DENİZLİ İLİ 2013 YILI ÇEVRE DURUM RAPORU

T.C. DENİZLİ VALİLİĞİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ DENİZLİ İLİ 2013 YILI ÇEVRE DURUM RAPORU HAZIRLAYAN: ÇED VE ÇEVRE İZİNLERİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ DENİZLİ - 2014-1 -

ÖNSÖZ Çevre sorunları, günümüzde en çok tartışılan, çözüm yolları aranan, yeni kurumlar oluşmasına neden olan, giderek kapsamı genişleyen; sanayileşme, hızlı nüfus artışı ve düzensiz kentleşmenin artmasıyla ortaya çıkan ve ihmal edilmemesi gereken sorunların en önemlisidir. Doğadaki hava, su, toprak, bitkiler ve diğer canlılar arasında kurulmuş olan bu mükemmel dengeyi, insanların kendileri ve diğer tüm canlılar için muhafaza etmeleri zorunludur. Çevre, Dünyada mevcut olan tüm değerleriyle korunması gereken bir bütündür. Bir ilişkiler bütünü olan çevrenin bozulması ve çevre sorunlarının ortaya çıkması, genellikle insan kaynaklı etkilerin sonucu doğal dengenin bozulmasıyla başlamıştır. Doğanın kirletilerek yok edilmesinin önlenmesinde iyi bir planlama anlayışının uygulanması kaçınılmaz bir önlemdir. Doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanabilmesi için koruma kullanma değerlerinin oluşturulması gerekir. Bu bilinçle sahip olduğumuz canlı-cansız tüm doğal değerlerin, biyolojik zenginliklerimizin tespiti ve muhafazası gerekmektedir. Denizli, tarihi ve kültürel yönden eşi bulunmaz zenginlikleri barındırmanın yanında, doğal kaynaklar açısından da oldukça zengindir. İlimiz topraklarının %46 sı ormanlardan oluşmaktadır. Bu olumlu tabloya rağmen ağaçlandırma çalışmalarına devam edilmekte ve çevre sorunları ile mücadele sürmektedir. Sunulan çalışmada Denizli nin coğrafi konumu, kaynakları, hava, su, toprak, flora ve fauna, gürültü, atıklar, turizm, sanayi-teknoloji, tarım, enerji, ulaşım, nüfus, doğal afetler, sağlık, planlama gibi çevre açısından önemli konulara ilişkin temel bilgiler sunulmuştur. Bu veriler, hem bölgenin geleceğe yönelik planlanmasına hem de halkın ve yatırımcıların bilgilendirilmesine yardımcı olabilecek düzeydedir. Çevre sorunlarını gidermenin yolu sorunları bilmektir. İl Çevre Durum Raporunun yeniden hazırlanması ile ildeki Çevre Sorunlarının tespiti, önlenmesi ve çözüm yollarının bulunmasına katkı sağlanacaktır. Tüm bu çalışmaların birlik ve beraberlik içerisinde kamu ve özel kuruluşların destek ve katkıları ile sonuca ulaşılabileceğine inanıyoruz. Fikret BÜYÜKSOY Çevre ve Şehircilik İl Müdürü V. - 2 -

İÇİNDEKİLER Sayfa GİRİŞ 12 A. Hava 15 A.1. Hava Kalitesi 15 A.2. Hava Kalitesi Üzerine Etki Eden Unsurlar 16 A.3. Hava Kalitesinin Kontrolü Konusundaki Çalışmalar 18 A.4. Ölçüm İstasyonları 19 A.5. Egzoz Gazı Emisyon Kontrolü 22 A.6. Gürültü 25 A.7. İklim Değişikliği Eylem Planı Çerçevesinde Yapılan Çalışmalar 26 A.8. Sonuç ve Değerlendirme 26 Kaynaklar 26 B. Su ve Su Kaynakları 27 B.1. İlin Su Kaynakları ve Potansiyeli 27 B.1.1. Yüzeysel Sular 27 B.1.1.1. Akarsular 27 B.1.1.2. Doğal Göller, Göletler ve Rezervuarlar 30 B.1.2. Yeraltı Suları 34 B.1.2.1. Yeraltı Su Seviyeleri 36 B.1.3. Denizler 37 B.2. Su Kaynaklarının Kalitesi 37 B.3. Su Kaynaklarının Kirlilik Durumu 38 B.3.1. Noktasal kaynaklar 38 B.3.1.1. Endüstriyel Kaynaklar 38 B.3.1.2. Evsel Kaynaklar 39 B.3.2. Yayılı Kaynaklar 39 B.3.2.1. Tarımsal Kaynaklar 39 B.3.2.2. Diğer 39 B.4. Sektörel Su Kullanımları ve Yapılan Su Tahsisleri 40 B.4.1. İçme ve Kullanma Suyu 40 B.4.1.1. Yüzeysel su kaynaklarından kullanılan su miktarı ve içmesuyu arıtım tesisi mevcudiyeti 40 B.4.1.2. Yeraltı su kaynaklarından kullanılma su miktarı ve içmesuyu arıtım tesisi mevcudiyeti 41 B.4.1.3. İçme Suyu temin edilen kaynağın adı, mevcut durumu, potansiyeli vb. 41 B.4.2. Sulama 46 B.4.2.1. Sulama salma sulama yapılan alan ve kullanılan su miktarı 46 B.4.2.2. Damlama veya basınçlı sulama yapılan alan ve kullanılan su miktarı 51 B.4.3. Endüstriyel Su Temini 51 B.4.4. Enerji Üretimi Amacıyla Su Kullanımı 51 B.4.5. Rekreasyonel Su Kullanımı 53 B.5. Çevresel Altyapı 53 B.5.1. Kentsel Kanalizasyon Sistemi ve hizmeti alan nufus 53-3 -

Sayfa B.5.2. Organize Sanayi Bölgeleri ve Münferit Sanayiler Atıksu Altyapı Tesisleri 55 B.5.3. Katı Atık Düzenli Depolama Tesisleri 57 B.5.4. Atıksuların Geri Kazanılması ve Tekrar Kullanılması 57 B.6. Toprak Kirliliği ve Kontrolü 57 B.6.1. Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalar 57 B.6.2. Arıtma Çamurlarının toprakta kullanımı 57 B.6.3. Madencilik faaliyetleri ile bozulan arazilerin doğaya yeniden kazandırılmasına ilişkin yapılan çalışmalar 58 B.6.4. Tarımsal faaliyetler ile oluşan toprak kirliliği 58 B.7. Sonuç ve Değerlendirme 58 Kaynaklar 58 C. Atık 59 C.1. Belediye Atıkları (Katı Atık Bertaraf Tesisleri) 59 C.2. Hafriyat Toprağı, İnşaat Ve Yıkıntı Atıkları 61 C.3. Ambalaj Atıkları 62 C.4. Tehlikeli Atıklar 63 C.5. Atık Madeni Yağlar 64 C.6. Atık Pil ve Akümülatörler 67 C.7. Bitkisel Atık Yağlar 67 C.8. Poliklorlu Bifeniller ve Poliklorlu Terfeniller 68 C.9. Ömrünü Tamamlamış Lastikler (ÖTL) 68 C.10. Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar 69 C.11. Ömrünü Tamamlamış (Hurda) Araçlar 70 C.12. Tehlikesiz Atıklar 70 C.12.1. Demir ve Çelik Sektörü ve Cüruf Atıkları 71 C.12.2. Kömürle Çalışan Termik Santraller ve Kül 71 C.12.3. Atıksu Arıtma Tesisi Çamurları 72 C.13. Tıbbi Atıklar 73 C.14. Maden Atıkları 73 C.15. Sonuç ve Değerlendirme 73 Kaynaklar 73 Ç. Kimyasalların Yönetimi 74 Ç.1. Büyük Endüstriyel Kazalar 74 Ç.2. Sonuç ve Değerlendirme 74 Kaynaklar 74 D. Doğa Koruma ve Biyolojik Çeşitlilik 75 D.1. Ormanlar ve Milli Parklar 75 D.2. Çayır ve Mera 76 D.3. Sulak Alanlar 76 D.4. Flora 78 D.5. Fauna 78 D.6. Tabiat Varlılarını Koruma Çalışmaları 79-4 -

Sayfa D.7. Sonuç ve Değerlendirme 91 Kaynaklar 91 E. Arazi Kullanımı 92 E.1. Arazi Kullanım Verileri 92 E.2. Mekânsal Planlama 92 E.2.1. Çevre Düzeni Planı 92 E.3. Sonuç ve Değerlendirme 93 Kaynaklar 93 F. ÇED, Çevre İzin ve Lisans İşlemleri 94 F.1. ÇED İşlemleri 94 F.2. Çevre İzin ve Lisans İşlemleri 95 F.3. Sonuç ve Değerlendirme 96 Kaynaklar 96 G. Çevre Denetimleri ve İdari Yaptırım Uygulamaları 97 G.1. Çevre Denetimleri 97 G.2. Şikâyetlerin Değerlendirilmesi 98 G.3. İdari Yaptırımlar 99 G.4. Çevre Kanunu Uyarınca Durdurma Cezası Uygulamaları 99 G.5. Sonuç ve Değerlendirme 99 Kaynaklar 99 H. Çevre Eğitimleri 100 I. İl Bazında Çevresel Göstergeler 101 Açıklamalar 101 Genel 101 Nüfus 101 Nüfus Artış Hızı 101 1.1.1. Kentsel Nüfus 102 1.2. Sanayi 103 1.2.1. Sanayi Bölgeleri 108 1.2.2. Madencilik 108 2. İklim Değişikliği 108 2.1. Sıcaklık 108 2.2. Yağış 109 2.3. Deniz Suyu Sıcaklığı 111 3. Hava Kalitesi 111 3.1. Hava Kirleticiler 111 4. Su-Atıksu 113 4.1. Su Kullanımı 113 4.2. Belediye İçme ve Kullanma Suyu Kaynakları 113 4.3. Atıksu Arıtma Tesisi İle Hizmet Veren Belediyeler 114 4.4. Kanalizasyon Şebekesi İle Hizmet Verilen Belediye Sayıları ve Nüfusu 115-5 -

Sayfa 4.5. Sanayiden Kaynaklanan Atıksu ve Bertarafı 115 5. Arazi Kullanımı 118 6. Tarım 119 6.1. Kişi Başına Tarım Alanı 119 6.2. Kimyasal Gübre Tüketimi 120 6.3. Tarım İlacı Kullanımı 120 6.4. Organik Tarım 120 7. Orman 121 8. Balıkçılık 122 9. Altyapı ve Ulaştırma 124 9.1. Karayolu ve Demiryolu Yol Ağı 125 9.2. Motorlu Kara Taşıtı Sayısı 125 10. Atık 127 10.1. Belediyeler Tarafından ya da Belediye Adına Toplanan Atık ve Bertarafı 127 10.2. Katı Atıkların Düzenli Depolanması 129 10.3. Tıbbi Atıklar 130 10.4. Atık Yağlar 131 10.5. Bitkisel Atık Yağlar 133 10.6. Ambalaj Atıkları 133 10.7. Ömrünü Tamamlamış Lastikler 134 10.8. Ömrünü Tamamlamış Araçlar 135 10.9. Atık Elektrikli -Elektronik Eşyalar 136 10.10. Maden Atıkları 136 10.11. Tehlikeli Atıklar 137 11. Turizm 139 11.1. Yabancı Turist Sayıları 140 11.2. Mavi Bayrak Uygulamaları 141 EK-1: İl Çevre Sorunları ve Öncelikleri Araştırma Formu 141 Açıklamalar 141 Bölüm I. Hava Kirliliği 143 Bölüm II. Su Kirliliği 144 Bölüm III. Toprak Kirliliği 148 Bölüm IV. Öncelikli Çevre Sorunları 149-6 -

ÇİZELGELER DİZİNİ Sayfa Çizelge A.1 - Hava Kalite İndeksi Karşılaştırma Tablosu 15 Çizelge A.2 - Denizli ilinde 2013 Yılında Evsel Isınmada Kullanılan Katı Yakıtların Cinsi, Yakıtların Özellikleri ve Bu Yakıtların Temin Edildiği Yerler 17 Çizelge A.3 - Denizli ilinde 2013 Yılında Sanayide Kullanılan Katı Yakıtların Cinsi, Yakıtların Özellikleri ve Bu Yakıtların Temin Edildiği Yerler 18 Çizelge A.4 - Denizli ilinde 2013 Yılında Kullanılan Doğalgaz Miktarı 18 Çizelge A.5 - Denizli ilinde 2013 Yılında Kullanılan Fueloil Miktarı 18 Çizelge A.6-2013 Yılı Denizli İlindeki Araç Sayısı ve Egzoz Ölçümü Yaptıran Araç Sayısı 18 Çizelge A.7 - Denizli ilindeki Hava Kalitesi Ölçüm İstasyon Yerleri ve Ölçülen Parametreler 19 Çizelge A.8 - Denizli ilinde 2013 Yılı Hava Kalitesi Parametreleri Aylık Ortalama Değerleri ve Sınır Değerin Aşıldığı Gün Sayıları 21 Çizelge A.9 - Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği (Rapor Yılı) Yılında Hava Kalitesi Sınır Değerleri 22 Çizelge B.1 - Denizli ilinin Akarsuları 30 Çizelge B.2 - Denizli ilindeki Mevcut Sulama Göletleri 34 Çizelge B.3 - Denizli ilinin Yeraltısuyu Potansiyeli 35 Çizelge B.4 - Denizli ilinde 2013 Yılı Yüzey ve Yeraltı Sularında Tarımsal Faaliyetlerden Kaynaklanan Nitrat Kirliliği İle İlgili Analiz Sonuçları 38 Çizelge B.5 - Denizli ilinde 2013 Yılı Kentsel Atıksu Arıtma Tesislerinin Durumu 54 Çizelge B.6 - Denizli ilinde 2013 Yılı OSB lerde Atıksu Arıtma Tesislerinin Durumu 55 Çizelge B.7 - Denizli ilinde 2013 Yılında Tespit Edilen Noktasal Kaynaklı Toprak Kirliliğine İlişkin Veriler 58 Çizelge B.8 - Denizli ilinde 2013 Yılında Kullanılan Ticari Gübre Tüketiminin Bitki Besin Maddesi Bazında ve Yıllık Tüketim Miktarları 58 Çizelge B.9 - Denizli ilinde 2013 Yılında Tarımda Kullanılan Girdilerden Gübreler Haricindeki Diğer Kimyasal Maddeleri (Tarımsal İlaçlar vb) 59 Çizelge B.10 - Denizli ilinde 2013 Yılında Topraktaki Pestisit vb Tarım İlacı Birikimini Tespit Etmek Amacıyla Yapılmış Analizin Sonuçları 59 Çizelge C.1 - Denizli ilinde 2013 Yılı İçin İl/İlçe Belediyelerince Toplanan ve Birliklerce Yönetilen Katı Atık Miktar ve Kompozisyonu 60 Çizelge C.2 - Denizli ilinde 2013 Yılı İl/İlçe Belediyelerde Oluşan Katı Atıkların Toplanma, Taşınma ve Bertaraf Yöntemleri ve Tesis Kapasiteleri 61 Çizelge C.3 - Denizli ilinde 2013 Yılında Birliklerce Yürütülen Katı Atıkların Toplanma, Taşınma ve Bertaraf İşlemlerine İlişkin Bilgi 61 Çizelge C.4 - Denizli ilinde 2013 Yılı Ambalaj Ve Ambalaj Atıkları İstatistik 62 Sonuçları Çizelge C.5 - Denizli ilinde 2013 Yılında Sanayi Tesislerinde Oluşan Tehlikeli Atıklarla İlgili Veriler 63 Çizelge C.6 - Denizli ilinde Atık Yağ Geri Kazanım ve Bertaraf Miktarları 66 Çizelge C.7 - Denizli ilinde 2013 Yılı İçin Atık Madeni Yağlarla İlgili Veriler 66 Çizelge C.8 - Denizli ilinde Atık Yağ Geri Kazanımı Sonucu Elde Edilen Ürün Miktarları 66-7 -

Çizelge C.9 - Denizli ilinde 2013 Yılında Oluşan Akümülatörlerle İlgili Veriler 67 Çizelge C.10 - Denizli ilinde Yıllar İtibariyle Atık Akü Kazanım Miktarı 67 Çizelge C.11 - Denizli ilinde Yıllar İtibariyle Toplanan Atık Akü Miktarı 67 Çizelge C.12 - Denizli ilinde Yıllar İtibariyle Toplanan Atık Pil Miktarı 67 Çizelge C.13 - Denizli ilinde Taşıma Lisanslı Araçların Yıllara Göre Gelişimi 67 Çizelge C.14 - Denizli ilinde (2013) Yılı İçin Atık Bitkisel Yağlarla İlgili Veriler 68 Çizelge C.15 - Denizli ilinde 2009-2012 Yılları Arasında Bitkisel Atık Yağ Taşıma Lisanslı Araç Sayısı 68 Çizelge C.16 - Denizli ilinde 2013 Yılında Oluşan Ömrünü Tamamlamış Lastikler İle İlgili Veriler 68 Çizelge C.17 - Denizli ilinde Geri Kazanım Tesislerine ve Çimento Fabrikalarına Gönderilen Toplam ÖTL Miktarları 69 Çizelge C.18 - Denizli ilinde 2013 Yılı AEEE Toplanan ve İşlenen Miktarlar 70 Çizelge C.19 - Denizli ilinde 2013 Yılı Hurdaya Ayrılan Araç Sayısı 70 Çizelge C.20 - Denizli ilinde 2013 Yılı İçin Sanayi Tesislerinde Oluşan Tehlikesiz Atıkların Toplanma, Taşınma ve Bertaraf Edilmesi İle İlgili Verileri 70 Çizelge C.21 - Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıklar Listesi 71 Çizelge C.22 - Denizli ilinde 2013 Yılı İldeki Demir ve Çelik Üreticileri Üretim Kapasiteleri, Cüruf ve Bertaraf Yöntemi 71 Çizelge C.23 - Denizli ilinde 2013 Yılı Termik Santrallerde Kullanılan Kömür Miktarı Ve Oluşan Cüruf - Uçucu Kül Miktarı 71 Çizelge C.24 - Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğe göre Termik Çizelge C.25 - Santral Atıkları 71 2013 Yılında İlimiz İl Sınırları İçindeki Belediyelerde Toplanan Tıbbi Atıklar 72 Çizelge C.26 - Denizli ilinde Yıllara Göre Tıbbi Atık Miktarı 73 Çizelge C.27 - Maden Atıklarının Sınıflandırılması 73 Çizelge C.28 - Denizli ilinde 2013 Yılı Maden Zenginleştirme Tesislerinden Kaynaklanan Atık Miktarı 73 Çizelge Ç.1 - Denizli ilinde 2013 Yılı SEVESO Kuruluşlarının Sayısı 76 Çizelge D.1 - Denizli ilçelerindeki Mevcut Av Hayvanları 82 Çizelge E.1 - Denizli ilinde 2013 Yılı İtibariyle Arazilerin Kullanımına Göre Arazi 92 Sınıflandırılması Çizelge F.1 - Denizli ilinde Bakanlık merkez ve ÇŞİM tarafından 2013 Yılı İçerisinde Alınan ÇED Olumlu ve ÇED Gerekli Değildir Kararlarının Sektörel Dağılımı 94 Çizelge F.2 - Denizli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM Tarafından Verilen Geçici Faaliyet Belgesi ve Çevre İzni/Çevre İzni ve Lisansı Belgesi Sayıları 95 Çizelge G.1 - Denizli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM Tarafından Gerçekleştirilen Denetimlerin Sayısı 97 Çizelge G.2 - Denizli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM e Gelen Tüm Şikâyetler ve Bunların Değerlendirilme Durumları 98 Çizelge G.3 Denizli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM Tarafından Uygulanan Ceza Miktarları ve Sayısı 99-8 -

GRAFİKLER DİZİNİ Sayfa Grafik A.1- Denizli ilinde (Denizli-1-) İstasyonu (PM10) Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği 20 Grafik A.2- Denizli ilinde (Denizli-1-) İstasyonu (SO 2 ) Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği 20 Grafik A.3- Denizli ilinde (Denizli-2-) İstasyonu (PM10) Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği 21 Grafik A.4- Denizli ilinde (Denizli-2-) İstasyonu (SO 2 ) Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği 21 Grafik A.5 - Denizli ilinde 2013 Yılında Gürültü Konusunda Yapılan Şikayetlerin Dağılımı 26 Grafik B.1 - Denizli ilinde 2013 Yılı Mavi Bayrak Almış Plaj ve Marinaların Sayısı 37 Grafik B.2 - Denizli ilinde 2013 Yılı Belediyeler Tarafından İçme ve Kullanma Suyu Şebekesi İle Dağıtılmak Üzere Temin Edilen Su Miktarının Kaynaklara Göre Dağılımı 45 Grafik B.3 - Denizli ilinde 2013 Yılında Endüstrinin Kullandığı Suyun Kaynaklara Göre Dağılımı 52 Grafik B.4 - Denizli ilinde 2013 Yılı Kanalizasyon Hizmeti Verilen Nüfusun Belediye Nüfusuna Oranı 53 Grafik B.5 - Denizli ilinde 2013 Yılı Atıksu Arıtma Tesisi İle Hizmet Edilen Nüfusun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı 54 Grafik B.6 - Denizli ilinde 2013 Yılı Belediyelerden Kaynaklanan Arıtma Çamurunun Yönetimi 57 Grafik B.7 - Denizli ilinde 2013 Yılı Sanayiden Kaynaklanan Arıtma Çamurunun Yönetimi 58 Grafik C.1 - Denizli ilinde 2013 Yılı Atık Kompozisyonu 60 Grafik C.2 - Denizli ilinde 2013 Yılı Kayıtlı Ambalaj Üreticisi Ekonomik İşletmeler 62 Grafik C.3 - TABS Göre İlimizdeki Tehlikeli Atık Yönetimi 63 Grafik C.4 - Denizli ilinde Atık Yağ Toplama Miktarları 66 Grafik C.5 - Denizli ilinde Yıllar İtibariyle Atık Akü Toplama ve Geri Kazanım 68 Miktarı Grafik C.6 - Denizli ilinde 2013 Yılı Bitkisel Atık Yağlardan Geri Kazanılan Ürün Dağılımı 68 Grafik C.7 - Denizli ilinde Geri Kazanım Tesislerine ve Çimento Fabrikalarına Gönderilen Toplam ÖTL Miktarları 69 Grafik C.8 - Denizli ilinde 2013 Yılı Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya Toplama Miktarları 69 Grafik C.9 - Denizli ilinde 2013 Yılı AEEE İşleme Tesis Sayıları 69 Grafik C.10 - Denizli ilinde 2013 Yılı Kül Atıklarının Yönetimi 72 Grafik C.11 - Denizli ilinde 2013 Yılı Madencilikte Proses Atıklarının Bertarafı 75-9 -

Grafik E.1 - Denizli ilinde 2013 Yılı Arazi Kullanım Durumu 92 Grafik F.1 - Denizli ilinde 2013 Yılı ÇED Olumlu Kararı Verilen Projelerin Sektörel Dağılımı 94 Grafik F.2 - Denizli ilinde 2013 Yılı ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Projelerin Sektörel Dağılımı 95 Grafik F.3 - Denizli ilinde 2013 Yılında Verilen Çevre İzni veya Çevre İzni ve Lisans Belgelerinin Sektörlere Göre Dağılımı 95 Grafik F.4 - Denizli ilinde 2013 Yılında Verilen Lisansların Konuları 96 Grafik G.1 - Denizli ilinde ÇŞİM Tarafından 2013 Yılında Gerçekleştirilen Plansız Denetimlerin Konularına Göre Dağılımı 97 Grafik G.2 Denizli ilinde ÇŞİM Tarafından 2013 Yılında Gerçekleştirilen Planlı ve Ani Çevre Denetimlerinin Dağılımı 98 Grafik G.3 - Denizli ilinde ÇŞİM Tarafından 2013 Yılında Gerçekleştirilen Tüm Denetimlerin Konularına Göre Dağılımı 98 Grafik G.4 - Denizli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM Gelen Şikâyetlerin Konulara Göre Dağılımı 99 Grafik G.5 - Denizli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM Tarafından Uygulanan İdari Para Cezalarının Konulara Göre Dağılımı 99 HARİTALAR DİZİNİ Sayfa Harita A.1 - Denizli ilinde Bulunan Hava Kirliliği Ölçüm Cihazlarının Yerleri 19 Harita B.1 - Büyük Menderes Havza Sınırı 28 Harita E.1 - Denizli ili 1/100000 lik Çevre Düzeni Planı 93 ŞEKİL DİZİNİ Sayfa Şekil B.1 - Vali Recep Yazıcıoğlu Gökpınar Barajı Koruma Alanı Sınır Koordinatları 42 Şekil B.2 - Akbaş Barajı Koruma Alanı Sınır Koordinatları 44-10 -

FOTOĞRAF DİZİNİ Fotoğraf B.1 - Büyük Menderes Nehri 28 Fotoğraf B.2 - Acıgöl 30 Fotoğraf B.3 - Adıgüzel Baraj Göleti 32 Fotoğraf B.4 - Cindere Baraj Göleti 32 Fotoğraf B.5 - Gökpınar Baraj Göleti 33 Fotoğraf B.6 - Çardak Baraj Göleti 33 Fotoğraf B.7 - Eşen Baraj Göleti 34 Fotoğraf B.8 - Vali Recep Yazıcıoğlu Baraj Göleti 42 Fotoğraf B.9 - Akbaş Koruma Havzası 44 Fotoğraf D.1 - Işıklı Gölü 76 Fotoğraf D.2 - Acıgöl 77 Fotoğraf D.3 - Buldan Yayla Gölü 77 Fotoğraf D.4-5 - Bataklık Süseni- Çiğdem 78 Fotoğraf D.6 - Anıt Ağaç 80 Fotoğraf D.7-8 - Anıt Ağaç 81 Fotoğraf D.9 - Anıt Ağaç 81 Fotoğraf D.10 - Anıt Ağaç 81 Fotoğraf D.11 - Anıt Ağaç 82 Fotoğraf D.12 - Honaz Dağı Milli Parkı 83 Fotoğraf D.13 - Güney Şelalesi Tabiat Anıtı 83 Fotoğraf D.14 - Kartal Gölü Tabiat Koruma Alanı 84 Fotoğraf D.15 - Akdağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 84 Fotoğraf D.16 - Beylerli Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 85 Fotoğraf D.17-18 Pamukkale I.Derece Doğal Sit Alanı 86 Fotoğraf D.19 - Karahayıt II.Derece Doğal Sit Alanı 86 Fotoğraf D.20 - Keloğlan Mağarası I.Derece Doğal Sit Alanı 86 Fotoğraf D.21 - Kartal Gölü I.Derece Doğal Sit Alanı 87 Fotoğraf D.22 - Buldan Süleymanlı Yayla Gölü I.Derece Doğal Sit Alanı 87 Fotoğraf D.23 - Doğal Mağara I.Derece Doğal Sit Alanı 88 Fotoğraf D.24 - Kamara Traverten Sırtı I.Derece Doğal Sit Alanı 89 Fotoğraf D.25 - Güney Şelalesi I.Derece Doğal Sit Alanı 89 Fotoğraf D.26-27- Servergazi Türbesi I.Derece Doğal Sit Alanı 89 Fotoğraf D.28-29 Honaz Dağı Milli Parkı I.Derece Doğal Sit Alanı 90 Fotoğraf D.30- Kaklık Mağarası I.Derece Doğal Sit Alanı 90 Fotoğraf D.31- Sırçalık Köyü I.Derece Doğal Sit Alanı 90 Fotoğraf D.32- Kale Yamuktepe I.Derece Doğal Sit Alanı 91-11 -

GİRİŞ Denizli İli nin coğrafi konumu, Anadolu yarımadasının güneybatısında, Ege Bölgesinin doğusunda, Ege, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında bir geçit teşkil eder. Bu nedenle, Denizli İl sınırları içerisinde iklim ve bitki örtüsü değişiklik arz eder. Çameli, Beyağaç ve Kale ilçeleri Akdeniz, Sarayköy, kısmen Buldan ve Denizli merkez ilçesinin Çürüksu Vadisi Ege, diğer ilçeleriyle İç Anadolu Bölgesi iklim ve bitki örtüsü özellikleri taşımaktadır. Yüzey şekilleri bakımından dalgalıdır. Alçak ve yüksek ovalar, yaylalar ve dağlar birbirini tamamlar. Yüksek ovalar da gerçekte bir yayla sayılır. Denizli şehir merkezi, Karcı Dağı eteklerindeki platformda yer almıştır. Genel olarak ilk yerleşim nedeni korunma, ulaşım imkanları ve verimli topraklara sahip olmasına bağlıdır. İç Anadolu ve Antalya'ya giden yollara hakim bulunan Denizli, çevresinde tarihi yönden önemi çok büyük olan yerleşimlere daha önceleri de sahne olmuştur. İlk yerleşim, halen Bayramyeri diye adlandırılan ve bugün de ticaretin yoğun olduğu Kaleiçi yöresinde başlamıştır. İl ve İlçe Sınırları Denizli İli sınır itibariyle doğudan Burdur, Afyon ve batıdan Aydın, Manisa, kuzeyden Uşak, güneyden ise Muğla illeri ile komşu bulunmaktadır (Bkz. Harita A.1). Son düzenlemelere göre Denizli İli nin 18 ilçesi bulunmakta olup, alfabetik sıraya göre şu ilçeler yer almaktadır: Acıpayam, Akköy, Babadağ, Baklan, Bekilli, Beyağaç, Bozkurt, Buldan, Çal, Çameli, Çardak, Çivril, Güney, Honaz, Kale, Sarayköy, Serinhisar ve Tavas. İlin Coğrafi Durumu 37 12' ve 38 12' kuzey enlemleri ile 28 30' ve 29 30' doğu boylamları arasında ve yüzölçümü 11.868 km 2 olan Denizli ili, Anadolu yarımadasının güneybatısında, Ege Bölgesinin doğusunda, Ege-İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri kesişme noktasında bulunur. İklim Denizli ili coğrafi konumu itibariyle Ege, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında bir geçit teşkil ettiğinden iklimi değişiklik arz etmektedir. Genellikle İç Anadolu nun güney bölümü ve Ege ikliminin yaygın özellikleri görülmektedir. Ege Bölgesi ikliminden sıcaklık olarak biraz düşüktür. Komşu illerimizden Aydın ilinin sıcaklığından 2-3 C lik düşük seviyede farklılıklar görülebilir. Yazları gölgede 44,4 C ye varan ve kış ayları ise -11,4 C ye kadar düşen sıcaklık ile Ege Bölgesi ikliminden farklılık gösterir. Denizli ilinde dağlar ekseriyetle denize dik olarak uzanmakta olduğundan denizden gelen rüzgarlara açık bulunmaktadır. Çameli, Beyağaç ve Kale İlçeleri Akdeniz; Sarayköy, kısmen Buldan ve Denizli merkez ilçesinin Çürüksu Vadisi Ege, diğer ilçeleriyle İç Anadolu Bölgesi İklim özelliklerini taşımaktadır. - 12 -

Denizli ilimiz; bilinen iklim sınıflandırma yöntemlerinin çoğunda yarı kurak-az nemli, kışları serin, yazları sıcak, su fazlası kış mevsiminde ve çok kuvvetli olan bir iklim sınıfındadır. Yaz aylarında Basra Alçak Basınç Merkezinin etkisi ilimizde görüldüğü zaman sıcaklıklar bir hayli yükselmektedir. Denizli ili 1970-2010 ortalama yıllık toplam yağışı 551,1mm dir. Uzun yıllık trende bakıldığında yağışlarında 144mm/100 yıl olmak üzere bir azalış trendi vardır. Maksimum kar kalınlığı 38 cm olarak kaydedilmiştir. Hakim rüzgar yönü (NW) kuzeybatıdır. Arazi Sınıfları Denizli İlinin yüzölçümü 1.186.800 ha'dır. Bunun 376.738 ha ı; yani %31,8 si tarım arazisi, 22.302 ha, yani %2 si çayır ve meraları, 565.788 ha, yani %47'ü orman fundalık, kalan 221.972 ha ise %19 u tarım dışı, mesken olarak kullanılmaktadır. Turizm: Denizli İli, İzmir-Ankara, İzmir-Antalya yolu üzerinde Ege Bölgesi ni İç ve Güney Anadolu ya bağlayan turizm merkezleri arasındadır. Kutsal Hac Yolu diye bilinen İzmir-Efes yolunun sonunda olması nedeniyle kültür ve turizm yönünden çok önemli bir yerde bulunmaktadır. Doğa harikası eşsiz travertenleri ile birçok hastalıkların tedavisinde rolü olduğu belirlenen Pamukkale Suyu, Karahayıt, Yenice ve Tekke Hamam gibi kaplıcaları da iç ve dış turizm akımını Denizli ye çeken başlıca etkenlerdir. Denizli nin ulaşım ve haberleşme olanakları, İzmir gibi büyük uluslararası yapıya sahip bir kente yakın oluşu açısından daha da artmaktadır. Diğer yönden Denizli, coğrafi konumu, ılıman iklimi, her mevsim turizme açık oluşu, bir çok uygarlıkların yerleştiği antik çağın büyük ve kutsal kentlerinden Hierapolis, Laodikya, Colossea ve Tripolis kalıntılarının il toprakları üzerinde bulunuşu, kısaca tarihsel zenginlikleri ve doğal güzellikleri yanında dokumacılığı, el sanatları, halıcılığı ve kilimciliği, sanayi ve ticari yaşamı ile bir kültür ve turizm merkezi haline gelmiştir. İldeki Sanayinin Gelişmesi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Faktörler: Denizli, 1923 yılında küçük bir yerleşim merkezi iken gelişmesini Cumhuriyet döneminde gerçekleştirmiştir. Hızlı sanayi hamlesi ise 1960 yılından itibaren başlamıştır. Bu tarihten önceki alt yapı eksiklikleri sanayileşmeye imkân vermemiştir. Denizli'nin geleneksel el sanatları olan dokumacılık, tabaklık, bakırcılık, demircilik, gibi küçük sanayiden bugünkü sanayi tesisleri doğmuştur. Bugün Denizli'de büyük çaplı pamuklu dokumaya dayalı tekstil sanayi, haddehaneler, metal sanayi, gıda sanayi, kablo ve inşaat malzemeleri sanayi, traverten ve mermer sanayi mevcuttur. İlimiz ekonomisinde önemli bir yer tutan sanayi, her geçen gün daha hızlı gelişme göstermektedir. Mevcut sanayi kolları arasında dokumacılık ön planda gelmekte ve Denizli'de - 13 -

sanayinin itici gücünü teşkil etmektedir. Bu sanayinin bir bölümü küçük atölyeler ve ev ekonomisi şeklinde ilçe ve köylere dağılmış durumdadır. Ege Bölgesi nde İzmir ve Manisa nın ekonomik yığılma avantajına karşın Denizli nin bir sanayi merkezi olarak gelişmesi şaşırtıcı bir olgudur. Devlet Planlama Teşkilatınca, bu gelişme olağan dışı olarak değerlendirilmekte ve ülkenin geri kalmış yörelerinin gelişiminde model olarak önerilmektedir. Denizli de dokumacılık üzerine gelişen ticari etkinlikler sonucunda elde edilen birikimler, devlet teşvikleriyle desteklenmiş ve günümüzdeki Denizli sanayisinin temelleri atılmıştır. Personel Durumu: Denizli Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü nün çevre kısmının personel durumu aşağıda tablo halinde belirtilmiştir. ÇED VE ÇEVRE İZİNLERİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ Uğur ÇOBAN Şube Müdürü V. Biyolog Ayşe AYDIN Mühendis Çevre Mühendisi Gülşah ÜNAL Mühendis Çevre Mühendisi Yunus AYVACI Mühendis Çevre Mühendisi N.Kübra DEMİRCİOĞLU Mühendis Çevre Mühendisi Oğulcan KIRMIZIGÜL Mühendis Çevre Mühendisi Murat VARDAR Mühendis Fizik Mühendisi Gözde REŞBER Biyolog Biyolog Nuran ÖNDER Veri Haz.ve Kont.İşlet. ÇEVRE YÖNETİMİ VE DENETİMİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ Şeyda YENİKÖŞKER Şube Müdürü Şube Müdürü Hulkiye AKGÜN Mühendis Çevre Mühendisi Birgül TECİRLİ Biyolog Biyolog Bilal AYVAZ Kimyager Kimyager Orhan Cem SAVAŞ Mühendis Çevre Mühendisi Birsen ÇOBAN Mühendis Elektrik-Elektronik Mühendisi Şenol BAŞKAFA Mühendis Makine Üretim Mühendisi TABİAT VARLIKLARINI KORUMA ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ Pervin HOCAOĞLU Şube Müdürü V. Mimar Mehmet GENÇ Mühendis Harita Mühendisi Hamit BİRTANE Uzman Uzman M.Rıdvan ALTINTAŞ Şehir Plancısı Şehir Plancısı Rıfat BİRCAN Tekniker İnşaat Teknikeri Gülsün ÖZEN Veri Haz.ve Kont.İşlet. - 14 -

