Küresel Kriz ve. Bekir Sıtkı ŞAFAK Sermaye Piyasası Kurulu

Transkript

1 Küresel Kriz ve Sermaye Piyasaları Bekir Sıtkı ŞAFAK Sermaye Piyasası Kurulu

2 Sunum Akışı Küresel Krizin Oluşumu Kriz Neden Önlenemedi? Krize Karşı Tepkiler Düzenleyiciler Açısından Yapılması Gerekenler Türkiye deki Durum SPK Ne Yapmalı ve Ne Yapacak

3 Küresel Krizin Oluşumu ların sonundan itibaren Küresel Dengesizlik Doğu dan Batı ya olan ihracattaki artış 1997 ile 2003 arasında ABD nin ithalat fiyatları %5,9 düşmüştü Sonuç: Dönemsel Deflasyon Doğu nun Batı nın devlet tahvillerine yatırım yapması Sonuç: Reel Faiz Oranlarında Düşüş ABD dışındaki ülkelerde sistemik finansal krizler 1997/98 Asya Krizleri, Rusya Krizi, 2001 Türkiye ABD nin cevabı: faiz oranlarını düşürmek, parasal genişleme

4 Küresel Krizin Oluşumu -2 Azalan Faiz Oranları Kredi piyasasında ve borçlanmada patlama Kredi riskinin menkul kıymetleştirilmesinde genişleme Teşvik sistemlerinin yanlış kullanımı Finansal Yaratıcılık Geri ödenmeme riski olan ürünlerin yeniden paketlenerek banka bilançolarında korunması Yeni ürünlerin ortaya çıkması veya patlama yapması CDS lerde2001 den 2007 ye kadar yıllık birleşik büyüme oranı %102, 2008 den sonra hacim 60 trilyon Doları geçmişti Kredi Piyasalarındaki aksama sonucu Subprime Mortgage Krizi bütün dünyaya yayıldı İflas etmesi beklenmeyen bankalar iflas etti Bear Sterns, Lehman Brothers

5 Küresel Krizin Oluşumu -3 Fakat kriz banka krizi olarak kalmadı Bu bankalar ve bu ürünler ile bu bankalarda ve bu ürünlerde pozisyonu olanlar (düzenlenmiş veya düzenlenmemiş) menkul kıymetler piyasalarında işlem görüyordu. Sermaye piyasalarında da ciddi etkilenme oldu

6 Dünya Hisse Piyasaları Milyar $ Americas Asia - Pacific Europe - Africa - Middle East Amerika Asya - Pasifik Avrupa, Afrika, Orta Doğu

7 Türkiye Hisse Piyasası GDP; 594 İMKB Piyasa Kapitilizasyonu; 234 Milyar $

8 Kriz Neden Önlenemedi? İşaretlere Rağmen Sistemik Risk Gözardı Edildi Enron, Worldcom skandalları Dot.com balonu Rusya, Asya vb Krizler Düzenlenmeyen veya Düzenlemeden İstisna Tutulan Alanda Gerçekleşti Hedge Fonlar, OTC Piyasalar vb. Ürünler şeffaf değildi, bilançoda izlenmiyordu ve OTC de işlem görüyordu

9 Krize Tepki -1 Ülkeler Kurtarma Operasyonları Garanti verme ve diğer yükümlülükler Finansal kuruluşlara maddi destek Sonuç: Mali açıkta patlama, ülkelerin borç yükünde artış Ülke Borçlanmalarından Kaynaklanan Kriz?? IMF Finansal kuruluşlara yeni vergi: GDP nin %2-4 arası Finansal İstikrar Katılımı : Bilançodaki yükümlülükler üzerine Finansal İşlemler Vergisi : Normalin üzerindeki ücret ve kazançlar üzerine G-20 de tartışılıyor ABD Çok fazla risk alan bankaların büyüklüğüne bakılmaksızın batışına izin verilmesi Tartışılıyor ama çok fazla eleştiri var

10 Krize Tepki -2 IOSCO Yeni Kurallar Oluşturuldu Sistemik Riskin Azaltılmasına Düzenleyicilerin Rolü konusunda yeni kurallar Hedge fonlar ve kredi derecelendirme kuruluşları nın denetimi konusunda yeni kurallar Menkul kıymetleştirme, OTC türev ürünler, açığa satış, kredi derecelendirme kuruluşları vb. konularda yeni küresel standartlar oluşturmak amacıyla yeni komiteler Sistemik riskin tespiti üzerinde çalışmalar Ülkeler ve uluslararası kuruluşlar ile işbirliği çalışmalarını artırmak Global Çalışmalar FSB, G-20 gibi yeni kurumlar oluşturuldu Küresel alanda standart oluşturan kuruluşlara risk yönetimi standartlarını geliştirmek ve sermaye artırımını sağlamak için kurallarını geliştirme çağrısı yapıldı Ulusal ve uluslararası düzeyde ilişkilerin artırılması istendi

11 Düzenleyiciler Açısından Yapılması Gerekenler Artan Sistemik Risk Ciddi Anlamda Ele Alınmalı İyiler kötülerden ayıklanmalı Yaratıcılık ve risk alma engellenmemelidir Yatırımcıların Korunmasına Daha Fazla Önem Verilmelidir Türev ürünler borsalarda işlem görmelidir Ürünler hakkında daha fazla şeffaflık sağlanmalıdır Yöneticilerin Ücretlendirme Politikaları Gözden Geçirilmelidir Ücretlendirme, kurumların aşırı risk almasına neden olacak şekilde yapılandırılmamalıdır Yöneticilerin ücretlendirme politikaları şeffaflaştırılmalıdır

12 Türkiye de Durum Hisse senedi piyasası dünya ölçeğinin altında Dünya GDP sinin %1 i, Dünya Piyasa Kapitilizasyonunun %0,4 ü Şirket tahvil - bono piyasası hemen hemen hiç yok Vadeli işlemlerde hacmin %95 i tek ürün: Endekse dayalı Dünya endekse dayalı vadeli işlemlerdeki payı %0,26 Ürüne dayalı senet piyasası yok Baskın bankacılık sektörü krediye dayalı büyüme?? KOBİ lerin en büyük sorunu artık finansmana erişim

13 SPK Ne Yapıyor? Düzenlemeleri Yeniledi Esnek, Az prosedür Borçlanma Senetleri VDMK, VTMK, İDMK, İTMK Varantlar Hisse Senetleri 2010 Kira Sertifikaları 2010 Tanıtım Çalışmaları Finansal Tanıtım ve Eğitim Grubu Sanayi Ticaret Odaları, STK larda toplantılar Denetimde proaktif gözetim anlayışı Uluslararası kuruluşlar ve diğer ülke düzenleyicileri ile karşılıklı görüş alışverişi

14 SPK Ne Yapacak? Hisse piyasasını geliştirmek Yatırımcı güvenini artırmak Bankalardan bağımsız, rekabet edebilir kurumsal yatırımcı sektörünü geliştirmek Türev ürünler pazarının geliştirmek Ürüne dayalı senetlerin işlem göreceği piyasanın oluşumuna katkıda bulunmak Aracılık sektörünü ve borsaları yeniden yapılandırmak, rekabet edebilir hale getirmek

15 TEŞEKKÜRLER