71 KIRIKKALE L ORMAN VARLI I

Transkript

1 71 KIRIKKALE L ORMAN VARLI I Normal Orman 5967 Bozuk Orman Toplam Orman Ormans z Genel Alan Mefle Toplam Orman BATMAN L ORMAN VARLI I Normal Orman Bozuk Orman Toplam Orman Ormans z Genel Alan Mefle Toplam Orman

2 73 fiirnak L ORMAN VARLI I Normal Orman Bozuk Orman Toplam Orman Ormans z Genel Alan Mefle Toplam Orman BARTIN L ORMAN VARLI I Normal Orman Bozuk Orman Toplam Orman Ormans z Genel Alan K z lçam 960 Karaçam Sar çam 56 Göknar Sahilçam Kay n Mefle Gürgen Kestane Ç nar 33 Yalanc akasya 63.8 Toplam Orman

3 75 ARDAHAN L ORMAN VARLI I Normal Orman Bozuk Orman Toplam Orman Ormans z Genel Alan Sar çam Mefle Toplam Orman I DIR L ORMAN VARLI I Normal Orman 0 Bozuk Orman 161 Toplam Orman 161 Ormans z Genel Alan Hufl 161 Toplam Orman

4 77 YALOVA L ORMAN VARLI I Normal Orman Bozuk Orman Toplam Orman Ormans z Genel Alan Karaçam Sahilçam 6462 Kay n Mefle Ihlamur 613 Toplam Orman KARABÜK L ORMAN VARLI I Normal Orman Bozuk Orman Toplam Orman Ormans z Genel Alan K z lçam Karaçam Sar çam Göknar Kay n Mefle Gürgen Ç nar Toplam Orman

5 79 K L S L ORMAN VARLI I Normal Orman Bozuk Orman 9861 Toplam Orman Ormans z Genel Alan K z lçam Mefle 4164 Toplam Orman OSMAN YE L ORMAN VARLI I Normal Orman Bozuk Orman Toplam Orman Ormans z Genel Alan K z lçam Karaçam Göknar 6512 Sedir Kay n Mefle Toplam Orman

6 81 DÜZCE L ORMAN VARLI I Normal Orman Bozuk Orman Toplam Orman Ormans z Genel Alan Karaçam Sar çam Göknar 7765 Sahilçam Kay n Mefle Gürgen Ç nar 17.8 Toplam Orman

7 ORMANLIK ALANDAK B YOKÜTLE VE KARBON M KTARI 115

8 ORMANLIK ALANDAK B YOKÜTLE VE KARBON M KTARI Ormanlar m zdaki Odunsu Biyokütle ile Karbon miktarlar n gösteren tablolardaki formüller ve tablo format stanbul Üniversitesi Orman Fakültesi nin Nisan 2002 tarihleri aras ndaki "Orman Amenajman nda Kavramsal Aç l mlar ve Yeni Hedefler" sempozyum kitab n n 196. sayfas 1 Nolu tablo (Prof. Dr. Ünal ASAN, 1995) esas al nm flt r. Ulusal Orman Envanteri kapsam nda ormanl k alanlar m zdaki biyokütle ve karbon miktarlar n n daha entansif kriter ve göstergelere göre hesaplanmas için yeni bir proje bafllat lm fl ve çal flmalar devam etmektedir. Ancak basit bir hesaplama yöntemi sonucu ekte sunulan tablolardaki veriler de, ormanlar n karbon tutma kapasitesinin yüksekli ini ve dolay s yla hava kirlili i ile olumsuz iklim oluflumlar n azaltmada en önemli küresel kaynaklar oldu unu göstermektedir. Bu bafll k alt nda haz rlanan tablolar; 1- Yaprakl ve ne yaprakl ( breli) ormanlar itibariyle ormanlar m zdaki Biyokütle, Karbon birikimi ve Oksijen üretim miktarlar n, 2- Yaprakl ve ne yaprakl ( breli) ormanlar itibariyle 1 hektar ormanl k alan m zdaki ortalama Biyokütle, Karbon birikimi ve oksijen üretim miktarlar n göstermektedir. 116