A. HAVA A.1. Hava Kalitesi Türkiye de özellikle kış sezonunda bazı şehir merkezlerinde meteorolojik şartlara da bağlı olarak hava kirliliği görülmektedir. Kış aylarında ısınmadan kaynaklanan hava kirliliğinin temel sebepleri; düşük vasıflı yakıtların iyileştirilme işlemine tabi tutulmadan kullanılması, yanlış yakma tekniklerinin uygulanması ve kullanılan yakma sistemleri işletme bakımlarının düzenli olarak yapılmaması şeklinde sıralanabilir. Ancak ısınmada doğal gazın ve kaliteli yakıtların kullanılması sonucu özellikle büyük şehirlerde hava kirliliğinde 1990 lı yıllara göre azalma olmuştur. Şehirleşme ile sanayi tesislerinin yakın çevresindeki bölgelerdeki konutlaşmaların artması hava kirliliğinin olumsuz etkilerini artırmaktadır. Kömüre dayalı termik santrallerde kullanılan yerli linyitlerin yüksek kükürt oranı ve bazı tesislerde arıtma sistemlerinin olmaması nedeniyle kükürt dioksit (SO 2 ) emisyonları problem oluşturmaktadır. Çevre Mevzuatının kirletici vasfı yüksek tesisler olarak nitelendirdiği enerji üretim tesisleri için mevzuatta özel emisyon sınır değerleri bulunmaktadır. Söz konusu tesislerin kurulması ve işletilmesi için gerekli izinler, tesisten çıkan emisyonlar ve tesisin etki alanı içerisinde hava kirliliğinin tespitine ilişkin usul ve esaslar Çevre Mevzuatında belirlenmiştir. Katı, sıvı ve gaz yakıt kullanan bu tesisler için ilgili baca gazı sınır değerlerinin sağlanması yanında tesis etki alanlarında hava kalitesi sınır değerlerinin de sağlanması gereklidir. Bu nedenlerle söz konusu tesislerden kaynaklanan özellikle toz, kükürt dioksit (SO 2 ) ve azotoksit (NO X ) emisyonlarının giderilmesi ve azaltılması konusundaki tekniklerinin uygulanması gereklidir. Söz konusu azaltım teknikleri son yıllarda tesislerden kaynaklanan emisyon yüklerini önemli ölçüde azaltılabilmektedir. Söz konusu azatlım tekniklerinin hayata geçirilmesi ve yaygın olarak kullanılabilmesi içinde Çevre Mevzuatında bazı değişiklikler yapılmıştır. Şehirlerde yaşanan hava kirliliğine, artan motorlu taşıtlardan kaynaklanan egzoz gazları da katkı sağlamaktadır. Hava kalitesine ilişkin hava kalite indeksi karşılaştırması da Çizelge A.1 de verilmektedir. Çizelge A.1- Hava Kalite İndeksi Karşılaştırma Tablosu SO 2 NO 2 CO O 3 PM10 Hava Kalitesi İndeksi 1 saatlik ortalama (µgr/m 3 ) 24 saatlik ortalama (µgr/m 3 ) 24 saatlik ortalama (µgr/m 3 ) 1 saatlik ortalama (µgr/m 3 ) 24 saatlik ortalama (µgr/m 3 ) 1 (çok iyi) 0-50 0-45 0-1,9 0-35 0-25 2 (iyi) 51-199 46-89 2,0-7,9 36-89 26-69 3 (yeterli) 200-399 90-179 8,0-10,9 90-179 70-109 4 (orta) 400-899 180-299 11,0-13,9 180-239 110-139 5 (kötü) 900-1499 300-699 14,0-39,9 240-359 140-599 6 (çok kötü) >1500 >700 >40,0 >360 >600-15 -

A.2. Hava Kalitesi Üzerine Etki Eden Unsurlar Hava kirliliği, doğrudan veya dolaylı olarak insan sağlığını etkileyerek yaşam kalitesini düşürmektedir. Günümüzde hava kirliliği nedeniyle yerel, bölgesel ve küresel sorunlar yaygın olarak yaşanmaktadır. Yoğun şehirleşme, şehirlerin yanlış yerleşmesi, motorlu taşıt sayısının artması, düzensiz sanayileşme, kalitesiz yakıt kullanımı, topoğrafik ve meteorolojik şartlar gibi nedenlerden dolayı büyük şehirlerimizde özellikle kış mevsiminde hava kirliliği yaşanabilmektedir. Bir bölgede hava kalitesini ölçmek, o bölgede yaşayan insanların nasıl bir hava teneffüs ettiğinin bilinmesi açısından çok büyük önem taşımaktadır. Ayrıca, önemli bir nokta da, bir bölgede meydana gelen hava kirliliğinin sadece o bölgede görülmeyip meteorolojik olaylara bağlı olarak yayılım göstermesi ve küresel problemlere de (küresel ısınma, asit yağmurları, vb) sebep olmasıdır. Renksiz bir gaz olan kükürtdioksit (SO 2 ), atmosfere ulaştıktan sonra sülfat ve sülfürik asit olarak oksitlenir. Diğer kirleticiler ile birlikte büyük mesafeler üzerinden taşınabilecek damlalar veya katı partiküller oluşturur. SO 2 ve oksidasyon ürünleri kuru ve nemli depozisyonlar (asitli yağmur) sayesinde atmosferden uzaklaştırılır. Azot Oksitler (NO X ), Azot monoksit (NO) ve azot dioksit (NO 2 ), toplamı azot oksitleri (NO X ) oluşturur. Azot oksitler genellikle (%90 durumda) NO olarak dışarı verilir. NO ve NO 2 din ozon veya radikallerle (OH veya HO 2 gibi) reaksiyonu sonucunda oluşur. İnsan sağlığını en çok etkileyen azot oksit türü olması itibari ile NO 2 kentsel bölgelerdeki en önemli hava kirleticilerinden biridir. Azot oksit (NO X ) emisyonları insanların yarattığı kaynaklardan oluşmaktadır. Ana kaynakların başında kara, hava ve deniz trafiğindeki araçlar ve endüstriyel tesislerdeki yakma kazanları gelmektedir. İnsan sağlığına etkileri açısından, sağlıklı insanların çok yüksek NO 2 derişimlerine kısa süre dahi maruz kalmaları, şiddetli akciğer tahribatlarına yol açabilir. Kronik akciğer rahatsızlığı olan kişilerin ise bu derişimlere maruz kalmaları, akciğerde kısa vadede fonksiyon bozukluklarına yol açabilir. NO 2 derişimlere uzun süre maruz kalınması durumunda ise buna bağlı olarak solunum yolu rahatsızlıklarının ciddi oranda arttığı gözlenmektedir. Toz Partikül Madde (PM10), partikül madde terimi, havada bulunan katı partikülleri ifade eder. Bu partiküllerin tek tip bir kimyasal bileşimi yoktur. Katı partiküller insan faaliyetleri sonucu ve doğal kaynaklardan, doğrudan atmosfere karışırlar. Atmosferde diğer kirleticiler ile reaksiyona girerek PM yi oluştururlar ve atmosfere verilirler. (PM10-10 μm nin altında bir aerodinamik çapa sahiptir) 2,5 μm ye kadar olan partikülleri kapsayacak yasal düzenlemeler konusunda çalışmalar devam etmektedir. PM10 için gösterilebilecek en büyük doğal kaynak yollardan kalkan tozlardır. Diğer önemli kaynaklar ise trafik, kömür ve maden ocakları, inşaat alanları ve taş ocaklarıdır. Sağlık etkileri açısından, PM10 solunum sisteminde birikebilir ve çeşitli sağlık etkilerine sebep olabilir. Astım gibi solunum rahatsızlıklarını kötüleştirebilir, erken ölümü de içeren çeşitli ciddi sağlık etkilerine sebep olur. Astım, kronik tıkayıcı akciğer ve kalp hastalığı gibi kalp veya akciğer hastalığı olan kişiler PM10 a maruz kaldığında sağlık durumları kötüleşebilir. Yaşlılar ve çocuklar, PM10 maruziyetine karşı hassastır. PM10 yardımıyla toz içerisindeki mevcut diğer kirleticiler akciğerlerin derinlerine kadar inebilir. İnce partiküllerin büyük bir kısmı akciğerlerdeki alveollere kadar ulaşabilir. Buradan da kurşun gibi zehirli maddeler % 100 olarak kana geçebilir. - 16 -

Karbonmonoksit (CO), kokusuz ve renksiz bir gazdır. Yakıtların yapısındaki karbonun tam yanmaması sonucu oluşur. CO derişimleri, tipik olarak soğuk mevsimlerde en yüksek değere ulaşır. Soğuk mevsimlerde çok yüksek değerler ulaşılmasının bir sebebi de inversiyon durumudur. CO in global arka plan konsantrasyonu 0.06 ve 0.17 mg/m 3 arasında bulunur. 2000/69/EC sayılı AB direktifinde CO ile ilgili sınır değerler tespit edilmiştir. İnversiyon, sıcak havanın soğuk havanın üzerinde bulunarak, havanın dikey olarak birbiriyle karışmasının engellenmesi durumudur. Kirlilik böylece yer seviyesine yakın soğuk hava tabakasının içerisinde toplanır. CO in ana kaynağı trafik ve trafikteki sıkışıklıktır. Sağlık etkileri, akciğer yolu ile kan dolaşımına girerek, kimyasal olarak hemoglobinle bağlanır. Kandaki bu madde, oksijeni hücrelere taşır. Bu yolla, CO organ ve dokulara ulaşan oksijen miktarını azaltır. Sağlıklı kişilerde, daha yüksek seviyelerdeki CO e maruz kalmak, algılama ve gözün görme gücünü etkileyebilir. Hafif ve daha ağır kalp ve solunum sistemi hastalığı olan kişiler ve henüz doğmamış ve yeni doğmuş bebekler, CO kirliliğine karşı en riskli grubu oluşturur. Kurşun (Pb), doğada metal olarak bulunmaz. Kurşun gürültü, ışın ve vibrasyonlara karşı iyi bir koruyucudur ve hava yoluyla taşınır. Kurşun, maden ocakları ve bakır ve tunç (Cu+Sn) alaşımı işlenmesi, kurşun içeren ürünlerin geriye dönüştürülmesi ve kurşunlu petrolün yakılmasıyla çevreye yayılır. Kurşun içeren benzin ilavesi ürünlerinin de kullanılması, atmosferdeki kurşun oranını yükseltir. Ozon (O 3 ), kokusuz renksiz ve 3 oksijen atomundan oluşan bir gazdır. Ozon kirliliği, özellikle yaz mevsiminde güneşli havalarda ve yüksek sıcaklıkta oluşur (NO 2 + güneş ışınları = NO+ O => O+ O 2 = O 3 ). Ozon üretimi uçucu organik bileşikler (VOC) ve karbon monoksit sayesinde hızlandırılır veya güçlendirilir. Ozonun oluşması için en önemli öncü bileşimler NO X (Azot oksitler) ve VOC dır. Yüksek güneş ışınlarının etkisiyle ozon derişimi Akdeniz ülkelerinde Kuzey- Avrupa ülkelerinden daha yüksektir. Sebebi ise güneş ışınlarının ozon un fotokimyasal oluşumundaki fonksiyonundan kaynaklanmasıdır. Diğer kirleticilere kıyasla ozon doğrudan ortam havasına karışmaz. Yeryüzüne yakın seviyede ozon karmaşık kimyasal reaksiyonlar yoluyla oluşur. Bu reaksiyonlara NO X, metan, CO ve VOC ler (etan (C 2 H 6 ), etilen (C 2 H 4 ), propan (C 3 H 8 ), benzen (C 6 H 6 ), toluen (C 6 H 5 ), xylen (C 6 H 4 ) gibi kimyasal maddelerde eklenir. Ozon çok güçlü bir oksidasyon maddesidir. Birçok biyolojik madde ile etkileşimde bulunur. Tüm solunum sistemine zarar verebilir. Ozonun zararlı etkisi derişim oranına ve ozona maruziyet süresine bağlıdır. Çocuklar büyük bir risk grubunu oluşturur. Diğer gruplar arasında öğlen saatlerinde dışarıda fiziksel aktivitede bulunanlar, astım hastaları, akciğer hastaları ve yaşlılar bulunur. Çizelge A.2 İlimizde 2013 Yılında Evsel Isınmada Kullanılan Katı Yakıtların Cinsi, Yakıtların Özellikleri ve Bu Yakıtların Temin Edildiği Yerler (ÇŞİM,2013) Yakıtın Cinsi (*) Temin Edildiği Yer Tüketim Miktarı (ton) Alt Isıl Değeri (kcal/kg) Uçucu Madde (%) Yakıtın Özellikleri Toplam Kükürt (%) Toplam Nem (%) İTHAL SİBİRYA/G.AFRİKA 48.076 7684 16,47 0,30 3,94 5,78 YERLİ MANİSA 87.389 5851-0,98 21,80 13,80 SYDV MANİSA 16.385 5772-1,12 13,71 18,50 (*) Yerli kömür, ithal kömür, briket, biyokütle, Sosyal Yardımlaşma Vakfı kömürü, odun gibi. Kül (%) - 17 -

Binek Otomobil Hafif Ticari Ağır Ticari Diğerleri Toplam Binek Otomobil Hafif Ticari Ağır Ticari Diğerleri Toplam Çizelge A.3 (...) ilinde 2013 Yılında Sanayide Kullanılan Katı Yakıtların Cinsi, Yakıtların Özellikleri ve Bu Yakıtların Temin Edildiği Yerler (Kaynak, Yıl) * Yeterli veri bulunamadığı için çizelge doldurulamamıştır. Çizelge A.4 İlimizde (2013) Yılında Kullanılan Doğalgaz Miktarı (Enerya, DENİZLİ) Tüketim Miktarı(Sm3) Yakıtın Kullanıldığı Yer Isıl Değeri (kcal/kg) Konut 124.028.593 Sanayi 540.107.362 Not: Sanayi Tüketimlerine RWE ve OSB RM/A istasyonlarına ait tüketimlerde eklenmiştir. Çizelge A.5 İlimizde Kullanılan Fueloil Miktarı *Yeterli veri bulunamadığı için çizelge doldurulamamıştır. Çizelge A.6-2013 Yılı Denizli İlindeki Araç Sayısı ve Egzoz Ölçümü Yaptıran Araç Sayısı (Emniyet Genel Müdürlüğü, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü 2013) Araç Sayısı Egzoz Ölçümü Yaptıran Araç Sayısı 144.400 47.174 7.453 119.053 318.080 105.526 A.3. Hava Kalitesinin Kontrolü Konusundaki Çalışmalar İlimizde yaşanan hava kirliliğinin azaltılması amacıyla, ısınmada kullanılan yakıt kalitesinin iyileştirilmesi ve hava kirliliğinin önlenmesi için, 13/01/2005 tarih ve 25699 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğine göre 08/05/2013 tarih ve 40 nolu Denizli İli Mahalli Çevre Kurulu Kararı alınmış ve uygulamaya konulmuştur. Bu Karara göre; Denizli İl sınırları içerisinde hava kirliliğinin önlenmesi ve hava kalitesinin korunması amacıyla, sanayi kuruluşları, ticari işletmeler, meskenler ile kamu kurum ve kuruluşlarında ısınma ve üretim için kullanılacak olan yakıt kriter ve esasları belirlenmiştir. İlimizde, ülke genelinde hava kalitesi izleme ağı oluşturulması çalışmaları çerçevesinde biri Çevre ve Orman Bakanlığı, diğeri Valiliğimizce temin edilmiş 2 adet sabit tip hava kalitesi izleme istasyonu mevcuttur: Denizli-1 İstiklal Mahallesi Orman Bölge Müdürlüğü bahçesinde, Denizli-2 Adalet Mahallesi İtfaiye Müdürlüğü bahçesindedir. 2005 Ocak ayından itibaren Kükürtdioksit (SO 2 ) ve Partikül Madde (PM) parametreleri saatlik olarak ölçülmekte ve sonuçları internet ortamından izlenebilmektedir. - 18 -

Harita A.1 İlde Bulunan Hava Kirliliği Ölçüm Cihazlarının Yerleri (2013 Yılı) Çizelge A.7- İlimizde Hava Kalitesi Ölçüm İstasyon Yerleri ve Ölçülen Parametreler (ÇŞİM,2013) İSTASYON YERLERİ Denizli-1 Denizli-2 KOORDİNATLARI HAVA KİRLETİCİLERİ (Enlem, Boylam) SO 2 NO X CO O 2 HC PM K: 37º 46'.00.70" X - - - - X D: 29º 05'.50.70" K: 37º 46'.00.70" X - - - - X D: 29º 02'.01.98" A.4. Ölçüm İstasyonları İSTASYON ADI İlk Seviye (>260 µg/m³) PM10 UYARI EŞİKLERİ AŞIM SAYILARI İkinci Seviye Üçüncü Seviye Dördüncü Seviye (>400 µg/m³) (>520 µg/m³) (>650 µg/m³) DENİZLİ 1 0 0 0 0 (ÇŞİM) İSTASYON ADI İlk Seviye (>500 µg/m³) SO2 UYARI EŞİKLERİ AŞIM SAYILARI İkinci Seviye Üçüncü Seviye (>850 µg/m³) (>1100 µg/m³) Dördüncü Seviye (>1500 µg/m³) DENİZLİ 1 0 0 0 0 İSTASYON ADI 2013 YILI KISA VADELİ SINIR DEĞER AŞIM SAYILARI PM10 KVS (Günlük ort. >140 µg/m³) Aşım Sayısı SO2 KVS (Günlük ort. > 280 µg/m³) Aşım Sayısı DENİZLİ 1 83 4-19 -

Grafik A.1- İlimizde Denizli-1 İstasyonu PM10 Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği (ÇŞİM) Grafik A.2- İlimizde Denizli-1 İstasyonu SO 2 Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği(ÇŞİM, 2013) İSTASYON ADI İlk Seviye (>260 µg/m³) 2013 YILI PM10 UYARI EŞİKLERİ AŞIM SAYILARI İkinci Seviye Üçüncü Seviye (>400 µg/m³) (>520 µg/m³) Dördüncü Seviye (>650 µg/m³) DENİZLİ 2 0 0 0 0 İSTASYON ADI İlk Seviye (>500 µg/m³) 2013 YILI SO 2 UYARI EŞİKLERİ AŞIM SAYILARI İkinci Seviye Üçüncü Seviye (>850 µg/m³) (>1100 µg/m³) Dördüncü Seviye (>1500 µg/m³) DENİZLİ 2 0 0 0 0-20 -

İSTASYON ADI 2013 YILI KISA VADELİ SINIR DEĞER AŞIM SAYILARI PM10 KVS SO2 KVS (Günlük ort. >140 µg/m³) Aşım Sayısı (Günlük ort. > 280 µg/m³) Aşım Sayısı DENİZLİ 2 19 0 Grafik A.3- Grafiği(ÇŞİM) İlimizde Denizli-2 İstasyonu PM10 Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafik A.4- İlimizde Denizli-2 İstasyonu SO 2 Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği(ÇŞİM) ÇizelgeA.8- İlimizde 2013 Yılı Hava Kalitesi Parametreleri Aylık Ortalama Değerleri(ÇŞİM) (Denizli-1) SO 2 AGS* PM10 AGS CO AGS N AGS NO AGS* NO AGS OZON AGS* * * O * 2 X * Ocak 6-91 - - - - - - - - - - - Şubat 7-85 - - - - - - - - - - - Mart 21-85 - - - - - - - - - - - Nisan 22-59 - - - - - - - - - - - Mayıs 10-66 - - - - - - - - - - - Haziran 5-57 - - - - - - - - - - - Temmuz 5-75 - - - - - - - - - - - Ağustos 5-76 - - - - - - - - - - - Eylül 5-71 - - - - - - - - - - - Ekim 4-77 - - - - - - - - - - - Kasım 25-116 - - - - - - - - - - - Aralık 160-134 - - - - - - - - - - - ORTALAMA 22,9 77,7 - - - - - - - - - - - 21 -

* Sınır değerin aşıldığı gün sayısı (Denizli-2) SO 2 AGS PM1 AG CO AGS NO AGS NO AGS* NO X AGS OZO AGS * 0 S* * * 2 * N * Ocak 23-56 - - - - - - - - - - - Şubat 21-58 - - - - - - - - - - - Mart 10-68 - - - - - - - - - - - Nisan 10-49 - - - - - - - - - - - Mayıs 9-79 - - - - - - - - - - - Haziran 6-58 - - - - - - - - - - - Temmuz 7-55 - - - - - - - - - - - Ağustos 5-58 - - - - - - - - - - - Eylül 4-45 - - - - - - - - - - - Ekim 6-40 - - - - - - - - - - - Kasım 10-46 - - - - - - - - - - - Aralık 42-72 - - - - - - - - - - ORTALAMA 12,8 59,5 - - - - - - - - - - - Çizelge A.9 Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği 2013 Yılında Hava Kalitesi Sınır Değerleri SO 2 : kükürt dioksit Sınır Değeri Saptayan Kuruluş 1 saatlik ortalama sınır değer (mg/m 3 ) Günlük ortalama sınır değer (mg/m 3 ) Aşılmaması istenen gün sayısı (mg/m 3 ) Sınır değerin aşıldığı gün sayısı Yıllık ortalama sınır değer (mg/m 3 ) AB 350 125 3 20 HKDYY 1-150 2 - Partikül Madde 10 Sınır Değeri Saptayan Kuruluş Günlük ortalama sınır değer (mg/m 3 ) Aşılmaması istenen gün sayısı (mg/m 3 ) Sınır değerin aşıldığı gün sayısı Yıllık ortalama sınır değer (mg/m 3 ) AB 50 35 40 HKDYY 140 3-78 CO: karbon monoksit Sınır Değeri Saptayan Kuruluş Günlük ortalama sınır değer (mg/m 3 ) Aşılmaması istenen gün sayısı (mg/m 3 ) Sınır değerin aşıldığı gün sayısı Yıllık ortalama sınır değer (mg/m 3 ) AB - - - HKDYY 14 4-10 NO 2 : azot dioksit (ÇŞİM) Sınır Değeri Saptayan Kuruluş 1 saatlik ortalama sınır değer (mg/m 3 ) Günlük ortalama sınır değer (mg/m 3 ) Aşılmaması istenen gün sayısı (mg/m 3 ) Sınır değerin aşıldığı gün sayısı Yıllık ortalama sınır değer (mg/m 3 ) AB 200-18 40 HKDYY - 300-68 1 1 HKDYY: Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği 2 HKDYY EK-1/A da yer alan geçiş süreci limit değeri (proje yılına göre değişir). 3 HKDYY EK-1/A da yer alan geçiş süreci limit değeri (proje yılına göre değişir). 4 HKDYY EK-1/A da yer alan geçiş süreci limit değeri (proje yılına göre değişir). - 22 -

A.5. Egzoz Gazı Emisyon Kontrolü İlimizde egzoz gazı ölçüm yetki belgesine sahip kuruluşlar: No İstasyon Adı Adresi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 AKÇA MAKİNA OTOMOTİV İLETİŞİM SAN. VE TİC. A.Ş. BATI OTOMOTİV TURİZM TİC. LTD. ŞTİ. SADIKOĞLU PETROL PAZ. OTOMOTİV TUR. VE MARKET İŞL. SAN VE TİC. LTD.ŞTİ. ÖZPAM OTOMOTİV PETROL TURİZM İNŞAAT TİC.VE SAN. LTD.ŞTİ. EGE OTOMOTİV SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. TURKUAZ MOTORLU ARAÇLAR TİC. ve SAN. A.Ş. UZUN OTOMOTİV AKARYAKIT GIDA İNŞAAT SAN. ve TİC. LTD. ŞTİ. YALÇIN OTO SAN.TİC.A.Ş. NEJDET YAVUZ - YAVUZLAR MOTORLU ARAÇLAR TİCARETİ ÇEŞMELİLER KOLL.ŞTİ. HALİL İBRAHİM DENİZ VE ORT. SİGMATÜRK OTOMOTİV SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. İZMİR YOLU 17. KM NO:1 BEYLERBEYİ MEVKİİ SARAYKÖY/DENİZLİ ANKARA ASFALTI ÜZERİ 5.KM DENİZLİ AKÇEŞME MAH. MENDERES BULVARI NO:87 DENİZLİ KALE MAH. ATATÜRK BULVARI AKKALE/DENİZLİ SÜMER MAH. 3. SANAYİ GİRİŞİ 24 SOK. NO:47 DENİZLİ KİRİŞHANE MAH. ANKARA BULVARI NO:91 DENİZLİ DELİKTAŞ MAH. F. ÇAKMAK BULVARI 2000 SOK. NO:1 DENİZLİ Dokuzkavaklar Mah.Ankara Bulv.No:12 Pamukkale/DENİZLİ BÖCELİ MAH. ANKARA ASFALTI ÜZERİ 16.KM PINARKENT/DENİZLİ AKÇEŞME MAH. MENDERES BULVARI NO:146 GÜMÜŞLER/DENİZLİ Deliktaş Mah. Fevzi Çakmak Bulvarı, No:19 DENİZLİ Servis Yetkilisi ŞAFAK KARATAŞ (0533 376 12 04) Gülhan Hanım(Servis Md.) ABDURRAHM AN KARAMAN MUSTAFA MAMUK(SER. MÜD.) HASAN GÜRCANOĞL U (ŞİRK.SAH.) Yavuz Selim YAŞAR(Genel Md.): 0549 257 98 01 BÜLENT ARIĞ- NEVZAT UZUN (SAHİBİ) 1- Mustafa YALÇIN(Şirk.S ahibi):0532 360 94 21 1-Oğuz YAVUZ(SER. MÜD) 2-ÖMER YAVUZ (İŞYR.SAH.) VEYSEL DENİZ (SER. MÜD.) 0532 274 52 09 Hakan YILMAZ(Gen. Md.): 0532 317 46 80 Telefon 421 64 35/2054 1) 251 76 23 / 122 2) 251 76 23 / 142 371 33 66 0533 270 13 38 0530 546 15 64 1) 251 19 93 2) 251 23 93 0532 345 15 15 Cüneyt DERİNER(Servis Md.): 0532 731 05 48 Gözde TAŞ(Serv.Müd.) (5336886513)2 419325 Ercan ÇELİK(Servis Müd.): 0531 868 64 41 1) 286 58 79/126(535 856 24 38) Mustafa DENİZ(0532 351 35 32) Hatice PEHLİVAN(Serv.Md.) 0545 241 66 77 Fax 1) 421 64 50 2) 421 64 51 251 72 00 371 71 73 267 24 19 251 29 41 251 77 22 Yetki Belgesi Geçerlilik Tarihi Yet.Bel. Son Geçerlilik Tarihi 17.04.2016 13.12.2014 15.05.2016 09.10.2014 19.04.2016 17.01.2015 22.04.2016 27.09.2014 26.04.2016 12.03.2015 28.06.2016 12.12.2014 2419325 26.06.2016 27.09.2014 268 57 32 286 58 42 371 31 04 241 85 65 17.06.2017 03.05.2015 05.08.2016 28.06.2015 09.07.2017 15.05.2015 27.02.2016 13.10.2014-23 -

12 ŞAHİNLER MOTORLU ARAÇLAR OTO.HAYV. SAN. TİC. A.Ş. ESKİHİSAR MAH. PAMUKKALE BULVARI NO:3 DENİZLİ Ali ŞAHİN(Şirket Sahibi): 0532 217 01 99 Hüseyin SUNUK(Servis Md.): 0532 354 21 04 251 28 48 17.04.2016 31.10.2014 13 ÖZŞEN OTOMOTİV- MEHMET TOKAT 14 HALİL SÜMEN 15 DENSER OTOM.İNŞ.YAZILIM SAN. VE TİC.A.Ş. SÜMER MAH.3. SANAYİ SİTESİ 2467 SOK. NO:95 DENİZLİ SAMANLIK MAH. 1034 SOK.NO:4 TAVAS DENİZLİ Akçeşme Mah.Zafer Cad.No:105 DENİZLİ MEHMET TOKAT 0532 614 73 66 HALİL SÜMEN Ali Elbir(532 602 97 36)Srv.Md. Gökhan SEVİM 0541 376 30 00 2514737 2515512 23.02.2015 18.12.2014 6133808/ 0 533 4298858 Gökhan SEVİM 0541 376 30 00 6130808 16.05.2016 08.03.2015 372 02 70 03.07.2017 26.10.2014 16 17 18 19 AKTUR ARAÇ MUAYENE İSTASYONLARI İŞLETMECİLİĞİ A.Ş. - DENİZLİ ARAÇ MUAYENE İSTASYONU (SABİT İSTASYON) TÜVTÜRK DENİZLİ AKTUR ARAÇ MUAYENE İSTASYONLARI İŞLETMECİLİĞİ A.Ş.- ACIPAYAM ARAÇ MUAYENE İST. (SABİT İSTASYON) TÜVTÜRK ACIPAYAM AKTUR ARAÇ MUAYENE İSTASYONLARI İŞLETMECİLİĞİ A.Ş. - ÇİVRİL ARAÇ MUAYENE İSTASYONU (SABİT İSTASYON) TÜVTÜRK ÇİVRİL AKTUR ARAÇ MUAYENE İSTASYONLARI İŞLETMECİLİĞİ A.Ş. - DENİZLİ ARAÇ MUAYENE İSTASYONU (MOBİL İSTASYON) TÜVTÜRK DENİZLİ 20 ŞEN MÜHENDİSLİK Hacıeyüplü Mah. 3204 Sok. No:2 Üçler / DENİZLİ Yeni Mah. 413 Sok. No:13 ACIPAYAM / DENİZLİ Yukarı Mah. 1121 Sok. No:5 ÇİVRİL / DENİZLİ Hacıeyüplü Mah. 3204 Sok. No:2 Üçler / DENİZLİ Samanlık Mah. 1034 Sok. No: 6 TAVAS/DENİZLİ Mustafa ALVER (İstasyon Amiri) 0530 290 29 89 Faik ÖZDAĞ (İstasyon Amiri) Suat ORNAZ (İstasyon Amiri) Mustafa ALVER (İstasyon Amiri) Metin KOCABATMA Z 371 60 60 518 42 43 713 97 13 371 60 60 518 10 82 371 62 06 518 43 45 713 91 69 371 62 06 518 10 82 20.12.2015 20.09.2016 22.08.2015 20.09.2016 22.08.2015 20.09.2016 15.12.2014 20.09.2016 24.04.2017 10.04.2015-24 -

