Dönem sonu işlemleri ENVANTER

Transkript

1 Dönem sonu işlemleri ENVANTER

2 Dönemsonu/Envanter İşlemlerinin Gerekliliği Muhasebe sürecinin çıktıları olan, bilanço ve gelir tablosu ve açıklayıcı notların işletmenin anlık durumunu doğru ifade edebilmesi için, dönem sonu işlemleri (envanter) bir zorunluluktur.

3 YIL SONU İŞLEMLERİ Dönemsellik kavramı: İşletmelerin süresiz olarak varsayılan ömrü, faaliyet sonuçlarının tespiti amacıyla belli faaliyet dönemlerine bölünmektedir.

4 MUHASEBE SÜRECİ ENVANTER DEFTERİ AÇILIŞ ENVANTERİ- AÇILIŞ BİLANÇOSU DÖNEMSONU BİLANÇOSU GELİR TABLOSU TİCARİ İŞLEMLER -BELGELER- YEVMİYE DEFTERİ -MADDELER- AYLIK MİZANLAR BÜYÜK DEFTER -HESAPLAR- GENEL GEÇİCİ MİZAN DÖNEMSONU MUHASEBE İŞLEMLERİ ENVANTER İŞLEMLERİ HESAPLARIN KAPATILMASI GENEL KESİN MİZAN

5 ENVANTER GÜNÜ- BİLANÇO GÜNÜ Hesap dönemi normal olarak takvim yılıdır (V.U.K. Md. 174). Normal hesap döneminde takvim yılı 01 Ocak 31 Aralık tarihleri arasındaki zaman dilimidir.. Bunun anlamı işletmede hesap döneminin; işletmenin ard arda iki envanter günü arasında geçen süre olduğu; bu sürenin son günü itibariyle iş yılı kazancının hesaplanacağı takvim yılının son gününün envanter günü yani bilanço günü olduğudur.

6 Vergi Usul Kanununun da ENVANTER Vergi Usul Kanununun (VUK) 186. maddesine göre ise envanter çıkarmak, bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmektir.

7 DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER BÜTÇE VE MUHASEBE YÖNETMELİĞİ MADDE-570 Mevcutlar, alacaklar ve borçların sayımı yapılarak muhasebe kayıtlarında yer alan ekonomik değerler ile işletme kaynaklarının gerçek durumu yansıtıp yansıtmadığı malî yılın son günü itibarıyla tespit edilir.

8 TTK. ENVANTER Türk Ticaret Kanunu MADDE 66 Envanter aşağıdaki şekilde açıklanmıştır. (1) Her tacir, ticari işletmesinin açılışında, taşınmazlarını, alacaklarını, borçlarını, nakit parasının tutarını ve diğer varlıklarını eksiksiz ve doğru bir şekilde gösteren ve varlıkları ile borçlarının değerlerini teker teker belirten bir envanter çıkarır. (2) Tacir açılıştan sonra her faaliyet döneminin sonunda da böyle bir envanter düzenler. Faaliyet dönemi veya başka bir kanuni terimle hesap yılı oniki ayı geçemez. Envanter, düzenli bir işletme faaliyetinin akışına uygun düşen süre içinde çıkarılır. (3) Maddi duran malvarlığına dâhil varlıklarla, ham ve yardımcı maddeler ve işletme malzemeleri düzenli olarak ikame ediliyor ve toplam değerleri işletme için ikinci derecede önem taşıyorsa, değişmeyen miktar ve değerle envantere alınırlar; şu şartla ki, bunların mevcutları miktar, değer ve bileşim olarak sadece küçük değişikliklere uğramış olsunlar. (4) Aynı türdeki stok malvarlığı kalemleri, diğer aynı nitelikteki veya yaklaşık aynı değerdeki taşınabilir malvarlığı unsurları ve borçlar ayrı ayrı gruplar hâlinde toplanabilir ve ortalama ağırlıklı değer ile envantere konulabilir.