9 TÜRK YE ORMANLARINDA KARBON B R K M M KTARININ HESAPLANMASI A aç Türü Servet B YOKÜTLE M KTARI (Ton) KARBON M KTARI (Ton) Gruplar m3 Toprak Üstü Toprak Alt Toprak üstü ölü TOPLAM Toplam Biyokütle Orman Toplam Orman (Kök) ve diri örtü içindeki Topra ndaki Ekosistemindeki DGH TÜBK TABK TÜÖDBK TGBK TBKM OTKM TKM Yaprakl DGH x (a) x (c) TÜBK x (e) (TÜBK + TABK) x (g) (TÜBK + TABK +TÜÖDBK) TGBK x (h) TBKM x (j) TBKM + OTKM ne Yaprakl DGH x (b) x (d) TÜBK x (f) (TÜBK + TABK) x (g) (TÜBK + TABK +TÜÖDBK) TGBK x (h) TBKM x (j) TBKM + OTKM Yaprakl ne Yaprakl TOPLAM TÜRK YE ORMANLARINDA OKS JEN ÜRET M M KTARLARININ HESAPLANMASI A aç Türü Y ll k Cari Art m B YOKÜTLE ARTIM M KTARI (Ton) OKS JEN ÜRET M Gruplar m3 (Ton) Toprak Üstü Toprak Alt (Kök) TOPLAM DGHA TÜBKA TABKA TBKA OÜ Yaprakl DGHA x (a) x (c) TÜBKA x (e) (TÜBKA + TABKA) TBKA x (x) ne Yaprakl DGHA x (b) x (d) TÜBKA x (f) (TÜBKA+ TABKA) TBKA x (x) Yaprakl ne Yaprakl TOPLAM Baltal k ormanlar n serveti planlarda ster ölçü birimi ile yer almaktad r. Bu ster birimine tekabül eden toplam miktar n 0,75 katsay s ile çarp lmas yla hesaplanan metreküp miktar her iki tabloda Yaprakl grubuna dahil edilmifltir. KARBON B R K M VE OKS JEN ÜRET M M KTARININ HESAPLANMASINDA KULANILAN KATSAYILAR (a ) = 0.64 Yaprakl lar için daha önce saptanm fl FIRIN KURUSU A IRLI I (Ton) (b ) = 0.47 ne yaprakl lar için daha önce saptanm fl FIRIN KURUSU A IRLI I (Ton) (c ) = 1.25 Dikili gövde hacmine karfl l k olan biyokütleyi, yaprakl türlerde topraküstü biyokütleye çevirme faktörü (Ton) (d ) = 1.20 Dikili gövde hacmine karfl l k olan biyokütleyi, i neyaprakl türlerde topraküstü biyokütleye çevirme faktörü (Ton) (e ) = 0.15 Dikili gövde hacmine karfl l k olan biyokütleyi, yaprakl türlerde toprakalt biyokütleye çevirme faktörü (Ton) (f ) = 0.20 Dikili gövde hacmine karfl l k olan biyokütleyi, i neyaprakl türlerde toprakalt biyokütleye çevirme faktörü (Ton) (g ) = 0.40 Gö üs çap < 8 cm. olan a açlar ile a açç k,çal,süceyrat ve ölü örtüye ait biyokütleye çevirme katsay s (Ton) (h ) = 0.45 Canl cans z biyokütleyi KARBON miktar na dönüfltürme faktörü (1 ton f r n kurusu bitkisel madde içinde 0,45 ton karbon bulunur.) ( j ) = 0.58 Orman topra ndaki karbon miktar na dönüfltürme faktörü (x ) = 1.20 Biyokütle art m n üretilen Oksijen miktar na dönüfltürme faktörü. (Oksijen üretiminin hesab nda kullan l r.) Prof. Dr. Ünal ASAN (1995) 117

10 TÜRK YE ORMANLARINDA B YOKÜTLE-KARBON L fik LER 118

11 TÜRK YE ORMANLARINDA (1 HEKTARDAK ) KARBON B R K M M KTARININ HESAPLANMASI A aç Türü Servet B YOKÜTLE M KTARI (Ton) KARBON M KTARI (Ton) Gruplar m3 Toprak Üstü Toprak Alt Toprak üstü TOPLAM Toplam Biyokütle Orman Toplam Orman (Kök) ölü ve diri örtü içindeki Topra ndaki Ekosistemindeki DGH TÜBK TABK TÜÖDBK TGBK TBKM OTKM TKM Yaprakl DGH x (a) x (c) TÜBK x (e) (TÜBK + TABK) x (g) (TÜBK + TABK +TÜÖDBK) TGBK x (h) TBKM x (j) TBKM + OTKM ne Yaprakl DGH x (b) x (d) TÜBK x (f) (TÜBK + TABK) x (g) (TÜBK + TABK +TÜÖDBK) TGBK x (h) TBKM x (j) TBKM + OTKM Yaprakl ne Yaprakl TOPLAM TÜRK YE ORMANLARINDA (1 HEKTARDAK ) OKS JEN ÜRET M M KTARLARININ HESAPLANMASI A aç Türü Y ll k Cari Art m B YOKÜTLE ARTIM M KTARI (Ton) OKS JEN ÜRET M Gruplar m3 (Ton) Toprak Üstü Toprak Alt (Kök) TOPLAM DGHA TÜBKA TABKA TBKA OÜ Yaprakl DGHA x (a) x (c) TÜBKA x (e) (TÜBKA + TABKA) TBKA x (x) ne Yaprakl DGHA x (b) x (d) TÜBKA x (f) (TÜBKA+ TABKA) TBKA x (x) Yaprakl ne Yaprakl TOPLAM Baltal k ormanlar n serveti planlarda ster ölçü birimi ile yer almaktad r. Bu ster birimine tekabül eden toplam miktar n 0,75 katsay s ile çarp lmas yla hesaplanan metreküp miktar her iki tabloda Yaprakl grubuna dahil edilmifltir. KARBON B R K M VE OKS JEN ÜRET M M KTARININ HESAPLANMASINDA KULANILAN KATSAYILAR (a ) = 0.64 Yaprakl lar için daha önce saptanm fl FIRIN KURUSU A IRLI I (Ton) (b ) = 0.47 ne yaprakl lar için daha önce saptanm fl FIRIN KURUSU A IRLI I (Ton) (c ) = 1.25 Dikili gövde hacmine karfl l k olan biyokütleyi, yaprakl türlerde topraküstü biyokütleye çevirme faktörü (Ton) (d ) = 1.20 Dikili gövde hacmine karfl l k olan biyokütleyi, i neyaprakl türlerde topraküstü biyokütleye çevirme faktörü (Ton) (e ) = 0.15 Dikili gövde hacmine karfl l k olan biyokütleyi, yaprakl türlerde toprakalt biyokütleye çevirme faktörü (Ton) (f ) = 0.20 Dikili gövde hacmine karfl l k olan biyokütleyi, i neyaprakl türlerde toprakalt biyokütleye çevirme faktörü (Ton) (g ) = 0.40 Gö üs çap < 8 cm. olan a açlar ile a açç k,çal,süceyrat ve ölü örtüye ait biyokütleye çevirme katsay s (Ton) (h ) = 0.45 Canl cans z biyokütleyi KARBON miktar na dönüfltürme faktörü (1 ton f r n kurusu bitkisel madde içinde 0,45 ton karbon bulunur.) ( j ) = 0.58 Orman topra ndaki karbon miktar na dönüfltürme faktörü (x ) = 1.20 Biyokütle art m n üretilen Oksijen miktar na dönüfltürme faktörü. (Oksijen üretiminin hesab nda kullan l r.) Prof. Dr. Ünal ASAN (1995) 119