Egzoz Gazı Emisyon Ölçümü(ÇŞİM) YILLAR ÖLÇÜM SAYISI 2007 57.897 2008 59.434 2009 45.872 2010 87.508 2011 92.995 2012 88.021 2013 105.526 Denizli İli Egzoz Emisyonu Ölçüm İstasyonu Denizli (Merkez) İlçeler Ölçüm İstasyonu (Adet) 15 5 A.6. Gürültü İlimiz Mahalli Çevre Kurulu nun 09.03.2005 tarihli ve 06 sayılı Kararı ile; Tüm Yurt geneliyle birlikte İl Merkezimizde de yapılan ve ÖSYM, Milli Eğitim Bakanlığı ile Açık Öğretim Fakültesince düzenlenen; ÖSS, LYS, KPSS, KPDS, ALES, ÖSYS Yabancı Dil Sınavı, Devlet Parasız Yatılılık ve Bursluluk Sınavı ve Orta Öğretim Kurumları Öğrenci Seçme Sınavı vb. sınavların yapılacağı tarihlerin huzur ve sükun içerisinde geçmesi amacıyla ve bir daha bu hususta karar alınmasına gerek bulunmaksızın gürültü ile ilgili yasaklama Kararları alınmıştır. İlimiz Mahalli Çevre Kurulunun 14.12.2010 tarih ve 33 nolu kayıtlı kararında; Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ile 15 Temmuz 2010 tarih ve 2010/10 Nolu Eğlence Yerlerinden Kaynaklanan Çevresel Gürültünün Kontrolü Genelgesi kapsamında; 1- Köylerde; Köy Yerleşik Alan Sınırları içerisi ve bu sınırdan itibaren 500 metre mesafede bulunan alanın Çok Hassas Kullanım Alanı olarak belirlenmesine, 2- İl / İlçe / Belde Belediyelerinde, mevcut planlı ve belediye mücavir alan sınırları içinde; a) Konut alanları, ibadet yerleri (cami, mescit vb.), b) Çocuk ve yaşlı bakım evleri, aile sağlığı merkezleri, yataklı tedavi kurum kuruluşları, poliklinikler, dispanserler, vb. bulunduğu sağlık tesisi alanları, c) Okul, dershane, etüd merkezi, öğrenci yurdu vb. bulunduğu eğitim alanları, d) Açık arazideki ve yerleşim alanı içindeki sessiz alanlar (park, çocuk bahçesi, çocuk oyun alanı, piknik alanı, koşu parkuru vb.), - 25 -

e) Konut dışı kentsel çalışma alanları veya ticari alan sınırları içinde yer alan konaklama amaçlı otel-motel, yazlık, kamp alanı vb. bulunduğu alanlar ile, bu alan sınırlarından itibaren 500 metre mesafede kalan alanların Çok Hassas Kullanım Alanı olarak belirlenmesine Karar verilmiştir. 40 20 0 35 İşyeri 20 Eğlence 11 Sanayi 2 5 Şantiye Diğer Grafik A.5 İlimizde 2013 Yılında Gürültü Konusunda Yapılan Şikayetlerin Dağılımı(ÇŞİM) A.7. İklim Değişikliği Eylem Planı Çerçevesinde Yapılan Çalışmalar İklim Değişikliği Eylem Planı nda bulunan sektörel hedefler kapsamında 2013 verileri 2014 Haziran ayında İDEP izleme sistemine girilmiştir. İlde yapılan kısa, orta ve uzun vadeli çalışmalar devam etmektedir. A.8. Sonuç ve Değerlendirme Hava kirliliği, doğrudan veya dolaylı olarak insan sağlığını etkileyerek yaşam kalitesini düşürmektedir. Günümüzde hava kirliliği nedeniyle yerel, bölgesel ve küresel sorunlar yaygın olarak yaşanmaktadır. Kaynaklar Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013-DENİZLİ - 26 -

B.1. İlin Su Kaynakları ve Potansiyeli B. SU VE SU KAYNAKLARI Yerüstü suyu (İl çıkısı toplam ortalama akım) : 3 188 hm 3 /yıl Büyük Menderes Nehri : 1 806 hm 3 /yıl Batı Akdeniz Havzası : 1 382 hm 3 /yıl Yeraltı suyu (İldeki toplam emniyetli rezerv) : 198 hm 3 /yıl Toplam su potansiyeli : 3 386 hm 3 /yıl Doğal göl yüzeyleri : 1 416 ha Gökgöl : 566 ha Acı göl : 850 ha Baraj rezervuarı yüzeyleri : 3 723 ha Adıgüzel Barajı : 2 597 ha Cindere Barajı : 278 ha Gökpınar Barajı : 198 ha Yenidere Barajı : 650 ha Seddelemeli rezervuar yüzeyi : 6 586 ha Işıklı depolama : 6 586 ha Gölet rezervuar yüzeyi : 69 ha Denizli-Kale-Beyağaç Göleti : 69 ha Akarsu yüzeyleri : 3 677 ha Büyük Menderes nehri : 2 500 ha Dalaman çayı : 1 177 ha Toplam su yüzeyi : 14 936 ha B.1.1. Yüzeysel Sular B.1.1.1. Akarsular SU TOPLAMA HAVZALARINA GÖRE DAĞILIMI HAVZALARA GÖRE DAĞILIM 05 GEDİZ HAVZASI YAĞIŞ ALANI (km2) 17 118 DENİZLİ İLİ İÇİ (km2) 308,12 2,60% 07 B.MENDERES HAVZASI 24 903 8 174,64 68,88% 08 BATI AKDENİZ HAVZASI 22 618 2 970,18 25,03% 10 KAPALI BURDUR HAVZASI 8 764 415,06 3,50% DENİZLİ İLİ YÜZÖLÇÜMÜ 11 868,00 05 07 08 10-27 -

B.MENDERES HAVZASININ DENİZLİ İL SINIRI İÇİNDEKİ DAĞILIMI 07 YAĞIŞ ALANI ADI a)işıklı Gölü b)adıgüzel barajı-işıklı Gölü Arası c)çürüksu Birleşimi-Adıgüzel Barajı Arası d)çürüksu çayı e)kemer barajı f)barz Kapalı Ovası g)kızılca Kapalı Ovası h)ovacık Kapalı Havzası i)süleymaniye Gölü Havzası TOPLAM YAĞIŞ ALANI (km 2 ) 656,50 2077,11 700,86 2284,15 2077,22 237,39 108,61 30,66 2,14 8174,64 Harita B.1 Büyük Menderes nehri havza sınırı Denizli İl sınırları içerisinden geçen Büyük Menderes Nehri, ilin en büyük akarsuyudur. Ortalama debisi 38,8 m 3 /sn ve yağış alanı 11.852 km 2 'dir. İkinci büyük akarsuyu Dalaman Çayı'dır. Ortalama debisi 11,6 m 3 /sn ve yağış alanı 3.280 km 2 'dir. Büyük Menderes Nehri: Toplam uzunluğu 529 km dir. Denizli ili içindeki uzunluğu 194 km dir. Debisi 44.32 m 3 /sn dir. Dinar ilçesindeki "Su çıkan" dan çıkarak Dinar Ovası'na iner, burada Düden adını alan kaynama suları ile beslenerek Başpınar Ovası boyunca uzanır. Bir kısmı sazlık ve bataklık olan Gökgöl'e ulaşır. Gölün çıkısında bu suya "Homa Suyu" (Akçay) katılır. Çivril'de Işıklı Barajı'ndan çıkarak Çivril, Çal ve baklan Ovaları'nı geçerek, Çal ilçesinin doğusundan kuzeye dönerek Güney ilçesi sınırlarından içeri girer. Baklan Ovası'ndan sonra suyun ilk sokulduğu derince, sarp boğaza "Seyit Boğazı" denir. Çallılar'ın "Dere alanı" dedikleri vadinin uzunluğu 20 km dir. Burada BÜYÜK Menderes çok dar boğaza girer. BÜYÜK Sarıkaya kısığında 6-7 m yüksekten sut yapar. Bekilli'nin elektrik tesisi burada kurulmuştur. BÜYÜK Menderes, Mandek Koyu yakınında Uşak'tan gelen Bağnaz Çayı'nı Sarayköy yakınlarında Denizli'den gelen Çürüksü Çayı'nı da alarak Aydın sınırına girer ve Söke ilçesine bağlı Balat Koyu Dipburnu Mevkii'nde Ege Denizi'ne dökülür. Fotoğraf B1.Büyük Menderes Nehri - 28 -

Çürüksu Çayı: Uzunluğu 101km, il içi uzunluğu 96km, debisi 9,26 m 3 /sn'dir. Suyu çok kireçli olduğu için bu adı alır. Araplar çayı, Subaşı Deresi, Sazlı Dere ve Karakısık Çayı'nı alarak Hambat kırı kenarından geçer. Kaklık yönünden tekrar boğaza sokulur. Buralarda buna Emir çayı, aşağılarda Çürüksü denir. Yaz aylarında suları azalır. Kaklık güneyinde Kelkaya dibinde Karaçay'ı, sonra Honaz Çayı'nı alır. Denizli'nin 10 km kadar Güney doğusunda Gökpınar Suyu'nu alır. Korucak Mevkii'nde suları bir kanalla alınarak Sarayköy'e doğru uzatılmıştır. Dalaman Çayı (Gireniz Çayı): Uzunluğu 201 km, il içi uzunluğu 81 km, debisi 17,37 m 3 /sn dir. Akarsu karstik kaynaklarla beslenir. İlk kuvvetli kaynaklarını Söğüt Gölü ve Dirmil Yaylaları tarafından alınır. Gölhisar Ovası'nda birleşerek Dalaman Çayı'nı oluşturur. Acıpayam Ovası kenarından sonra, suyun içine sokulduğu Gireniz Boğazı'na girer. Girenez (Kelekçi) suyunu alır. Muğla-Köyceğiz sinirini geçerek Akdeniz'e dökülür. Akçay( Bozdoğan Çayı): Uzunluğu 157 km., il,içi uzunluğu 70 km, debisi 17,37 m 3 /sn dir. Kaynağını Bozdağ ve Sandraz Dağları'ndan alır. Kızılcabölük yakınlarından çıkan Yenidere Çayı'nı da içine alarak sularını çoğaltır. Eskere Ovası ve Bozdoğan Ovası'nı sular. Bozdoğan Ovası, Büyük Menderes Ovası'na açılmadan önce biraz daralır. Buralara donduran denir. Su buralarda Bozdoğan çayı adını alır. Üzerinde taşkından koruma, sulama ve elektrik üretimi amacıyla kurulmuş Kemer Barajı bulunur. Bağnaz Çayı: Uzunluğu 170 km. il içi uzunluğu 13 km dir. Murat Dağı'nın güneyinden doğar. BÜYÜK Menderes'e katılmadan biraz yukarıda 50 m. yükseklikten kuvvetli bir sut yapar. Güney'in elektriği bu su ile sağlanır. Bu çevrede küçük yan sularla bir çok değirmen döndüğünden Güneyli'ler buralara değirmen Deresi de derler. Bu boğazda Çal yönünden Menderes'e açılan Kurudere'ye Cehennem Deresi de denir. Kufi Çayı: Uzunluğu 97 km, il içi uzunluğu 32 km, debisi 3.34 m 3 /sn dir. Büyük Menderes'e dökülür. Çivril'in Çapal Köyü'nün 5 km doğusunda başlar, Işıklı rezarvuarında biter. Hamam Çayı: Uzunluğu 48 km, il içi uzunluğu 117 km dir. Güney Aşağı Çeşme Koyu'nun 9 km kuzey doğusunda başlar. Güney Adigüzeller Koyu'nun 3 km kuzey doğusunda sona erer. Gökpınar Çayı: İl içi uzunluğu 38 km, debisi 2,86 m 3 /sn dir. Tavas'ın 10 km. kuzey doğusundan başlar, Denizli'nin 9 km kuzeyinde sona erer. Çürüksu'ya dökülür. Yenidere: İl içi uzunluğu 70 km, debisi 2,46 m 3 /sn dir. Kale'nin 13 km Güney doğusundan baslar. Kale'nin Karakaya Köyü'nün 2 km batısında Akçay'a dökülür. Derbent Çayı: İl içi uzunluğu 32 km, debisi 1,00 m 3 /sn dir. Buldan'ın 6 km batısından başlar, Buldan'ın 16km kuzeyinde Alaşehir Çayı'na dökülür. Bölgenin iklimine bağlı olarak akarsuların debileri Aralık, Ocak, Şubat ve Mart aylarında ortalama debinin 15 katı seviyesine çıkabilir. - 29 -

Çizelge B.1 İlimizin Akarsuları (DSİ) AKARSU İSMİ Büyük Menderes Nehri Toplam Uzunluğu (km) İl Sınırları İçindeki Uzunluğu (km) Debisi (m 3 /sn) Kolu Olduğu Akarsu Kullanım Amacı 529 194 44,32 - Done Temini Dalaman Çayı 201 81 17,37 Çürüksu Çayı 101 96 9,26 Akçay 157 70 17,37 Bağnaz Çayı 170 13 Kufi Çayı 97 32 3,34 Akdenize dökülür Büyük Menderes Nehri Büyük Menderes Nehri Büyük Menderes Nehri Büyük Menderes Nehri Sulama+ İçme suyu+ Enerji (Akköprü Barajı) Sulama Enerji+Sulama (Kemer Barajı) Işıklı Gölünü besler B.1.1.2. Doğal Göller, Göletler ve Rezervuarlar DOĞAL GÖLLER: ACIGÖL (ÇARDAK GÖLÜ): Denizli nin en büyük gölü, bir kısmı Denizli sınırları içinde kalan Acı Göl dür. Canlı yaşamayan göl suyundan sanayi tuzları (sodyum sülfat ) üretilmektedir. Tektonik oluşumlu bir göldür. Yüzölçümü 41.34km 2.dir. Çardak ilçesi ile Afyon-Dazkırı ilçesi arasındadır. Gölü Söğüt Dağları'ndan inen sular besler. Acıtuz Gölü de denilen gölün rakımı 836 m dir. Burdur Gölü (854 m rakımlı) tarafından, Söğüt dağı diplerinden, bazen kıyının 1-2 m üstünden acımsı sular çıkar. Bu suların Burdur Gölü'nden geldiği sanılmaktadır. Acıtuz Gölü'nün suları çekilen yerlerinde ince ve bembeyaz tuz örtüsü kalır, bunu hayvanlar yalayarak ihtiyaçlarını giderirler. Goldeki tuz ile birleşik olarak potasyum, sodyum ve sülfat vardır. Bu maddeler gol kenarında kurulan işletmeler tarafından değerlendirilmektedir. B Sınıfı Sulak Alan dır. Fotoğraf B2 - Acıgöl - 30 -

BEYLERLİ (ÇALTI) GÖLÜ: Acıgöl'ün 20 km güney batısındadır. Derinliği azdır. En derin yeri 4 m dir. Yüzölçümü 4.12 km 2 dir. Denizden yüksekliği 850 m dir. Gölü, Değirmen deresi ve Başpınar suları besler. Gençali Koyu göldeki kamış ve sazlıklardan yararlanır. Gölde balık yetişmemekte ancak suluk bulunabilmektedir. KARAGÖL: Yüzölçümü 0.20km, denizden yüksekliği 1.250 m dir. Akarsularla beslenen bir krater gölüdür. Cambası Bozkurt ilçesinin üstünde, camlar arasında yer alan 3-4 golden oluşur. suları tatlıdır. SÜLEYMANİYE GÖLÜ: Yüzölçümü 1,05 km 2, denizden yüksekliği 1.150 m dir. Buldan ilçesi sınırları içerisindeki Süleymaniye Yaylası'nda ve Sazak Düzlüğü'ndedir. Gölün suları tatlıdır. Çevresi turistik bir kamp yeridir. Kara avcılığı yapılır. IŞIKLI GÖLÜ: Yüzölçümü 65,87 km 2, denizden yüksekliği 814 m, en derin yeri 8 m dir. Çivril ilçesindedir. Işıklı Suyu, Kufi Çayı gibi sularla beslenir. suların kontrol altına alınması için Işıklı barajı yapılmıştır. suları tatlıdır. İçinde tatlı su balığı yaşar. Sularıyla Büyük Menderes'i besler. KARTAL GÖLÜ: Denizli ili, Beyağaç ilçesinin güneyindeki Çiçekbaba Dağı'nın zirvesinin kuzeye bakan yamacında yer alır. Denizden yüksekliği 1.903 m dir. Kartal Gölü ve Çevresi Orman Bakanlığı Milli Parklar ve Yaban Hayatı Koruma Genel Müdürlüğü tarafından koruma altına alınmıştır. Türkiye'nin en yaşlı Karacam ormanı buradadır. Ağaçların yaşları 850 ve 1300 yıl arasında değişmektedir. Kartal Gölü ve "Anıt Orman" civarı, bitki florası bakımından çok zengindir. Doğa bilimcilerin ilgi odağıdır. BARAJ VE GÖLETLER: IŞIKLI DEPOLAMASI: Çivril ilçe merkezinin yaklaşık 10 km güney doğusunda yer almaktadır. Doğal göl niteliğindeki Işıklı gölü, dar ve derin Küfi yatağından gelen Küfi çayının ovaya açıldığı yerleri alüvyonla doldurması, bu şeklinde suların arka tarafta birikmesi ile meydana gelmiştir. Zamanla sulama suyuna olan ihtiyacın artması ile 1953 yılında DSİ tarafından gölün çevresi seddelenmiş ve 284,20 hm 3 depolama hacmine sahip bir baraj gölü haline getirilmiştir. Baraj gölü sayesinde gölün çevresindeki ilçe ve köyler, taşkınlardan korunmakta ve göl suları, yaz mevsiminde önce Baklan ovasında bulunan tarım arazilerinin sonra da Adıgüzel Barajı vasıtası ile Sarayköy, Gölemezli, Nazilli, Aydın, Söke Ovalarında bulunan tarım arazilerinin sulanmasında kullanılmaktadır. Işıklı gölü oldukça sığ olup, geniş sazlıklarla kaplıdır. Saz, bu kamış bitmeyen derin kısmı ancak 6 km 2 kadar ise de sazlık kesimle 65,86 km 2 yi bulur. 821,00 maksimum su kotunda 248,20 milyon m 3 hacmi olan gölün tabanında en derin kısmı 814,00 m kotundadır. En derin yeri 8,00 m dir. Işıklı baraj gölü, Ramsar sözleşmesiyle A grubu sulak alanlardan sayılmıştır. ADIGÜZEL BARAJI: Denizli iline bağlı Güney ilçesinin 16 km doğusunda Büyük Menderes Nehri üzerinde sulama, taşkın önleme ve enerji üretme amacıyla inşa edilmiş olup, 1990 yılında hizmete girmiştir. Aşağı Büyük menderes Projesi içerisinde yer alan Adıgüzel Barajı, Denizli ve Aydın illerindeki sulama alanlarına hizmet sunma yönünden en Büyük ve en önemli kilit tesistir. Adıgüzel Barajında depolanan 1,094 milyar m 3 toplam hacimden 821,60 milyon m 3 suyun önce enerjisi alındıktan sonra ilimiz Sarayköy-Pamukkale Ovası Sulaması içinde bulunan tarım arazileri ve Ege Denizi ne döküldüğü noktaya kadar da Aydın ilinde bulunan tarım arazileri sulanmaktadır. Sulama, taşkın kontrolü ve enerji üretim amaçlıdır. Barajın tipi zonlu kaya dolgu - 31 -

olup yüksekliği talvegden 145 m dir. Barajın gol alanı, Denizli ve Uşak il sınırları içerisinde yer almaktadır. Adıgüzel Barajı Türkiye'de işletmeye açılmış olan ve inşa halindeki barajlar içerisinde temelden 9.sırada, dolgu hacmi bakımından 11.sırada ve yıllık enerji üretimi bakımından ise 20.sırada yer alır. Fotoğraf B3. Adıgüzel Baraj Gövdesi Ve Gölü CİNDERE BARAJI: Güney İlçesi nin 5 km güneybatısında Büyük Menderes nehri üzerinde talvegden yüksekliği 72 m, temelden yüksekliği 107,50 m, 1,5 hm 3 gövde hacminde Silindirle Sıkıştırılmış Katı Dolgu (SSKD) tipinde gövde inşa edilerek 2010 yılı başında hizmete açılmış olup, depolanacak 84,27 hm 3 su ile Adıgüzel Barajından bırakılan suların yeniden düzenlenmesi, mansabındaki Gölemezli, Pamukkale, Çürüksu, Karakıran, Buldan ve Yenicekent ovalarının sulanması ve 29,31 MW kurulu güçteki santral ile yılda 88 GWh enerji üretilmesi hedeflenmiştir. Fotoğraf B4. Cindere Baraj Gövdesi ve Gölü - 32 -

GÖKPINAR BARAJI: Denizli merkezine kuş bakışı 4 km mesafede bulunmaktadır. Baraj gölünde depolanan 28,20 hm 3 su ile; 354 ha yeni sulama sahasının sulanması, mevcut Çürüksu sol sahilde 1.930 ha, Çürüksu sağ sahilde 3.894 ha olmak üzere toplam 5.824 ha sulama sahasına su takviyesi yapılması, Yukarı Çürüksu ovasındaki mevcut 3.952 ha sulama sahasının yeterli suya kavuşturulması ve halen sulamada kullanılan ortalama debisi 1,1 m 3 /s (34,7 hm 3 /yıl) olan Gökpınar kaynaklarının Denizli şehrine içmesuyu olarak tahsisi amaçlanmıştır. Ayrıca, baraj mansabında bulunan Akköy, Pamukkale, Karahayıt, Aşağışamlı ve Sığma belediyelerine yıllık 3 hm 3 içmesuyu tahsis edilmiştir. Öte yandan, ileriki yıllarda Gökpınar kaynağı ile diğer içmesuyu kaynaklarının Denizli ili içme ve kullanma suyu ihtiyacı için yetersiz kalabileceği düşüncesi ile alternatif kaynaklar bulunmadığı takdirde Gökpınar barajının Denizli şehrinin ileriki yıllardaki içme ve kullanma suyu ihtiyacında kullanılması da öngörülmüştür. 2001 yılında hizmete açılmıştır. Fotoğraf B.5:Gökpınar Barajı Su Toplama Havzası ve Baraj Gölünün Menbadan Görünüşü TAVAS YENİDERE BARAJI: Tavas ilçesinin 19,4 km batısında, Yenidere çayı üzerinde talvegden 43 m yüksekliğinde 770.000 m 3 hacme sahip toprak dolgu tipinde inşa edilerek 2010 yılı sonunda hizmete açılmış olup, Tavas Ovası nda ileride yapılacak olan 3.716 ha lık sahanın ihtiyacı olan 65 hm 3 suyun depolanması hedeflenmiştir. 10.10.2010 tarihinde su tutulmaya başlanmış olup 2010 yılı sonu itibarı ile tamamlanmıştır. ÇARDAK BEYLERLİ GÖLETİ: Çardak ilçesi Beylerli Kasabasına 3 km yakınında Değirmendere üzerinde inşa edilmiş olup, 3,25 hm 3 su depolanmaktadır. 828 hektar sahanın sulama suyu ihtiyacı karşılanmaktadır. 2006 yılında hizmete açılmıştır. Fotoğraf B-6:Çardak-Beylerli Göleti Gölü - 33 -

TAVAS GÖLETİ: Tavas ilçesinin 7 km yakınında Bören deresi üzerinde inşa edilmiş olup 2,00 hm 3 su depolanmaktadır. Tavas bağlarını da kapsayan 240 hektar sahanın sulama suyu ihtiyacı karşılanmaktadır. 2000 yılında hizmete açılmıştır. BULDAN DERBENT BARAJ GÖLÜ: Buldan Derbent Köyü civarındadır. Hacmi 54 10 6 m 3 tür. Manisa Sarıgöl İlçesi ovasını sulama ve taşkın önleme amacı ile yapılmıştır. AYDOĞDU GÖLETİ: Tavas, Aydoğdu Köyü sınırları içinde Yoran Yaylasında olan göletin hacmi 2x10 6 m 3 olup, Aydoğdu ve Kızılca Ovası nı sulama ve taşkın önleme amacıyla yapılmıştır. BEYAĞAÇ (EŞEN) GÖLETİ: Beyağaç İlçesi sınırları içindedir. Göletin hacmi 4x10 6 m 3 olup, Beyağaç Havzasındaki arazileri sulamak amacı ile yapılmıştır. Fotoğraf B-7: Eşen Göleti ve Eskere Ormanları Beyağaç DENİZLİ İlde bulunan sulama göletlerine ait bilgiler ise Çizelge B.2 de verilmiştir. Çizelge B.2-İlimizdeki Mevcut Sulama Göletleri (DSİ, 2013) Göletin Adı Tipi Göl hacmi, hm 3 Adıgüzel Barajı ve HES Işıklı Depolaması Gökpınar Vali Recep Yazıcıoğlu Barajı Cindere Barajı ve HES Tavas-Yenidere Barajı Tavas Göleti Çardak Beylerli Göleti İŞLETMEYE AÇILMIŞ BARAJLAR Kil Çekirdekli Kaya Dolgu Toprak Dolgu Kil Çekirdekli Toprak Dolgu SSKD (Silindirle Sıkıştırılmış Katı Dolgu) Kil Çekirdekli Toprak Dolgu Göl Alanı (net), ha 1076 2600 237,8 6400 27,72 195 82 280 65 650 Sulama Alanı (net), ha Yıllık Ortalama Çekilen Su Miktarı, (m 3 /yıl) Kullanım Amacı 78 060 709,7*10 6 Taşkın Koruma, Sulama, Enerji 5 824 155,46*10 6 Sulama 5 824 45,22*10 6 İçmekullanma Sulama, Suyu 4 600 839*10 6 Sulama, Enerji 7 000 87,8*10 6 Sulama İŞLETMEYE AÇILMIŞ GÖLETLER Kil Çekirdekli 3,26*10 6 1,87 29,6 225 Sulama Toprak Dolgu Kil Çekirdekli 762 6,30*10 6 Toprak Dolgu 3,24 20,3 Sulama - 34 -

B.1.2. Yeraltı Suları Denizli İli, yayla niteliğindeki yüksek çanak ova tabanlarında havza ve vadilerinde önemli miktarda yeraltı suyuna sahiptir. Ova ve havzaların yeraltı suyunun emniyetli rezerv durumu aşağıda verilmiştir. - Acıpayam Ovası (78,82 hm 3 /yıl ) - Tavas Ovası (40 hm 3 /yıl ) - Çameli Ovası (5,8 hm 3 /yıl ) - Çivril-Baklan Ovası (30 hm 3 /yıl ) - Çardak Ovası (8 hm 3 /yıl ) - Kaklık Yukarı Çürüksu Havzası (90 hm 3 /yıl kaynaklar dahil) - Sarayköy Ovası (2,5 hm 3 /yıl ) Çizelge B.3-Yas Faaliyetleri 2013 Yılı Sonu İtibariyle Açılan Kuyular (DSİ,2013) AMACI KUYU ADEDİ DERİNLİK (M) Araştırma Kuyusu 265 37.996 İşletme Kuyusu 486 67.468 Bedelli Kuyu 98 13.428 İçme-Kullanma Kuyusu 3 368 TOPLAM 852 119.260 Sulama Adı 2013-2014 Yılı DSİ 21. Bölge Müdürlüğü Denizli Toprak - Su Kooperatiflerince İşletilen Sulamalar (DSİ,2013) Sulama Adı İl Bulunduğu Yer İlçe İşletmeye Açıldığı Yıl Sulama Alanı Net (ha) Brüt 2013 Yılı 2014 Yılı Kesin Program Kuyu Adedi 2013 Yılı Kesin 2014 Yılı Program Alaattin Alaattin Denizli Acıpayam 2009-200 200 6 6 Apa Apa Denizli Acıpayam 2005-250 250 5 5 Kuyucak Kuyucak Denizli Acıpayam 1983-385 385 9 9 Karahöyük Karahöyük Denizli Acıpayam 2001-440 440 5 5 Karahöyük Avş. Karahöyük Avş. Denizli Acıpayam 1982-261 261 8 8 Dereköy Dereköy Denizli Acıpayam 1978-715 715 18 18 Yumrutaş Yumrutaş Denizli Acıpayam 1976-530 530 13 13 Yazır Yazır Denizli Acıpayam 1983-438 438 8 8 Gümüş Gümüş Denizli Acıpayam 1986-130 130 4 4 Dedebağ Dedebağ Denizli Acıpayam 1980-444 444 9 9 Dodurga Dodurga Denizli Acıpayam 1989-491 491 7 7 Yassıhöyük Yassıhöyük Denizli Acıpayam 1984-632 632 11 11 Kurtlar Kurtlar Denizli Acıpayam 1995-183 183 4 4 Serinhisar Mrz. Serinhisar - Ayaz Denizli Serinhisar 1983-853 853 22 22 Yüreğil Yüreğil Denizli Serinhisar 1990-130 130 4 4 Yatağan Yatağan Denizli Serinhisar 1983-536 536 11 11 Yeşilyuva Yeşilyuva Denizli Serinhisar 1997-420 420 9 9 Bozkurt Bozkurt Denizli Bozkurt 2005-130 130 2 2 Alikurt Alikurt Denizli Bozkurt 2009-167 167 4 4 Cumalı Cumalı Denizli Bozkurt 1997-299 299 6 6 Dutluca Dutluca Denizli Bozkurt 1997-150 150 4 4 İnceler İnceler Denizli Bozkurt 2013-279 279 3 3-35 -

İncelertekkesi İncelertekkesi Denizli Bozkurt 2000-144 144 2 2 Bıçakçı Bıçakçı Denizli Çameli 1998-103 103 2 2 Belevi Belevi Denizli Çameli 2000-404 404 3 3 Gölcük Gölcük Denizli Çardak 1991-594 594 6 6 Beylerli Beylerli Denizli Çardak 1993-752 752 7 7 Çaltı Çaltı Denizli Çardak 1998-297 297 4 4 Kızılyer Kızılyer Denizli Honaz 1986-890 890 18 18 Karateke Karateke Denizli Honaz 1997-90 90 2 2 Ovacık Ovacık Denizli Honaz 1997-289 289 3 3 Menteş Menteş Denizli Honaz 1990-315 315 8 8 Honaz Mrz. Honaz Mrz. Denizli Honaz 1998-480 480 5 5 Kaklık Kaklık Denizli Honaz 2005-430 430 8 8 Sapaca Sapaca Denizli Honaz 1998-250 250 4 4 Yokuşbaşı Yokuşbaşı Denizli Honaz 2005-120 120 6 6 Tavas Tavas Denizli Tavas 2001-671 671 13 13 Garipköy Garipköy Denizli Tavas 2013-400 400 8 8 Kızılcabölük Kızılcabölük Denizli Tavas 1999-280 280 6 6 Uluköy Uluköy Denizli Tavas 2006-200 200 5 5 Uzunpınar Uzunpınar(Pınarlar) Denizli Tavas 2009-200 200 3 3 Solmaz Solmaz Denizli Tavas 2009-194 194 3 3 Gümüşsu Gümüşsu Denizli Çivril 1981-519 519 13 13 Mahmutgazi Mahmutgazi Denizli Çal - - - 119 3 3 Kalınkoz Kalınkoz Denizli Çameli - - - 120 3 3 Çameli Çameli Denizli Çameli Mrkz. - - - 320 5 5 Beyağaç Beyağaç Denizli Merkez - - - 240 3 3 Emirhisar Emirhisar Denizli Çivril 1994-697 697 19 19 Işıklı Işıklı Denizli Çivril 1997-580 580 12 12 Yeniköy Yeniköy Denizli Çivril 2002-397 397 9 9 Yuvaköy Yuvaköy Denizli Çivril 2002-232 232 6 6 212.ŞUBE MÜD.-DENİZLİ TOPLAMI - 17 591 18 390 361 361 Bölgede, Paleozoyik yaşlı mermerler, Mesozoyik yaşlı kireçtaşları, Tersiyer yaşlı birimlerin kumlu-çakıllı seviyeleri ile Kuvaterner yaşlı alüvyonun kumlu çakıllı seviyeleri akifer niteliği taşımaktadır. Bu birimlerde açılan kuyular genelde içmede, sulamada, turizmde ve sanayide kullanılmaktadır. Kuyulardan çekim, genelde yaz aylarında artmaktadır. B.1.2.1. Yeraltı Su Seviyeleri Denizli ili ve çevresinde yeraltısuyu seviyeleri 0 ile 50 m civarında gözlenmektedir. TOPRAK KAYNAKLARI POTANSİYELİ VE KULLANIM ŞEKLİ(DSİ) KHGM ETÜT SONUÇLARI Tarıma elverişli arazi : 422 559 ha Çayır-Mera : 118 726 ha Orman-Fundalık : 602 347 ha Diğer arazi : 33 268 ha Toplam : 1 176 900 ha Sulanabilir arazi : 405 401 ha - 36 -

DSİ ETÜT SONUÇLARI Etüt edilen arazi : 227 959 ha Sulamaya elverişli arazi : 210 886 ha Ekonomik olarak sulanabilir arazi : 134 483 ha Toprak su kooperatifi sulamaları : 17 156 ha İşletmede olan : 15 684 ha İnşa halinde olan : 1 472 ha KHGM sulamalar : 23 490 ha Halk sulamaları : 18 175 ha DİĞER SULAMALAR TOPLAMI: 58 821 ha İL GENEL TOPLAMI : 182 096 ha B.1.3. Denizler Grafik B.1 - (Denizli) ilinde 2013 Yılı Mavi Bayrak Almış Plaj ve Marinaların Sayısı İlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır. B.2. Su Kaynaklarının Kalitesi Çizelge B.4 - İlimizde 2013 Yılı Yüzey ve Yeraltı Sularında Tarımsal Faaliyetlerden Kaynaklanan Nitrat Kirliliği İle İlgili Analiz Sonuçları (İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, 2013) Su Kaynağı nın Cinsi (Yüzey/ Yeraltı) Yüzey Yüzey Yüzey Yüzey Adı Çürük su Işıklı Baraj Gölü Adıgü zel Barajı Mend eres Nehri- Çıtak İçme ve kullan ma suyu Kullanım amacı ve kullanılan miktar Enerji üretimi Sulama suyu Endüstriyel su temini Akım gözlem istasyon u kodu Analiz sonuçları SKKY (Tablo- 1) Sulama Suyu 02 1.Sınıf Sulama Suyu 03 l.sınıf Sulama Suyu 05 1.Sınıf Sulama Suyu 06 1.Sınıf Analiz Yapılan İstasyonun Yeri (İlçe, Köy, Mevkii) Güney- Kapaklar M. Çıtak- Çıtak Köprüsü Merkez- Korucuk M. Çivril- Beydilli Kapaklar M. Koordinatl arı (YAS için) (UTM UPS / WGS 84) 687304-4184124 688383-4190842 747725-4233387 668364-4202173 Yıllık Ortalama Nitrat Değeri (mg/l) 4,71 2,06 1,13 1,83 Yüzey Yer altı Yer altı Yeraltı Mend eres Nehri- Ahmet li S-28 Çayın içi Kaklık - Çimen to Fabrik ası Sulama Suyu - Sulama Suyu 08 1.Sınıf 09 13 < 50 (Düşük) < 50 (Düşük) Sarayköy- Ahmetli Eski Köprü Sarayköy- Çayın İçi M. Honaz- Kaklık Çimento Fab.Mevki 693517-4225681 2,68 731313-4226524 668677-4201652 0,01 0,01-37 -

