e-devlet, Siber Dünya ve Yazılım Mustafa AFYONLUOĞLU Siber Güvenlik ve e-devlet Uzmanı

Transkript

1 e-devlet, Siber Dünya ve Yazılım Mustafa AFYONLUOĞLU Siber Güvenlik ve e-devlet Uzmanı Yazılım ve Teknoloji Zirvesi 8-9 Aralık 2016 Çukurova Üniversitesi IEEE Çukurova Öğrenci Grubu

2 UZMANLIK ALANLARI Ulusal ve Kurumsal Stratejiler Siber Güvenlik, E-Devlet, e-dönüşüm Stratejik Planlama ve Değişim Yönetimi Bilişim Hukuku Bilgi ve İletişim Teknolojileri İLETİŞİM afyonluoglu [at] gmail.com

3 e-devlet ve Yazılım Dünyası Temel Problemler ve Çözüm Önerileri Siber Güvenlik Siber Güvenlikte Günümüz ve Gelecek Öneriler Sorular

4 Yönetişim Kurumsal Yapı Mevzuat İnsan Kaynağı Teknoloji: Yazlım TeknikAltyapı E-DEVLET SİBER GÜVENLİK

5 E-Devlet ve Yazılım Dünyası

6 Pakistan a 100gr lık bir CD nin satışı ile 18 Milyon TL gelir elde edilmiştir İhracat Hedefi 10 Milyar ABD Doları dır.

7 Toplumlardaki Değişim Sosyo-Ekonomik Değişim Süreci M.Ö (James Watt) 1957 Tarımsal Araçlar Makinalar Internet 7

8 Toplumlardaki Değişim Sosyo-Ekonomik Değişim Süreci M.Ö (James Watt) 1957 Tarımsal Araçlar Tarımsal Ürünler Makinalar Tarm Toplumu Makina & Fabrikalar Endüstri Toplumu Internet Bilgi & Nitelikli İnsan Kaynağı Bilgi Toplumu 8

9 2015 Yılı Fiyatlarıyla (Milyar TL) 6 Yatırım Tasarruf Kamu BİT Yatırımları 5,8 Milyar TL (ASBİS + EKAP) Beklenen ~3.5 Milyar TL (ASBIS + EKAP) 2,672 2,939 4,03 3,906 3, ,735 0,825 0,902 1,247 1,384 1,422 1,26 1,276 1, Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Kamu Bilgi ve İletişim Teknolojileri Yatırımları 2015 Raporu, Sayfa 1, Şekil:1 ASBİS: Araç Tescil ve Sürücü Belgesi İşlemleri EKAP: Elektronik Kamu Alım Platformu BİT: Bilgi ve İletişim Teknolojileri

10 e-sınav Fırsatları artırma 85 Birçok kez sınavın alınabilmesi Maliyet azaltma Matbaa, gözetmen, vb. Zaman kazanımı Sonuçların anında görüntülenmesi Seçim özgürlüğü Sınavların istenilen zaman istenilen yerden alınması Olumsuzluk ihtimalinin azaltılması Hastalık, kopya, vb.

11 Tek Cihazla Tüm İşlemler

12 Ev Taşıma

13 Vatandaş İş Dünyası Sivil Toplum Kuruluşları E-DEVLET Devletin verdiği hizmetlerde araç olarak Bilgi ve İletişim e-hizmet Teknolojilerini e-katılım kullanması Günümüzde Kamu en yoğun kullanılan araç: * Siyasi YAZILIM İrade * Kurumları e-yönetim

14 PROJE ADI Online Araç Tescili E-Adli Sicil Online Şirket Kuruluşu Sağlıkta e-randevu E-ihale (EKAP) Belediyelerde e-vergi Online Dava İşlemleri Kayıtlı e-posta (KEP) e-dava e-ilan Tüketici Portalı Kültür Portalı Yurt Dışına e-ticaret Örnek uygulamalar BAKANLIK İçişleri Bakanlığı Adalet Bakanlığı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Kamu İhale Kurumu Maliye Bakanlığı İçişleri Bakanlığı Ulaştırma Bakanlığı, PTT Adalet Bakanlığı Adalet Bakanlığı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kültür ve Turizm Bakanlığı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı E- Çevre İzni Çevre, Orman ve Şehircilik Bakanlığı

15 (1.El için) 1. Online Araç Tescili (1 Mayıs 2010) 16 Milyon Araç Şasi No ile Araç Tanımlama Hatalı Tescil 14 Sistemden Veri El Araç Kaydı 8 kuruma gidiş mecburiyeti 9 farklı form ibrazı İşlem Süresi: 2-6 gün Yaklaşık Maliyet. 450 TL Memnuniyet: %23 Tekil araç kimlik numarası Elektronik tescil Aracısız işlem imkanı Tüm belge ve bilgiler elektronik ortamda El Araç Kaydı Tek Nokta: Noter Kağıtsız İşlem İşlem Süresi: 5 dakika. Maliyet: 25 TL Memnuniyet: %95 15