9 Dönemsonu/Envanter İşlemlerinin Gerekliliği Çeşitli nedenlerden dolayı, dönem sonunda kayıtlı durum, işletmenin gerçek durumunu göstermeyebilir. Bu nedenlerin bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz: Hazır değerlerin ve menkul kıymetlerin dönem sonu değerleri ile kayıtlı değerleri arasındaki farklılıklar oluşabilir. Ticari alacaklarla ilgili olarak yapılan mutabakatlaşma sonucu tutarsızlıklar ortaya çıkabilir Stok hareketlerinin kayıt yöntemlerinde farklılıklar olabilir. İşletme faaliyetinde kullanılan maddi duran varlıklar için yıpranma, aşınma, modasının geçme gibi nedenlerle değer kayıpları oluşabilir. Banka mutabakatları Muhasebe kuralları gereği kullanılan maliyet hesaplarının ilgili gelir tablosu hesaplarına devredilmesi ve kapatılması, gelir tablosundan bilanço hesaplarına geçiş kayıtlarının yapılması gerekebilir.

10 Dönemsonu/Envanter İşlemlerinin Gerekliliği İhtiyaca Uygunluk Finansal Tabloların Niteliksel Özellikleri; Gerçeğe Uygun Sunum Karşılaştırılabilirlik Doğrulanabilirlik Zamanında Sunum Anlaşılabilirlik

11 Dönemsonu/Envanter İşlemlerinin Kapsamı Envanter İşlemleri Muhasebe dışı envanter Muhasebe içi envanter Dönem sonunda işletme kayıtları dikkate alınmaksızın, bütün varlıklarının tek tek sayılması, değerlemesi, alacakları ile borçları ile mutabakatlarının yapılması, işletmenin anlık fiili durumunun tespiti işlemine muhasebe dışı envanter denmektedir. Kayıtlı durum ile fiili durum arasındaki örtüşmeyen durumların düzeltilmesi için yapılacak kayıtlar, maliyet hesaplarının kapatılması, gelir tablosu hesaplarının kapatılması işlemlerine ise muhasebe içi envanter denir.

12 Dönemsonu İşlemlerinin Kapsamı Dönemsonu/Envanter İşlemlerinin Kapsamı Dönemsonunda işletmelerin envanter çalışması iki aşamada gerçekleştirilir: İşletmenin sayım işlemine hazır duruma getirilmesi (Hazırlık aşaması) Sayım işlemleri (Sayım aşaması)

13 SAYIM VE DEVİR İŞLEMLERİ Sayımlar Sayım Kurulu tarafından yapılır. Sayım kurulu en az üç kişiden oluşur. Taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi kurulun üyesidir. 13

14 SAYIM KURULU BAŞKAN Harcama Yetkilisi veya görevlendireceği kişi ÜYE Taşınır Kayıt ve Kontrol yetkilisi ÜYE Görevlendirilecek kişi 14

15 SAYIM İŞLEMLERİ Ambarların sayımı defter kayıtlarına göre, Ortak kullanım alanlarındaki taşınırların sayımı Dayanıklı Taşınırlar Listesine göre, Kişilerdeki taşınırların sayımı Zimmet Fişlerine göre, sayılır. Sayım sonuçları Sayım Tutanağına kaydedilir. 15

16 SAYIM SONUCUNA GÖRE YAPILACAK İŞLEMLER Sayımda fazla çıkanlar TİF düzenlenerek giriş kaydedilir. Sayımda noksan çıkanlar için öncelikle Kayıttan Düşme Teklif ve Onay Tutanağı düzenlenir. (harcama Yetkilisi veya üst Yönetici imzalar) Tutanak onaylandıktan sonra TİF düzenlenerek kayıtlar fiili duruma uygun hale getirilir. Kayıtlarla fiili durum uygun hale getirildikten sonra Taşınır Sayım ve Döküm Cetveli düzenlenir. 16

17 Erkan KARAARSLAN 17

18 Muhasebe dışı envanter DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER BÜTÇE VE MUHASEBE YÖNETMELİĞİ MADDE-570 Aralık ayı sonu itibarıyla yapılan sayımlarda; Kasa mevcudu için, Kasa Sayım Tutanağı Banka mevcudu için Banka Mevcudu Tespit Tutanağı Alınan çekler için Alınan Çekler Sayım Tutanağı, Veznede bulunan menkul kıymet ve teminat mektupları için Menkul Kıymetler/Teminat Mektupları Sayım Tutanağı

19 Muhasebe dışı envanter DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER BÜTÇE VE MUHASEBE YÖNETMELİĞİ MADDE-570 Hesap dönemi içindeki gelir ve gider hesaplarını ayrıntılı olarak göstermek için Gelirler Döküm Cetveli Giderler Döküm Cetveli İşletmenin borçlu ve alacaklı olduğu kişi ve kurumların hesap bazında, isim ve borç-alacak tutarlarını ayrıntılı olarak göstermek için Borçlar/Alacaklar Döküm Cetveli muhasebe yetkilisinin başkanlığı altında muhasebe yetkilisi yardımcısı veya şef ve veznedardan oluşturulacak sayım kurulu tarafından düzenlenir.