Su Kaynağı nın Cinsi (Yüzey/ Yeraltı) Yüzey Yüzey Yüzey Yüzey Yüzey Yüzey Yüzey Yer altı Yer altı Adı Çivril- Gökgö l Dalam an Çayı- Darıve ren Bedirb ey Köyü- Çamel i Yolu Acıpa yam- Kelek çi Köprü sü Alcı- Çiftlik Köyü Köprü sü Çal- Kısıklı Mevki i Akken t- Bekilli Köprü sü S-33 Ahmet li- Dikilit aş S-1 Göleme zli-göl Mevki İçme ve kullan ma suyu Kullanım amacı ve kullanılan miktar Enerji üretimi Sulama suyu Endüstriyel su temini Akım gözlem istasyon u kodu Analiz sonuçları SKKY (Tablo- 1) Sulama Suyu 15 II.Sınıf Sulama Suyu Sulama Suyu Sulama Suyu Sulama Suyu Sulama Suyu Sulama Suyu - - 16 II.Sınıf 17 I.Sınıf 18 I.Sınıf 19 II.Sınıf 20 I.Sınıf 21 I.Sınıf 22 23 < 50 (Düşük) < 50 (Düşük) Analiz Yapılan İstasyonun Yeri (İlçe, Köy, Mevkii) Çivril- Gökgöl M. Acıpayam- Darıveren M. Acıpayam- Çameli Yol Üzeri Acıpayam- Kelekçi Köprüsü Acıpayam- Çiftlik Köy Köprüsü Çal-Kısıklı M. Çal-Akkent Bekilli Köprüsü Sarayköy- Dikilitaş M. Sarayköy- Gölemezli Göl M. Koordinatl arı (YAS için) (UTM UPS / WGS 84) 673444-4206116 673958-4208185 6715556-4205129 675766-4205180 677351-4200939 709386-4192433 706115-4188017 242581-4230395 720342-4129587 Yıllık Ortalama Nitrat Değeri (mg/l) 7,16 7,17 3,28 3,54 3,86 2,99 2,50 0,04 0,19 B.3. Su Kaynaklarının Kirlilik Durumu B.3.1. Noktasal kaynaklar B.3.1.1. Endüstriyel Kaynaklar İlimiz genelinde endüstriyel kaynaklı atıksu arıtma tesislerinin deşarj noktaları; kanalizasyon, Sarıçay, sulama kanalı, drenaj kanalı, Dalaman Çayı, kuru dereler, geri dönüşümlü, Çürüksu Deresi, Gümüşçay Deresi, Tilki Deresi, Akhan Çayı, B.Menderes, Tabakhane Çayı, sulama+alıcı ortam ve yağmur suyu kanallarıdır. Bu firmaların Arıtma tesis kapasitesi en az 5 m 3 /yıl en fazla 42.000 m 3 /yıl dır. - 38 -

B.3.1.2. Evsel Kaynaklar İlimiz genelinde evsel kaynaklı atıksu arıtma tesislerinin deşarj noktaları; sulama kanalları, kuru dereler, Ebir Çayı, alıcı ortam, Çürüksu Deresi, DSİ Kurutma Kanalı ve Kumkısık Deresi dir. Bu firmaların Arıtma tesis kapasitesi en az 10 m 3 /yıl en fazla 146.000 m 3 /yıl dır. B.3.2. Yayılı Kaynaklar B.3.2.1. Tarımsal Kaynaklar İlimizde toplam 376.738 ha tarım alanı bulunmaktadır. Toplam tarım alanlarının 166.359 ha kısmı sulanmakta, 27.799 ha alanı sulamaya açılması planlanmakta, 182.580 ha alanında ise sulama bulunmamaktadır. İl bazında kullanılan toplam pestisit miktarı 1.510,820 ton dur. Ayrıca il bazında kullanılan bitki besin maddesi olarak kullanılan gübre miktarı 149.177 ton dur. B.3.2.1. Tarımsal Kaynaklar (DSİ) TOPRAK KAYNAKLARI POTANSİYELİ VE KULLANIM ŞEKLİ KHGM ETÜT SONUÇLARI Tarıma elverişli arazi : 422 559 ha Çayır-Mera : 118 726 ha Orman-Fundalık : 602 347 ha Diğer arazi : 33 268 ha Toplam : 1 176 900 ha Sulanabilir arazi : 405 401 ha DSİ ETÜT SONUÇLARI Etüt edilen arazi : 227 959 ha Sulamaya elverişli arazi : 210 886 ha Ekonomik olarak sulanabilir arazi : 134 483 ha Toprak su kooperatifi sulamaları : 17 156 ha İşletmede olan : 15 684 ha İnşa halinde olan : 1 472 ha KHGM sulamalar : 23 490 ha Halk sulamaları : 18 175 ha DİĞER SULAMALAR TOPLAMI: 58 821 ha İL GENEL TOPLAMI : 182 096 ha B.3.2.2. Diğer Yeterli veri bulunamamıştır. - 39 -

B.4. Sektörel Su Kullanımları ve Yapılan Su Tahsisleri B.4.1. İçme ve Kullanma Suyu B.4.1.1 Yüzeysel su kaynaklarından kullanılan su miktarı ve içmesuyu arıtım tesisi mevcudiyeti İçme suyu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Denizli Belediyesi olarak su temininin büyük bir kısmı kendiliğinden yüzeye çıkan doğal su kaynaklarından temin edilmektedir. Geri kalan kısmı ise şehrin ihtiyaç duyulan bölgelerinde açılan derin kuyulardan çekilerek şebekeye verilmektedir. Doğal kaynaklardan debileri yüksek olanlar; Gökpınar ve Derindere kaynakları olup diğer kaynaklar şehrin farklı bölgelerinde ve farklı debilerdedir. İhtiyaç halinde kullanıma hazır olan derin kuyu sayısı ise 69 dur. Kaynaklarda meydana gelen mevsimsel debi değişimlere göre kullanılan derin kuyu sayısı aylara göre farklılık göstermektedir. Denizli Belediyesi 79 mahalleden oluşmakta olup, içme suyu hizmetinden yararlanamayan mesken bulunmamaktadır. Yeni yerleşimler yapıldıkça ihtiyaçlar doğrultusunda şehir şebekesi bulunmayan yerlerde şebeke imalatları yapılmaktadır. 2012 yıl sonu itibariyle içme suyu hizmetinden yararlanan nüfus 525.497 dir. 2012 yılı içerisinde tahakkuk eden içme suyu miktarı 23.367.857,00 m³ olup, bu miktarın sanayi, ticarethane ve meskenlere göre tüketim dağılımı aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Dağıtım Yeri Ölçü Birimi Miktar (m³) MESKEN m³ 18,442,735.00 TİCARETHANE m³ 1,730,107.00 İNŞAAT m³ 672,118.00 RESMİ DAİRE m³ 777,660.00 SANAYİ m³ 100,710.00 CAMİLER, PARK BAHÇE m³ 95,884.00 DİĞER m³ 1,548,643.00 Toplam m³ 23,367,857.00 İşletmeye Açılan İçmesuyu Tesisleri: 2012 yılı itibariyle İlimizde DSİ tarafından yapımı tamamlanmış ve işletmeye açılmış içme suyu arıtma tesisi bulunmamaktadır. - 40 -

B.4.1.2. Yeraltı su kaynaklarından temin edilen su miktarı ve içmesuyu arıtım tesisi mevcudiyeti İhtiyaç halinde kullanılan yer altı suyu kaynaklarımızın sayısı (derin kuyu) 69 dur. Herhangi bir arıtmaya gerek olmadan depolara pompalar aracılığıyla su basılmaktadır. Derin kuyulardan 2012 yılında temin edilen su miktarı 3.662.928,00 m³ dür. B.4.1.3. İçme Suyu temin edilen kaynağın adı, mevcut durumu, potansiyeli vb. VALİ RECEP YAZICIOĞLU GÖKPINAR BARAJ GÖLÜ VE SU TOPLAMA HAVZASI: -Alanın Resmi Adı: Vali Recep Yazıcıoğlu Gökpınar Baraj Gölü ve Su toplama Havzası -Coğrafi Konumu ve Koordinatları: Denizli şehir merkezinin kuzeydoğusunda Gökpınar Deresi üzerindedir. Fotoğraf B-8. Vali Recep Yazıcıoğlu Gökpınar Baraj Gölü ve Su toplama Havzası - 41 -

Şekil B-1. Vali Recep Yazıcıoğlu Gökpınar Barajı Koruma Alanı Sınır Koordinatları - Alanı: Bu proje ile 698 ha yeni sulama sahası açılması, mevcut Çürüksu sol sahilinde 1930 ha., Çürüksu sağ sahilinde 3894 ha olmak üzere toplam 5824 ha sulama sahasına su takviyesi yapılması, Yukarı Çürüksu Ovası ndaki mevcut 3952 ha sulama sahasını yeterli suya kavuşturması ve halen sulamada kullanılan ortalama debisi 1,1 m 3 /sn. (34,7 hm 3 /yıl) olan Gökpınar kaynaklarının Denizli şehrine içme suyu olarak tahsisi amaçlanmaktadır. -Yasal Konumu:Baraj gölü suyunun temiz kalması için, 15.09.1995 tarih ve 08 nolu Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile Vali Recep Yazıcıoğlu Gökpınar Baraj Gölü ve Su toplama Havzası Su Kirliliği ve Kontrolü Yönetmeliğine göre koruma altına alınarak koruma alan sınır koordinatları belirlenmiştir. Su Kirliliği ve Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde koruma altına alınan Gökpınar Baraj Gölü ve Su Toplama Havzası baraj gölünün su toplama kapasitesini karşılamayacağı düşünülerek (kirlenen suların bay-pas kanalı ve ileride yapılacak kolektör hattı ile havza dışına çıkarılacak olması nedeniyle ) 27 km 2 büyüklüğündeki Kuruçay Havzası 25.06.2002 tarih ve 06 nolu Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile Gökpınar Baraj Gölü ve su toplama havzası da dahil edilmiştir. Gökpınar Baraj Gölü ve Su Toplama Havzası sınırları içerisinde Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümleri ve aşağıda belirtilen 15/09/1995 tarih ve 08 nolu Mahalli Çevre Kurulu Kararı hükümleri uygulanmaktadır. 1-Çevre Bakanlığı, Çevre Koruma Genel Müdürlüğü nün 15/06/1995 tarih ve 920-095/3783 sayılı Gökpınar Baraj Gölünün Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği kapsamında değerlendirilmesi ile ilgili olarak Denizli Valiliğine gönderdiği yazıdan önce Bayındırlık ve İskan Müdürlüğüne müracaatla Uzun Mesafeli Koruma Alanı içerisinde konut alanı için ön izin talebinde bulunan ve ilgili kuruluşlardan uygun görüş almış olanlara konut amaçlı imar planı yapımı için izin verilmesine, - 42 -

2-Gökpınar kaynağı ile Gökpınar Barajı arasında kalan dere kenarının Mutlak Korumaya alınmasına, bu bölgede yer alan ve yeni kurulacak olan balık üretme tesislerinden arıtma tesisi istenmesine, 3-Şimdiye kadar yapılmış olan, harita üzerinde işaretlenmiş mevcut yapılar haricinde yapılaşmaya izin verilmemesine, 4-Çukurköy Köyü (cankurtaran Belediyesi), Karataş Köyü ve Değirmen Mahallesi kanalizasyon hattı harita üzerinde çizilmiş olup, arıtma tesisinin Kozak Meydanı civarında yapılmasına, 5-Kamulaştırılması istenen Karakurt Köyü için alternatif alan olarak belirlenen (Erendüzü, Zeytintepesi, Taşlıtarla) üç yerden birinin seçilmesine, 6-Orta ve uzun mesafeli koruma alanı içerisinde yer alan mevcut imar planlarının aynen korunmasına, yeni ilave imar planları yapılarak genişletilmemesine, bu durumun Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü, Denizli Belediyesi, Bağbaşı, Kayhan, Kınıklı ve Cankurtaran Belediyelerine yazılı ile bildirilmesine, 7-Gökpınar su kaynağı etrafında piknik yapılmasının kesinlikle yasaklanmasına, bu hususta Denizli Belediyesine yazı yazılmasına, 8-Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği koruma alanları içerisinde imar planlı bölgeler dışında yeni kurulacak tesislere izin verilmemesine, ilgili belediyelere, Bayındırlık ve İskan Müdürlüğüne gerekli duyurunun yapılmasına, 9-Gökpınar Barajı Su Toplama Havzası içerisinde kalan mevcut taş ocaklarının işletme ruhsat süreleri bitiminde yeni süre verilmemesi ve yeni taş ocakları açılmasına izin verilmemesine, bu konuda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına, İl Özel İdare Müdürlüğüne ve Milli Emlak Müdürlüğüne yazı yazılmasına, 10-Bu Mahalli Çevre Kurulu Kararında bulunmayan konularda 4/9/1988 tarih ve 19919 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulmasına karar verilmiştir. AYDINLAR AKBAŞ BARAJ GÖLÜ VE SU TOPLAMA HAVZASI: Türkiye nin Ege Bölgesi nde Denizli ilinin 20 km doğusunda Çaykavuştu (Kocaçay) deresi üzerinde inşa edilecektir. Çürüksu Akbaş Projesi kapsamındaki Akbaş Barajı İnşaatı yapım işinin 16.12.2009 tarihinde ihalesi yapılarak yüklenici firma ile 09/04/2010 tarihinde sözleşme imzalanmış ve 05/05/2010 tarihinde işe başlanmıştır. Sözleşmeye göre işin süresi 1230 takvim günü olup iş bitim tarihi 16/09/2013 tarihidir. Proje ile, Denizli iline yıllık 8,76 hm³ içmesuyu sağlanması, Honaz beldesine ait toplam 690 ha tarım alanı yüksek basınçlı olarak damlama-yağmurlama sistemle sulanması ve 2,5 MW kurulu güce sahip bir santral ile 6,77 GWh/yıl enerji üretimi hedeflenmektedir. -Alanın Resmi Adı: Aydınlar Akbaş Baraj Gölü ve Su Toplama Havzası -Coğrafi Konumu ve Koordinatları: - 43 -

Şekil B-2. Aydınlar Akbaş Barajı Koruma Alanı Sınır Koordinatları -Yasal Konumu: Denizli Merkez ve yakın çevresinin gelecekteki içme suyu ihtiyacını karşılamak amacıyla havza sınırları, göl çanağı, mutlak, kısa, orta ve uzun mesafeli koruma alanı sınırları 1/25.000 ve 1/ 5.000 lik haritalara işlenmiş, havzada komisyonca çalışmalar yapılmış, 30.12.2001 tarih ve 08 nolu Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile havza koruma altına alınmıştır. Fotoğraf B.9. Akbaş Koruma havzasına ait Fotoğrafları Aydınlar Akbaş Baraj Gölü ve Su Toplama Havzası sınırları içerisinde Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümleri ve aşağıda belirtilen 30.12.2001 tarih ve 08 nolu Mahalli Çevre Kurulu Kararı hükümleri uygulanmaktadır. a)mahalli Çevre Kurulunun, Baraj Gölü ve Su Toplama Havzasını koruma altına alma kararı tarihinden önce Bayındırlık ve İskan Müdürlüğüne ve Karaçay Belediyesine müracaatla orta ve uzun mesafeli koruma alanı içerisinde yapılaşma ön izin talebinde bulunan ve ilgili kuruluşlardan uygun görüş alanlara konut amaçlı yapılaşma izni verilmesine, - 44 -

b)mahalli Çevre Kurulu Kararından sonra havza içerisinde mutlak ve kısa mesafeli koruma alanında bulunan yerleşim birimlerinde mevcut yapıların dondurulmasına, ilave ve mevzii imar planı ve yeni köy yerleşim alanı çalışmalarının yapılmamasına, mevcut yapılar haricinde yapılaşmaya izin verilmemesine, orta ve uzun mesafeli koruma alanında Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda yapılaşmaya izin verilmesine, bu durumun Bayındırlık ve İskan Müdürlüğüne, Honaz Kaymakamlığına, Serinhisar Kaymakamlığına, Karaçay Belediyesine, Akbaş, Aydınlar ve Kocapınar Köyleri Muhtarlıklarına yazı ile bildirilmesine, c)mevcut imar planlarında yapılacak imar planı tadilatlarında İmar Planı Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara Dair Yönetmelik hükümlerine uyulması ve yoğunluk arttırıcı tadilatlara gidilmemesi, d)orta mesafeli koruma alanında bulunan Aydınlar ve Akbaş Köyleri ile uzun mesafeli koruma alanı içerisinde bulunan Karaçay Kasabası ve Kocapınar Köyünde kanalizasyon şebekesinin yapılmasına atıksuların evsel atıksu arıtma tesisi ile arıtım yapılarak kollektör hattı ile havza dışına taşınmasına, havza dışına taşınamaz ise Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo-1 de yer alan I. Sınıf Yüksek Kaliteli Su Standartlarında arıtılarak havza içene deşarj edilmesine, e)mutlak Koruma Alanı içerisinde ve baraj gölü kenarında kalacak olan köy ulaşım yolunun mutlak koruma alanı sınırı dışına çıkartılması için programa alınmasına, f)bu Mahalli Çevre Kurulu Kararında bulunmayan hususlarda Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulmasına, İlimizdeki İçmesuyu Amaçlı Barajlar (DSİ, 2013) GÖLÜN ADI YERİ AMACI AŞAMASI GÖL ALANI (ha) GÖL HACMİ (rezerv) (hm3) MAX. SU KOTU (m) Vali Recep Yazıcıoğlu Gökpınar Barajı Aydınlar Akbaş Barajı Denizli-Merkez Honaz Sulama, İçme ve Kullanma Suyu Temini İşletmede 195 Sulama, İçme Suyu Temini, Enerji İnşaat aşamasında 76 27,72 336,20 24,35 927 Grafik B.2. (...) ilinde 2013 Yılı Belediyeler Tarafından İçme ve Kullanma Suyu Şebekesi İle Dağıtılmak Üzere Temin Edilen Su Miktarının Kaynaklara Göre Dağılımı (Kaynak, yıl) *Veri Olmadığı için oluşturulamamıştır. - 45 -

Denizli İli İçme - Kullanma Durumu (2013 yılı sonu itibariyle) ASAMASI TESİSİN ADI FAYDA (hm³/yıl) ÖN İNCELEMESİ TAMAMLANAN 0.00 PLANLAMASI DEVAM EDEN 0.00 PROJESİ DEVAM EDEN 19.37 Aydınlar Akbaş Barajı ve Pınarbaşı İKES 19.37 İNŞA HALİNDE OLAN 8.76 Aydınlar Akbaş Barajı 8.76 İŞLETMEDE OLAN 3.00 Gökpınar Barajı 3.00 DENİZLİ İL TOPLAMI 31.13 B.4.2. Sulama İlin toplam 376.738 ha tarım alanı içinde 166.359 hektarı sulanmaktadır. Sulamaya açılacak olan 27.799 hektardır. Toplam sulanabilir alan 194.158 hektardır. Toplam sulanan alanın 110.868 hektarı DSİ sulaması, 36.838 hektarı ise İl Özel İdaresi sulaması, 18.653 hektarı halk sulaması şeklindedir. TOPLAM TARIM ALANI SULANIR VE SULANABİLİR ALAN (194.158 ha) TOPLAM SULANAN ALAN (166.034 ha) SULAMAYA AÇILACAK ALAN (ha) DSİ İl Özel İdaresi HALK SULAMASI 376.738 110.868 36.838 18.653 27.799 (Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü) Halen toplam tarım arazilerimizin % 44 ü sulanmakta olup, sulama projeleri tamamlandığında bu oran % 51,5 olacaktır. Önceki yıllarda sulamaya açılan alanlarda sulama sistemleri açık kanaldır. Son yıllarda su kayıpları fazla olan bu sistemlerden vazgeçilerek kapalı sulama sistemleri teşvik edilmekte ve desteklenmektedir. - 46 -

B.4.2.1. Salma sulama yapılan alan ve kullanılan su miktarı DENİZLİ İLİNDE İŞLETMEYE AÇILAN BÜYÜK SU İŞLERİ SULAMALARI 1- ACIPAYAM OVASI SULAMASI 1. KISIM 1 PROJENİN YERİ : Acıpayam-Denizli 2 İŞLETMEYE AÇILDIĞI YIL: 1958 1997 3 TESİSLE İLGİLİ BİLGİLER: Yapraklı Barajı depolama tesisinden Dalaman Çayı na bırakılan sular Yusufça-Çamköy Regülâtörü ile şebekeye alınmaktadır. Eski Kumavşar sulaması, Acıpayam sağ sahil sulaması İçinde kalmıştır. 3.1 SU KAYNAĞI : Yapraklı Barajı (Sulamaya verilen su 155,46 hm³) 3.2 SULAMA ÜNİTELERİ : Sulama alanı 11 269 ha (brüt) 10 300 ha (net) 5 TESİSLE İLGİLİ İŞLETME VE BAKIM FAALİYETLERİ : Sulamanın İşletme ve Bakım-onarım hizmetleri ile yönetim sorumluluğu 1996 yılında Acıpayam Sağ Sahil Sulama Birliği ne devredilmiştir. 2- BAKLAN OVASI SULAMASI 1 PROJENİN YERİ : Baklan sağ sahil (BRI)+Baklan Sol Sahil (BL1), Çivril 2 İŞLETMEYE AÇILDIĞI YIL: 1991-1996 3 TESİSLE İLGİLİ BİLGİLER : Sulama suyu, Işıklı Gölün den Işıklı Regülatörü vasıtasıyla pompajla şebekeye alınmaktadır. 3.1 SU KAYNAĞI : Işıklı Gölü (Sulamaya verilen su 155.46 hm³) 3.2 SULAMA ÜNİTELERİ : SAĞ SAHİL(BR1) SOL SAHİL (BL1) Brüt (ha) Net (ha) Brüt (ha) Net (ha) BR-1 9 120 7 500 BL-1 18 276 17 180 BR-2 3 480 3 132 BL-2 12 610 11 009 BR-3 4 000 3 600 TOPLAM 16 600 14 232 30 886 28 189 GENEL TOPLAM 47 486 ha (Brüt) 42 421 ha (net) 4 TESİSLE İLGİLİ İŞLETME VE BAKIM FAALİYETLERİ : Sulamanın İşletme ve Bakım-onarım hizmetleri ile yönetim sorumluluğu 1996 yılında, Yeşil Çivril Sağ Sahil Pompaj ve Baklan Sol Sahil pompaj Sulama Birlikleri ne devredilmiştir. - 47 -

3- ÇAL OVASI SULAMASI 1 PROJENİN YERİ : Çal-Denizli 2 İŞLETMEYE AÇILDIĞI YIL : 1996 3 TESİSLE İLGİLİ BİLGİLER : Cazibe sulamasıdır. Işıklı Gölü depolama tesisimizden B.Menderes yatağına bırakılan sular Çal- Erenler Regülatörü ile şebekeye alınmaktadır 3.1 SU KAYNAĞI : Isıklı Gölü (sulamaya verilen su 145,10 hm³) 3.22 SULAMA ÜNİTELERİ : Pompaj sulaması 1 840 ha (brüt) 1 730 ha (net) 4 TESİSLE İLGİLİ İŞLETME VE BAKIM FAALİYETLERİ Sulamanın İşletme ve Bakım-onarım hizmetleri ile yönetim sorumluluğu 1994 yılında Çal Ovası Sulama Birliği ne devredilmiştir. 4-ÇÜRÜKSU SULAMASI PROJENİN YERİ : Denizli 2 İŞLETMEYE AÇILDIĞI YIL : 1946-1986 3 TESİSLE İLGİLİ BİLGİLER : 9 adet küçük cazibe ve pompaj sulamasından Çürüksu sol sahil sulamasının bir kısmından oluşmaktadır. Gökpınar Barajı dan bırakılan sular Akhan regülatörü vasıtasıyla, Çürüksu kaynaklarından gelen sular da Halkalı ve Böceli regülatörleri vasıtasıyla şebekelere alınmaktadır. YAS kuyularından temin edilen sular ise direkt şebekelere verilmektedir. 3.1 SU KAYNAĞI : Gökpınar Barajı (sulamaya verilen su 35,31 hm³) ve YAS Kuyuları 3.2 SULAMA ÜNİTELERİ Brüt Net İşletme Şekli Yukarı Çürüksu 1 837 ha 1 347 ha S.S.Kaklık Sul. Kooparatifi Yukarı Çürüksu 853 ha 654 ha S.S.Aşağıdağdere Sul. Kooparatifi Yukarı Çürüksu 250 ha 199 ha S.S.Dereçiftlik Sul. Kooparatifi Bereket 6 300 ha 4 690 ha Bereket Sulama Birliği Çürüksu Sol 2 219 ha 1 712 ha Gökpınar Sulama Birliği Baldan 800 ha 610 ha Honaz KHG. Birliği Toplam 12 259 ha 9 212 ha 4 TESİSLE İLGİLİ İŞLETME VE BAKIM FAALİYETLERİ : Sulamanın İşletme ve Bakım-onarım hizmetleri ile yönetim sorumluluğu ünite ünite olarak; Baldan Sulaması 1994 yılında Honaz KHG. Birliği ne, Sol Sahil ünitesi 1996 yılında Gökpınar Sulama Birliği ne, Sağ sahil ünitesi 1996 yılında Bereket Sulama Birliği ne, Yukarı Çürüksu ünitesi de 2002 yılında S. S. Kaklık, Aşağıdağdere ve Dereçiftlik Sulama Kooparatiflerine devredilmiştir. - 48 -

5- GÜMÜŞSU SULAMASI 1 PROJENİN YERİ : Çivril 2 İŞLETMEYE AÇILDIĞI YIL : 1992 3 TESİSLE İLGİLİ BİLGİLER : Pompaj sulamasıdır. Sulama suyu, Gökgöl Kaynaklarından pompajla şebekeye alınmaktadır. 3.1 SU KAYNAĞI : Gökgöl Kaynakları 3.2 SULAMA ÜNİTELERİ :Pompaj sulaması 2 200 ha (Brüt) 1 600 ha (net) 4 TESİSLE İLGİLİ İŞLETME VE BAKIM FAALİYETLERİ : Sulamanın İşletme ve Bakım-onarım hizmetleri ile yönetim sorumluluğu 1994 yılında Gümüşsu Pompaj Sulama Birliği ne devredilmiştir. 6- IRGILLI SÜTLAÇ SULAMASI 1 PROJENİN YERİ : Irgıllı-Sütlaç-Çivril 2 İŞLETMEYE AÇILDIĞI YIL : 1964-1996 3 TESİSLE İLGİLİ BİLGİLER : Cazibe-pompaj sulamasıdır. Sulama suyu, Işıklı Gölü öncesindeki B.Menderes nehri üzerinde bulunan Kabaklı Regülâtörü İle cazibeyle ve Işıklı Gölün den Işıklı Regülâtörü vasıtasıyla su verilen isale kanalından iki kademe pompajla şebekeye alınmaktadır. 3.1 SU KAYNAĞI : Işıklı Gölü 3.2 SULAMA ÜNİTELERİ IRGILLI SÜTLAÇ TOPLAM Cazibe sulaması : 5 400 ha (Brüt) 3 000 ha (brüt) 8 400 ha (brüt) 3 920 ha (net) 2 820 ha (net) 6 740 ha (net) 4 TESİSLE İLGİLİ İŞLETME VE BAKIM FAALİYETLERİ Sulamanın İşletme ve Bakım-onarım hizmetleri ile yönetim sorumluluğu 1996 yılında Irgıllı-Sütlaç Sulama Birliği ne devredilmiştir. 7- IŞIKLI SULAMASI 1 PROJENİN YERİ : Işıklı-Çivril 2 İŞLETMEYE AÇILDIĞI YIL : 1965 3 TESİSLE İLGİLİ BİLGİLER : Sulama suyu, Işıklı Kaynaklarından Işıklı Regülatörü ile şebekeye alınmaktadır. 3.1 SU KAYNAĞI : Işıklı Pınarları 3.2 SULAMA ÜNİTELERİ : Cazibe sulaması 2 703 ha (Brüt) 1 650 ha (net) - 49 -

4 TESİSLE İLGİLİ İŞLETME VE BAKIM FAALİYETLERİ : Sulamanın İşletme ve Bakım-onarım hizmetleri ile yönetim sorumluluğu 1995 yılında Işıklı Sulama Birliği ne devredilmiştir 8- KELEKÇİ SULAMASI 1 PROJENİN YERİ : Kelekçi-Acıpayam 2 İŞLETMEYE AÇILDIĞI YIL : 1958 1984 3 TESİSLE İLGİLİ BİLGİLER : Kelekçi ve Alcı sulamasından oluşmaktadır. Cazibe sulamasıdır. Sulama suyu, Dalaman Çayından priz kapakları vasıtasıyla şebekeye alınmaktadır. 3.1 SU KAYNAĞI : Dalaman Çayı, Yapraklı Barajı 3.2 SULAMA ÜNİTELERİ Cazibe sulaması Kelekçi : 980 ha (brüt) 730 ha (net) Gireniz Sulama birliği Alcı-Gölcük : 1 200 ha (Brüt) 500 ha (net) Gireniz Sulama Birliği Toplam : 2 180 ha (brüt) 1 230 ha (net) 4 TESİSLE İLGİLİ İŞLETME VE BAKIM FAALİYETLERİ : Sulamanın İşletme ve Bakım-onarım hizmetleri ile yönetim sorumluluğu 1996 yılında, Kelekçi ve Alı-Gölcük Sulama Birlikleri ne devredilmiştir. Kelekçi ve Alcı-Gölcük olarak iki sulama ünitesine ayrılarak iki ayrı birlikçe işletilmekte olan Kelekçi sulaması Alcı-Gölcük Sulama Birliği nin, Kelekçi Sulama Birliğine katılımı ile tek birlik tarafından yönetilir hale gelmiştir. Birleşmeden sonra Kelekçi Sulama Birliği adını Gireniz Sulama Birliği olarak değiştirmiştir. 9- PAMUKKALE SULAMASI 1 PROJENİN YERİ : Sarayköy-Denizli 2 İŞLETMEYE AÇILDIĞI YIL : 1946-1993 3 TESİSLE İLGİLİ BİLGİLER : Pompaj sulamasıdır. Pamukkale ve Çürüksu sol sahil sulamasının bir bölümünden oluşmaktadır. Adıgüzel Barajı depolama tesisimizden bırakılan su B.Menderes nehri aracılığıyla iletilerek Yenice Regülatörü vasıtasıyla Sarayköy Sol Sahil Ana Kanalına alınan sulardan Pamukkale ve Aşağı Şamlı pompa istasyonları ile şebekeye alınmaktadır. Çürüksu yatağında, Çürüksu Sol sahil sulamasının ihtiyacından fazla su olduğu zamanlarda da sol sahilden cazibe ile şebekeye su alınmaktadır 3.1 SU KAYNAĞI : Adıgüzel Barajı (Cindere Barajı sulamaya verilen su 575,33 hm³) 3.2 SULAMA ÜNİTELERİ Brüt Net Pompaj sulaması : 10 556 ha 8 593 ha - 50 -

Daha önceki yıllarda Sarayköy sulaması içinde yer alan Çürüksu sol sahil sulamasının 4 295 ha bölüm Pamukkale sulamasına dahil edilmiştir. Cazibe Pompaj 5 557 ha (brüt) 5 557 ha (brüt) 4 300 ha (net) 4 300 ha (net) Çürüksu sol 4 999 ha (brüt) 4 999 ha (Brüt) 4 293 ha (net) 4 293 ha (net) Toplam 10 556 ha (brüt) 8 593 ha (net) 4 TESİSLE İLGİLİ İŞLETME VE BAKIM FAALİYETLERİ Sulamanın İşletme ve Bakım-onarım hizmetleri ile yönetim sorumluluğu 1996 yılında Pamukkale Sulama Birliği ne devredilmiştir. 10- YENİCE-SARAYKÖY SULAMASI 1 PROJENİN YERİ : Sarayköy 2 İŞLETMEYE AÇILDIĞI YIL : 1961 3 TESİSLE İLGİLİ BİLGİLER : Cazibe sulamasıdır. Su kaynağı Adıgüzel barajıdır. Adıgüzel Barajı depolama tesisimizden bırakılan su,b.menderes nehri aracılığıyla iletilerek Yenice Regülatörü ile şebekeye alınmaktadır. 3.1 SU KAYNAĞI :Adıgüzel Barajı (Cindere Barajı sulamaya verilen su 575,33 hm³) 3.2 SULAMA ÜNİTELERİ Cazibe sulaması Brüt 2 523 ha Net 2 050 ha B.Menderes Sulama birliğine devredildi. (Sağ) Brüt 8 059 ha Net 6 195 ha Saray Sulama birliğine devredildi. (Sol) TOPLAM Brüt 10 582 ha Net 8 245 ha 4 TESİSLE İLGİLİ İŞLETME VE BAKIM FAALİYETLERİ Sulamanın Sol Sahil ünitesinin İşletme ve Bakım-onarım hizmetleri ile yönetim sorumluluğu 1995 yılında Saray Sulama Birliği ne; Sulamanın Sağ Sahil ünitesinin İşletme ve Bakım-onarım hizmetleri ile yönetim sorumluluğu 1998 yılında Büyük Menderes Sulama Birliği ne devredilmiştir. B.4.2.2. Damlama, yağmurlama veya basınçlı sulama yapılan alan ve kullanılan su miktarı İlimizde 166.359 ha alanda sulama yapılmaktadır. İl genelinde 80 adet Sulama Kooperatifi vardır. Salma, yağmurlama, damlama ve basınçlı sulama sistemleri kullanılmaktadır. Toplam 78.000 da alanda basınçlı sulama sistemleri kullanılmaktadır. - 51 -