12 VER ML (NORMAL) KORU ORMANLARINDA DE ERLEND RME SONUÇLARI 120

13 VER ML (NORMAL) KORU ORMANLARINDA DE ERLEND RME SONUÇLARI Ormanlar m zdaki Dikili Kabuklu A aç Gövde Hacmi (Servet), y ll k hacim art m ile Servetten kesilerek ç kar lacak a açlar n miktarlar (Eta) aras nda bir etkileflim söz konusudur. Bu has lat parametreleri orman tiplerine, iflletme amaçlar na göre de ifliklik gösterirler. Genelde verimli koru ormanlar m zdan kesilerek ç kar lmas planlanan Y ll k eta miktar, genel servetin %1 i, Y ll k art m miktar ise Genel servetin %2,7 si kadard r. Bu oranlar servete oranla çok düflük görünmektedir. Ancak iyi durumda olmayan ormanlar m z n korunmas ve gelifltirilmesi gerekti i düflünülürse ormanlar m z iyileflene kadar bu faydalanma derecesinin bir müddet daha devam ettirilmesi gerekmektedir. Bu bafll k alt nda haz rlanan tabloda; 1- Normal vas fl orman s n flar itibariyle Toplam servet, y ll k art m ve y ll k genel eta miktarlar, 2- Bir hektar normal ormandaki servet, bu servete göre y ll k art m yüzdesi ve faydalanma yüzdesi miktarlar, 3- Toplam Normal ormanlardaki ortalama y ll k genel eta miktarlar, 4- Sadece a aç kesimi öngörülen ormanlardaki bir hektar birim alandaki ortalama y ll k eta miktarlar ile ilgili de erlendirme sonuçlar gösterilmifltir. 121

14 VER ML KORU ORMANLARINDA DE ERLEND R LME SONUÇLARI Toplam Verimli Eta Verilen Verimli Eta Verilmeyen VER ML Alanlara göre Alanlara göre Alanlar (Ha) KORU Toplam Toplam Y ll k Ortl. Hektarda Toplam Hektarda Y ll k (2 ve 3 Hektarda 1 Kapal (a) Ça (ab) Ça ndaki ORMANLARI Servet Y ll k Cari Genel Eta Ortal. Servet Alan Ortalama Kapal Alanlar) Y ll k Ortalama Alanlar S n f ndaki genç Ç N m3 Art m m3 m3 m3 Ha Genel Eta m3 Ha Gen.Eta m3 Genç Meflcereler meflcl. Art m % si Faydalanma % si TÜM Ormanlarda Odun Üretim Amaçl flletme S n flar nda Di er Amaçl flletme S n flar nda Ayn yafll ve Maktal ormanlarda De iflikyafll ormanlarda breli ormanlarda Yaprakl ormanlarda Saf ormanlarda Kar fl k ormanlarda 122