20 Muhasebe dışı envanter DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER BÜTÇE VE MUHASEBE YÖNETMELİĞİ MADDE-570 Maddi duran varlıkların değişimini ve amortismanlara ilişkin ayrıntılı dökümü gösteren Maddi Duran Varlıklar Sayım Tutanağı ve Amortisman Döküm Cetveli Ambarlarda ve atölyelerde mevcut madde ve malzemelerin cinsi, adedi, fiyat ve tutarını gösteren Stok Sayım Tutanağı

21 Muhasebe dışı envanter DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER BÜTÇE VE MUHASEBE YÖNETMELİĞİ MADDE-570 Maddi duran varlıklar ile ambar konusuna giren madde ve malzemelerde meydana gelen zayiatı, usulüne göre gerçekleşen fireleri, çeşitli nedenlerle değerlerinde meydana gelen eksilmelerin ayrıntılarını gösteren Fireler Döküm Cetveli İşletmelerce en az üç kişiden oluşturulacak komisyonlarca düzenlenerek, muhasebe birimlerine teslim edilir.

22 Muhasebe içi envanter DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER BÜTÇE VE MUHASEBE YÖNETMELİĞİ MADDE-570 Muhasebe dışı envanter işlemlerinin tamamlanmasından sonra muhasebe kayıtları ile fiilî durum arasındaki dengesizlikler gerekli muhasebe kayıtları yapılarak düzeltilir.

23 Muhasebe içi envanter DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER BÜTÇE VE MUHASEBE YÖNETMELİĞİ MADDE-570 Peşin ödenen gider ve tahsil edilen gelirler, envanter sırasında incelenerek döneme ilişkin olanları ilgili gider ve gelir hesaplarına; gelecek dönemlere ilişkin olanlar ise ilgili emanet hesaplara kaydedilerek muhasebeleştirilir.

24 Muhasebe içi envanter DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER BÜTÇE VE MUHASEBE YÖNETMELİĞİ MADDE-570 Örneğin: Aralık ayı ödemesi peşin yapılan sabit ek ödeme ve maaşlar için 15 Aralıktan 31 Aralığa kadar olan kısım cari yıl gideri olduğundan, ilgili gider hesabına (740,770); kalan tutar (1 Ocak ile 15 Ocak ) 180-Gelecek Aylara Ait Giderler hesabına kayıt edilmelidir.

25 Muhasebe içi envanter DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER BÜTÇE VE MUHASEBE YÖNETMELİĞİ MADDE-570 Örneğin: Sabit dışı ek ödeme hakediş şeklinde olduğu için tutarın tamamı cari yılda gider yapılmalıdır. Yeni dönem Açılış işlemleri tamamlandıktan sonra 180-Gelecek Aylara Ait Giderler hesabında bekletilen ek ödeme ve maaş tutarları, ilgili gider hesabına (740, 770) aktarılmalıdır.

26 Muhasebe içi envanter DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER BÜTÇE VE MUHASEBE YÖNETMELİĞİ MADDE-570 Bu işlemler yapıldıktan sonra, yeni faaliyet döneminin açılış kaydına esas alınacak kesin mizan çıkarılır. Hazırlanan kesin mizanda borç ve alacak kalanı veren hesaplar yeni faaliyet döneminin açılış kaydına esas teşkil eder.

27 YIL SONU İŞLEMLERİ terkin Sosyal Güvenlik Kurumu alacaklarının Terkin kayıtları yapılmadan önce açılış fişinde bulunan SGK dan Alınan Tedavi Avansları hesabından Sosyal Güvenlik Kurumundan Alacaklar hesabının bakiyesi mahsup edilmelidir. Çünkü her iki hesap kodunda bulunan tutarlar bir önceki yıldan kalan tahakkuk ve tahsilatlardır. Terkine konu SGK alacağı cari yılın avansı ile mahsup edilemez.

28 YIL SONU İŞLEMLERİ AMORTİSMAN İlgili yıla ait amortisman tutarları tespit edilerek muhasebe kayıtları yapılmalıdır.

29 Avans hesaplarının kapatılması Yıl sonunda kapatılmamış olan emanet avans hesaplarının kapatılması gerekmektedir. (Mutemet avansı, personele ödenen avans vb.)

