Risk Altındaki Çocuklara Yaklaşım

Transkript

1 Risk Altındaki Çocuklara Yaklaşım Prof. Dr. Betül Ulukol Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Sosyal Pediatri Bilim Dalı

2 Risk Yüksek riskli gebeliklerin sonucu dünyaya gelenler Özel sağlık gereksinimi olan çocuk ve gençler

3 Yüksek Riskli Gebeler 17 yaşından küçük Sağlık sorunu, fiziksel engeli ya da mental sorunu olan Alkol, uyuşturucu ve sigara tüketen Aile içi şiddetle karşılaşan, eşinden şiddet gören, fiziksel/cinsel istismar öyküsü olan Destek sistemleri ya da destekleyecek bir yakını olmayan Sağlık hizmetine ulaşma sorunu olan Çocukların arasında 2 yaştan daha kısa süre olan Eğitim düzeyi düşük olan Evi, bakım koşulları uygun olmayan

4 Çocuklarda ve gençlerde özel sağlık gereksinimi açısından riskler Biyomedikal riskler Özel bir sağlık sorunu Kronik fiziksel sorunlar Sağlık ve ilgili hizmetler açısından daha fazla gereksinim olması Psikososyal riskler Fakirlik ve eğitim yetersizliği Çocuk istismarı Ailede mental sorunlar ya da ilaç / alkol kullanımı Sosyal hizmet bakımı altında, koruyucu aile yanında yaşayan ya da evlat edinilen çocuklar

5 Yüksek riskli bebekler Preterm bebekler, çoğul gebelikler Düşük doğum ağırlıklı bebekler Yenidoğan döneminde komplikasyon gelişen bebekler Teknolojik destek gereksinimi olan bebekler Erken ölüme neden olabilecek geri dönüşümsüz sorunu olan bebekler Birincil olarak ailedeki sorunlar nedeniyle risk altındaki bebekler

6 SONUÇ Büyüme sorunları Nörosensörial Yetersizlik (Serebral Palsi) Bilişsel fonksiyonlarda yetersizlik Görme sorunları İşitme sorunları Erken ölüm Fakirlik veya ebeveyn yoksulluğu İstenmeyen bebek Aile içi şiddet Eğitim eksikliği

7 % 14,0 12,0 Sorunun boyutu 2002 Türkiye Özürlüler Araştırması % 12,3 8,6 milyon 10,0 8,0 9,7 % 4,1 % 4,6 2,1 milyon 6,0 4,0 2,0 0,0 2,6 2,7 2,6 1,5 1,9 Toplam 0-9 yaş yaş Süregen hasta Özürlü Özürlü: Ortopedik, görme, işitme, dil ve konuşma, zihinsel özürlü

8

9 Sağlığı ve gelişimi etkileyen faktörler Risk faktörleri - Koruyucu faktörler Doğum travması Hastalıklar Annenin beslenmesi Bebeğin-çocuğun beslenmesi Enfeksiyonlar Toxinler Özürlü olmak Uyaranların ve eğitim fırsatlarının yetersizliği Maternal depresyon Şiddet, Mental sorunlu ebeveyn Fakirlik Annenin eğitimi Beslenme Anne sütü Yeterli ve etkili izlem

10 Sorunlara bakış ve çözüm Tıbbi sorunlar modeli Perinatal asfiksi İntrakraniyal kanama Konjenital kalp hastalığı Metabolik hastalıklar Menenjit Malnütrisyon, Entoksikasyon.. Tanı Tedavi

11 Sorunlara bakış ve çözüm Gelişimsel sorunlar modeli Motor, bilişsel ve adaptif gelişimde gerilik İletişimsel bozukluklar Koordinasyon ve algı bozuklukları Otistik spektrum hastalıkları Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu Sosyal-duygusal hastalıklar -.. Gelişimin kapsamlı değerlendirilmesi Standardize görüşmeler Yapılandırılmış gözlemler

12 Sorunlara bakış ve çözüm Biyo-psiko-sosyal model Hastalıklar. Engeller Görme engelli İşitme engelli Motor engelli Bilişsel engelli.. Tanı Tıbbi tedavi Rehabilitasyon ve destek Eğitim desteği Davranış terapisi Aile danışmanlığı

13 Sorunlara bakış ve çözüm İşlevselliğin Uluslararası Sınıflandırılması modeli (WHO 2001) Çoklu sağlık sorunu olan çocuk Myopi + Mevsimsel rinit + egzema Astma + beslenme yetersizliği + işitme sorunu Büyüme geriliği + hiperaktivite + impulsivite Yapı Fonksiyon Aktivite Katılım Msall, Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 2005