15 NORMAL KORU ORMANLARINDA, 1 HEKTARDAK ORTALAMA SERVET (HAC M) M KTARLARI 123

16 NORMAL KORU ORMANLARINDA; YILLIK CAR ARTIM VE FAYDALANMA YÜZDELER 124

17 DÜNYA ORMAN VARLI I DÜNYA ORMAN VARLI I 125

18 DÜNYA ORMAN VARLI I GENEL BAKIfi 2000 Y l itibariyle dünyan n toplam ormanl k alan milyon hektar olup ormanl k alan n büyüklü ünün dünyan n toplam kara alan na oran % 29,6 d r. Mevcut ormanlar n yaklafl k %5 i plantasyonlardan, % 95 i ise do al ve yar do al ormanlardan oluflmaktad r. Plantasyondan gelen ormanlar n düflük oranda olmas na karfl l k ço- unlukla h zl geliflen türlerle tesis edilen bu ormanlar n toplam yuvarlak odun arz içindeki pay ve önemi artmaktad r. Yap lan periyodik envanter ve de erlendirmeler, geliflmifl ülkeler baflta olmak üzere baz ülke ve bölgelerde ormans zlaflman n olmad n, hatta orman alanlar n n bir miktar artmakta oldu unu(avrupa da y ll k ortalama 881 bin ha.), buna karfl l k geliflmekte olan ülkelerin a rl kta oldu u ço u ülke ve bölgelerde orman alan n n azald, dünya genelinde ise orman alan n n ( dönemi için) y lda %0,2 civar nda geriledi ini göstermektedir. Ormans zlaflman n halen devam etmesine ra men sürdürülebilir orman yönetimi konusunda son y llarda sa lanan ilerlemeler, uluslar aras süreçler ve ormanlar n geniflletilme ve gelifltirilmesine yönelik çabalar ormans zlaflma h z n düflürmektedir. Dünya kara alan nda döneminde y ll k ortalama orman azalmas 15,5 milyon hektar iken döneminde bu miktar 9,4 milyon hektara düflmüfltür. Dünya orman alan n n %46 s Avrupa da, %25,7 si Kuzey ve Orta Amerika da ve %21,8 i Afrika da, bulunmakta olup anakaralar itibariyle orman varl na iliflkin veriler afla- daki tabloda gösterilmifltir. Anakaralar tibariyle Orman Alan ve De iflimi Orman Orman Alan 2000 Alan ndaki De iflim K ta Ad Toplam Miktar (Anakara) Kara Alan Orman Orman Kifli Y ll k Y ll k (1000 Ha.) alan alan n n bafl na de iflim de iflim (1000 ha.) oran orman (1000 ha) oran (%) alan (ha) (%) Afrika , ,8 Asya , ,1 Avrupa , ,1 Kuzey Amerika , ,1 Okyanusya , ,2 Güney Amerika , ,4 Dünya ,6-9,371-0,2 Kaynak: FAO, 2005 State of the World s Forests 126

19 Ormanlar n mülkiyet durumu da ülkelere göre de iflmektedir. Baz ülkelerde Devlete ait orman alan oranlar n n genel ormanl k alana oran ; Türkiye de %99, Eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birli i nde %95, Kanada da %94, Yeni Zelanda da %79, rlanda da %77, Yunanistan da %73, ABD'de %28, Avrupa Birli i nde %39 ve Japonya da %44 dür. Avrupa n n ormanl k alan 1 milyar hektar civar nda olup bunun %83 ü (856 milyon hektar) Rusya Federasyonu'ndad r(bdt). Avrupa, orman alan n n toplam kara alan na oran en yüksek bölge olup bu oran %46 civar ndad r. Üretim yapmaya elveriflli orman alan ise 547 milyon hektar Rusya Federasyonunda (BDT) olmak üzere toplam 696 milyon hektard r. 127

20 KÜRESEL ARAfiTIRMALAR ( ) Son zamanlarda sürdürülebilir orman yönetimi için, biyolojik çeflitlili i, verimlili i, gençleflme kapasitesi, hayatiyeti ve potansiyelini devam ettirmek ve böylece di er ekosistemleri pozitif olarak etkileyen ve ekolojik, ekonomik ve sosyal fonksiyonlar dengeleyen yönetim yaklafl m benimsenmekte ve bu nedenle de Sürdürülebilir Orman Yönetimi Kriter ve Göstergeleri önem kazanm flt r. Ulusal Kalk nma Plan, Ulusal Ormanc l k Program, ormanc l a iliflkin uluslararas kararlar, sözleflmeler, süreçler ve iliflkiler kapsam nda ülkemiz ormanlar na iliflkin kapsaml ve çeflitli veri/bilgi sa lama sorumlulu u artm flt r. Orman ekosistemi; bitki, hayvan, mantar, bakteri gibi canl organizmalar n su, hava, toprak gibi fiziksel çevre ile karfl l kl etkileflim içinde oldu u kompleks bir yap arz etmekte ve sürdürülebilir orman yönetiminin kayna n teflkil etmektedir. Ormanlar n ve orman alanlar - n n ekolojik, ekonomik ve sosyal fonksiyonlar n n yöresel, ulusal ve küresel düzeylerde flimdi ve gelecekte yerine getirilebilmesi için ormanlar n biyolojik çeflitlili inin, verimlili inin, yenilenebilme kapasitesinin, hayatiyetinin ve potansiyel varl n n sürdürülebilir bir flekilde ve oranda yönetilmesi gerekmektedir. Ayr ca, Birleflmifl Milletler özellikle "Global Orman Kaynaklar De erlendirmesi" çal flmalar na, ormanlarla ilgili önemli bilgilerin sunulabilmesi için tüm ülkeleri "Ulusal Orman Kaynaklar n De erlendirilmesi" çal flmalar yla orman kaynaklar na iliflkin çeflitli bilgileri sa lamalar n ve analiz ederek de erlendirmelerinin sonuçlar n n paylafl m n kolaylaflt racak kapasite geliflimlerine zorlamaktad r. 128