16 (1.El için) 1. Online Araç Tescili (1 Mayıs 2010) Tek Noktadan Araç Tescili 16 Milyon Araç Şasi No ile Araç Tanımlama Hatalı Tescil 14 Sistemden Veri Tekil araç kimlik numarası Elektronik tescil Aracısız işlem imkanı Tüm belge ve bilgiler elektronik ortamda El Araç Kaydı El Araç Kaydı 8 kuruma gidiş mecburiyeti NOTER Tek Nokta: Noter 9 farklı form ibrazı Kağıtsız İşlem İşlem Süresi: 2-6 gün İşlem Süresi: 5 dakika. Tek noktadan hızlı araç tescili Yaklaşık Maliyet. 450 TL Maliyet: 25 TL (2 Memnuniyet: El Araç Satış %23 ve Tescili: 01.Mayıs.2010) Memnuniyet: %95 16

17 (1.El için) 1. Online Araç Tescili (1 Mayıs 2010) Araç Tescili Tek Noktadan 16 Milyon Araç Şasi No ile Araç Tanımlama Hatalı Tescil 14 Sistemden Veri Tekil araç kimlik numarası Elektronik tescil Aracısız işlem imkanı Tüm belge ve bilgiler elektronik ortamda El Araç Kaydı El Araç Kaydı NOTER Tek Nokta: Noter 8 kuruma gidiş mecburiyeti Kağıtsız İşlem 9 farklı form ibrazı İşlem Süresi: 5 dakika. İşlem Süresi: 2-6 gün Tek noktadan hızlı araç tescili Maliyet: 25 TL Yaklaşık Maliyet. 450 TL Memnuniyet: %95 (2Memnuniyet: %23 17 El Araç Satış ve Tescili: 01.Mayıs.2010)

18 5. e-ihale (1. Faz: 1.Eylül 2010) (2. Faz: Aralık 2010) (07 Mart 2011: İlk e-ihale) Sisteme bir kez kaydol, istediğin ihaleye teklif at Her bir ihale için; Belge masrafı: TL Teklif hazırlama: TL Belge hazırlama : 1 hafta Şekil şartından kaynaklanan elenmeler Uzun süren ya da yapılamayan tebligatlar Belge hazırlama masrafına son Şekil şartından elenmeye son Elektronik ortamda teklif Elektronik ortamda sonuç ilanı Anında tebligat e-sözleşme Kamu ihalelerine güvenin tesisi işletme yararlanacak 18

19 5. e-ihale (1. Faz: 1.Eylül 2010) (2. Faz: Aralık 2010) (07 Mart 2011: İlk e-ihale) Sisteme bir kez kaydol, istediğin ihaleye teklif at Her bir ihale için; Belge masrafı: tedarikçi TL Teklif hazırlama: TL Belge hazırlama : 1 hafta Şekil şartından kaynaklanan elenmeler Uzun süren ya da Tüm yapılamayan işlemler elektronik tebligatlar ortamda Belge hazırlama masrafına e-teklif son Şekil şartından elenmeye son Elektronik ortamda teklif Elektronik ortamda sonuç ilanı Anında tebligat e-sözleşme Değerlendirme Kamu ihalelerine güvenin tesisi e-tebligat ( ) işletme e-sözleşme yararlanacak 19

20 5. e-ihale (1. Faz: 1.Eylül 2010) (2. Faz: Aralık 2010) (07 Mart 2011: İlk e-ihale) Sisteme bir kez kaydol, istediğin ihaleye teklif at Her bir ihale için; Belge masrafı: tedarikçi TL Teklif hazırlama: TL Belge hazırlama : 1 hafta Şekil şartından kaynaklanan elenmeler Uzun süren ya da Tüm yapılamayan işlemler elektronik tebligatlar ortamda Belge hazırlama masrafına e-teklif son Şekil şartından elenmeye son Elektronik ortamda teklif Elektronik ortamda sonuç ilanı Anında tebligat e-sözleşme Değerlendirme Kamu ihalelerine güvenin tesisi e-tebligat ( ) işletme e-sözleşme yararlanacak 20

21 Yaratıcı Örnekler

24 AÇIK VERİ: Açık Veri Nedir? Herhangi bir telif hakkı, patent ya da diğer kontrol mekanizmalarına tabi olmaksızın herkes tarafından ücretsiz ve özgürce (hukuki, finansal, teknik engel olmaksızın) erişilebilen ve kullanılan veri Open Knowledge Foundation Erişilebilir ve Kısıtsız Kullanılabilir Tekrar Kullanılabilir ve Dağıtılabilir Global Katılım

25 Açık Veri: Temel Şartlar Ücretsiz / Kısıtsız Her Zaman Erişim Her Yerden Erişim Küresel Katılım İnsan Tarafından Anlaşılabilir Makine Tarafından Okunabilir Standartlar (Kullanıma Uygun Format)

26 Örneklerle Açık Veri Yerel Yönetimlerde Toplu Taşım Konum Bilgisinin Açılması

27 Örneklerle Açık Veri Yerel Yönetimlerde Toplu Taşım Konum Bilgisinin Açılması 1 Saat 2 Gün 1 Hafta Google Maps Street View Windows Uygulaması 1 Ay 1,5 Ay Gömülü Uygulamalar Mobil Uygulama