14 İşlevselliğin Uluslararası Sınıflandırılması modeli Yapı Fonksiyon Aktivite Katılım Vücudun anatomik parçası Organlar Extremiteler Sistemler Sinir sistemi Dolaşım sistemi Kas iskelet sistemi Gastrointestinal sistem İmmün sistem Endoksin sistem

15 İşlevselliğin Uluslararası Sınıflandırılması modeli Yapı Fonksiyon Sistemlerin fonksiyonları Fizyolojik Psikolojik Aktivite Katılım

16 İşlevselliğin Uluslararası Sınıflandırılması modeli Yapı Fonksiyon Aktivite Beceriler Öğrenme, yürüme, beslenme, iletişim, giyinme, tuvaletini yapma, banyo yapma, oyun oynama, arkadaşlar ve ana-baba ile etkileşim Katılım

17 İşlevselliğin Uluslararası Sınıflandırılması modeli Yapı Fonksiyon Aktivite Toplumsal yaşama katılım Oyun grupları, okul aktiviteleri, ziyaretler, eğlence aktiviteleri, sosyal gruplara katılım Katılım

18 İşlevselliğin Uluslararası Sınıflandırılması modeli Vücut yapısı ve fonksiyonları Aktiviteler Katılım Çevresel Faktörler Kişisel Faktörler Msall, Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 2005

19 İşlevselliğin Uluslararası Sınıflandırılması modeli 4 yaşında, diplejik serebral palsili erkek çocuk Vücut yapısı ve fonksiyonları Pes ekinus Spastik alt ekst. Yürüme bozukluğu Aktiviteler Aletle yürür Yardımsız merdiven çıkamaz Boyamayı ve çizmeyi sever Düzgün cümleler kurar Katılım Kuzenlerine ziyaretten hoşlanır 3 yaşında komşunun çocuğu ile arkadaş Yüzmeye gider Kreşe gider Çevresel Faktörler Kreşi giriş katında Oyun alanı uygun (içdış) Alçak seleli bisikleti var Kişisel Faktörler Azimli Meraklı Olgun mizaçlı

20 Çocuk Sağlığının Gelişimsel Kaleidoskop Modeli POLİTİKA Biyoloji SERVİSLER, HİZMETLER Gelişim süreçleri Ve Sosyal çevre SAĞLIK Fiziksel çevre Ve sosyal yapı Davranış POTANSİYEL Msall, Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 2005

21 Program 1. Değerlendirme 2. Bakımın koordinasyonu ve sevk 3. Olgu izlem planı 4. Kapsamlı izlem

22 Program 1. Değerlendirme 2. Bakımın koordinasyonu ve sevk 3. Olgu izlem planı 4. Kapsamlı izlem Yüksek risk taşıyan olguların belirlenmesi - Sürecin analizi - Çıktıların güncellenmesi

23 İşlevselliğin Ölçümü Gelişimsel pediatrist Psikolog Eğitim uzmanı Çocuk sağlığı anketleri Yaşam kalitesi anketleri Çocuğun fonksiyonel bağımsızlığının ölçümü Engelliliğin değerlendirilmesi anketi Adaptif davranış ölçekleri

24 Program 1. Değerlendirme 2. Bakımın koordinasyonu ve sevk 3. Olgu izlem planı 4. Kapsamlı izlem Olgunun gereksinimelerini karşılayacak ve hizmetin devamlılığını sağlayabilecek merkezin belirlenmesi ve sevki

25 Program 1. Değerlendirme 2. Bakımın koordinasyonu ve sevk 3. Olgu izlem planı 4. Kapsamlı izlem Çocuğun gereksinimlerini gösteren, hizmetlerini tam olarak karşılayabilecek uygun kaynakların entegre kullanımı için planlama yapılması

26 Program 1. Değerlendirme 2. Bakımın koordinasyonu ve sevk 3. Olgu izlem planı 4. Kapsamlı izlem Mevcut sorunların çözümü ve olası sorunların engellemesine yönelik kapsamlı izlem

27 Kapsamlı İzlem Programı Düzenli çocuk sağlığı izlemi Gerekli tedavi ve rehabilitasyonlar Eğitim desteği Sosyal önlemler-destekler-girişimler Sonuçların değerlendirilmesi

28 Ekip Fizyoterapist Konuşma / Uğraş Terapisti Gelişimsel Pediatri Uzmanı/ Çocuk Gelişim Uzmanı Sosyal Çalışmacı Çocuk Nörologu Diyet uzmanı KBB uzmanı Oftalmolog

29 Ekip Fizyoterapist Konuşma / Uğraş Terapisti Gelişimsel Pediatri Uzmanı/ Çocuk Gelişim Uzmanı Sosyal Çalışmacı Çocuk Nörologu Diyet uzmanı KBB uzmanı Oftalmolog

30 TEŞEKKÜRLER