternet: download/1209-sustainable-design-in-high-riseresidential.pdf Erişim Tarihi: [39]. İnternet: telusgarden-office-tower-vancouver/ Erişim Tarihi: [40]. İnternet: news_centre/news_releases/blog/2015/07/24/telusgarden-office-tower-partnership-issues-225-million-ingreen-bonds-to-retire-construction-financing Erişim Tarihi: [41]. İnternet: sustainability-strategy/introducing-telus-garden/ Erişim Tarihi: [42]. İnternet: telusgarden/ Erişim Tarihi: [43]. İnternet: TallBuildings/FeaturedTallBuildingArchive2015/BurjM ohammedbinrashidabudhabi/tabid/7090/language/ en-us/default.aspx Erişim Tarihi: [44]. İnternet: Erişim Tarihi: [45]. İnternet: worldsfour-best-tall-buildings-named/ Erişim Tarihi: [46]. İnternet: skyterrace-dawson Erişim Tarihi: [47]. İnternet: download;jsessionid=487898ebbf130a19ffb5adf A38323F19?doi= &rep=rep1&type=pdf Erişim Tarihi: [48]. İnternet: Erişim Tarihi: [49]. Müftüoğlu, V. ve Perçin,H., Sürdürülebilir Kentsel Yağmur Suyu Yönetimi Kapsamında Yağmur Bahçesi, İnönü University Journal of Art and Design E-ISSN: , 5/11:27-37, (2015). [50]. Çakmanus, İ., Kaş, İ., Künar, A. ve Gülbeden, A., Yüksek Performanslı Sürdürülebilir Binalara İlişkin Bir Değerlendirme Türkiye Mühendislik Haberleri :38-46 (55/2010/3-4).