B.4.3. Endüstriyel Su Temini Denizli Belediyesi nden sanayi abonesi olarak 2012 yıl sonu itibariyle 379 abone bulunmakta olup, bu abonelerden 2012 yılı tahakkuk miktarı 100.793,00 m³ dür. Bu rakamın düşük olma sebebi sanayi tesislerinin kendilerine ait derin kuyu bulunmasıdır. Grafik B.3- (...) ilinde 2013 Yılında Endüstrinin Kullandığı Suyun Kaynaklara Göre Dağılımı (Kaynak, yıl) (Çizelge İle de Verilebilir) *Veri olmadığı için oluşturulamamıştır. B.4.4. Enerji Üretimi Amacıyla Su Kullanımı Cindere Barajı: Güney İlçesi nin 5 km güneybatısında Büyük Menderes nehri üzerinde talvegden yüksekliği 72 m, temelden yüksekliği 107,50 m, 1,5 hm 3 gövde hacminde Silindirle Sıkıştırılmış Katı Dolgu (SSKD) tipinde gövde inşa edilerek 2010 yılı başında hizmete açılmış olup, depolanacak 84,27 hm 3 su ile Adıgüzel barajından bırakılan suların yeniden düzenlenmesi, mansabındaki Gölemezli, Pamukkale, Çürüksu, Karakıran, Buldan ve Yenicekent ovalarının sulanması ve 28,50 MW kurulu güçteki santral ile yılda 88,10 GWh enerji üretilmesi hedeflenmiştir. Adıgüzel Barajı: Barajdaki hidroelektrik santral yılda ortalama 280 Gwh enerji üretim kapasitesine sahip olmasına rağmen arazi sulamaları ve su yetersizliği sebebiyle baraj su ile doldurulamadığından henüz elektrik üretimine geçmemiştir. Baraj kaya dolgu tipinde 144 m. yüksekliğinde ve toplam 1,188x106 m 3 su depolama hacmine sahiptir. Aydınlar Akbaş Barajı: Proje ile Honaz beldesine ait toplam 690 ha tarım alanı yüksek basınçlı olarak damlama-yağmurlama sistemle sulanması, Denizli iline yıllık 8,76 hm³ içmesuyu sağlanması ve 12,77 MW kurulu güce sahip bir santral ile 21,68 GWh/yıl enerji üretimi hedeflenmektedir. AŞAMASI Enerji Hidroelektrik Potansiyel (2013 Yılı Sonu İtibariyle)(DSİ) Toplam KURULU GÜÇ (MW) Toplam YILLIK ENERJİ (GWh/yıl) HES ADI İLİ DSİ/EİE ÖZEL Toplam DSİ/EİE ÖZEL Toplam ÖN İNCELEME 0.00 6.96 6.96 0.00 30.19 30.19 Başkarcı Denizli 0.60 0.60 0.48 0.48 Beyağaç Denizli 1.43 1.43 7.31 7.31 Çakır Denizli 3.50 3.50 15.00 15.00 Taşçılar Denizli 0.43 0.43 3.40 3.40 Yenidere Denizli 1.00 1.00 4.00 4.00 FİZİBİLİTE 26,20 4,92 31,12 82,53 20,53 103,06 Akçay Reg. ve HES * Denizli 2,46 2.46 10.66 10.66 Akhan Denizli 0.72 0.72 2.10 2.10 Aydınlar Akbaş HES Denizli 2.50 2.50 6.77 6.77 Çameli I Denizli 0.47 0.47 1.90 1.90 Çameli II Denizli 0.79 0.79 2.73 2.73 Horoz Denizli 0.48 0.48 3.14 3.14-52 -

Yenicekent HES Denizli 23.70 23.70 75.76 75.76 SKHA 0.00 32,78 32,78 0.00 140,63 140,63 Değirmendere Denizli 1,38 1,38 6.93 6.93 Erenler * Denizli 7,21 7.21 36.53 36.53 Karataş I Denizli 7,47 7,47 39.39 39.39 Kızılçağıl * Denizli 0,98 0,98 4.09 4.09 Sülek Denizli 4.70 4.70 16.68 16.68 Yön Denizli 11.05 11.05 37.01 37.01 İNŞATI DEVAM EDEN 0,00 161,22 161,22 0,00 440,92 440,92 Adıgüzel II Brj ve HES * Denizli 30,09 30,09 71.18 71.18 Ege II-III-IV Denizli 3,99 3,99 16,84 16,84 Sami Soydam Brj. ve HES * Denizli 124.00 124.00 327,90 327,90 Sarıkavak Denizli 3,14 3,14 25,00 25,00 İŞLETMEDE 62,00 76,48 138,48 280,00 247,99 527,99 Adıgüzel Barajı ve HES Denizli 62.00 62.00 280.00 280.00 Bekilli Denizli 0.33 0.33 0.40 0.40 Bereket I-II Denizli 3.15 3.15 16,00 16,00 Cindere Barajı ve HES * Denizli 28,72 28,72 88,10 88.10 Çal * Denizli 2.20 2.20 11.75 11.75 Demirciler Denizli 8,45 8,45 30,50 30,50 Dodurgalar I-II Denizli 3,66 3,66 14,90 14,90 Ege I Denizli 0.92 0.92 4.38 4.38 Akbaş HES Denizli 12,50 12,50 35,00 35,00 Akkent-Çalkuyucak Denizli 13,49 13,49 41.32 41.32 Darıveren Denizli 3,07 3,07 5,64 5,64 GENEL TOPLAM 88,20 282,36 370,56 362,53 880,26 1242,79 B.4.5. Rekreasyonel Su Kullanımı Konuyla ilgili bilgi temin edilememiştir. B.5. Çevresel Altyapı B.5.1. Kentsel Kanalizasyon Sistemi ve Hizmeti Alan Nüfus İçişleri Bakanlığının 2006/8352 sayılı kararının 12.08.2006 tarih ve 26257 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanması ile; Denizli ili merkez ilçeye bağlı Akkale, Bereketli, Gümüşler, Kayhan, Kınıklı, Servergazi, Hallaçlar, Üçler, Korucuk, Bağbaşı, Gökpınar ve Göveçlik Belediyeleri ile Bozburun, Eskihisar, Goncalı, Hisar, Kadılar, Karakurt, Saruhan, Şirinköy, Güzelköy (Yiğenağa) ve Karakova Köylerinin tüzel kişiliklerinin feshedilerek Denizli Belediyesi sınırları içine katılması 5393 sayılı Belediye Kanununun 11inci maddesi uyarınca uygun görülmüştür. Bu belde belediyeleri Denizli belediyesi mücavir alan sınırları içerisine dahil edilmiştir. Büyükşehir yasasının yürürlüğe girmesiyle birlikte kent merkezinin nüfusu bir anda artmıştır. Aşağıdaki tabloda merkez nüfus ile merkez+ belde ve köylerin toplam nüfusları ve kanalizasyona bağlı olan nüfusun yüzdelik oranı verilmiştir. 2012 yıl sonu itibariyle 525.497 olan Denizli merkez nüfusunun yaklaşık %92 si atıksu ve kanalizasyon hizmetinden yararlanmaktadır. Aşağıdaki tabloda yıllara bağlı olarak Denizli Merkez nüfusu ve bu nüfusun kanalizasyon sisteminden yararlanan kısmının oranı verilmiştir. - 53 -

Grafik B.4- İlimizde 2012 Yılı Kanalizasyon Hizmeti Verilen Nüfusun Belediye Nüfusuna Oranı (Denizli Belediyesi) Yıl Denizli Merkez Nüfus Kanalizasyona bağlı nüfus oranı % 2008 479.381 90 2009 488.768 80 2010 498.643 87 2011 511.751 90 2012 525.497 92 2012 yılı sonu itibariyle Denizli Belediyesi mücavir alan sınırları içerisinde 379.854 m kanalizasyon hattı döşenmiş olup, kanalizasyon şebekesinde birleşik sistemden ayrık sisteme geçiş çalışmaları yapılmaktadır. Ayrık sistem için 2012 yılı içerisinde toplam 53.542 m yağmursuyu hattı döşenmiştir. 2012 yılı içerisinde, kanalizasyon ve yağmursuyu ile ilgili gerçekleşen değerler aşağıdaki tabloda verilmektedir. 2012 yılı Döşenen Kanalizasyon hattı metrajı Kanal açma işlemi Vidanjör çekim işlemi Döşenen Yağmursuyu hattı metrajı Izgara yapımı (Denizli Belediyesi) 23.851 m 9.356 adet 983 adet 53.542 m 716 m Denizli Belediyesi hizmet alanı sınırları içerisinde oluşan atıksuların derelere deşarjının önlenmesi ve kanalizasyon şebekesinin tamamının bir atıksu arıtma tesisine bağlanması temel esastır. Mevcut Eskihisar atıksu arıtma tesisi Toplam 115.152 m 3 /gün kapasiteye sahip olup, bu tesis ortalama 90.000 m 3 /gün debiyle hizmet etmektedir. 2012 yılı itibariyle Denizli belediyesi mücavir alan sınırları içerisinde bulunan toplam nüfusun % 40 atıksu arıtma tesisi hizmetinden yararlanmaktadır. Bununla beraber Aşağışamlı Atıksu Artıma Tesisi nin yapımı planlanmakladır. Grafik B.5 (...) ilinde 2013 Yılı Atıksu Arıtma Tesisi İle Hizmet Edilen Nüfusun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı (Kaynak, yıl) *Veri olmadığı için oluşturulamamıştır. - 54 -

İl Merkezi Çizelge B.5 Denizli Belediyesi 2013 Yılı Kentsel Atıksu Arıtma Tesislerinin Durumu (Denizli Belediyesi) Yerleşim Yerinin Adı Belediye Atıksu Arıtma Tesisi/ Deniz Deşarjı Olup Olmadığı? Belediye Atıksu Arıtma Tesisi Türü Mevcut Kapasitesi (ton/gün) Arıtılan /Deşarj Edilen Atıksu Miktarı (m 3 /sn) Deşarj Noktası koordinat ları Deniz Deşarjı İnşa/plan Var aşamasında Yok Fiziksel Biyolojik İleri Hizm et Verdi ği Nüfus Oluşan AAT Çamur Miktarı(ton/gün) Y:420497.479 DENİZLİ X X X 115.000 0,76 X:4188092.00 45 B.5.2. Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ve Münferit Sanayiler Atıksu Altyapı Tesisleri Çizelge B.6 İlimizdeki 2013 Yılı OSB lerde Atıksu Arıtma Tesislerinin Durumu (Denizli OSB Müdürlüğü) OSB Adı Mevcut Durumu Kapasitesi (ton/gün) AAT Türü AAT Çamuru Miktarı (ton/gün) Deşarj Ortamı Deşarj Koordinatları Denizli Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğü Faaliyette 42.000 Evsel ve Endüstriyel Atıksu Arıtımı 11-20 Sarıçay (Kuru Dere Yatağı) N 37 0 48 17,4 E 29 0 13 55,2-55 -

- 56 -

B.5.3. Katı Atık Düzenli Depolama Tesisleri İlimizde 1 adet Entegre Düzenli Katı Atık Depolama Alanı bulunmaktadır. Toplam 3 etaptan oluşan Düzenli Depolama Sahamızın 14,2 Hektarlık alandan oluşan 1. ve 2. etabında atıkların düzenli depolanmasına devam edilmiştir. 17 ilçede evsel atıklar vahşi olarak depolanmaktadır. B.5.4. Atıksuların Geri Kazanılması ve Tekrar Kullanılması Konu ile ilgili bilgi bulunmamaktadır. B.6. Toprak Kirliliği ve Kontrolü B.6.1. Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalar Çizelge B.7 - (Denizli) ilinde 2013 Yılında Tespit Edilen Noktasal Kaynaklı Toprak Kirliliğine İlişkin Veriler Konuya ait bir çalışma bulunmamaktadır. B.6.2.Arıtma Çamurlarının toprakta kullanımı 2013 yılı içerisinde arıtma çamurlarının toprakta kullanımına izin verilmemiştir. Grafik B.6- (...) ilinde 2013 Yılında Belediyelerden Kaynaklanan Arıtma Çamurunun Yönetimi (Kaynak, yıl) Grafik B.7- (...) ilinde 2013 Yılında Sanayiden Kaynaklanan Arıtma Çamurunun Yönetimi (Kaynak, yıl) B.6.3.Madencilik faaliyetleri ile bozulan arazilerin doğaya yeniden kazandırılmasına ilişkin yapılan çalışmalar İlimizde 2013 yılı içerisinde Proje Tanıtım Dosyası eki olarak 9 adet Doğaya yeniden kazandırma çalışması hazırlatılmıştır. B.6.4. Tarımsal Faaliyetler İle Oluşan Toprak Kirliliği İl bazında kullanılan toplam Pestisit miktarı 1.510,820 ton dur. Ayrıca il bazında kullanılan bitki besin maddesi olarak kullanılan gübre miktarı 149.177 ton dur. - 57 -

Çizelge B.8 İlimizde 2013 Yılında Kullanılan Ticari Gübre Tüketiminin Bitki Besin Maddesi Bazında ve Yıllık Tüketim Miktarları (Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2013) Bitki Besin Maddesi (N,P,K olarak) Bitki Besin Maddesi Bazında Kullanılan Miktar (ton) İlde Ticari Gübre Kullanılarak Tarım Yapılan Toplam Alan (ha) Azot 97.956 Fosfor 41.589 34.493 Potas 9.632 TOPLAM 149.177 34.493 Çizelge B.9- İlimizde 2013 Yılında Tarımda Kullanılan Girdilerden Gübreler Haricindeki Diğer Kimyasal Maddeleri (Tarımsal İlaçlar vb) (Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2013) Kimyasal Maddenin Adı İnsekdisitler Herbisitler Fungisitler Rodentisitler Nematositler Akarisitler Kışlık ve Yazlık Yağlar Kullanım Amacı Böcek Mücadelesi Y.Ot Mücadelesi Mantar Hast. Mücadele Kemirgenlerle Müc. Nemotadlarla Müc. Akarlarla Mücadele Kabuklu Bit ve Koşnil Miktarı (ton) 187,350 55,600 1.154,230 2,950 0,145 14,320 3,720 İlde Tarımsal İlaç Kullanılarak Tarım Yapılan Toplam Alan (ha) 376.738 Diğerleri 92,650 TOPLAM 1.510,820 376.738 Çizelge B.10- İlimizde (2012) Yılında Topraktaki Pestisit vb Tarım İlacı Birikimini Tespit Etmek Amacıyla Yapılmış Analizin Sonuçları (Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2012) * * Konuya ait bir çalışma bulunmamaktadır. B.7. Sonuç ve Değerlendirme Kaynaklar - 58 -

C. ATIK C.1. Belediye Atıkları (Katı Atık Bertaraf Tesisleri) Çevre kirliliğine neden olan önemli bir unsur da katı atık sorunudur. Katı atıkların çeşit ve bileşimi ülkelerin ekonomik gelişme düzeylerine göre farklılık göstermektedir. Yapılmış olan bazı araştırmaların sonuçlarına göre, gelişmiş ülkelerin kentsel atıklarının içinde kağıt, metal, plastik ve diğer sentetik maddeler daha çok bulunmaktadır. Buna karşılık gelişmekte olan ülkelerde organik madde büyük bir oranı oluşturmaktadır. Şehrimizde üretilen katı atıkların miktarları, özellikleri ve bileşenleri, mevsimsel ve mahalle bazında farklılıklar göstermektedir. Belediyeler Kanunu'na göre çöplerin toplanması, taşınması ve bertarafı ile ilgili tüm işlemler Belediyelerin görev kapsamına girmektedir. Geri dönüşümlü atıkların ayırma işlemi yerleşimin özelliğine göre depolama alanında veya atık üretilen yerleşim birimlerinde gerçekleşmektedir. Katı atık depolama alanları belirlenirken belediyeler birliği teşkili ile ortak katı atık bertaraf tesisinin kurulması ve işletilmesi planlanmaktadır. Katı atık sorununun çözülmesi amacıyla Denizli Belediyesi tarafından bir katı atık yönetimi projesi yürütülmektedir. Denizli İlinde üretilen evsel katı atık miktarı ortalama kişi başına 1 kg dır. İlimizde 1 adet Entegre Düzenli Katı Atık Depolama Alanı bulunmaktadır. Toplam 3 etaptan oluşan Düzenli Depolama Sahasının 14,2 Hektarlık alandan oluşan 1. ve 2. etabında atıkların düzenli depolanmasına devam edilmiştir. 2013 yılında 235,18 ton atık düzenli depolama sahamızda bertaraf edilmiştir. Belediye sınırları içinde toplanan atıkların kompozisyonunun belirlenebilmesi amacıyla katı atık karakterizasyon çalışması yapılmıştır. Analiz çalışmaları belirlenen 4 bölgeden alınan numuneler ile (yüksek gelir, orta gelir, düşük gelir, sanayi bölgesi) yaz ve kış mevsiminde olmak üzere toplam 2 kez yapılmıştır. - 59 -

Denizli -- 574.321 574.321 521 573 36,7 30 0,95 0,95 49,9 10,8 5,37 1,72 9,9 6,3 İl/ İlçe Belediye veya Birliğin Adı Birlik ise birliğe üye olan belediyeler Yaz Kış Yaz Kış Yaz Kış Yaz Kış Organik Kağıt Cam Metal Plastik Kül Atık elekt. ve elektro. ekipman 1% cam 7% metal 2% Tehlikeli atık 1% plastik 11% Park ve bahçe atıkları 2% Diğer yanmayanlar 2% Diğerleri 1% hacimli karton 2% karton 3% kağıt 8% mutfak atıkları 60% Grafik C.1- İlimizdeki 2013 Yılı Atık Kompozisyonu (Denizli Belediyesi, 2013) Çizelge C.1 İlimizde 2013 Yılı İçin İl/İlçe Belediyelerince Toplanan ve Birliklerce Yönetilen Katı Atık Miktar ve Kompozisyonu(ÇŞİM, Denizli Belediyesi, 2013) Nüfus Toplanan Ortalama Katı Atık Miktarı (ton/gün) Geri Kazanılan Ortalama Atık Miktarı (ton/gün) Kişi Başına Üretilen Ortalama Katı Atık Miktarı (kg/gün) Atık Kompozisyonu (yıllık ortalama, %) - 60 -

Toplama Taşıma Bertaraf Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer (Belirtiniz) Çizelge C.2 İlimizde 2013 Yılı İl/İlçe Belediyelerde Oluşan Katı Atıkların Toplanma, Taşınma ve Bertaraf Yöntemleri ve Tesis Kapasiteleri(ÇŞİM, 2013) İl/ilçe Belediye Adı Evsel * Hangi Atıklar Toplanıyor? Tıbbi Diğer (Belirtiniz) Transfe r İstasyo nu Varsa Sayısı Atık Yönetimi Hizmetlerini Kim Yürütüyor? ** Mevcut Bertaraf Yöntemi ve Tesis Kapasitesi/Birimi Denizli Toplanıyor Toplanıyor Ambalaj, Bitkisel atık, Organik atık, Hafriyat Moloz -- ös ös ös -- var var -- Acıpayam Toplanıyor Toplanıyor Ambalaj -- B B + yok yok -- Babadağ Toplanıyor Toplanıyor -- -- B B + yok yok -- Baklan Toplanıyor Toplanıyor Ambalaj -- B B + yok yok -- Bekilli Toplanıyor Toplanıyor -- -- B B + yok yok -- Beyağaç Toplanıyor Toplanıyor -- -- B B + yok yok -- Bozkurt Toplanıyor Toplanıyor Ambalaj -- B B + yok yok -- Buldan Toplanıyor Toplanıyor -- -- B B + yok yok -- Çal Toplanıyor Toplanıyor -- -- B B + yok yok -- Çameli Toplanıyor Toplanıyor -- -- B B + yok yok -- Çardak Toplanıyor Toplanıyor Ambalaj -- B B + yok yok -- Çivril Toplanıyor Toplanıyor -- -- B B + yok yok -- Güney Toplanıyor Toplanıyor -- -- B B + yok yok -- Honaz Toplanıyor Toplanıyor -- -- B B + yok yok -- Sarayköy Toplanıyor Toplanıyor Ambalaj -- B B + yok yok -- Serinhisar Toplanıyor Toplanıyor -- -- B B + yok yok -- Tavas Toplanıyor Toplanıyor -- -- B B + yok yok -- * Ofis işyeri dahil. ** Belediye (B), Özel Sektör (ÖS), Belediye Şirketi (BŞ). Ste rili zas yo n - Denizli Büyükşehir Belediyesi Mülga Acıpayam Ovası Katı Atık Birliği, Çivril,, Mülga Çivril Yukarı Menderes Havzası Sürdürülebilir Çevre Yönetimi Belediyeler Birliği, Mülga Tavas Yöresi Çevre Yönetimi Belediyeler Birliği nin görev ve yetkilerini ettirmektedir. Çizelge C.3- İlimizde ( ) Yılında Birliklerce Yürütülen Katı Atıkların Toplanma, Taşınma ve Bertaraf İşlemlerine İlişkin Bilgi (Kaynak, yıl) *İlimiz Büyükşehir Belediyesi olduğundan Birlikler kapanmıştır. C.2. Hafriyat Toprağı, İnşaat Ve Yıkıntı Atıkları İl Merkezimizde bulunan bir adet firmaya Hafriyat Toprağı ve İnşaat/Yıkıntı Atıkları Geri Kazanım Tesisi İzni verilmiş olup, bu tesiste inşaat / yıkıntı atığı yanında mermer pasası ve traverten parçaları geri kazanılabilmektedir. İlimiz sınırları içinde faaliyet gösteren; mermer fabrikaları, mermer işletmeleri ile ocaklardan kaynaklanan mermer pasası, mermer çamuru ve traverten parçalarının depolanabileceği ya da dolgu amaçlı kullanılabileceği toplam 5 adet alan Valiliğimizce belirlenmiştir. 1- Kaklık Çaykara Deresi Mevkii 2- Kocabaş Canlıdere Mevkii 3- Gümüşler Kayaköy Mevkii - 61 -

4- Hacıeyüplü Mahallesi 5- Irlıganlı Kasabası C.3. Ambalaj Atıkları Ambalaj atıkları toplama ayırma tesislerince toplanmakta ve geri dönüşüm tesislerince tekrar ekonomiye kazandırılmaktadır. İlimizde ambalaj atıklarını toplama ve ayırma işlemini yapan 6, geri kazanan 3 lisanslı tesis bulunmaktadır. Denizli, Baklan, Bozkurt, Çardak, Akköy, Sarayköy ve Acıpayam Belediyeleri lisanslı firmalarla yaptıkları protokol çerçevesinde işletme ve konutlardan kaynaklanan ambalaj atıklarını kaynağında ayrı toplamaktadır. Çizelge C.4- İlimizdeki 2013 Yılı Ambalaj Ve Ambalaj Atıkları İstatistik Sonuçları (ÇŞİM, 2013) Ambalaj Cinsi Üretilen Ambalaj Miktarı (kg) Piyasaya Sürülen Ambalaj Miktarı (kg) Geri Kazanım Oranları (%) Geri Kazanılması Gereken Miktar (kg) Geri Kazanılan Miktar (kg) Gerçekleşen Geri Kazanım Oranı (%) Plastik 18.561.749 9.064.444 42 2.752.418 3.906.448 43,1 Metal - 44.282 42 18.430 18430 42 Kompozit - 1.848.822 42 775.730 785606 42 Kağıt Karton 227.876.39 6 9.042.288 42 1.728.270 1.899.319 21 Cam - 4.070.755 42 724.264 723.983 18 Toplam 246.438.14 5 19.566.304 42 6.169.880 7.333.786 37 2013 yılında kaynağında ayrıştırma ile toplam değerlendirilebilir atık miktarı 14.933.954 kg dır. (Karışık Ambalaj Atığı) Atık Ambalaj Sistemi hata verdiğinden geri kazanılması gereken ve geri kazanılan ambalaj verileri girilememiştir. 350 300 250 200 Piyasaya Süren 150 Ambalaj Üreticisi 100 50 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Grafik C.2- İlimizdeki Kayıtlı Ambalaj Üreticisi-Piyasa Süren Ekonomik İşletmeler(ÇŞİM, 2013) - 62 -

C.4. Tehlikeli Atıklar İlimizde işletmelerden kaynaklanan tehlikeli atıklar öncelikle tesiste geçici depolanmakta, daha sonra geri kazanım veya bertaraf tesislerine lisanslı araçlarla taşınmaktadır. İlimizde tehlikeli madde ile kontamine olmuş varil, bidon vb. ambalajların geri kazanımını yapan 3 adet firma bulunmaktadır. Ayrıca özel bir çimento fabrikasının tehlikeli atıkları enerji geri kazanımı amaçlı yakma lisansı bulunmaktadır. 45000 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 Tehlikeli Atık Miktarı (Ton) Geri Kazanım Bertaraf Tesis İçi Stok İhracat Toplam 2011 1669,02 250,4 16,52 13,88 0 1949,82 2012 1783,6 1615,66 10,81 10,39 43,87 3464,33 2013 40223,32 750,87 50,56 6,06 58,9 41089,71 Grafik C.3- TABS Göre İlimizdeki Tehlikeli Atık Yönetimi(ÇŞİM) Çizelge C.5 İlimizdeki 2013 Yılında Sanayi Tesislerinde Oluşan Tehlikeli Atıklarla İlgili Veriler (TABS, 2013) Aktivite kodu * Atık Kodu ** Atık Miktarı Geri Kazanım Miktarı Geri Kazanı m % si ( 2013 ) Yılı Geri Kazanım Yöntemi Bertaraf Miktarı Bertaraf % si Bertaraf Yöntemi 04 040216 3,32 3,32 100 R12 - - - 04 040219 4 4 100 R12 - - - 05 050103 0.22 - - - 0.22 100 D10 05 050105 0,38 - - - 0,38 100 D13 05 050701 1,44 1,44 100 R12/R13 - - - 06 060502 1,23 - - - 1,23 100 D15 06 061302 4,84 4,84 100 R12/R13 - - - 07 070104 1 1 100 R1 - - - 07 070214 2,75 2,75 100 R1 - - - 07 070714 0,88 0,88 100 R13 - - - 08 080111 34,64 34,64 100 R1,R5,R1 2, R13 - - - - 63 -

08 080113 35,88 35,88 100 R1,R2 - - - 08 080113 13,75 13,75 100 R1,R2 - - - 08 080113 22,13 22,13 100 R12,R13 - - - 08 080113 1,45 1,45 - - - - - 08 080115 0,3 0,3 100 R1 08 080121 29,24 29,24 100 R2,R5,R1 2 - - - 08 080317 0,543 0,543 100 R1,R12,R 13 - - - 08 080409 0,04 0,04 100 R12 - - - 09 090106 0,3 0,3 100 R4 - - - 10 100118 9,27 9,27 100 R12 - - - 10 100817 2,3 2,3 100 R12 - - - 10 101115 7,56 7,56 100 R12,R13 - - - 10 110108 0,16 0,16 100 R1 - - - 11 110109 0,9 0,9 100 R1 - - - 11 110111 0,77 0,77 100 R12 - - - 12 120109 55,74 55,74 100 R12,R13 - - - 12 120120 3,18 3,18 100 R4,R12 - - - 12 120120 0,011 - - - 0,011 100 D3 13 130101 0,44 0,44 100 R9 - - - 13 130104 45,63 45,63 100 R9 - - - 13 130104 45,63 45,63 100 R9 - - - 13 130105 667,42 667,72 100 R9 - - - 13 130110 0,01 - - - - - - 13 130113 63,84 63,84 100 R9 - - - 13 130113 0,95 - - - - - - 13 130205 5,32 5,32 100 R1, R9 - - - 13 130205 0,54 - - - 0,54 100 D10 13 130206 0,76 0,76 100 R9 - - - 13 130208 144,7 144,7 100 R1, R9 - - - 13 130208 2,1 - - - 2,1 100 D10 13 130208 6,1 - - - - - - 13 130310 11,44 11,44 100 R9 - - - 13 130310 90 - - - - - - 13 130702 0,1 0,1 100 R1 - - - 13 130703 1 1 100 R1,R9 - - - 13 130703 1,9 - - - 1,9 100 D10 13 130703 0,05 - - - - - - 13 130899 5,2 5,2 100 - - - - 15 150110 36,3 36,3 100 R1,R4,R7 - - - 15 150110 1537,1 1537,1 100 R12,R13 - - - 15 150110 0,634 - - - 0,634 - D15 15 150111 0,26 - - - 0,26 100 D10 15 150111 1,76 1,76 100 R12,R13 - - - 15 150202 149,94 149,94 100 R1, R12, R13 - - - - 64 -

15 150202 0,35 - - - - - - 16 160103 20,13 20,13 100 R1,R3 - - - 16 160103 68,6 68,6 100 R7,R12 - - - 16 160107 0,06 - - - 0,06 100 D10 16 160107 22,7 22,7 100 R4, R12,R13 - - - 16 160107 0,25 - - - - - - 16 160213 5,88 5,88 100 R4,R7,R1 2 - - - 16 160506 0,75 0,75 100 R13 - - - 16 160506 0,14 - - - 0,14 100 D15 16 160508 18,1 18,1 100 R12,R13 - - - 16 160601 17,2 17,2 100 R4, R13 - - - 16 160602 0,08 - - - 0,08 100 D5 16 160708 2,1 2,1 100 R1 - - - 16 160709 3,26 3,26 100 R1,R12 - - - 17 170204 3,23 3,23 100 R1,R12,R 13 - - - 17 170409 9,463 9,463 100 R4,R12 - - - 17 170410 27,440 27,440 100 R4 - - - 17 170503 4,575 4,575 100 R13 - - - 17 170603 7,182 7,182 100 R1,R12 - - - 18 180101 0,023 - - - 0,023 100 D9 18 180102 4,589 - - - 4,589 100 D9 18 180103 724,738 - - - 724,738 100 D10,D9, D1 18 180104 0,278 - - - 0,278 100 D9 18 180106 10,721 - - - 10,721 100 D15 18 180106 3,274 3,274 100 R13 - - - 18 180108 3,412 - - - 3,412 100 D15 18 180108 0,018 0,018 100 R13 - - - 18 180110 0,001 0,001 100 R13 - - - 19 190107 0,870 0,870 100 R13 - - - 19 190205 289,540 289,540 100 R12 19 190811 0,066 0,066 100 R12 19 190813 15,510 15,510 100 R1,R12 20 200121 9,233 9,233 100 R12,R13, R7 - - - 20 200121 0,015 - - R12 - - - 20 200126 31,213 31,213 100 R9 - - - 20 200133 0,002 - - - 0,002 100 D5 * Atık Yönetiminin Genel Esasları ya da tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde tanımlanan 2 rakamlı aktivite tipini gösterir. ** Aynı yönetmeliklerde her bir aktivite için sıralanan tehlikeli atık kodu (6 rakamlı). - 65 -

C.5. Atık Madeni Yağlar İlde toplanan atık yağ miktarı Atık Motor Yağı (Ton) Atık Endüstriyel Yağ (Ton) 670,57 282,055 177,46 197,8 181,75 72,94 462,69 132,16 2009 2010 2011 2012 Grafik C.4 İlimizdeki Atık Yağ Toplama Miktarları(TABS) Çizelge C.6 İlimizdeki Atık Yağ Geri Kazanım ve Bertaraf Miktarları(TABS,2013) Yıl Geri kazanım (ton) İlave yakıt (ton) Nihai bertaraf (ton) 2009 98,25 145,85 6,3 2010 340,33 138,31 1,22 2011 507,73 119,17 17,54 2012 687,97 106,16 8,6 2013 - - - Çizelge C.7 İlimizdeki (2013) Yılı İçin Atık Madeni Yağlarla İlgili Veriler(ÇŞİM, 2013) Atık Madeni Yağ Üreten Resmi ve Özel Kurum/ Kuruluş Sayısı Toplanan Atık Yağ Beyan Form Sayısı Toplam Atık Madeni Yağ Miktarı Atık Motor Yağ Atık Sanayi Yağ Atık Madeni Yağ Taşımak Üzere Lisans Alan Toplam Firma Sayısı Toplam Araç Sayısı Lisanslı Geri Kazanım Tesisi Sayısı Lisanssız - 142 132,16 670,57 2 4 1 - - İlimizde 1 adet işletme atık yağ geri kazanımı konusunda lisanslandırılmıştır. Yok Çizelge C.8 İlimizdeki Atık Yağ Geri Kazanımı Sonucu Elde Edilen Ürün Miktarları(ÇŞİM, 2013) YIL Ürün Miktarı (Ton) (Kalıp Yağı + Harman Yağı + Jüt Yağı) 2010-2011 39,00 2012 67,00 2013 - *İlimizdeki atık yağ geri kazanım tesisinin izin lisans şartları değiştiğinden dolayı firma sahibinden veriler temin edilememiştir. - 66 -

C.6. Atık Pil ve Akümülatörler Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde; 1 adet izinli Hurda Akümülatör Geçici Depolama Alanı mevcuttur. Atık akü geri kazanım yapan tesis bulunmamaktadır. Denizli Belediye sınırlarında pillerin ayrı toplanmasına yönelik Denizli Belediyesi ile Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği (TAP) arasında yapılan protokol çerçevesinde okullara, eczanelere, hastanelere, alışveriş merkezlerine ve muhtarlık binalarına yerleştirilmiş olan 146 adet atık pil kutusundan 2012 yılında 2.020 kg atık pil toplanmıştır. Atık piller Denizli Belediyesi tarafından toplanarak TAP a gönderilmekte ve bertarafı TAP tarafından yapılmaktadır. Çizelge C.9 İlimizde (2013) Yılında Oluşan Akümülatörlerle İlgili Veriler(ÇŞİM, 2013) APA Taşıyan Lisanslı Araç Sayısı Atık Akümülatör Geçici Depolama İzni Verilen ATIK AKÜMÜLATÖRLER Toplanan Atık Akümülatör Miktarı (ton) İldeki Atık Akümülatör Geri Kazanım Tesisleri Geri kazanım Tesislerinde İşlenen Atık Akümülatör Miktarı Miktarı % (ton) Depo Kapasitesi Kapasite Sayı Sayısı (ton) 1 2 0.23 0 0 0 0 Çizelge C.10 İlimizde Yıllar İtibariyle Atık Akü Kazanım Miktarı (Ton) (ÇŞİM, 2013) Grafik C.5 - (...) ilinde Yıllar İtibariyle Atık Akü Toplama ve Geri Kazanım Miktarı NOT: İlimizde akü kazanım yapan firma bulunmamaktadır. Çizelge C.11 İlimizde Yıllar İtibariyle Toplanan Atık akü Miktarı (Kg) (ÇŞİM, 2013) 2010 2011 2012 2013 373.000 338.410 355.000 233.000 Çizelge C.12- İlimizde Yıllar İtibariyle Toplanan Atık Pil Miktarı (Kg) (ÇŞİM-Denizli Belediyesi, 2013) 2012 2013 2.068 17.276 Çizelge C.13 İlimizde Taşıma Lisanslı Araçların Yıllara Göre Gelişimi (Adet) (ÇŞİM, 2013) 2008 2009 2010 2011 2012 2013 - - - 1 1 1-67 -