28 Bazı Problemler ve Çözüm Önerileri

29 YAZILIM VE E-DÖNÜŞÜM Köy Evi ve Plaza Arasındaki Fark

30 Genellikle gördüklerimiz, görmediklerimizin çok azıdır! e-devlet Uygulamaları teknoloji Sistemin Kullanım Kolaylığı Sahiplenme ve Personel Eğitimi süreç insan mevzuat Yasal Düzenlemeler

31 Genellikle gördüklerimiz, görmediklerimizin çok azıdır! e-devlet Uygulamaları teknoloji Sistemin Kullanım Kolaylığı Sahiplenme ve Personel Eğitimi süreç insan mevzuat Yasal Düzenlemeler

32 HATALI PLANLAMA YAZILIM PROJELERİ

33 HATALI PLANLAMA DONANIM PROJELERİ

34 GELECEĞE DÖNÜK YAZILIM GELİŞTİRME Her Yazılım Bir Bebektir. Zamanla Olgunlaşır ve İçeriğini Devreder. Veri Aktarımı

35 GELECEĞE DÖNÜK YAZILIM GELİŞTİRME Uygulamalar Zaman İçerisinde Olgunlaşmadığında...

36 Siber Güvenlik

37

38

39

40 Şubat 2016: Avrupa Birliği ile siber savunma işbirliği konusunda Teknik Düzenleme imzalandı. Temmuz 2016: Kara, Hava, Deniz ve Uzay2dan sonra 5. operasyonel alanıdır. Aralık 2016: Siber savunma, NATO'nun toplu savunma alanındaki temel görevlerinden biridir. Uluslararası hukuk siber alanda da uygulanmalıdır. NATO, siber eğitim ve tatbikat yeteneklerini geliştirecektir.

41 Siber Güvenlik: Günümüz ve Gelecek

42 Dünyada Siber Saldırılar KA: Sağlık 04 Ekim 2016 J&J: Diyabetik İnsülin pompalarına Saldırı KA: Bankacılık 22 Ekim 2015 Hindistan bankalarının 3.3 milyon banka kartı bilgisi çalındı Global: İnternet 15 Ekim 2016 IoT: Mirai BotNET Dyn DNS Sağlayıcına 10 Tbps DDoS saldırı ile Hizmet Kesintisi Ulusal 23 Ekim Milyon IoT ile ABD internetinin %78 i kesildi. 7 Milyar $ zarar Otonom Sistemler KA: Sağlık 24 Ekim 2016 İngiltere: Motorlu Araçlar Siber Güvenlik Rehberi yayınlandı 03 Kasım 2016 İngiltere Ulusal Sağlık Sistemi zararlı yazılım sebebiyle kapandı Ulusal 15 Kasım 2016 Ön yüklemeli telefon verileri Çin e gönderiyor KA: Ulaşım 28 Kasım 2016 San Francisco Belediye Metrosuna Saldırı: Günceler Ücretsiz Hizmet KA: İletişim 28 Kasım 2016 Alma Telekom Yönlendiriciye Siber Atak Terörizm 30 Kasım 2016 Europol den Terör gruplarına ait 54 dosya sızdı Ulusal 07 Aralık 2016 Kuzey Kore İşletim Sistemi «Red Star» uzaktan saldırıyla ele geçirildi 10 Ekim 2016 Almanya Nükleer Santrallerine Siber Saldırı KA: Enerji 22 Ekim 2016 Singapur Telekom Starhub DDoS saldırısına uğradı KA: İletişim KA: Kritik Altyapı EKS: Endüstriyel Kontrol Sisten IoT: Internet of Things ( IoT: $ - DarkWeb) 01 Kasım 2016 Schneider Electrics EKS Panel Saldırıları KA: Endüstri 09 Kasım 2016 Finlandiya da merkezi ısıtma sistemi DDoS saldırısı ile kapandı Genel Himet 25 Kasım 2016 Avrupa Komisyonu sunucularına yüksek DDoS Saldırısı Kurumsal 28 Kasım İngiltere Ulusal Piyango Kullanıcı Hesabı çalındı Kamu 3 Aralık Milyon Android yüklemesi AirDroid üzerinden saldırıya uğradı Mobil 04 Aralık 2016 Visa kartlar 06 saniyede kırılıyor KA: Finans

43 Ülkemizde Siber Saldırılar Aralık 2015: ODTU nictr DNS DDoS Saldırısı (602 Gbps) Bazı Bankalar Bazı kamu Kurumları.tr Alan Adına Sahip Siteler

44 Ağ, Bluetooth, Kablosuz Cihaz (klavye, fare) Bağlantısı olmayan Bilgisayarınızdaki Siber Saldırı Kaynakları Bilgisayar Mikrofonu Bilgisayar Kamerası USB den yayılan elektromanyetik dalgalar Sıcaklık Sabit Disk Gürültüsü Fan Gürültüsü Monitör