21 Dünyadaki teknik geliflim paralelinde orman envanterleri de geliflmifl, ancak orman kaynaklar ndan karfl lanmas beklenen ulusal ve uluslararas ihtiyaçlarda çeflitlenme derecesi de çok çeflitli ve hacimli orman istatistiklerin sa lanmas n zorunlu k lm flt r. Örne in küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri (FRA), Birleflmifl Milletler-G da ve Tar m Örgütü (FAO) taraf ndan 1948'den bu yana yap lmakta ve ülkelerin orman veri ve bilgilerine dayanarak genelde on y ll k aralarla global de erlendirme raporlar yay nlanmaktad r. Ancak Ormanc l k Komitesi (COFO)'nin COFO 2001 ve COFO 2003 toplant lar nda FRA 2005 raporundan sonra özellikle uluslararas ormanc l k süreçleri ile ilintili ve daha genifl kapsaml olarak befl y ll k aralarla raporlar n haz rlanmas önerilmifltir. Halbuki FRA 1990 özellikle orman alanlar ndaki de iflmelerin de erlendirilmesine odaklanm flt r. Ancak sadece ormanlar n azalmas de- il, orman kalitesine de ilgi uyand rm flt r. Bilhassa odun temini için orman alanlar ve mülkiyeti, do al olup olmama, ormanlar n korunmas durumu, istihsal, orman yang nlar ve odun d fl orman ürün ve hizmetlerinin yap s ise FRA 2000 çal flmas nda ele al nm flt r. Ancak küresel karbon sirkülasyonunun izlenmesi için küresel odun hacmi ve biyokütlenin hesaplanmas gerekmekte ve bu nedenle de küresel biyokütle de iflimleri FRA 2000 çal flmalar na dahil edilmifltir. FRA 2005 son y llarda çeflitli orman alanlar n n büyüklü ü, mülkiyeti, orman fonksiyonlar, karakteristikleri, dikili servet, biyokütle, karbon stoku, orman sa l k ve hayatiyetini etkileyenler, a aç türü çeflitlili i, istihsal ve de eri, odun d fl orman ürünlerinden faydalanma derecesi ve de eri ve istihdam de iflimleri üzerine yo unlaflm flt r. FAO taraf ndan y llar nda yap lan çal flma sonuçlar na göre Küresel Orman Kaynaklar De erlendirme Raporu (FRA 2005) çerçevesinde haz rlanm fl olan tablolardan özetledi imiz, dünya ormanlar hakk nda genel, ana karalar ile bize komflu ülkeler ve baz Avrupa ülkeleri kapsam nda bilgi veren tablolar afla da gösterilmifltir. Bu tablolardaki ülkemiz ile ilgili veriler 2003 y l ve daha öncesindeki veri kaynaklar ndan ve bunlar üzerinde yap lan hesaplamalar sonucu elde edilmifl ve 2005 y l nda raporlanm fl oldu undan daha önceki bölümlerde gösterilen Türkiye Orman Varl tablolar ndan farkl veri ve formatlar göstermektedir. Ancak 2004 y l sonu itibariyle orman amenajman planlar ndan elde edilen Türkiye Orman Varl de erlendirme tablolar ndaki verilere yak n sonuçlar gösterdi inden di er ülkelerle k yaslanmas bak m ndan bir sak ncas bulunmamaktad r. TER MLER VE TANIMLAR(FAO-FRA 2005 KILAVUZU) Kara Alan : Deniz ve su ile kapl göl, baraj alan vb. hariç aland r. Orman Alan : 5 metreden fazla boylanabilen ve alan %10 dan fazla oranda tepe çat s ile kaplayan orman a açlar n n bulundu u 0,5 hektardan büyük kara alan d r. Orman Alan /Kara alan na oran : Orman Alan n n Kara alan na göre yüzde (%) oran d r. Di er Ormanl k Alan : 5 metreden fazla boylanabilen ve alan %5-10 oranda tepe çat s ile kaplayan orman a açlar n n veya 5 metreye kadar boylanabilen a acç k ve maki elemanlar n n %10 dan fazla oranda kaplad ormanl k aland r. Orman Olmayan Toplam Alan : Orman ve Di er ormanl k alan d fl nda kalan kara alan d r. Orman Olmayan A açl Alan : Orman ve Di er Ormanl k Alanlardaki tan mlara karfl l k gelen ve bu alanlar d fl nda kalan, 20 metreden fazla genifllik ve 0,5 hektardan fazla sahas olan meyvelik, kavakl k, park, mezarl k, vb. gibi a açl k alanlard r. Su Alan : Su ile kapl Göl ve baraj vb. alanlard r. Genel Toplam Alan : Kara Alan ile Su Alan n n Toplam d r. 129

22 ANA KARALARDA ORMAN VE D ER ORMANLIK ALANLARIN BÜYÜKLÜ Ü Kara Alan ANA KARA(KITA) Orman Alan Di er Orman olmayan GENEL / ALAN (Normal) Ormanl k Toplam A açl Su TOPLAM 1000 ha Kara alan na Alan (Bozuk) Alan Alan Alan ALAN oran % 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha AFR KA ASYA AVRUPA KARAY P ADALARI KUZEY VE ORTA AMER KA GÜNEY AMER KA OKYANUSYA DÜNYA TOPLAM BÜYÜK ORMAN ALANLARINA SAH P LK 12 ÜLKEDE ORMAN VE D ER ORMANLIK ALANLARIN BÜYÜKLÜ Ü Kara Alan Ülke Orman Alan Di er Orman olmayan GENEL / ALAN (Normal) Ormanl k Toplam A açl Su TOPLAM 1000 ha Kara alan na Alan (Bozuk) Alan Alan Alan ALAN oran % 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha Rusya Brezilya Kanada ABD Çin Avustralya Kongo Endonezya Peru Hindistan Sudan Kolombiya TOPLAM Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment (Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) 130

23 KITALARDAK (ANA KARALAR) ORMAN ALANLARININ BÜYÜKLÜ Ü BÜYÜK ORMAN ALANLARINA SAH P LK 12 ÜLKEDE ORMAN ALANLARININ BÜYÜKLÜ Ü 131