C.7. Bitkisel Atık Yağlar İlimizde bitkisel atık yağ deposu bulunan özel bir işletmeye, Yönetmelikte belirtilen teknik özelliklere sahip olması dolayısıyla İl Müdürlüğümüzce Geçici Depolama İzni verilmiştir. Ayrıca aynı şirkete 2 adet bitkisel atık yağ taşıma lisans belgeleri verilmiştir. İlimizde lisanslı bitkisel atık yağ geri kazanım tesisi bulunmamaktadır. Grafik C.6 (.) ilinde 2013 Yılı Bitkisel Atık Yağlardan Geri Kazanılan Ürün Dağılımı (Kaynak, yıl) Denizli İlinde bitkisel atık yağ geri kazanım tesisi bulunmamaktadır. Çizelge C.14 İlimizde (2013) Yılı İçin Atık Bitkisel Yağlarla İlgili Veriler(ÇŞİM, 2013) Bitkisel Atık Yağlar İçin Geçici Depolama İzni Verilen Toplam Depo Sayısı 2 Toplanan Bitkisel Atık Yağ Miktarı (ton) Kullanılmış Kızartmalık Yağ Diğer (Belirtiniz) Bitkisel Atık Yağ Taşımak Üzere Lisans Alan Toplam Firma Sayısı Toplam Araç Sayısı Lisans Alan Geri Kazanım Tesisi Kapasitesi Kapasitesi Sayısı (ton) 30-30 124,127 2 3 - - Çizelge C.15- İlimizde 2009-2013 Yılları Arasında Bitkisel Atık Yağ Taşıma Lisanslı Araç Sayısı (ÇŞİM, 2013) 2009 2010 2011 2012 2013 Lisanslı Araç Sayısı 1 1 1 2 3 C.8. Poliklorlu Bifeniller ve Poliklorlu Terfeniller 12 Kalıcı Organik Kirleticilerden biri olan PCB ler bir grup aromatik klorlu bileşik olan poliklorlubifenillere verilen genel isimdir. PCB lerin zararlı etkileri, bu maddelerle kirletilmiş gıda ve içecekler tüketildiğinde veya bu maddeler teneffüs edildiğinde, yutulduğunda ya da deriyle temas ettiğinde ortaya çıkmaktadır. PCB ler bertaraf veya başka herhangi bir amaçla yakıldıklarında tam bir yanma meydana gelmezse, çok daha zararlı etkilere sahip furanlar (PCDF) ve dioksinler (PCDD) yan ürün olarak ortaya çıkmaktadır. C.9. Ömrünü Tamamlamış Lastikler (ÖTL) İlimizde Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında ÖTL geçici depolama alanı, geri kazanım tesisi ve ÖTL bertaraf tesisi bulunmamaktadır. İlimizde, ÖTL yakma konusunda lisans almış özel bir çimento fabrikası bulunmaktadır. - 68 -

Çizelge C.16 İlimizde 2013 Yılında Oluşan Ömrünü Tamamlamış Lastikler İle İlgili Veriler (ÇŞİM, 2013) ÖTL Geçici Depolama Alanı Hacmi Sayısı (m 3 ) ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLER (ÖTL) Geçici Geri ÖTL Geri Kazanım Depolama Kazanılan Tesisi Alanlarındaki ÖTL ÖTL Miktarı Kapasitesi Miktarı Sayısı Sayısı (ton) (ton) ÖTL Bertaraf Tesisi Bertaraf Edilen ÖTL Miktarı (ton) Kapasitesi - - - - - - - - - 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 2009 2010 2011 2012 2013 Geri Kazanım Tesisi* Çimento Fabrikası Grafik C.7 İlimizde Geri Kazanım Tesislerine ve Çimento Fabrikalarına Gönderilen Toplam ÖTL Miktarları (Ton/Yıl) (ÇŞİM, 2013) Çizelge C.17 İlimizde Geri Kazanım Tesislerine ve Çimento Fabrikalarına Gönderilen Toplam ÖTL Miktarları (ÇŞİM,2013) 2009 2010 2011 2012 2013 Geri Kazanım Tesisi* 18150 33401 - - - Çimento Fabrikası 17400 39000-1219 1658,3 C.10. Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar (AEEE) Avrupa Birliği nin 2002/96/EC sayılı Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya Direktifi ile elektrikli ve elektronik eşyaların üretiminde kullanılan tehlikeli maddelerin kullanılmasını yasaklayan 2002/95/EC sayılı elektrikli ve elektronik eşyalarda bazı zararlı maddelerin kullanımının sınırlanmasına ilişkin direktiflerin ulusal mevzuatımıza uyumlaştırılması çalışmaları kapsamında Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği hazırlanarak 22.05.2012 tarih ve 28300 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik büyük ev eşyaları, küçük ev aletleri, bilişim ve telekomünikasyon ekipmanları, tüketici ekipmanları, aydınlatma ekipmanları, elektrikli ve elektronik aletler (büyük ve sabit sanayi aletleri hariç olmak üzere),oyuncaklar, eğlence ve spor aletleri, tıbbi cihazlar (emplantasyon ürünleri ve hastalık bulaşıcı temaslarda bulunan ürünler hariç), izleme ve kontrol aletleri ve otomat - 69 -

sınıflarına dâhil olan elektrikli ve elektronik eşyalar ile elektrik ampulleri ve evsel amaçlı kullanılan aydınlatma gereçlerini kapsamaktadır. İlimizde, atık elektrikli ve elektronik eşyaların toplanması ile ilgili aktarma merkezleri bulunmamaktadır. İlimizde 1 (adet) atık elektrikli elektronikli eşya işleme lisansı olan bertaraf tesisi bulunmaktadır. Grafik C.8 - Grafik C.9 - (...) ilinde 2013 Yılı Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya Toplama Miktarları (...) ilinde 2013 Yılı AEEE İşleme Tesis Sayıları Çizelge C.18 İlimizde (2013) Yılı AEEE Toplanan ve İşlenen Miktarlar(ÇŞİM, 2013) Belediyeler Tarafından Oluşturulan AEEE Getirme Merkezleri Sayısı Hacmi (m 3 ) Sayısı AEEE lerin Toplanması Amacıyla Oluşturulan Aktarma Merkezleri Hacmi (m 3 ) Getirme Merkezlerinde ve Aktarma Merkezlerinde Biriken AEEE Miktarı (ton) AEEE İşleme Tesisi Sayısı Kapasitesi İşlenen AEEE Miktarı (ton) - - - - - 1-28,84 C.11. Ömrünü Tamamlamış (Hurda) Araçlar Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Hakkında Yönetmelik kapsamında İlimizde, ÖTA teslim yeri uygunluk belgesi alan bir firma bulunmaktadır. Ayrıca, özel bir firma da ömrünü tamamlamış araçların geçici depolanması konusunda Bakanlığımızdan geçici faaliyet belgesi almıştır. Çizelge C.19- İlimizde (2013) Yılı Hurdaya Ayrılan Araç Sayısı(ÇŞİM, 2013) Oluşturulan ÖTA Teslim yerleri ÖTA Geçici Depolama Alanı ÖTA İşleme Tesisi Sayısı Sayısı Kapasitesi Sayısı Kapasitesi 1 1 150 ton/yıl - - - İşlenen ÖTA Miktarı (ton) C.12. Tehlikesiz Atıklar Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik 05 Temmuz 2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Yönetmelik ile atıkların oluşumlarından bertaraflarına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetimlerinin sağlanmasına yönelik genel esaslar belirlenmiştir. Aynı zamanda Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile Avrupa Birliği mevzuatının ulusal mevzuatımıza uyumlaştırılması sağlanmıştır. Yönetmelikte atık, üretici, sahip, yönetim, toplama, bertaraf ve geri kazanım tanımları yapılmakta, atık yönetimi ilkeleri sıralanmakta, geri kazanım ve bertaraf faaliyetlerini yapan işletmeler için lisans ve kayıt tutma zorunluluğu getirilmekte, atık yönetim maliyetinin - 70 -

finansmanı ile ilgili hükümlere yer verilmektedir. Ayrıca atık kategorileri, atık bertaraf ve geri kazanım faaliyetleri ile 839 atık türü liste olarak verilmiştir. Söz konusu 839 atık türünden 434 tanesi tehlikesiz atık özelliğindedir. Bu atıklardan tehlikeli atıklar, ambalaj ve evsel atıklar gibi atık türlerinin yönetimine ilişkin usul ve esaslar ilgili Yönetmeliklerle belirlenmiştir. Ancak, üretimden kaynaklanan bazı tehlikesiz atıkların yönetimi boşlukta kalmıştır. Bu aşamada bazı tehlikesiz atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermeden geri kazanım faaliyetlerinin yönetilebilmesi amacıyla Bakanlığımızca Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanımı Tebliği hazırlanmış ve 17 Haziran 2011 tarih ve 27967 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Tehlikesiz atıkların düzenli depolama faaliyetleri, 26 Mart 2010 tarih ve 27533 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik kapsamında yürütülmektedir. Yönetmeliğin Ek-2 kapsamında yapılan analiz sonuçlarına göre atıklar, I. Sınıf, II. Sınıf ya da III. Sınıfı Düzenli Depolama Sahalarında bertarafı sağlanmaktadır. Türkiye de tehlikesiz atık statüsünde olan ve miktar olarak oldukça fazla olan demir çelik sektöründen kaynaklanan, cüruf atıkları; Termik santrallerden kaynaklanan, kül atıkları ve daha çok biyolojik arıtma tesislerinden kaynaklanan arıtma çamurları bu atık grubunda değerlendirilmektedir. Çizelge C.20-İlimizdeki (2013)Yılı için Sanayi Tesislerinde Oluşan Tehlikesiz Atıkların Toplanma, Taşınma ve Bertaraf Edilmesi İle İlgili Veriler(Kaynak, yıl) **Yeterince veri bulunamadığı için çizelge doldurulamamıştır C.12.1 Demir ve Çelik Sektörü ve Cüruf Atıkları Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıklar, 05 Temmuz 2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik in Atık Listesinde; 10 02 koduyla, Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıklar olarak belirtilen başlık altında yer almaktadır. Söz konusu atık sınıflandırılması Çizelge C.18 de gösterilmektedir. Çizelge C.21 Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıklar Listesi(ÇŞİM) ATIK ISIL İŞLEMDEN KAYNAKLANAN ATIKLAR KATEGORİ KODU 10 02 Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıklar 10 02 01 Cüruf işleme atıkları 10 02 02 İşlenmemiş cüruf 10 02 07* Tehlikeli maddeler içeren gazların arıtımı sonucu ortaya çıkan katı atıklar M 10 02 08 10 02 07 dışında gaz arıtımı sonucu ortaya çıkan katı atıklar 10 02 10 Haddehane tufalı 10 02 11* Soğutma suyunun arıtılmasından kaynaklanan yağ içerikli atıklar M 10 02 12 10 02 11 dışındaki soğutma suyu arıtma atıkları 10 02 13* Gaz arıtımı sonucu oluşan ve tehlikeli maddeler içeren çamurlar ve filtre M kekleri 10 02 14 10 02 13 dışındaki gaz arıtımı sonucu oluşan çamurlar ve filtre kekleri 10 02 15 Diğer çamurlar ve filtre kekleri 10 02 99 Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar - 71 -

Çizelge C.22- İlimizdeki ( ) Yılı İldeki Demir ve Çelik Üreticileri Üretim Kapasiteleri, Cürüf ve Bertaraf Yöntemi (Kaynak,Yıl) * Yeterince veri bulunamadığı için çizelge doldurulamamıştır. C.12.2 Kömürle Çalışan Termik Santraller ve Kül Çizelge C.23- İlimizdeki ( ) Yılı Termik Santrallerde Kullanılan Kömür Miktarı ve Oluşan Cüruf- Uçucu Kül Miktarı (Kaynak,Yıl) Çizelge C.24 - Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğe göre Termik Santral Atıkları Grafik C.10 - (...) ilinde 2013 Yılı Kül Atıklarının Yönetimi *İlimizde termik santral bulunmadığı için bu çizelge doldurulamamıştır. C.12.3 Atıksu Arıtma Tesisi Çamurları Müdürlüğümüzce, İlimiz sınırları içerisinde faaliyet gösteren (organize sanayi bölgesi dahil) işletmelerin arıtma tesislerinden alınan artıma çamur numuneleri, Bakanlığımızdan yetkili analiz laboratuvarlarca analizleri yapılmıştır. Analiz sonucu tehlikesiz atık çıkan işletmeler, arıtma çamurlarını Denizli Belediyesi 2.sınıf düzenli depolama sahasında tek tür olarak depolama yapılmaktadır. Tehlikeli çıkanlar ise 1.sınıf düzenli düzenli depolama sahasında gönderilmektedir. Analiz sonucu tehlikeli çıkan işletmeler ise, arıtma çamurlarını lisanslı atık taşıma araçlarına vermektedir. C.13. Tıbbi Atıklar İlimiz merkez ve ilçe belediyelerinde oluşan tıbbi atıklar Bakanlığımızdan çevre lisanslı İlke Temizlik Spor Organizasyon İnşaat Medikal Ticaret ltd. Şti.ne ait lisanslı tıbbi atık taşıma aracı ile toplanmakta ve aynı firmaya ait sterilizasyon tesisinde sterile edildikten sonra Denizli Belediyesi Katı Atık Düzenli Depolama Sahasında tıbbi atıklar için ayrılmış özel bölümde sterilizasyon yöntemiyle bertaraf edilmektedir. - 72 -

Var Yok Özel Kamu Özel Kamu ton/gün Yakma Sterilizasyon Belediyenin Yetkili Firmanın Tesisin Bulunduğu İl Tıbbi Atık Yönetim Planı Tıbbi Atıkların Taşınması Tıbbi Atık Taşıma Aracı Sayısı * Toplanan tıbbi atık miktarı Bertaraf Yöntemi Bertaraf Tesisi Sterilizasyon / Yakma Çizelge C.25 2013 Yılında (Denizli) İli Sınırları İçindeki Belediyelerde Toplanan Tıbbi Atıklar (ÇŞİM, 2013). İl/ilçe Belediyesinin Adı DENİZLİ 6 2.2 * * ACIPAYAM 0.07 * * BABADAĞ 0.001 * * BAKLAN 0.002 * * BEKİLLİ 0.001 * * BEYAĞAÇ 0.001 * * BOZKURT 0.001 * * BULDAN 0.03 * * ÇAL 0.01 * * ÇAMELİ 0.01 * * ÇARDAK 0.002 * * ÇİVRİL 0.07 * * GÜNEY 0.001 * * HONAZ 0.01 * * KALE 0.01 * * SARAYKÖY 0.02 * * SERİNHİSAR 0.001 * * TAVAS 0.03 * * *Tıbbi atık taşıma aracı sayısı adet olarak belirtilecektir. Çizelge C.26- (Denizli) ilinde Yıllara Göre Tıbbi Atık Miktarı (ÇŞİM, 2013) Tıbbi Atık Miktarı (ton) 2008 2009 2010 2011 2012 2013 890,52 ton/yıl C.14. Maden Atıkları İlimizde ortaya çıkan maden atıkları ile ilgili kayıt bulunmamaktadır. Çizelge C.27 Maden Atıklarının Sınıflandırılması *Yeterince veri bulunamadığı için çizelge doldurulamamıştır. Çizelge C.28 - Denizli ilinde 2013 Yılı Maden Zenginleştirme Tesislerinden Kaynaklanan Atık Miktarı - 73 -

Grafik C.11 - (...) ilinde 2013 Yılı Madencilikte Proses Atıklarının Bertarafı *Yeterince veri bulunamadığı için çizelge doldurulamamıştır. C.15. Sonuç ve Değerlendirme İlimizde 1 adet Entegre Düzenli Katı Atık Depolama Alanı bulunmaktadır. 2012 yılında 223.276 ton atık düzenli depolama sahamızda bertaraf edilmiştir. Özel bir tesiste inşaat / yıkıntı atığı yanında mermer pasası ve traverten parçaları geri kazanılabilmektedir. İlimiz sınırları içinde faaliyet gösteren; mermer fabrikaları, mermer işletmeleri ile ocaklardan kaynaklanan mermer pasası, mermer çamuru ve traverten parçalarının depolanabileceği ya da dolgu amaçlı kullanılabileceği toplam 5 adet alan bulunmaktadır. Ambalaj atıkları toplama ayırma tesislerince toplanmakta ve geri dönüşüm tesislerince tekrar ekonomiye kazandırılmaktadır. İlimizde ambalaj atıklarını toplama ve ayırma işlemini yapan 6, geri kazanan 3 lisanslı tesis bulunmaktadır. İlimizde işletmelerden kaynaklanan tehlikeli atıklar öncelikle tesiste geçici depolanmakta, daha sonra geri kazanım veya bertaraf tesislerine lisanslı araçlarla taşınmaktadır. Tehlikesiz atıkların düzenli depolama faaliyetleri, 26 Mart 2010 tarih ve 27533 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik kapsamında yürütülmektedir. Yönetmeliğin Ek-2 kapsamında yapılan analiz sonuçlarına göre atıklar, I. Sınıf, II. Sınıf ya da III. Sınıfı Düzenli Depolama Sahalarında bertarafı sağlanmaktadır. Kaynaklar Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü - 74 -

Ç. KİMYASALLARIN YÖNETİMİ Ç.1. Büyük Endüstriyel Kazalar Sevesso bildirim sistemine girilemediğinden konu ile ilgili veri bulunmamaktadır. Çizelge Ç.1 Yeterli veri bulunamadığı için çizelge doldurulamamıştır. Ç.2. Sonuç ve Değerlendirme Konu ile ilgili veri bulunmamaktadır. Kaynaklar - 75 -

D. DOĞA KORUMA VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK D.1. Ormanlar ve Milli Parklar Denizli ili iklim yönünden zaman zaman Ege Bölgesi ve zaman zaman da İç Anadolu Bölgesi nin iklim özelliklerinin görüldüğü bir mevkide bulunmaktadır. Bu bakımdan ilimizde yazın yüksek sıcaklık derecelerine rastlandığı gibi kış aylarında da sıfırın altında (-) derecelere rastlamak mümkündür. Jeoloji ve toprak yönünden ise Denizli ilinin arazi karakteri dördüncü zaman ve metamorfik kayalarla alüvyonlardan ibarettir. Arazi yapısında jeolojik zamanlar birbirine karışmış durumdadır. Büyük Menderes, Çürüksu Havzaları, Hambat, Sarayköy, Acıpayam, Tavas, Yenice, Baklan, Işıklı, Kızılhisar ovaları dördüncü zamana ait genç alüvyon topraklardır. Çivril ve Baklan Ovalarını kuşatan formasyonlar, killi-şist ve kalker-şistlerden meydana gelmiştir. Alüviyon, mezozoik kalker, fosilli neojen ve miyosen oluşumları birbirini tamamlar. Denizli-Honaz arazisi mezozoik, Honaz Dağı miyosen, Acıgöl ün güneyi Maymundağı esasen kalkerlerden oluşmuştur. Sarayköy ün güneyi miyosen, Babadağ ın güneyi billurişist ve mika-şist, Güney İlçesi nin batısı mika-şist, Çivril in doğusu Kızılhisar ın batısı mezozoik kalker olup, hidromorfik topraklar birbirine karışmıştır. Büyük Menderes in sol ve sağ kıyısı boyunca mermer yatakları sıralanmıştır. Çal ın kuzeyini kuşatan dağlar fillattır. Yani yaşı belli değildir. Denizli ili dahilinde ormanlar genel olarak kızılçam, karaçam, meşe, ardıç, sedir, kestane ve çınar türlerinden meydana gelmiştir. Yapraklı ormanlar az miktarda olup, bu ormanlar meşe türlerinden oluşur. Yapraklı ormanlar bozuk koru halindedir ibreli türlerden genellikle karaçam yüksek rakımlarda, kızılçam ise daha düşük rakımlarda yer almıştır. Acıpayam, Eskere ve Tavas ın yüksek rakımlı yerlerinde ise az miktarda sedir bulunmaktadır. Babadağ, Çivril, Kavakalan, Akdağ ve Belence yörelerinde ise meşe türleri yer alır. Ormanların mülkiyeti genel olarak Devlete aittir. Bunun yanında, özel orman kurmak amacıyla 1938 yılında Çal ve Süller Kasabası nda başlamış olan özel ağaçlandırma çalışmaları, 1970 ve 1980 li yıllarda Acıpayam ve Tavas ilçelerinde de yoğunlaşarak devam etmiştir. Özel ağaçlandırma çalışmaları 1986 yılına kadar Denizli İli sınırları içerisinde 5300 hektara ulaşmıştır. 1986 yılından itibaren ise bir mevzuata kavuşan özel ağaçlandırma çalışmaları günümüzde de devam etmektedir. Ormanlarımızın kollektif ve estetik faydaları yanında tomruk, maden direği, tel direği, sanayi odunu, kağıtlık odun, lif, yonga odunu, yakacak odun gibi ürünlerde elde edilmektedir. Orman Alanı İl Denizli Toplam Ormanlık Alan (Ha) 561.577,1 Orman Alanı Yıllara Göre Değişim Yıllar Orman Alanı (ha.) Değişim Yüzdesi % 1990 554.921,0-2000 556.200,0 +%0,2 2006 561.577,1 +%0,9-76 -

D.2. Çayır ve Mera 1986-1990 yılları arası toplam 540 ha sahada mera ıslahı çalışması yapılmıştır. D.3. Sulak Alanlar İlimiz dâhilinde sulak alan niteliğinde üç yer bulunmaktadır. Uluslararası Kriterlere (Ramsar Sözleşmesi) göre bunlardan Işıklı gölü "A Sınıfı", Acıgöl ise "B Sınıfı" sulak alan kapsamına girer. Buldan Yayla (Süleymanlı Gölü), Mahalli Çevre Kurulu'nca Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği'ne göre koruma altına alınmıştır. Uluslararası kriterlere göre Işıklı Gölü A Sınıfı, Acıgöl ise B Sınıfı sulak alan kapsamına girmektedir. Işıklı Gölü; ilimizin Çivril ilçesinde yer alır. Aynı zamanda çevresindeki su kaynakları itibariyle Büyük Menderes Nehri nin Dinar dan sonra ikinci büyük beslenme kaynağını oluşturmaktadır. 206 x 10 m3 kapasiteli olup A Sınıfı sulak alan niteliğindedir. Gölde tatlısu canlıları özellikle de sazan balığı çeşitleri, turna tatlısu kefali ve ıstakoz yetiştirilmektedir. Ayrıca göçmen kuşlar için uygun bir konaklama yeri teşkil etmektedir. Fotoğraf D.1-Işıklı Gölü Etrafında verimli araziler bulunur. Gölün çevresinde Işıklı, Yuva, Beydilli, Gümüşsu, Süngüllü, Irgıllı, Beyköy, Sundurlu, Seraserli, Yalınlı, Bucak, Karamanlı, Tuğlu ve Yeniköy gibi yakın yerleşim alanları bulunmaktadır. Işıklı Gölü alt kesimlere yapılan dolgu set ve regülatör nedeniyle aynı zamanda bir baraj gölüdür. Çivril, Baklan ve Aydın Ovası nın yağış rejimine uygun sulamasına yardımcı olmaktadır. Acıgöl; Çardak ilçesi merkez ve Gemiş kasabası ile Afyon ili Dazkırı ve Başmakçı sınırları içerisinde bulunmaktadır. Sığ bir göldür. Yaz mevsiminde suyu azalır ve yer yer kurur. Uluslararası kriterlere göre B Sınıfı na giren sulak alandır. Göl suyunda yüksek miktarda sodyum sülfat (Na 2 SO 4 ) bulunduğundan canlı yaşamamaktadır. Göl suyunun tuz oranının yüksek olması ve yaz aylarında kısmen kuruması - 77 -

neticesinde rüzgârın etkisiyle tuz tozlarının yakın çevresindeki araziyi çoraklaştırdığı görülmektedir. Bazı kuruluşlar, sodyum sülfat üretimi için Acıgöl den faydalanmaktadır. Ancak kurutulan göl sahasından çıkan tozlar sebebiyle kenar arazilerin çoraklaşması hızlanmaktadır. Çardak ilçesine bağlı Gemiş kasabası yakınında bulunan 1.500 lt/sn debili tatlısu kaynağı yazın göl suyunun tamamen yok olmasını önlemektedir. Tatlı su kaynağı etrafında yaklaşık 500 da. sazlık bir alan bulunmaktadır. Acıgöl ün doğal yapısı ve çevresi; gerek kuşları için uygun bir ortam oluşturmaktadır. Fotoğraf D.2-Acıgöl Çardak/DENİZLİ Yayla (Süleymanlı) Gölü; Buldan İlçesi Süleymanlı Köyü yakınında ve Sazak Dağı nın 1150 m. kotundaki düzlüğünde bulunmaktadır. Göl yatağı ve sulak alan toplam sahası 500 da. dır. Göl flora ve fauna varlığı, kaynak sularına besleyici özellik taşıması ve ayrıca yayla ortamında mesirelik yer olması yönünden önemli bir göldür. Bu özelliklerin korunması için, 1. Derece Doğal Sit Alanı olarak ilan edilmiştir. Fotoğraf D.3-Buldan Yayla gölü Buldan/DENİZLİ - 78 -

D.4. Flora İl sınırlarımız dâhilindeki ormanlık alanlar içinde asli ağaçların haricinde odunsu bitkilerden gruplar halinde ve dağınık halde çınar, titrek kavak, ardıç türleri, kızılağaç, karaağaç, akçakesme, ahlat, sandal, şimşir ve çalı bulunmaktadır. Otsu ve çalı formlu bitkilerden kekik, laden, atkuyruğu, böğürtlen, eğrelti ve çayır otları mevcuttur. Sulak alanlarımızdan; -Acıgöl, Çaltı (Beylerli) Gölü nün çevresindeki yamaçlarda Akdeniz bitki örtüsünden örneklere rastlanır. Toprak tuzlu olduğu için genel olarak tarıma uygun değildir. Ancak özellikle kuzeydoğuda tarıma uygun alanlar vardır. Bölgede tarım için kullanılmayan alanlarda bitki örtüsü özellikle çiçekli bitkilerce zengindir. Çardak İlçesine bağlı Gemiş Kasabası yakınında ve Acıgöl havzası içerisinde bulunan 1500 lt/sn. debili tatlı su kaynağı yaklaşık 50 hektarlık sazlık bir alanı beslemektedir. - Buldan Yayla Gölü, kamış ve nilüfer gibi bazı sucul bitki türlerinin zenginliğiyle dikkati çeker. - Beyağaç İlçesi Kartal Gölü ve Anıt Orman civarı; bitki türü yönünden çok zengindir. Yörede karaçam dışında ardıç, sedir, karahindiba, üçgül, sarıçiçekli gazal boynuzu, yonca türlerinden alpin bitkileri bulunur. Fotoğraf D.4 ve 5-Bataklık Süseni (Işıklı Gölü yakınlarında- Çivril) Çiğdem (Beyağaç - Eren Dağı) D.5. Fauna Denizli İli sulak alanları özel fauna varlığına sahiptir. Işıklı Gölü göçmen kuşlar için önemli bir konaklama yeri teşkil etmektedir. Gerek sonbahar gerekse ilkbahar göçlerinde yoğun kuş topluluklarının barınması ve beslenmesine olanak sağlamaktadır. Acıgöl Gölü göçmen kuşlar için önemli bir ortam oluşturmaktadır. Özellikle bitkilerle kaplı olduğu yerlerde turna, göl çevresinde ise toy kuluçkaya yatmaktadır. Yanısıra angıt, suna, uzunbacak, kılıçgaga ve küçük yağmurcuk yörede kuluçkaya yatan diğer türlerdir. Kış aylarında ise flamingo, turna, sakarca, kaz, macar ördeği, - 79 -

yeşilbaş, elmabaş, sakarmeke, bu bölgede kışlamaktadır. Yayla Göl ü yaban ördeği ve leylek gibi kuş türlerine barınak teşkil etmektedir. Denizli de mevcut av hayvanları ilçeler itibariyle Çizelge D-1 de verilmiştir. Denizli İlçelerindeki Mevcut Av Hayvanları İlçeler Buldan Tavas Güney Denizli Çivril Sarayköy Çal Kale Çardak Çameli Av hayvanı Çeşitleri Keklik, tavşan, yaban ördeği,yaban domuzu, tilki Keklik, tavşan, tilki, yaban domuzu Keklik, tavşan,yaban domuzu, tilki Keklik, tavşan, üveyik, bıldırcın, toy, dağ keçisi, yaban domuzu, tilki Keklik, tavşan, yaban domuzu, geyik, kaz toy, turaç bağırtlak, bıldırcın, tilki Keklik, tavşan, turna, sarıkuş, üveyik, güvercin,yaban domuzu, tilki Keklik, tavşan, sarıasma, ördek, yaban domuzu, tilki Keklik, güvercin, tavşan, yaban domuzu, tilki Keklik, tilki, tavşan,yaban domuzu, Keklik, tavşan, yaban domuzu, tilki Çizelge D.1- Denizli İlçelerindeki Mevcut Av Hayvanları (Denizli Orman ve Su İşleri Şube Müdürlüğü) D.6. Tabiat Varlıklarını Koruma Çalışmaları TABİAT VARLIKLARINI KORUMA ŞUBESİ Bakanlık Makamının 09/09/2011 tarih ve 2432 sayılı Olur u ile 648 sayılı KHK ile eklenen Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü nün görevlerinin gereği olarak taşra teşkilatları aracılığı ile iş ve işlemlerin yürütülmesi amacıyla Denizli ilinde Tabiat Varlıklarını Koruma Şube Müdürlüğü tahsis edilmiştir. Denizli Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonunun yetki ve sorumluluk alanı Denizli ve Aydın illerindeki tabiat varlığı ve doğal sit alanlarıdır. Bölge Komisyonunun sekretaryası ile Denizli ve Aydın illerindeki koordinasyon Denizli Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü TVK Şube Müdürlüğünce yürütülmektedir. Bakanlık Makamının 28/02/2013 tarih ve 4020 sayılı Olur unda ise; Özel Çevre Korumadan Sorumlu Şube Müdürlükleri tarafından yürütülen görevlerin Tabiat Varlıklarını Koruma İşlerinden Sorumlu Şube Müdürlüklerince yürütülmesi uygun görülmüş olup 383 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2. maddesince tespit edilerek 22.10.1990 tarih ve 90/1117 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit ve ilan edilen Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi kapsamındaki faaliyetler 2013 yılı Nisan ayından itibaren Tabiat Varlıklarını Koruma Şubemizce yürütülmektedir. DENİZLİ TABİAT VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KOMİSYONU Denizli TVK Bölge Komisyonunca; 2011 yılında 1, 2012 yılında 17, 2013 yılında 15 olmak üzere toplam 33 toplantı gerçekleştirilmiş olup 109 adet karar alınmıştır. Bölge Komisyonunun sekretaryası ile Denizli ve Aydın illerindeki koordinasyon Denizli Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü Tabiat Varlıklarını Koruma Şube Müdürlüğünce yürütülmektedir. İl Müdürlüğümüz sorumluluk alanında bulunan Denizli ve Aydın illerindeki tabiat varlığı ile doğal sit alanlarının çeşitliliği çok fazladır. Gerek ender görülen farklı jeolojik oluşumlar ile sulak alan - 80 -

özelliğindeki delta, göl vb. alanlar, gerekse anıt ağaç statüsündeki tabiat varlıkları yönünden zengin bir bölgedir. Bölgenin doğal varlıkları, tarih boyunca gerek kültürel yapı gerekse ekonomik yapı üzerindeki etkileriyle öne çıkmıştır. Dağ sıralarının yarattığı engebeli arazi yapısı ve su koridorları yerleşimlerin konumlanması ve tarımsal faaliyetlerin yer seçimindeki en temel etken olmuştur. Bölgenin yerleşim ve kültürünün şekillenmesinde rol oynayan doğal yapı unsurlarının yanı sıra, doğal yapı ve iklimin getirdiği biyolojik çeşitlilik de bölgenin önemli doğal değerleridir. Bu çeşitlilik, bitki türleri, kuş türleri, sulardaki biyolojik çeşitlilik, tatlı ve tuzlu su balık ve diğer canlıları ile av hayvanlarını kapsamaktadır. Bölgenin sahip olduğu doğal ve kültürel varlıklar gerek nitelik gerekse nicelik bakımından yüksek bir zenginlik sunmaktadır ve farklı yasal statülerle koruma altına alınmıştır. Bölge genelinde sit alanı türlerinin bu denli farklılaşması, bölgedeki çeşitlilik ve zenginliği de desteklemektedir. Denizli ve Aydın İllerinde geçerli olan sit alanı türlerini arkeolojik, doğal, kentsel, kentselarkeolojik, arkeolojik- doğal ve diğer karma sitler oluşturmaktadır. İl Müdürlüğümüz arşivinde yer alan dosya sayıları ile Denizli TVK Bölge Komisyonu Sorumluluk Sahasındaki illerde bulunan tescilli doğal sit alanı sayılarına ait tablo aşağıda yer almaktadır. DENİZLİ TVK BÖLGE KOMİSYONU SORUMLULUK SAHASINDAKİ İL KÜLTÜR ve TURİZM BAKANLIĞINDAN TESLİM ALINAN DOSYA SAYISI TESCİL EDİLMİŞ DOĞAL SİT ALANI SAYILARI ANIT AĞAÇ TESCİLİ İLE İLGİLİ DOSYA SAYILARI DENİZLİ 233 18 28 AYDIN 275 14 33 DENİZLİ TABİAT VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KOMİSYONUNCA 2012 ve 2013 YILLARINDA TESCİLLENEN ANIT AĞAÇLAR; Fotoğraf D.6- İlimiz Baklan İlçesi Boğaziçi Beldesinde bulunan, 23.02.2012 tarih ve 11 sayılı Kararla Anıt Ağaç olarak tescillenen Meşe Ağacı. - 81 -

Fotoğraf D.7-8: İlimiz Kale İlçesi, Alanyurt Köyü, Köy Merkezinde bulunan, 23.10.2012 tarih ve 46 sayılı Karar ile Anıt Ağaç olarak tescillenen 2 adet Çınar Ağacı. Fotoğraf D.9- Manisa İli Soma İlçesi Sarıkaya Köyünde bulunan ve Denizli TVKBK nun 28.12.2012 tarih ve 57 sayılı Kararıyla Anıt Ağaç olarak tescillenen Karadut Ağacı. Fotoğraf D.10- Denizli İli, Tavas İlçesi, Kızılcabölük Kasabası, Çınartürk Parkında bulunan ve Denizli TVKBK nun 30.09.2013 tarih ve 100 sayılı Kararıyla Anıt Ağaç olarak tescillenen Çınar Ağacı. - 82 -