30 KAPANIŞ FİŞİ Yıl sonu hesaplarının kapanış fişi yapılacaktır.

31 AÇILIŞ Malî yılın başında muhasebe kayıtlarının açılmasını sağlamak üzere önceki faaliyet döneminin son yevmiyesinde(kapanış Fişi) borç kaydedilerek kapatılan hesaplara ilişkin tutarlar alacak kaydı yapılarak; alacak kaydedilerek kapatılan hesaplara ilişkin tutarlar ise borç kaydı yapılarak dönem başlatılır.(açılış fişi)

32 AÇILIŞ Açılış kaydını takiben önceki yıl dönem sonu kârları veya zararları, geçmiş yıllar kârları hesabı veya geçmiş yıllar zararları hesabına aktarılır.

33 Yönetim dönemi hesabı ile ilgili hükümler MADDE 573 Asılları Sayıştay'a gönderilen yönetim dönemi cetvel ve tabloların yevmiye defteri hariç onaylı örnekleri Bakanlığa ve ilgili idareye gönderilir. Yönetim dönemi hesabı aşağıda sayılan defter, cetvel ve tablolardan oluşur: a) Dönem sonu faaliyet raporu 1) Bilanço 2) Gelir Tablosu 3) Satışların Maliyeti Tablosu 4) Sermaye Hareketleri Tablosu 5) Nakit Akım Tablosu

34 Yönetim dönemi hesabı ile ilgili hükümler MADDE 573 b) Geçici ve kesin mizanlar c)envanter defterinin bir örneği ve ekli tutanaklar ç)işletme bütçesi d)yevmiye defteri e) Döner sermayeli işletmeler yıllık gayrisafi hasılat ve kâr bildirimi f) Sayıştay ilamları cetveli

35 Yönetim dönemi hesabı ile ilgili hükümler MADDE 573 Yönetim dönemi hesabı dosyasına Yönetim Döneminde Görev Yapan Muhasebe Yetkililerine Ait Liste de eklenir. Yönetim dönemi hesabı dosyasının Sayıştay'a gönderilmesinden sonra, tespit edilecek hata ve noksanlıklara ilişkin olarak muhasebe birimlerince yapılması gereken düzeltmeler için Bakanlıktan izin alınır.

36 Dönemsonu İşlemlerinin Kapsamı Değerleme İşlemleri ve Değerleme Ölçüleri Değerleme İlkeleri Bir önceki dönemin kapanış bilançosundaki değerler ile faaliyet döneminin açılış bilançosundaki değerler birbirinin aynı olmalıdır. Fiili veya hukuki duruma aykırı olmadıkça, değerlemelerde işletme faaliyetinin sürekliliğinden hareket edilmelidir. Bilanço kapanış gününde, varlıklar ve borçlar teker teker değerlendirilir. Değerleme ihtiyatla yapılmalıdır Faaliyet yılının gider ve gelirleri, ödeme ve tahsilat tarihlerine bakılmaksızın yıl sonu finansal tablolarına alınırlar. Önceki yılsonu finansal tablolarında uygulanmış bulunan yöntemler korunur. Değerlemenin amacı, işletmenin belirli bir andaki iktisadi ve mali yönden gerçeğe en yakın durumunu ve hesap dönemi sonucunu belirlemektir. Bu amaçla işletmeye ait tüm varlıkların sayılıp, miktarlarının para birimi ile çarpılması ve değerlerinin hesaplanması gerekir.

37 Dönemsonu İşlemlerinin Kapsamı Değerleme İşlemleri ve Değerleme Ölçüleri Değerleme Ölçüleri Vergi Usul Kanunu nda iktisadi kıymetler tür ve niteliğine göre aşağıdaki ölçülerden biri ile değerlenir; Maliyet bedeli Borsa rayici Tasarruf değeri Mukayyet değer İtibari değer Vergi değeri Rayiç bedel Emsal bedeli ve ücreti

38 Muhasebe Dışı Envanter Genel Geçici Mizandaki rakamlarla karşılaştırma Muhasebe içi envanter (Düzelt. ve Ayar.kayıtları) Genel Kesin Mizanın Hazırlanması Bilançonun ve Gelir Tablosunun Düzenlenmesi Hesapların kapatılması kayıtları