24 DÜNYADA EN ÇOK ALAN KAPLAYAN LK 25 A AÇ C NS VE DÜNYA ORMAN ALANINDAK (%) ORANLARI DÜNYADAK VER ML PLANTASYON ORMANLARININ ÜLKELERE DA ILIM ORANLARI( %) 132

25 TÜRK YE VE KOMfiULARI LE BAZI AVRUPA ÜLKELER N N ORMAN VARLI I KARfiILAfiTIRMALARI 133

26 TÜRK YE VE KOMfiULARI LE BAZI AVRUPA ÜLKELER N N ORMAN VARLI I KARfiILAfiTIRMALARI Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü (FAO) y llar aras nda Küresel Orman Kaynaklar araflt rma ve de erlendirme çal flmalar n tamamlayarak 2005 y l nda bu bilgilerden çeflitli raporlarlar haz rlam flt r. Tüm dünya ülkelerini kapsayan genel bilgiler Dünya Orman Varl konu bafll alt nda gösterilmifl ve orman ve di er alanlar ile ilgili terim ve tan mlar izah edilmifltir. Bu rapordaki orman kaynaklar ile ilgili verilerden Türkiye, Türkiye ye komflu ülkeler (Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, ran, Irak, Suriye, Yunanistan, Bulgaristan) ile karfl laflt rma aç s ndan önemli baz Avrupa ülkeleri (Finlandiya, Fransa, Almanya, Macaristan, talya, Litvanya, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, spanya ve Ukrayna ile ilgili bilgiler bir araya getirilerek de erlendirilmifltir. Bu bafll k alt nda haz rlanan tablo ve grafiklerde ülkelerin; 1- Ormanl k ve Di er Alan Büyüklükleri, 2- Ormanl k Alan Büyüklüklerinin Y llar Aras ndaki De iflimleri, 3- Ormanl k Alan Mülkiyet durumlar, 4- Orman Fonksiyonlar, 5- Orman Tipleri ve Büyüklükleri, 6- Bakir Orman Alan Miktarlar ve De iflimleri 7- A açland r lm fl Alan Miktarlar, Oranlar ile Y ll k Art fl Miktarlar 8- Ormanl k Alandaki Dikili A aç Serveti (Hacim) Miktarlar 9- Dikili A aç Serveti Miktarlar ndaki De iflimler 10- Ormanl k Alandaki Biyokütle Miktarlar 11- Ormanl k Alandaki Karbon miktarlar 12- Ormanlar Etkileyen Olumsuzluklar ve Etkilenme Alanlar Büyüklükleri 13- Ormanl k Alandaki Yerli A aç türleri Say lar ve Yay l fl Durumlar 14- Odun Üretimi Miktarlar ve Periyodik De iflim Durumlar 15- Odund fl Orman Ürünlerinin Çeflitleri tibariyle Üretim Miktarlar 16- Odun ve Odund fl Orman Ürünleri tibariyle Üretimin Parasal de erleri ve 2000 y llar nda Ormanc l kta stihdam Durumu gösterilmifltir. 134

27 ORMAN VE D ER ORMANLIK ALANLARIN BÜYÜKLÜ Ü Kara Alan Orman Alan Di er Orman olmayan GENEL Ülke / ALAN (Normal) Ormanl k Toplam A açl Su TOPLAM 1000 ha Kara alan na Alan (Bozuk) Alan Alan Alan ALAN oran % 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha Ermenistan Azerbaycan Gürcistan ran Irak Suriye Türkiye Bulgaristan Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan talya Litvanya Norveç Polonya Portekiz Romanya spanya Ukrayna Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment (Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) ORMAN VE D ER ORMANLIK ALANLARIN BÜYÜKLÜ Ü 135

28 ORMAN VE D ER ORMANLIK ALAN BÜYÜKLÜ ÜNÜN YILLARI ARASINDAK DE fi M ORMANLIK (NORMAL) D ER ORMANLIK (BOZUK) ALAN YILLIK DE fi M ALAN ÜLKE/ALAN ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha/y l % 1000 ha/y l % 1000 ha 1000 ha 1000 ha Ermenistan Azerbaycan Gürcistan n.s. n.s. n.s. n.s ran Irak Suriye Türkiye Bulgaristan Finlandiya n.s Fransa Almanya Yunanistan Macaristan talya Litvanya Norveç Polonya Portekiz Romanya n.s. 1 n.s spanya Ukrayna Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment (Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) 136

29 ORMANLIK ALAN BÜYÜKLÜ ÜNÜN YILLIK DE fi MLER (ARTIfi VE AZALIMLAR) 137

30 ORMAN VE D ER ORMANLIK ALANLARIN MÜLK YET 2000 ORMAN (NORMAL) D ER ORMANLIK (BOZUK) ÜLKE/ALAN Toplam Devlet Özel Di er Toplam Devlet Özel Di er 1000 ha % % % 1000 ha % % % Ermenistan Azerbaycan Gürcistan ran Irak Suriye Türkiye n.s. 0 Bulgaristan Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan talya Litvanya Norveç Polonya Portekiz Romanya spanya Ukrayna Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment (Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) 138

31 ÜLKEÜLKELER N ORMANLARINDA DEVLET MÜLK YET NDEK ORMANLARIN ORANI 139

32 ORMANA ATFED LEN FONKS YONLARIN ALANLARI (2005) ORMAN ÜLKE / ALAN Toplam Üretim Muhafaza Koruma Sosyal Alan 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha Ermenistan Azerbaycan Gürcistan ran Irak Suriye Türkiye Bulgaristan Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan talya Litvanya Norveç Polonya Portekiz Romanya spanya Ukrayna Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment (Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) 140