Fotoğraf D.11- Denizli İli, Güney İlçesi, Yağcılar Mah., Çalıkgölü Mevkiinde bulunan ve Denizli TVKBK nun 17.05.2013 tarih ve 82 sayılı Kararıyla Anıt Ağaç olarak tescillenen Makedonya Meşesi Ağacı. PAMUKKALE ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER: Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi; kendine has doğal yapısı ve tarihi değerleri olan bir bölgedir. Bakanlar Kurulu nca 22/10/1990 tarih ve 90/1117 sayılı Kararı ile tespit ve ilan edilmiştir. Denizli ilinin 20 km kuzeybatısında Pamukkale, Akköy, Karahayıt, Develi, Yeniköy yerleşim alanlarını da içine alan 66,56 km2 lik bir alandan oluşmaktadır. Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi; *Dünya Miras Listesinde yer alan Pamukkale Travertenleri ve Hierapolis Antik Kenti, *Jeotermal Kaynakların potansiyel değerleri, *Bölgede gelişen turizm potansiyeli, *Bölgenin biyoçeşitliliği, *Yerleşmelerin turizm ve kentsel gelişme ihtiyaçları ve artan altyapı talepleri nedeniyle, özel çevre koruma bölgesi olarak tespit ve ilan edilmiştir. PARKLAR, TABİAT ANITLARI, TABİAT KORUMA ALANLARI VE TABİAT PARKLARI LİSTESİ 1. Honaz Dağı Milli Parkı (9616 Ha.) 2. Akdağ Tabiat Parkı (14781 Ha.) 3. Güney Şelalesi Tabiat Anıtı (0,5 Ha.) - 83 -

4. Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanı (1309 Ha.) 5. Çivril-Akdağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (12365 Ha.) 6. Beylerli Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 7. Gökgöl ve Işıklı Gölleri Sulak Alanı (700+7300 Ha.) Fotoğraf D.12-Honaz Dağı Milli Parkı Fotoğraf D.13-Güney Şelalesi Tabiat Anıtı - 84 -

Fotoğraf D.14- Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanı Fotoğraf D.15-Çivril-Akdağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası - 85 -

Fotoğraf D.16- Beylerli Yaban Hayatı Geliştirme Sahası İLİMİZDEKİ DOĞAL SİT ALANLARI 1- Pamukkale (Hierapolis) Pamukkale Beldesi/Denizli 2- Karahayıt Kırmızı Su Karahayıt Beldesi/Denizli 3- Beyinli Mağarası Kurtluca Köyü/Denizli 4- Aslanini Mağarası Dodurgalar Beldesi/Acıpayam/Denizli 5- Keloğlan Mağarası Dodurgalar Beldesi/Acıpayam/Denizli 6- Kartal Gölü Çiçekbaba Dağı/Beyağaç/Denizli 7- Yayla Gölü Süleymanlı Köyü/Buldan/Denizli 8- Kamara Traverten Yenicekent Beldesi/Buldan/Denizli 9- Doğal Mağara Çakırlar Köyü/Çal/Denizli 10- Güney Şelalesi Cindere Köyü/Güney/Denizli 11- Honaz Dağı Milli Parkı Honaz/Denizli 12- Kaklık Mağarası Kaklık Kasabası/Honaz/Denizli 13- Kızılhisar Mağarası Sarpdere Mevkii/Serinhisar/Denizli 14- Atalar Mahallesi Denizli 15- Servergazi Türbe Alanı Denizli 16- Kale, Çeşmeyeri, Site 1-2 ve Yamuktepe Yerleşmeleri Çardak/Denizli 17- Sırçalık Köyü Asırlık Çınar Ağaçları Bölgesi Acıpayam/Denizli 18- Karahayıt II.Derece Doğal Sit Karahayıt Beldesi/Denizli - 86 -

Fotoğraf D.17 ve 18- Pamukkale (Hierapolis) - G.E.E.A.Y.K. 13.12.1980 tarih ve A-2587 sayılı Kararı ile I. Derece Arkeolojik ve I.Derece Doğal Sit olarak tescil edilmiştir. Fotoğraf D.19- Karahayıt Kırmızı Su - İzmir KTVKK nın 09.05.1990 tarih ve 1304 sayılı Kararı ile II.Derece Doğal Sit olarak tescil edilmiştir. Fotoğraf D.20- Keloğlan Mağarası - İzmir KTVKK nın 21.03.2001 tarih ve 9871 sayılı Kararı ile I.Derece Doğal Sit olarak tescil edilmiştir. - 87 -

Fotoğraf D.21- Kartal Gölü - İzmir KTVKK nın 21.03.2001 tarih ve 9871 sayılı Kararı ile I.Derece Doğal Sit olarak tescil edilmiştir. Fotoğraf D.22-Buldan Süleymanlı Yayla Gölü - İzmir KTVKK nın 22.02.1991 tarih ve 2208 sayılı Kararı ile I.Derece Doğal Sit olarak tescil edilmiştir. - 88 -

Fotoğraf D.23- Doğal Mağara Çal/Çakırlar - Aydın KTVKK nın 19.10.2006 tarih ve 472 sayılı Kararı ile I.Derece Doğal Sit olarak tescil edilmiştir. Fotoğraf D.24-Kamara Traverten Sırtı - Aydın KTVKK nın 22.04.2011 tarih ve 3653 sayılı Kararı ile II.Derece Doğal Sit olarak tescil edilmiştir. - 89 -

Fotoğraf D.25- Güney Şelalesi - İzmir KTVKK nın 14.02.1986 tarih ve 1904 sayılı Kararı ile I.Derece Doğal Sit olarak tescil edilmiştir. Fotoğraf D.26 ve 27- Servergazi Türbesi ve alandaki tescilli çınar ağaçlarından bir tanesi - İzmir KTVKK nın 26.06.1996 tarih ve 5965 sayılı Kararı ile I.Derece Doğal Sit olarak tescil edilmiştir. - 90 -

Fotoğraf D.28 ve 29- Honaz Dağı Milli Parkı - İzmir KTVKK nın 01.02.1995 tarih ve 4592 sayılı Kararı ile II.Derece Doğal Sit olarak tescil edilmiştir. Fotoğraf D.30- Kaklık Mağarası - İzmir KTVKK nın 03.05.2000 tarih ve 9399 sayılı Kararı ile II.Derece Doğal Sit olarak tescil edilmiştir. Fotoğraf D.31- Sırçalık Köyü Asırlık Çınar Ağaçları Bölgesi Acıpayam/Denizli İzmir II Numaralı KTVKK nın 07.06.2000 tarih ve 9469 sayılı Kararı ile II.Derece Doğal Sit olarak tescil edilmiştir. - 91 -

Fotoğraf D.32- Kale, Çeşmeyeri, Site 1-2 ve Yamuktepe Yerleşmeleri Çardak/Denizli İzmir II Numaralı KTVKK nın 30.10.1996 tarih ve 6202 sayılı Kararı ile I. Derece Arkeolojik ve I.Derece Doğal Sit olarak tescil edilmiştir. D.7. Sonuç ve Değerlendirme Bölgenin doğal varlıkları, tarih boyunca gerek kültürel yapı gerekse ekonomik yapı üzerindeki etkileriyle öne çıkmıştır. Dağ sıralarının yarattığı engebeli arazi yapısı ve su koridorları yerleşimlerin konumlanması ve tarımsal faaliyetlerin yer seçimindeki en temel etken olmuştur. Bölgenin yerleşim ve kültürünün şekillenmesinde rol oynayan doğal yapı unsurlarının yanı sıra, doğal yapı ve iklimin getirdiği biyolojik çeşitlilik de bölgenin önemli doğal değerleridir. Bu çeşitlilik, bitki türleri, kuş türleri, sulardaki biyolojik çeşitlilik, tatlı ve tuzlu su balık ve diğer canlıları ile av hayvanlarını kapsamaktadır. Kaynaklar Orman ve Su İşleri Şube Müdürlüğü Orman Bölge Müdürlüğü Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü - 92 -

E.1. Arazi Kullanım Verileri E. ARAZİ KULLANIMI Çizelge E.1 (2013) Yılı İlimizin Arazilerinin Kullanımına Göre Arazi Sınıflandırılması (Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü) Arazi Cinsi Alanı (ha) % Tarım Arazisi 376.738 32 Çayır-Mera 22.302 2 Orman-Fundalık 565.788 47 Tarım Dışı ve Yerleşim Alanı 221.972 19 TOPLAM 1.186.800 100 ÖRNEK Denizli İli Genel Arazi Dağılımı 19% 47% 32% 2% Tarım Arazisi Çayır-Mera Orman-Fundalık Tarım Dışı ve Yerleşim Alanı Grafik E.1 İlimizin (2013) Yılı Arazi Kullanım Durumu (Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müd. Tuik, Orman Bölge Müd.) E.2. Mekânsal Planlama E.2.1. Çevre düzeni planı(çşim) - 93 -

Harita E.1 - Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 25.08.2009 tarihinde onaylanan 09.03.2011 tarihinde revize edilen (Denizli) ili 1/100000 lik Çevre Düzeni Planı E.3. Sonuç ve Değerlendirme Kaynaklar Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü - 94 -

F.1. ÇED İşlemleri F. ÇED, ÇEVRE İZİN VE LİSANS İŞLEMLERİ Çizelge F.1 İlimizde Bakanlık merkez ve ÇŞİM tarafından 2013 Yılı İçerisinde Alınan ÇED Olumlu ve ÇED Gerekli Değildir Kararlarının Sektörel Dağılımı (ÇŞİM, 2013) Karar Maden Enerji Sanayi Tarım- Gıda Atık- Kimya Ulaşım- Kıyı Turizm- Konut TOPLAM ÇED Gerekli Değildir ÇED Olumlu Kararı 28 3 8 12 5 -- 3 59 1 1 2 maden enerji sanayi tarım-gıda atıkkimya ulaşım-kıyı turizm toplu konut Grafik F.1 (2013) İlinde 2013 Yılında ÇED Gerekli Değildir Verilen Projelerin Sektörel Dağılımı (ÇŞİM, 2013) - 95 -

maden enerji sanayi tarım-gıda atıkkimya ulaşım-kıyı turizm toplu konut Grafik F.2 2013 Yılında ÇED Olumlu Kararı Verilen Projelerin Sektörel Dağılımı (ÇŞİM, 2013) F.2. Çevre İzin ve Lisans İşlemleri Çizelge F.2 (2013) ilinde 2013 Yılında ÇŞİM Tarafından Verilen Geçici Faaliyet Belgesi ve Çevre İzni/Çevre İzni ve Lisansı Belgesi Sayıları (Kaynak, yıl) EK-1 EK-2 TOPLAM Geçici Faaliyet Belgesi 6 77 83 Çevre İzni Belgesi 6 22 28 Çevre İzni ve Lisans Belgesi 7 1 8 TOPLAM 19 100 119 Maddelerin Doldurulması, depolanması 12% Diğer 7% Enerji 27% Madencilik 12% Atık Yönetimi 15% Gıda 7% Kimya 17% Metal 3% Grafik F.3 (Denizli) ilinde 2013 Yılında Verilen Çevre İzni veya Çevre İzni ve Lisans Belgelerinin Sektörlere Göre Dağılımı (ÇŞİM, 2013) - 96 -

İşleme 13% Geri Kazanım; 88% Grafik F.4- (Denizli) ilinde 2013 Yılında Verilen Lisansların Konuları (ÇŞİM, 2013) F.3. Sonuç ve Değerlendirme Kaynaklar Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü - 97 -

G. ÇEVRE DENETİMLERİ VE İDARİ YAPTIRIM UYGULAMALARI G.1. Çevre Denetimleri İl Müdürlüğümüzce gerçekleştirilen denetimler planlı (rutin) ve ani (plansız-rutin olmayan) denetimler olarak ikiye ayrılmıştır. Planlı denetimler, bir ya da çok yıllık bir program çerçevesinde il müdürlüğümüz tarafından haberli veya habersiz olarak gerçekleştirilen denetimlerdir. Plansız denetimler ise; a) izin yenileme prosedürünün bir parçası olarak, b) yeni izin alma prosedürünün bir parçası olarak, c) kaza ve olaylar sonrasında (yangın ve aniden ortaya çıkan kirlilikler gibi), d) mevzuata uygunsuzluğun fark edildiği durumlarda, e) Bakanlık ya da ÇŞİM tarafından gerek görülen durumlarda, f) ihbar veya şikâyet sonrasında ani olarak gerçekleşen ve herhangi bir programa bağlı kalınmaksızın ÇŞİM tarafından yapılan denetimlerdir. Çizelge G.1 -İlimizde 2013 Yılında ÇŞİM Tarafından Gerçekleştirilen Denetimlerin Sayısı(ÇŞİM) Denetimler Birleşik Hava Su Toprak Atık Kimyasallar Gürültü Derin Deniz Deşarjı ÇED İzin Toplam Planlı denetimler Ani (plansız) denetimler Genel toplam 20 - - - - - - - - - 20-210 97 10 48 4 40-79 - 488 20 210 97 10 48 4 40-79 - 508 Plansız Denetimlerin Dağılımı 1% 10% 8% 16% 43% Hava Su Toprak Atık 2% 20% Kimyasallar Gürültü ÇED Grafik G.1 İlimizde ÇŞİM Tarafından 2013 Yılında Gerçekleştirilen Plansız Denetimlerin Konularına Göre Dağılımı(ÇŞİM) - 98 -

Planlı 4% Ani,Şikayet 96% Grafik G.2 İlimizde ÇŞİM Tarafından 2013 Yılında Gerçekleştirilen Planlı ve Ani Çevre Denetimlerinin Dağılımı(ÇŞİM) Gürültü 8% ÇED 16% Kimyasallar 1% Yapılan Denetimler Birleşik %4 Hava 41% Atık 9% Toprak 2% Su 19% Grafik G.3 İlimizde ÇŞİM Tarafından (2013) Yılında Gerçekleştirilen Tüm Denetimlerin Konularına Göre Dağılımı (ÇŞİM) G.2. Şikâyetlerin Değerlendirilmesi Çizelge G.2 İlimizde (2013) Yılında ÇŞİM e Gelen Tüm Şikâyetler ve Bunların Değerlendirilme Durumları (ÇŞİM) Şikayetler Hava Su Toprak Atık Kimyasallar Gürültü ÇED TOPLAM Şikâyet sayısı 86 27-42 - 60-215 Denetimle sonuçlanan şikâyet sayısı Şikâyetleri denetimle sonuçlanma (%) 86 27-42 - 60-215 100 100 100 100 100-99 -

86 27 42 60 HAVA SU ATIK GÜRÜLTÜ Grafik G.4 İlimizde 2013 Yılında ÇŞİM Gelen Şikâyetlerin Konulara Göre Dağılımı(ÇŞİM) G.3. İdari Yaptırımlar Çizelge G.3 İlimizde 2013 Yılında ÇŞİM Tarafından Uygulanan Ceza Miktarları ve Sayısı (ÇŞİM, 2013) Hava Su Toprak Atık Kimyasallar Gürültü ÇED Diğer TOPLAM Ceza Miktarı (TL) Uygulanan Ceza Sayısı 609,540 203.180-121.908 - - 32.089 37.231 1.002.948 15 5-1 - - 3 4 28 Uygulanan Cezaların Konulara Göre Dağılımı 4% 11% 18% 14% 53% Hava Su Atık ÇED Diğer Grafik G.5 İlimizde 2013 Yılında ÇŞİM Tarafından Uygulanan İdari Para Cezalarının Konulara Göre Dağılımı(ÇŞİM) G.4. Çevre Kanunu Uyarınca Durdurma Cezası Uygulamaları İlimizde, herhangi bir tesise kapatma / durdurma kararı verilmemiştir. - 100 -

G.5. Sonuç ve Değerlendirme İlimizde 20 adet planlı denetim, 488 ani (plansız) denetim toplamda 508 denetim yapılmıştır. 28 adet ceza ile birlikte toplamda 1.002.948 TL ceza uygulanmıştır. Kaynaklar Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü - 101 -

H. ÇEVRE EĞİTİMLERİ Çevre eğitimi; bireylerde çevre bilincinin geliştirilmesi ve çevreye duyarlı, olumlu, kalıcı davranış değişikliklerinin kazandırılması ile birlikte doğal, tarihi, kültürel, sosyo estetik değerlerin korunması ve çevre sorunlarının çözümünde bireylerin aktif katılışlarının sağlanması amacıyla gösterilen faaliyetler bütünüdür. Türkiye nin çevre eğitiminin iyileştirilmesi ve yaygınlaştırılmasında ulusal çevre politikalarına paralel olarak, kamu ve gönüllü kuruluşların il düzeyindeki faaliyetleri büyük önem taşımaktadır. Bakanlığımızca, insanların yaşam alanlarının korunması, geliştirilmesi ve güzelleştirilmesi konularında çok önemli görevler ve başarılı çalışmalar yürüten Köy muhtarlarımızın ve Belediyelerimizin, çalışmalarını ortaya çıkarmak ve desteklemek amacıyla ülke genelinde Türkiye nin En Temiz Belediyesi ve Türkiye nin En Temiz Köyü yarışması düzenlemiştir. Türkiye nin En Temiz Belediyesi yarışmasında (nüfusu 50.000-750.000 arası belediyeler) Denizli Belediyesi Türkiye birincisi olmuş ve En Temiz Belediyesi seçilmiştir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 5 Haziran Dünya Çevre Gününde Çevre Beratı ve Vidanjörle ödüllendirilmiştir. Ayrıca, İlimiz genelinde En Temiz Köy yarışmasında dereceye giren Yukarıseyit Köyü (ÇAL), Kabalar Köyü (ÇAL), Sazak Köyü (ÇAL) muhtarlıklarına Bakanlığımızca bir adet masaüstü bilgisayar ve bir adet çok fonksiyonlu yazıcıyla ödüllendirilmiştir. Valiliğimiz ve Denizli Belediyesi ile birlikte düzenlenen 5 Haziran Dünya Çevre Günü Etkinliklerinde sivil toplum kuruluşları, öğrenciler ve Denizli Halkı yoğun ilgi göstermiştir. - 102 -

I. İL BAZINDA ÇEVRESEL GÖSTERGELER 1. GENEL 1.1. NÜFUS NÜFUS GÖSTERGE: Nüfus artış hızı TANIM: Belirli bir dönemde, İl için nüfus büyüklüğünün ortalama yıllık artışıdır. Önerilen Kaynak: TÜİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: 1990-2013 dönemi İl nüfus artış hızı (%), Nüfus yoğunluğu (kişi/km 2 ) Durum ve eğilimler; Veri formatı İl ve İlçe Merkezleri (%) Belde ve Köyler (%) 1927 16,9 83,1 1950 18,01 81,99 1980 34,13 65,87 1990 44,99 55,01 2000 48,69 51,31 2007 50,78 49,22 2008 67,57 32,43 2009 68,12 31,88 2010 68,8 31,2 2011 69,55 30,45 2012 70,57 29,43 2013 100 - Yıllar 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2001 2002 2003 2004 Nüfus 750882 766800 786100 805800 826000 850029 - - - - Nüfus Artış Hızı ( ) 23,55 - - - - 12,4 - - - - Yıllar 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Nüfus - - 907325 917836 926362 931823 942278 950557 963464 Nüfus Artış Hızı ( ) - - - 11,52 9,25 5,88 11,16 8,75 13,49 Not: 1990 ve 2000 yılı verileri Genel Nüfus Sayımı sonuçlarından alınmıştır.1992-1994-1996-1998 verileri yıl ortası nüfus tahminleridir. 2001-2006 arası veri bulunmamaktadır. 2007 yılından itibaren Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verileri kullanılmıştır. Değerlendirme ve Sonuçlar Denizli de 2013 verilerine göre toplam nüfus 963.464 kişi, nüfus artış hızı ise 13,49 dur. - 103 -

NÜFUS GÖSTERGE: Kentsel nüfus oranı TANIM: Belirli bir tarihte kentsel alan olarak tanımlanmış 20.001 ve üzeri nüfusa sahip yerleşim yerlerinde yaşayan nüfusun toplam nüfus içindeki oranıdır. Önerilen Kaynak: TÜİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: 1990-2013 dönemi yıllık (1927, 1950 ve 1980 yılları da olacak şekilde) kırsal ve kentsel nüfus oranı (%),Türkiye geneli oranlarıyla karşılaştırılması Durum ve eğilimler: Veri formatı İl ve İlçe Merkezleri (%) Belde ve Köyler (%) 1927 16,9 83,1 1950 18,01 81,99 1980 34,13 65,87 1990 44,99 55,01 2000 48,69 51,31 2007 50,78 49,22 2008 67,57 32,43 2009 68,12 31,88 2010 68,8 31,2 2011 69,55 30,45 2012 70,57 29,43 2013 100 0 Kaynak: Değerlendirme ve Sonuçlar Denizli de 2012 yılında % 70,57 olan kentsel nüfus oranı 2013 yılında % 100 e* yükselmiştir. *Bu kapsamda, 6360 ve 6447 sayılı kanunlar ile düzenlenen ve bu kanunlar uyarınca ilk mahalli idareler genel seçimlerinde yürürlüğe girecek olan idari bağlılık ve tüzel kişilik değişiklikleri ile 5393 sayılı Yasa'nın 8 inci ve 11 inci maddelerine göre alınan ve söz konusu Kanun gereğince ilk mahalli idareler seçimlerinde uygulanacak olan birleşme ve katılmalar, belediye ve köy tüzel kişiliğinin kaldırılmasına ve bir beldenin köye dönüştürülmesine dair kararlar, Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı'nın 421 sayılı Kararına istinaden, NVİGM tarafından 1 Aralık 2013 tarihi itibarıyla Ulusal Adres Veri Tabanı'na yansıtıldığı için, 2013 ADNKS sonuçları belirtilen değişiklikleri içermektedir. - 104 -

1.2 SANAYİ SANAYİ GÖSTERGE: Sanayi Bölgeleri TANIM: Sanayinin belli alanlarda yapılanmasını sağlamak, kentleşmeyi yönlendirmek, çevre sorunlarını önlemek gibi amaçlarla mal ve hizmet üretim bölgeleri olarak hizmet sunmayı amaçlayan organize sanayi bölgeleri vb. sanayi bölgelerinin sayısının, toplam alanlarının ve ildeki planlı sanayileşme oranının zaman serisinde ifade edilmesidir. Önerilen Kaynak: Sanayi İl Müdürlükleri, İl Sanayi Odası Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İlde bulunan sanayi kuruluşlarının sayısı, sektörlerine göre sanayi bölgelerinin (Organize Sanayi Bölgeleri, Küçük Sanayi Siteleri, Endüstri İhtisas Bölgesi ilan edilmiş alanlar, Büyük Sanayi Siteleri vb.) sayısı, kapasitesi, alanı (ha), OSB ve diğer sanayi alanlarında yeralan sanayi kuruluşlarının sayısının ildeki tüm sanayi kuruluşları sayısına oranı (%) Durum ve eğilimler; Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: DENİZLİ İLİNDEKİ ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ 1.1 Denizli Organize Sanayi Bölgesi Denizli Organize Sanayi Bölgesi nde toplam 180 adet muhtelif büyüklükte sanayi parseli bulunmakta olup; bölgenin toplam alanı 4.360.000 m2dir. Üretimde olan yaklaşık 180 firma vardır. 1.2 Çardak Özdemir Sabancı Organize Sanayi Bölgesi: Çardak Özdemir Sabancı Organize Sanayi Bölgesinde toplam 98 adet muhtelif büyüklükte sanayi parseli olup; bölgenin toplam alanı 3.225.913 m2dir. Çardak Özdemir Sabancı Organize Sanayi Bölgesi nin yatırımcılar için cazip hale getirilmesi, mevcut imar planının günümüz şartlarına ve ihtiyaçlarına göre yeniden düzenlenmesi amacıyla Organize Sanayi Bölgesi için 2013 yılında yenileme imar planı yapılmış ve yürürlüğe girmiştir. Organize Sanayi Bölgesi içerisinde bir tesis üretimde olup, yeni bir tesisisin yatırım planlaması çalışmaları devam etmektedir. 1.3 Mermer İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Bölgenin toplam alanı 1.562.923 m²dir. Bölge Kaklık Belediyesi belediye sınırları içinde kalmaktadır. Alan içinde halen faaliyet gösteren 6 adet mermer kesme ve işleme fabrikası, 1 adet emprenye tesisi bulunmaktadır. Arazinin geriye kalan bölümünün çok az bir kısmında kuru tarım yapılmakta, geriye kalan kısmında ise herhangi bir faaliyet yapılmamaktadır. Yeterince ilgi ve başvuru olmadığı için Mermer İhtisas OSB tüzel kişiliğinin sona erdirilmesi için Bakanlığımıza başvuru yapılmıştır. 1.4 ISLAH Organize Sanayi Bölgesi Denizli İl sınırları içerisindeki Hacı Eyüplü, Bozburun ve Akçeşme Mahallelerinde yaklaşık olarak 11.000.000 m² alanda yer alan sanayi tesisleri ile diğer parsellerin OSB mevzuatındaki yeni - 105 -

düzenlemeye göre Islah OSB statüsüne kavuşturulmasına ilişkin çalışmalar devam etmektedir. Mülkiyet ve diğer çalışmalar sürdürülmektedir. 1.5 Denizli Deri Organize Sanayi Bölgesi Bölgenin brüt toplam alanı 630.000 m2 dir. Deri Organize Sanayi Bölgesinde 75 adet sanayi parseli bulunmakta ve sanayi alanları 254.905 m2 dir. 1 adet arıtma tesisi alanı, 1 adet sosyal tesis alanı, 3 adet dükkân yeri ve etrafında 50 metre genişliğinde sağlık koruma bandı bulunmakta olup, altyapı inşaatları ve enerji nakil hattı tamamlanmıştır. 1.6 Mermer ıslah Organize Sanayi Bölgesi Denizli İli Honaz İlçesi Dereçiftlik Mahallesi sınırları içerisinde oluptoplam 1.376.921,00 m² lik alandır. Kurulum çalışmaları sürmektedir. a) Durum ve eğilimler; SANAYİ SİCİL KAYITLARINA GÖRE İLİN SEKTÖREL DAĞILIM % Tekstil ürünleri imalatı 47 Gıda ürünleri imalatı 13 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı 12 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı 3 Giyim eşyası imalatı 1 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 1 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı, (makine ve teçhizatı hariç) 2 Ana metal sanayi 2 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 4 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı 2 Kâğıt ve kâğıt ürünleri imalatı 1 Deri ile ilgili ürünlerin imalatı 1 Elektrikli teçhizat imalatı 1 İçecek imalatı 1 Motorlu kara taşıtı,treyler (römork)ve yarı treyler (yan römork)imalatı 0 Mobilya imalatı 1 Diğer 8-106 -

Sıra No DENİZLİ ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ NACE KODUNA GÖRE SEKTÖREL DAĞITILIMI (ARALIK - 2013 YILI) NACE REV2 Bölüm Grup/Sı nıf SEKTÖR ADI ÜRETİM İNŞAAT FİRMA SAYISI ETÜD / PROJE ÜRETİME ARA VEREN TOPLAM 1 10 GIDA ÜRÜNLERİ İMALATI 1 -- -- -- 1 10,61 Öğütülmüş Hububat ve Sebze Ürünleri İmalatı 1 -- -- -- 1 2 13 TEKSTİL ÜRÜNLERİNİN İMALATI 83 5 7 28 123 13,10 Tekstil elyafının hazırlanması ve bükülmesi 9 -- 1 2 12 13,20 Dokuma 60 3 6 19 88 13,30 Tekstil ürünlerinin bitirilmesi 12 2 -- 6 20 13,92 13,96 Giyim Eşyası Dışındaki Tamamlanmış Tekstil Ürünlerinin İmalatı Diğer teknik ve endüstriyel tekstillerin imalatı 1 -- -- 1 2 1 -- -- -- 1 3 15 DERİ VE İLGİLİ ÜRÜNLERİN İMALATI 1 -- -- -- 1 15,20 Ayakkabı, Bot, Terlik vb. İmalatı 1 -- -- -- 1 4 17 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİNİN İMALATI 3 -- -- 2 5 5 20 17,12 Kağıt ve Mukavva İmalatı 1 -- -- -- 1 Oluklu Kağıt ve Mukavva İmalatı ile 17,21 Kağıt ve Mukavvadan Yapılan Muhafazaların İmalatı Kağıttan Yapılan Ev Eşyası, Sıhhi 17,22 Malzemeler ve Tuvalet Malzemeleri İmalatı KİMYASALLARIN VE KİMYASAL ÜRÜNLERİN İMALATI 20,59 Başka Yerde Sınıflandırılmamış Diğer Kimyasal Ürünlerin İmalatı 1 -- -- 2 3 1 -- -- -- 1 2 -- -- -- 2 2 -- -- -- 2 6 22 KAUÇUK VE PLASTİK ÜRÜNLERİN İMALATI -- 1 -- 3 4 7 23 22,22 Plastik torba, çanta, poşet, çuval, kutu, damacana, şişe, makara vb. paketleme malzemelerinin imalatı -- -- -- 1 1 22,29 Diğer Plastik Ürünlerin İmalatı -- 1 -- 2 3 DİĞER METALİK OLMAYAN MİNAREL ÜRÜNLERİN İMALATI Düz Camın Şekillendirilmesi ve 23,12 İşlenmesi Taş ve mermerin kesilmesi, şekil 23,70 verilmesi ve bitirilmesi 11 -- 3 -- 14 4 -- -- -- 4 7 -- 3 -- 10 8 24 ANA METAL SANAİİ 4 -- -- 2 6 24,10 Ana Demir ve Çelik Ürünleri ile Ferro Alaşımların İmalatı 2 -- -- 2 4-107 -

24,51 Demirdöküm 2 -- -- -- 2 9 25 FABRİKASYON METAL ÜRÜNLERİ İMALATI 6 1 1 2 10 10 28 25,93 Tel ürünleri, zincir ve yayların imalatı 2 -- -- -- 2 Başka Yerde Sınıflandırılmamış Diğer 25,99 Fabrikasyon Metal Ürünlerin İmalatı BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ MAKİNA VE EKİPMAN İMALATI Başka Yerde Sınıflandırılmamış Diğer 28,29 Genel Amaçlı Makinelerin İmalatı Tarım ve ormancılık makinelerinin 28,30 imalatı Tekstil, giyim eşyası ve deri 28,94 üretiminde kullanılan makinelerin imalatı Başka Yerde Sınıflandırılmamış Diğer 28,99 Özel Amaçlı Makinelerin İmalatı 4 1 1 2 8 4 -- -- 2 6 1 -- -- -- 1 -- -- -- 1 1 1 -- -- -- 1 2 -- -- 1 3 11 30 DİĞER ULAŞIM ARAÇLARININ İMALATI 1 -- -- -- 1 12 35 30,91 Motosiklet İmalatı 1 -- -- -- 1 ELEKTRİK, GAZ, BUHAR VE İKLİMLENDİRME ÜRETİMİ VE DAĞITIMI 2 -- -- 2 4 35,11 Elektrik Enerjisi Üretimi 1 -- -- 1 2 35,12 Elektrik Enerjisinin İletimi 1 -- -- -- 1 35,30 Buhar ve İklimlendirme Temini -- -- -- 1 1 13 43 ÖZEL İNŞAAT FAALİYETLERİ -- 1 -- 1 2 14 71 43,22 Sıhhi Tesisat, Isıtma ve İklimlendirme Tesisatı -- -- -- 1 1 43,29 Diğer İnşaat Tesisatı -- 1 -- -- 1 MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAALİYETLERİ; TEKNİK MUAYENE VE ANALİZ 1 -- -- -- 1 71,20 Teknik test ve analiz faaliyetleri 1 -- -- -- 1 TOPLAM 119 8 11 42 180 Kaynak: Değerlendirme ve Sonuçlar. Denizli de toplam 5 tane Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır.. - 108 -

SANAYİ GÖSTERGE: Madencilik TANIM: Bu gösterge, İlde yer alan farklı ruhsatlandırma grubuna göre verilen bir yılda kayıt altına alınmış maden ocakları, zenginleştirme tesisleri ve depolama alanlarının miktarının yıllara göre değişimini gösterir. Kaynak: İl Özel İdare, MİGEM Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İLİMİZDE YER ALAN I(A) GRUBU MADEN (KUM-ÇAKIL) İŞLETME RUHSATLARI VE ALANLARI FİRMA OCAK YERİ HEKTAR YÜRÜRLÜLÜK TARİHİ 1 Recep GENCER (İR:20) Çameli /Bıçakçı 0.6 02.01.2006-02.01.2016 2 Akça Taş ve Kum Ocakları Mad. Mer. San. ve Tic. A.Ş. (İR:22) Sarayköy / Duacılı 6.4 01.03.2011-01.03.2016 3 Atasancak Tarım İşletmesi San. ve Tic. A.Ş. (İR:52) Acıpayam Karahöyük 4 Sürenler İnş.Malz.Gıda, Temizlik Maddeleri, Gübre Yem, Toprak Mahsulleri Nakliye Odun Kömür San. ve Tic. Ltd.Şti. (İR:57) Buldan 9.76 14.10.2010-14.10.2015 5 Sürenler İnş.Malz.Gıda, Temizlik Maddeleri, Gübre Yem, Toprak Mahsulleri Nakliye Odun Kömür San. ve Tic. Ltd.Şti. (İR:60) Buldan 2.92 24.01.2011-24.01.2016 6 İBRAHİM GÜNDOĞDU(İR:43) Buldan 4.28 10.01.2012-10.01.2014 7 İBRAHİM GÜNDOĞDU(İR:8) Buldan 2.14 31.03.2009-31.03.2019 8 Başbeton Yapı Market ve Madencilik San. ve Tic. A.Ş. (İR:58) Sarayköy/Beylerbey i 1.32 18.10.2010-18.10.2015 9 Başbeton Yapı Market ve Madencilik San. ve Tic. A.Ş. (İR:49) Sarayköy /Tosunlar 9.9 04.12.2012-04.12.2014 10 Başbeton Yapı Market ve Madencilik San. ve Tic. A.Ş. (İR:50) Sarayköy/Tosunlar 9.9 04.12.2012-04.12.2014 11 Başbeton Yapı Market ve Madencilik San. ve Tic. A.Ş. (İR:25) Buldan 5.21 04.04.2006-04.04.2016 12 Başbeton Yapı Market ve Madencilik San. ve Tic. A.Ş. (İR:56) Merkez/Kocadere 9.95 08.06.2010-08.06.2015 13 Kadir YILMAZ (İR:59) Çameli/Gürsu 9.94 26.09.2010-26.09.2015 14 Sıfır Kum Madencilik İnşaat Turizm Taşıma Gıda San. Tic. Ltd. Şti. (İR:62) Çameli/Kalınkoz 9.94 03.08.2011-03.08.2016 15 Ümit İnş. Hafr. Mad. San. ve Tic. Ltd. Şti. (İR: 53) Acıpayam/Akalan 2.07 19.03.2009-19.03.2014 16 İl Özel İdaresi (Yol Ulaşım Hizm. Müd.) Kale/Özlüce 4.88 17.05.2012-17.05.2015 17 DSİ 21. Bölge Müdürlüğü (HÜİ:67) Baklan/Boğaziçi 1.99 20.03.2013 20.03.2018 18 DSİ 21. Bölge Müdürlüğü (HÜİ:68) Baklan/Boğaziçi 7.48 20.03.2013 20.03.2018-109 -