33 ORMANA ATFED LEN FONKS YONLARIN ALANSAL ORANI (2005) ORMAN ÜLKE / ALAN Toplam Üretim Muhafaza Koruma Sosyal Çokyönlü Fonksiyonu Alan Belirsiz 1000 ha % % % % % % Ermenistan Azerbaycan Gürcistan ran Irak Suriye Türkiye Bulgaristan Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan n.s. talya Litvanya 2941 n.s Norveç Polonya Portekiz Romanya spanya Ukrayna Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment (Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) 141

34 ORMAN VE D ER ORMANLIK ALANLARIN KARAKTER ST KLER (2005) ORMAN (NORMAL) D ER ORMANLIK (BOZUK) ÜLKE / ALAN Toplam Primary Do al Yar Üretim Muhafaza Toplam Bakir Do al Yar Üretim Muhafaza Alan (Bakir) Do al Plantasyon Plantasyon Alan Plantasyon Plantasyon 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha Ermenistan Azerbaycan Gürcistan ran Irak Suriye Türkiye Bulgaristan Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan talya Litvanya Norveç Polonya Portekiz Romanya spanya Ukrayna Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment 2005.(Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) 142

35 BAK R ORMAN BÜYÜKLÜKLER NDE DE fi M ( ) BAK R ORMAN ALANI ORMAN(NONMAL) ALANINA ORANI YILLIK DE fi M M KTARI ÜLKE / ALAN ha 1000 ha 1000 ha % % % ha/y l ha/y l Ermenistan Azerbaycan Gürcistan ran Irak Suriye Türkiye Bulgaristan Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan talya Litvanya Norveç Polonya Portekiz Romanya spanya Ukrayna Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment (Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) 143

36 ORMAN A AÇLANDIRMASI DURUM DE fi M ( ) A AÇLANDIRILMIfi ALAN DURUMU ORMAN (NORMAL) ALANINA ORANI YILLIK DE fi M M KTARI ÜLKE / ALAN ha 1000 ha 1000 ha % % % ha/y l ha/y l Ermenistan Azerbaycan Gürcistan ran Irak Suriye Türkiye Bulgaristan Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan talya Litvanya - n.s. 1 - n.s. n.s Norveç Polonya Portekiz Romanya spanya Ukrayna Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment (Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) A AÇLANDIRILMIfi ALANLARDA YILLARI ARASINDAK YILLIK ORTALAMA ARTIfi VE AZALIfi M KTARLARI 144

37 ORMAN VE D ER ORMANLIK ALANLARDA D K L SERVET HACM (2005) ORMAN (NORMAL) D ER ORMANLIK (BOZUK) ÜLKE / ALAN ORMAN (NORMAL) Dikili Alan Hektarda Toplam Ticari Alan Servet 1000 ha m 3 /ha Milyon m 3 % 1000 ha Milyon m 3 Ermenistan Azerbaycan Gürcistan ran Irak Suriye Türkiye Bulgaristan Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan talya Litvanya Norveç Polonya Portekiz Romanya spanya Ukrayna Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment 2005.(Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) 1 HEKTAR ORMAN ALANINDA ORTALAMA D K L SERVET (HAC M) M KTARLARI 145

38 Dikili Servet (Hacim) Miktar ndaki De iflim ÜLKE / ALAN Dikili Servet Hektarda Dikili servet Y ll k De iflim Miktar Y ll k De iflim Miktar m 3 /y l 1000 m 3 /y l m 3 /ha/y l m 3 /ha/y l Ermenistan Azerbaycan Gürcistan ran Irak Suriye Türkiye Bulgaristan Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan talya Litvanya Norveç Polonya Portekiz Romanya n.s. n.s. spanya Ukrayna Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment (Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) 146

39 ORMANLARDAK D K L SERVET (HAC M) M KTARINDA; YILLARI ARASINDA ORTALAMA YILLIK ARTIfi VE AZALIfi M KTARLARI 147

40 ORMANLARDA B YOKÜTLE M KTARI (2005) ORMAN (NORMAL) D ER ORMANLIK (BOZUK) ÜLKE / ALAN Toprak Üstü Toprak Alt Ölü Toplam Toprak Üstü Toprak Alt Ölü Toplam Biyokütle Biyokütle Odun Biyokütle Biyokütle Odun Mt Mt Mt Mt Mt Mt Mt Mt Ermenistan n.s. n.s. 1 Azerbaycan Gürcistan ran Irak Suriye Türkiye Bulgaristan Finlandiya n.s. 4 Fransa Almanya Yunanistan Macaristan n.s talya Litvanya Norveç Polonya Portekiz Romanya spanya n.s. - - Ukrayna Veri Kayna : Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment (Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) Not: Yukar daki Sütun bafll klar ndaki Ölçü Birimi: ( M t ) = Milyon Ton miktar n ifade eder. 148

41 ORMANLARDA KARBON M KTARI (2005) ORMAN (NORMAL) D ER ORMANLIK (BOZUK) ÜLKE / ALAN Topraküstü Topraktaki Ölü Ölü Toprak Topraküstü Topraktaki Ölü Ölü Toprak Biyokütledeki Biyokütledeki Odundaki Örtüdeki Karbonu Biyokütledeki Odundaki Odundaki Örtüdeki karbonu Karbon Karbon Karbon Karbon Karbon karbon karbon Mt Mt Mt Mt Mt Mt Mt Mt Mt Mt Ermenistan Azerbaycan Gürcistan ran Irak Suriye Türkiye Bulgaristan Finlandiya n.s. n.s. - - Fransa Almanya Yunanistan Macaristan n.s talya Litvanya Norveç Polonya Portekiz Romanya spanya n.s. n.s Ukrayna Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment (Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) Not: Yukar daki Sütun bafll klar ndaki Ölçü Birimi: ( M t ) = Milyon Ton miktar n ifade eder. 149

42 ORMAN ALANLARINDAK TOPRAKÜSTÜ B YOKÜTLEDEK KARBON M KTARLARI 150

43 ORMANLARI ETK LEYEN OLUMSUZLUKLAR Ülke / Alan Orman (Normal) Di er Ormanl k (Bozuk) Toplam Y ll k Etkilenme Alan Toplam Y ll k Etkilenme Alan Alan Yang n Böcek Hastal k Di er Alan Yang n Böcek Hastal k Di er 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha 1000 ha Ermenistan Azerbaycan 936 n.s Gürcistan 2760 n.s ran Irak Suriye 432 n.s Türkiye Bulgaristan Finlandiya n.s Fransa Almanya Yunanistan Macaristan talya Litvanya 2885 n.s. n.s. n.s Norveç 9301 n.s n.s Polonya Portekiz Romanya spanya Ukrayna Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment (Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) 151

44 ORMAN ALANLARINDA; ORTALAMA YILLIK YANGIN ZARARINDAN ETK LENEN ALAN M KTARI 152

45 D K L SERVET VE A AÇ TÜRÜ ÇEfi TL L KOMPOZ SYONU (2000) Dikili Servet Kompozisyonu IUCN red listesindeki a aç türü say s En yayg n 3 tür En yayg n 10 tür Yerli a aç Tehlike Tehlike Genel dikili Genel dikili türü say s alt nda alt nda Hassas servete oran % servete oran % kritik Ermenistan Azerbaycan Gürcistan ran Irak Suriye Türkiye Bulgaristan Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan talya Litvanya Norveç Polonya Portekiz Romanya spanya Ukrayna Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment (Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) 153

46 ORMANLIK ALANLARDA K A AÇ TÜRLER N N SAYISI 154

47 ODUN ÜRET M ( ) Odun Üretimi 2005 Toplam odun üretimi Ülke / Alan Endüstriyel Yakacak Odun Odun 1000 m m m m m 3 Dikili Servete kabuklu kabuklu kabuklu kabuklu kabuklu oran % Ermenistan n.s. Azerbaycan n.s. Gürcistan n.s. ran n.s. Irak Suriye Türkiye Bulgaristan Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan talya Litvanya Norveç Polonya Portekiz Romanya spanya Ukrayna Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment (Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) 155

48 ORMANLARDA YILLIK ENDÜSTR YEL ODUN (KABUKLU) ÜRET M M KTARI 156

49 ODUNDIfiI ORMAN ÜRÜNLER ÜRET M (2005) B TK SEL ÜRÜNLER HAYVANSAL ÜRÜNLER Besin Ton (t) Yem (t) T bbi ve aromatik ürün hammaddesi (t) Renklendiricil ve boya hammaddesi (t) Elsanatlar ve yap hammaddesi (t) Süs bitkileri (t) Salg lar (t) Di er bitkisel ürünler (t) Canl hayvan (Adet) Kürk, deri vb. (Adet) Bal ve balmumu (t) Av Eti (t) T bbi ve aromatik ürün hammaddesi (t) Renklendiricil ve boya hammaddesi (t) Di er yenilebilir hayvansal ürünler (t) Di er yenilemeyen hayvansal ürünler (t) Ülke / Alan Ermenistan Azerbaycan Gürcistan ran Irak Suriye Türkiye Bulgaristan Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan talya Litvanya Norveç Polonya Portekiz Romanya spanya Ukrayna Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment (Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) 157

50 ODUN VE ODUNDIfiI ORMAN ÜRÜN ÜRET M N N PARASAL DE ER (2005) Ülke / Alan Endüstriyel Odun Yakacak Odun Odund fl Ürün Toplam 1000 USD 1000 USD 1000 USD 1000 USD USD/ha Ermenistan Azerbaycan Gürcistan ran Irak Suriye Türkiye Bulgaristan Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan talya Litvanya Norveç Polonya Portekiz Romanya spanya Ukrayna n.s. Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment (Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) 158

51 YILINDA ORMANCILIKTA ST HDAM DURUMU Ülke / Alan Toplam Toplam Üretim Tedarik Di er veya ifllerinde fllerinde Genel stihdam adam-y l adam-y l adam-y l adam-y l adam-y l Ermenistan 2 2 n.s. 1 n.s. Azerbaycan Gürcistan ran Irak Suriye Türkiye Bulgaristan Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan talya Litvanya Norveç Polonya Portekiz Romanya spanya Ukrayna Veri Kayna : FAO, Global Forest Resources Assessment 2005.(Birleflmifl Milletler G da ve Tar m Örgütü, Küresel Orman Kaynaklar De erlendirmeleri 2005) 159

52 ORMANCILIKTA YILLIK ST HDAM DURUMU 160

53 Orman Genel Müdürlü ü, Orman daresi ve Planlama Dairesi Baflkanl ANKARA-2006