19 DSİ 21. Bölge Müdürlüğü (HÜİ:69) Beyağaç 5.99 20.03.2013 20.03.2018 20 DSİ 21. Bölge Müdürlüğü (HÜİ:70) Tavas/Pınarlık 3.45 24.04.2013 24.04.2018 21 DSİ 212. Şube Müdürlüğü (HÜİ:71) Acıpayam/Akalan 9.36 26.02.2014 26.02.2019 22 DSİ 212. Şube Müdürlüğü (HÜİ:72) Acıpayam/Akalan 5.17 26.02.2014 26.02.2019 23 DSİ 18. Bölge Müdürlüğü (HÜİ:73) Acıpayam/Sırçalık 9.91 16.04.2014 16/04/2019 24 DSİ 18. Bölge Müdürlüğü (HÜİ:74) Acıpayam/Sırçalık 9.98 16.04.2014 16/04/2019 25 DSİ 18. Bölge Müdürlüğü (HÜİ:75) Acıpayam/Sırçalık 5.01 16.04.2014 16/04/2019 26 DSİ 212. Şube Müdürlüğü (HÜİ:76) Buldan/Hasanbeylr 9.88 02.06.2014 02.06.2019 27 DSİ 212. Şube Müdürlüğü (HÜİ:77) Tavas/Karahisar 8.9 11.06.2014 11.06.2019 Durum ve eğilimler; Değerlendirme ve Sonuçlar. 2.İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ GÖSTERGE: Sıcaklık TANIM: Gösterge, ildeki yıllık ortalama sıcaklık değişimi ve Türkiye ortalamalarıyla karşılaştırılmasını ifade etmektedir. Önerilen Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İl için 1970-2013 yılları arası yıllık ortalama sıcaklık değerleri (⁰C), Türkiye Ortalama Değerleri Durum ve eğilimler; Veri formatı Sıcaklık ( C) Yağış YIL Türkiye Geneli Denizli YIL Türkiye Geneli Denizli 1970 13,5 16.0 1970 582,9 458.3 1971 12,9 15.3 1971 627,3 591.6 1972 12,2 15.0 1972 551,2 504.7 1973 12,6 15.6 1973 519,5 469.2 1974 12,6 15.4 1974 578,2 372.1 1975 12,6 15.3 1975 648,6 577.1 1976 12,0 14.7 1976 684,5 610.5 1977 12,9 16.1 1977 548,0 337.9 1978 13,1 15.8 1978 678,1 772.6 1979 13,6 16.1 1979 676,3 671.1 1980 12,7 15.6 1980 639,5 636.8 1981 13,3 16.4 1981 751,3 665.2 1982 12,1 15.4 1982 546,8 435.2 1983 12,3 15.0 1983 657,8 677.3 1984 12,8 15.6 1984 560,3 520.0-110 -

1985 12,8 16.0 1985 602,2 559.9 1986 13,1 16.2 1986 582,7 483.6 1987 12,5 15.6 1987 699,5 528.0 1988 12,5 15.9 1988 755,1 605.4 1989 13,0 16.1 1989 495,1 347.1 1990 12,9 16.5 1990 501,6 419.1 1991 12,7 15.8 1991 646,5 476.2 1992 11,4 15.0 1992 578,8 471.3 1993 12,3 16.3 1993 545,2 464.6 1994 13,7 17.3 1994 644,3 579.4 1995 13,1 16.5 1995 635,7 733.1 1996 13,3 16.7 1996 682,8 472.6 1997 12,5 15.9 1997 684,5 566.6 1998 13,8 17.0 1998 704,3 659.9 1999 14,1 17.4 1999 561,4 638.1 2000 13,1 16.5 2000 581,4 539.1 2001 14,2 17.7 2001 694,2 617.2 2002 13,2 16.5 2002 634,0 576.2 2003 13,2 16.5 2003 664,4 585.3 2004 13,2 16.7 2004 607,4 494.0 2005 13,3 16.7 2005 637,2 543.3 2006 13,3 16.5 2006 607,4 510.6 2007 13,8 18.1 2007 596,7 534.4 2008 13,6 17.9 2008 493,1 322.9 2009 13,7 17.6 2009 793,8 800.6 2010 15,1 18.3 2010 703,0 747.4 2011 12,8 16.3 2011 642,2 574.9 2012 13,8 17.5 2012 695,2 780.2 2013 13,8 17.6 2013 561,8 528.7 Kaynak: Değerlendirme ve Sonuçlar. Durum ve eğilimlerde sunulan verilerin değerlendirildiği ve bu değerlendirmenin özetlendiği bölümdür. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ GÖSTERGE: Yağış TANIM: Birim alana düşen ortalama yağış miktarının zaman serisinde ifade edilmesidir. Önerilen Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İl için 1970-2013 yılları arası yıllık ortalama yağış miktarları (kg/m2) Durum ve eğilimler; (Şekil, çizelge ya da grafik yer alır) Veri formatı Sıcaklık ( C) Yağış YIL Türkiye Geneli Denizli YIL Türkiye Geneli Denizli 1970 13,5 16.0 1970 582,9 458.3 1971 12,9 15.3 1971 627,3 591.6-111 -

1972 12,2 15.0 1972 551,2 504.7 1973 12,6 15.6 1973 519,5 469.2 1974 12,6 15.4 1974 578,2 372.1 1975 12,6 15.3 1975 648,6 577.1 1976 12,0 14.7 1976 684,5 610.5 1977 12,9 16.1 1977 548,0 337.9 1978 13,1 15.8 1978 678,1 772.6 1979 13,6 16.1 1979 676,3 671.1 1980 12,7 15.6 1980 639,5 636.8 1981 13,3 16.4 1981 751,3 665.2 1982 12,1 15.4 1982 546,8 435.2 1983 12,3 15.0 1983 657,8 677.3 1984 12,8 15.6 1984 560,3 520.0 1985 12,8 16.0 1985 602,2 559.9 1986 13,1 16.2 1986 582,7 483.6 1987 12,5 15.6 1987 699,5 528.0 1988 12,5 15.9 1988 755,1 605.4 1989 13,0 16.1 1989 495,1 347.1 1990 12,9 16.5 1990 501,6 419.1 1991 12,7 15.8 1991 646,5 476.2 1992 11,4 15.0 1992 578,8 471.3 1993 12,3 16.3 1993 545,2 464.6 1994 13,7 17.3 1994 644,3 579.4 1995 13,1 16.5 1995 635,7 733.1 1996 13,3 16.7 1996 682,8 472.6 1997 12,5 15.9 1997 684,5 566.6 1998 13,8 17.0 1998 704,3 659.9 1999 14,1 17.4 1999 561,4 638.1 2000 13,1 16.5 2000 581,4 539.1 2001 14,2 17.7 2001 694,2 617.2 2002 13,2 16.5 2002 634,0 576.2 2003 13,2 16.5 2003 664,4 585.3 2004 13,2 16.7 2004 607,4 494.0 2005 13,3 16.7 2005 637,2 543.3 2006 13,3 16.5 2006 607,4 510.6 2007 13,8 18.1 2007 596,7 534.4 2008 13,6 17.9 2008 493,1 322.9 2009 13,7 17.6 2009 793,8 800.6 2010 15,1 18.3 2010 703,0 747.4 2011 12,8 16.3 2011 642,2 574.9 2012 13,8 17.5 2012 695,2 780.2 2013 13,8 17.6 2013 561,8 528.7 Kaynak: Değerlendirme ve Sonuçlar. Durum ve eğilimlerde sunulan verilerin değerlendirildiği, Türkiye yağış ortalamasıyla karşılaştırıldığı ve bu değerlendirmenin özetlendiği bölümdür. - 112 -

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ GÖSTERGE: Deniz suyu yüzey sıcaklığı TANIM: Bu gösterge, deniz suyu yüzey sıcaklığının 1975 ten bu yana yıllık değişimini ifade eder. Önerilen Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Denize kıyısı olan iller için 1975 ten bu yana uzun yıllar ortalama deniz suyu yüzey sıcaklığı değerleri (⁰C) Durum ve eğilimler; İlimizde deniz bulunmamaktadır. Kaynak: Değerlendirme ve Sonuçlar. Durum ve eğilimlerde sunulan verilerin değerlendirildiği ve bu değerlendirmenin özetlendiği bölümdür. 3.HAVA KALİTESİ HAVA KALİTESİ GÖSTERGE: Hava Kirleticileri TANIM:Bu gösterge; havadaki SO 2 ve PM 10 konsantrasyon miktarını göstermektedir. (SO 2 yakıtların doğal olarak yapısında bulunan kükürt bileşiklerinin yanma esnasında açığa çıkmasıyla oluşan kirletici, boğucu, renksiz ve asidik gazdır. Partikül maddeler, gaz halindeki emisyonların kimyasal dönüşümü ve yığın halinde şekillenmesi ile oluşur. 5-10 mikrometre çaplı partiküler, asılı partikül olarak tanımlanır. Genel olarak heterojen karışımları içerir ve karakteristikleri bir yerden bir başka yere önemli değişiklik gösterir. Çapı 10 mikrometre altındaki partiküler maddelere PM 10 denir.) Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İlde oluşan SO 2 ve PM 10 miktarları ortalamalarının yıllara göre değişimi ve yıllık olarak aşım gün sayısı değişimi (İldeki ölçüm istasyonlarının kurulma tarihinden itibaren) Durum ve eğilimler; Hava Kalitesi İndeksi SO2 NO2 CO O3 PM10 1 saatlik ortalama (µgr/m 3 ) 24 saatlik ortalama (µgr/m 3 ) 24 saatlik ortalama (µgr/m 3 ) 1 saatlik ortalama (µgr/m 3 ) 24 saatlik ortalama (µgr/m 3 ) 1 (çok iyi) 0-50 0-45 0-1,9 0-35 0-25 2 (iyi) 51-199 46-89 2,0-7,9 36-89 26-69 3 (yeterli) 200-399 90-179 8,0-10,9 90-179 70-109 - 113 -

4 (orta) 400-899 180-299 11,0-13,9 180-239 110-139 5 (kötü) 900-1499 300-699 14,0-39,9 240-359 140-599 6 (çok kötü) >1500 >700 >40,0 >360 >600 İSTASYON YERLERİ Denizli-1 Denizli-2 2013 yılı KOORDİNATLARI HAVA KİRLETİCİLERİ (Enlem, Boylam) SO 2 NO X CO O 2 HC PM K: 37º 46'.00.70" X - - - - X D: 29º 05'.50.70" K: 37º 46'.00.70" X - - - - X D: 29º 02'.01.98" (Denizli-1) SO 2 AGS* PM10 AGS* CO AGS* NO AGS* NO 2 AGS* NO X AGS* OZON AGS* Ocak 6-91 - - - - - - - - - - - Şubat 7-85 - - - - - - - - - - - Mart 21-85 - - - - - - - - - - - Nisan 22-59 - - - - - - - - - - - Mayıs 10-66 - - - - - - - - - - - Haziran 5-57 - - - - - - - - - - - Temmuz 5-75 - - - - - - - - - - - Ağustos 5-76 - - - - - - - - - - - Eylül 5-71 - - - - - - - - - - - Ekim 4-77 - - - - - - - - - - - Kasım 25-116 - - - - - - - - - - - Aralık 160-134 - - - - - - - - - - - ORTALAMA 22,9 77.7 - - - - - - - - - - * Sınır değerin aşıldığı gün sayısı (Denizli-2) SO 2 AGS* PM10 AGS* CO AGS* NO AGS* NO 2 AGS* NO X AGS* OZON AGS* Ocak 23-56 - - - - - - - - - - - Şubat 21-58 - - - - - - - - - - - Mart 10-68 - - - - - - - - - - - Nisan 10-49 - - - - - - - - - - - Mayıs 9-79 - - - - - - - - - - - Haziran 6-58 - - - - - - - - - - - Temmuz 7-55 - - - - - - - - - - - Ağustos 5-58 - - - - - - - - - - - Eylül 4-45 - - - - - - - - - - - Ekim 6-40 - - - - - - - - - - - Kasım 10-46 - - - - - - - - - - - Aralık 42-72 - - - - - - - - - - ORTALAMA 12.8 59.5 - - - - - - - - - - - * Sınır değerin aşıldığı gün sayısı Değerlendirme ve Sonuçlar. Hava kirliliği, doğrudan veya dolaylı olarak insan sağlığını etkileyerek yaşam kalitesini düşürmektedir. Günümüzde hava kirliliği nedeniyle yerel, bölgesel ve küresel sorunlar yaygın olarak yaşanmaktadır. - 114 -

4. SU-ATIKSU SU-ATIKSU GÖSTERGE: Su Kullanımı TANIM: Bu gösterge belediye, sulama, içme ve kullanma, sanayi olmak üzere sektörel bazda kaynaklardan çekilen toplam su miktarını gösterir. Önerilen Kaynak: DSİ, TÜİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Durum ve eğilimler; (Şekil, çizelge ya da grafik yer alır) Veri Formatı 1990 2004 2008 2012 2030 milyar m 3 % milyar m 3 % milyar m 3 % milyar m 3 % milyar m 3 % Toplam 1,52 100 Sulama 1,16 76,3 İçme- Kullanma ve Sanayi Kaynak: -DSİ 21.Bölge Müdürlüğü 2014 Takdim Raporu, DSİ 0,36 23,7 Değerlendirme ve Sonuçlar. SU-ATIKSU GÖSTERGE: Belediye İçme Kullanma Suyu Kaynakları TANIM: Belediyeler tarafından içme ve kullanma suyu temin edilen baraj, kuyu, doğal kaynak, göl ve gölet olmak üzere çekilen suyun kaynaklarına göre oranını ifade etmektedir. Önerilen Kaynak: TÜİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İlde 1990 ve sonrasında, baraj, kuyu, doğal kaynak, göl ve göletlerden çekilen su miktarı, toplam çekilen su miktarı, (%) Durum ve eğilimler; GÖSTERGE: Belediye İçme Kullanma Suyu Kaynakları Durum ve eğilimler; Veri Formatı Belediye İçme ve Kullanma Suyu Şebekesi İçin Kaynaklara Göre Çekilen Su (%) Baraj Kuyu Kaynak Akarsu Göl-Gölet 1990 - - - - - - 115 -

2003-30,5 67,6 0,4 1,5 2004-32,3 66,2 0,4 1,1 2006-42,4 57,5 0,1-2008 0,1 45,3 54,5 0,1-2010 - 14,5 85,1 0,3-2012 - 20,7 79 0,3 - Kaynak: Değerlendirme ve Sonuçlar. SU-ATIKSU GÖSTERGE: Atıksu Arıtma Tesisi İle Hizmet Veren Belediyeler TANIM: Bu gösterge atıksu arıtma tesisi ile hizmet veren belediye sayısını ve atıksu arıtma tesislerine bağlı nüfusun yüzdelik oranını ifade eder. Önerilen Kaynak: TÜİK, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İldeki 1994 yılı ve sonrası atıksu arıtma tesislerine bağlı nüfus, tüm il nüfusu, oranları (%) Durum ve eğilimler; GÖSTERGE: Atıksu Arıtma Tesisi İle Hizmet Veren Belediyeler Denizli YILLAR 1998 2002 2004 2006 2008 2010 2011 2012 2013 Atıksu Arıtma Tesisi ile Hizmet Veren Belediye Sayısı Arıtma Tesisine Bağlı Belediye Nüfusunun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı (%) Veri Formatı 0 0 0 2 15 6-14 3 - - - 0 34 63-67 15 Kaynak: Değerlendirme ve Sonuçlar. - 116 -

* SIRA NO Atıksu miktarı (m3/gün) AAT Kapasitesi (m3/gün) Deşarj Yeri Havzası FİZİKSEL KİMYASAL BİYOLOJİK İLERİ ARITMA İHALE AŞAMASINDA PROJE AŞAMASINDA İNŞAAT AŞAMASINDA BELEDİYE KANALINA BAĞLI BAŞKA BİR AAT'YE BAĞLI GERİ DÖNÜŞÜMLÜ SU-ATIKSU GÖSTERGE: Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye sayıları ve nüfusu TANIM: Bu gösterge 1994 yılı ve sonrası kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye sayısı ve bağlı nüfus, Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen nüfusun belediye nüfusu içindeki oranı (%) Önerilen Kaynak: TÜİK, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İldeki 1994 yılı ve sonrası kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye sayısı ve bağlı nüfus, Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen nüfusun belediye nüfusu içindeki oranı (%) Durum ve eğilimler; Veri Formatı GÖSTERGE: Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye sayıları ve nüfusu YILLAR 1998 2002 2004 2006 2008 2010 2011 2012 2013 Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye sayısı 37 53 65 68 73 79 66-19 Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen nüfusun belediye nüfusu içindeki oranı (%) 65 76 82 84 88 89 89-95 Kaynak:Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Değerlendirme ve Sonuçlar. SU-ATIKSU GÖSTERGE: Sanayiden Kaynaklanan Atıksu ve Bertarafı TANIM: Bu gösterge yıllar itibariyle sanayi faaliyetlerinden kaynaklanan atıksu miktarları, atıksu arıtma tesisi ile hizmet veren sanayi bölgeleri ve oluşan atıksuyun arıtılma oranını ifade eder. Önerilen Kaynak: TÜİK, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllara göre, ildeki sanayi bölgelerinden ve diğer sanayiden kaynaklanan atıksu miktarı, arıtma tesisi sayısı ve arıtılan atıksuyun kısmının toplam atıksu miktarına oranı (%) Durum ve eğilimler; ARITMA TESİSİ DURUMU VAR YOK İL MÜNFERİT SANAYİ ADI Arıtma Türü 1 DENİZLİ ABALIOĞLU YEM-SOYA TEKSTİL SAN. AŞ. 20 20 KURUDERE BÜYÜK MENDERES * - 117 -

* 2 DENİZLİ 4 DENİZLİ 5 DENİZLİ 6 DENİZLİ 8 DENİZLİ 9 DENİZLİ 10 DENİZLİ 11 DENİZLİ 12 DENİZLİ 13 DENİZLİ 15 DENİZLİ 16 DENİZLİ 17 DENİZLİ 18 DENİZLİ 19 DENİZLİ 20 DENİZLİ 21 DENİZLİ 22 DENİZLİ AFZ TEKSTİL TARIM ÜRÜNLERİ VE MAD. SAN.TİC. AŞ. 1,700 3,000 SARIÇAY -AYNES GIDA SAN. TİC. AŞ. 1,000 3000 KURUDERE -AYTAŞ AYAKKABI YAN SAN. TİC. AŞ. -BATI TUR. TEKS. ÜR.KUY.SAN.TİC.AŞ. -BAŞPET PETROL TUR. GID. TAR. ÜR. AŞ. -BİLAL VARİL GERİ DÖNÜŞÜM TESİSLERİ -BURÇE TEKSTİL DOK. SAN TİC. AŞ. -DEMSAN DENİZLİ MENS. SAN. TİC. AŞ. -DENİZLİ ÇİMENTO SAN. AŞ. -DHMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (ÇARDAK HAVALİMANI) -DURTAŞ TEKSTİL SAN. TİC. AŞ. -ECE MERMER TUR. SAN. LTD. ŞTİ. -FATİH KALEM SAN. TİC. AŞ. -GÜMÜŞSU ARITMA SAN. TİC. AŞ. -KOLTUKSUZ TEKSTİL İTH. İHR. SAN. TİC. LTD. ŞTİ. -KONFRUT GIDA SAN. TİC. AŞ. -KORUMA KLOR ALKALİ SAN TİC. AŞ. -OMB TEKS. KİM GIDA SAN. LTD.ŞTİ. 23 DENİZLİ -OZAN TEKS. SAN. TİC. AŞ. 24 DENİZLİ 25 DENİZLİ 26 DENİZLİ 27 DENİZLİ 28 DENİZLİ -PATEMSAN TEKS. SAN. LTD.ŞTİ. 250 250 40 40 KURUDERE ALICI ORTAM NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BATI AKDENİZ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ * * * * * * * * * 15 15 DERE * * 5 7 75 75 GERİ DÖNÜŞÜMLÜ KURUDERE 1,200 1,500 GÜMÜŞÇAY 80 120 KURUDERE 100 100 ALICI ORTAM 30 30 ALICI ORTAM 30 30 40 40 DERE DERE 10,000 10,000 GÜMÜŞÇAY 600 600 KURUDERE 800 1600 KURUDERE 200 200 Kanalizasyon Hattı 5 5 KURUDERE 3,500 3500 KURUDERE 30 50 -PENKON GIDA SAN AŞ. 800 1200 -SABANOĞLU ENTEGRE ET SAN. TİC. LTD. ŞTİ. -TRAVERTİNE BROS DOĞALTAŞ MAD. SAN. TİC. AŞ. -URHAN BOYA TER. TEKS. SAN. TİC. AŞ. TABAKHANE ÇAYI DRENAJ KANALI 175 175 KURUDERE 26.25 30 950 1500 Bahçe Sulama ÇÜRÜKSU ÇAYI BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ KÜÇÜK MENDERES BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * - 118 -

29 DENİZLİ 30 DENİZLİ -YASEMİN TEKS. SAN. TİC. LTD. ŞTİ. -YONGA MOBİLYA SAN. TİC. AŞ. 31 DENİZLİ -ÇAĞ TEKS. SAN TİC. AŞ. 32 DENİZLİ 33 DENİZLİ 35 DENİZLİ 36 DENİZLİ 37 DENİZLİ -DENTAŞ AMB. KAĞ. SAN. AŞ. -VAROL TEKS. TUR. LTD. ŞTİ. -MENDERES TEKSTİL SAN. AŞ. 30 30 25 25 960 1250 408 1100 20 20 3,850 4000 -KÜÇÜKER TEKS. SAN. TİC. AŞ. 2,800 3,500 -ZORLU HOMETEKS TEKSTİL ÜR. SAN. VE TİC. AŞ. 100 100 39 DENİZLİ -ARISU GIDA DIŞ TİC. AŞ. 40 DENİZLİ 41 DENİZLİ 42 DENİZLİ 43 DENİZLİ 45 DENİZLİ 46 DENİZLİ 48 DENİZLİ -LİNDE GAZ AŞ.(OTOMATİK PH AYARI) 400 600 <50 -YÖRE TURİZM LADİK HALICILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ.(TAVAS) 36 40 -DHG DENİZLİ HALI GALERİSİ TURİZM HALICILIK KUYUMCULUK SANAYİ VE TİC. AŞ. 40 40 -DENİZLİ YEM SAN TİC. AŞ. -GÜRLESİN KARDEŞLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. -KAYNAK TEKSTİL SAN. TİC. AŞ.(DENİZLİ) -PAMUKKALE ŞARAPÇILIK SAN. VE TİC. AŞ. 51 DENİZLİ -NUR TEKSTİL SAN. TİC. AŞ. 52 DENİZLİ -TUNA PETROL LTD. ŞTİ. 40 40 53 DENİZLİ 55 DENİZLİ 56 DENİZLİ 57 DENİZLİ 58 DENİZLİ 59 DENİZLİ -BOZBAYLAR TEKSTİL DOKUMA SAN. TİC. AŞ. -BEZ TEKSTİL SAN. TİC. LTD. ŞTİ. -A-R HALICILIK TUR. SAN TİC. AŞ. -DENİZLİ D TİPİ KAPALI CEZAEVİ ATIKSU ARITMA TESİSİ -KAYALAR TEKSTİL-BRODE SAN.TİC.AŞ. -BOZBAYLAR MERMER SAN. TİC. LTD.ŞTİ. ÇÜRÜKSU DERESİ GERİ DÖNÜŞÜM- BAHÇE SULAMA ÇÜRÜKSU ÇAYI AKHAN ÇAYI KURUDERE BÜYÜK MENDERES NEHRİ ÇÜRÜKSU ÇAYI KURUDERE ALICI ORTAM TAŞIMA İLE BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ KUMKISIK DERESİ DRENAJ KÜÇÜK KANALI MENDERES BÜYÜK MENDERES NEHRİ ALICI ORTAM TAŞIMA İLE 10 10 KURUDERE 40 40 ALICI ORTAM BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ 30 30 KURUDERE 20 20 Kanalizasyon KÜÇÜK Hattı MENDERES BÜYÜK 30 30 ALICI MENDERES ORTAM NEHRİ ALICI ORTAM TAŞIMA İLE 20 20 KURUDERE 950 1200 100 100 250 250 15 15 35 35 DSİ KURUTMA KANALI KURUDERE KURUDERE GÖKPINAR DERESİ KURUDERE BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * - 119 -

* * 60 DENİZLİ -31 KİMYA TÜRK LTD. ŞTİ. 7.2 7.2 BAHÇE SULAMA 61 DENİZLİ 62 DENİZLİ 63 DENİZLİ 64 DENİZLİ 65 DENİZLİ 66 DENİZLİ 1 DENİZLİ -İLKE ÇELİK METAL SAN. TİC. A.Ş. -RWE & TURCAS GÜNEY ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. -EVLİYAOĞLU TEKSTİL KONFEKSİYON PAZARLAMA SAN. VE LTD. ŞTİ. BOZBAYLAR MERMER SAN.VE TİC. LTD. ŞTİ. -AKÇA HAZIR BETON AŞ.(SERİNHİSAR) -DTY DETAY TUR. HALI. KY. SAN. TİC. AŞ. DENİZLİ ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ 240 TON/AY GERİ DEVİR 500 500 KURUDERE ALICI 40 40 ORTAM TAŞIMA İLE 35 35 14 14 Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü KURUDERE SULAMA 40 40 ALICI ORTAM 35,000 42,000 SARIÇAY BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ BÜYÜK MENDERES NEHRİ B. Menderes * * * * * * * * * * Değerlendirme ve Sonuçlar. Durum ve eğilimlerde sunulan verilerin değerlendirildiği ve bu değerlendirmenin özetlendiği bölümdür. * 5. ARAZİ KULLANIMI ARAZİ KULLANIMI GÖSTERGE: Arazi Kullanımı TANIM: Bu gösterge CORINE Arazi Örtüsü kategorilerine göre göreceli arazi örtüsü dağılımını gösterir. Önerilen Kaynak: Orman ve Su İşleri Bakanlığı Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi:1990, 2000 ve 2006 yılları arazi kullanımlarının miktarı (ha) ve değişim oranı (%). Durum ve eğilimler; Veri Formatı ALAN BÜYÜKLÜĞÜ ALANDA 1990 2000 2006 ARTIŞ(+) /AZALIŞ (-) Arazi Sınıfı ha % ha % ha % 1. Yapay Bölgeler 19,320.88 1.61047 22,727.14 1.89440 23,158.98 1.93040 3,83810 (+) 2. Tarımsal Alanlar 491,389.55 40.95936 488,124.67 40.68722 487,572.89 40.64123 3,81666 (-) 3. Orman ve Yarı Doğal Alanlar 678,004.87 56.51452 676,626.42 56.39962 672,372.47 56.04505 5,6324 (-) 4. Sulak Alanlar 6,556.83 0.54654 6,507.66 0.54244 10,716.68 0.89328 4,15985 (+) 5. Su Kütleleri 4,428.17 0.36911 5,714.44 0.47633 5,879.32 0.49007 1,45115 (+) *Alanda artış ve azalışları tespit için 1990 ve 2006 yılları verileri kullanılmıştır. Kaynak: Değerlendirme ve Sonuçlar. Durum ve eğilimlerde sunulan verilerin değerlendirildiği ve bu değerlendirmenin özetlendiği bölümdür. - 120 -

6. TARIM TARIM GÖSTERGE: Kişi Başına Tarım Alanı TANIM: Toplam ekilebilir tarım arazisinin, toplam nüfusa oranı olarak ifade edilir. Önerilen Kaynak: TÜİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Ekilebilir arazi toplamı (ha) ve toplam nüfus (kişi), kişi başına tarım arazisi (ha/kişi) Durum ve eğilimler; Yıllar IBBS3 adı İl Kodu İl Adı Toplam Alan(Dekar) Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünlerin Ekilen Alanı(Dekar) Nadas Alanı(Dekar) Sebze Bahçeleri Alanı(Dekar) Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkilerinin Alanı(Dekar) Süs Bitkileri Alanı(Dekar) 2008 Denizli 20 Denizli 3.589.098,00 2.546.132,00 111.676,00 145.285,00 786.005,00 0 2009 Denizli 20 Denizli 3.589.495,00 2.538.416,00 113.153,00 145.782,00 792.144,00 0 2010 Denizli 20 Denizli 3.675.430,00 2.596.671,00 121.338,00 146.120,00 811.301,00 0 2011 Denizli 20 Denizli 3.589.024,23 2.492.878,00 116.485,00 141.822,00 837.731,00 108,23 2012 Denizli 20 Denizli 3.666.602,27 2.497.910,65 156.937,00 152.054,00 859.584,00 116,62 2013 Denizli 20 Denizli 3.692.583,62 2.525.002,00 207.011,00 131.479,00 828.975,00 116,62 Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri Değerlendirme ve Sonuçlar. Durum ve eğilimlerde sunulan verilerin değerlendirildiği ve bu değerlendirmenin özetlendiği bölümdür. TARIM GÖSTERGE: Kimyasal Gübre Tüketimi TANIM: Tarımsal alanlarda kullanılan gübre miktarını ve hektar başına kullanılan mineral azot, fosfor ve potas miktarını gösterir. Önerilen Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri, TÜİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllık toplam gübre tüketimi (ton), toplam tarımsal alan (ha), hektar başına kullanılan gübre ve mineral azot, fosfor ve potas miktarı (ton/ha) ve yıllar itibariyle değişimi Durum ve eğilimler; 2012 yılı verileri(tuik) Ekiliş Alanı (ha) Gübrelenen Alan (ha) Azotlu (%21 N) Fosforlu (%17 P2O5) Potaslı (%50K2O) Toplam Tüketim (ton) 335.181 329.150 85.935 37.843 7.941 131.719 Ekiliş Gübrelenen Kullanılan Gübre Miktarı (ton/ha) Alanı (ha) Alan (ha) Azotlu Fosforlu Potaslı Toplam (%21 N) (%17 P2O5) (%50K2O) Tüketim (ton) 335.181 329.150 0,26 0,11 0,02 0,40 Değerlendirme ve Sonuçlar. - 121 -

İlimizde mevcut olan 2 adet toprak-yaprak-su analiz laboratuarı faaliyette olup, toprak analizine dayalı gübre önerisinde bulunmakta ve toprak analizi yaptıran çiftçilerimize destekleme ödemesi yapılmaktadır. Bu sayede gübre tüketiminin bilinçli uygulanması amaçlanmaktadır.(tuik) TARIM GÖSTERGE: Tarım İlacı Kullanımı TANIM: Toplam tarım ilacı kullanımını (ton birimiyle aktif bileşen) ve hektar başına düşen tarım ilacı miktarıdır. Önerilen Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri, TÜİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllık toplam tarım ilacı tüketimi (ton), toplam tarımsal alan (ha), hektar başına düşen tarım ilacı (ton/ha) ve yıllar itibariyle değişimi Durum ve eğilimler; 2012 yılı verileri(tüik) Kimyasal Maddenin Adı İnsekdisitler Kullanım Amacı Böcek Mücadelesi Miktarı (ton) 182,299 İlde Tarımsal İlaç Kullanılarak Tarım Yapılan Toplam Alan (ha) Herbisitler Y.Ot Mücadelesi 54,521 Fungisitler Rodentisitler Nematositler Akarisitler Mantar Hast. Mücadele Kemirgenlerle Müc. Nemotadlarla Müc. Akarlarla Mücadele 1.143,496 4,500 0,158 13,677 376.738 Kışlık ve Yazlık Yağlar Kabuklu Bit ve Koşnil 3,586 Diğerleri 86,437 TOPLAM 1.488,674 376.738 Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri Değerlendirme ve Sonuçlar. Tarım ilacı kullanımı 0,004 ton/ha Bitki Koruma Ürünleri ihtiyaç olduğunda reçete ile satılmaktadır.(tüik) TARIM GÖSTERGE: Organik Tarım TANIM: Toplam kullanılan tarımsal alanın oranı olarak organik tarım alanı (organik olarak ekilen mevcut alanların ve organik tarıma geçiş sürecinde olan alanların toplamı) payıdır. - 122 -

Önerilen Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Organik alanların toplam alanı (ha), Toplam tarım alanına oranı (%), Türkiye toplam organik tarım alanı içerisindeki oranı (%), Organik Tarım Alanında Toplam Üretim Miktarı (ton) Durum ve eğilimler; (Şekil, çizelge ya da grafik yer alır) Veri Formatı 2013 yılında; Toplam üretim Üretim miktarı Yıllar Alan Artış* Artış* (%) Miktar ( ton) ( ha) (%) 2002 325-3.702-2003 322-10 2.971-19 2004 699 +117 413-86 2005 215-69 289-30 2006 251 +16 424 +46 2007 319 +27 635 +49 2008 307-3 840 +32 2009 399 +29 1.326 +58 2010 396-1 1.487 +12 2011 536 +35 2.003 +34 2012 595 +11 2.106 +5 2013 707 +19 5.179 +146 *Artışlar bir önceki yıl baz alınarak hesaplanmıştır. 376.738 ha Denizli tarım alanı içinde 707 ha organik tarım alanı %0,19 oranıyla artış eğilimindedir.922.681 ton Türkiye organik tarım üretimi içinde 5.179 ton üretim ile Denizli Türkiye üretiminin % 0,56 sını karşılamaktadır. Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri, TUİK Değerlendirme ve Sonuçlar. Tablodaki verilere geçiş dönemindeki ürünler dahil değildir. Yıllar itibari ile üretim alanı ve ürün miktarındaki artış ve azalışlarda organik tarıma uygulanan destek politikalarının etkisi görülmektedir. 2002 yılında 7 üründe başlayan çalışmalar 2013 yılında 19 ürüne ulaşmıştır. İlimizdeki organik tarımın ülkemiz organik tarım alanlarına oranı yaklaşık %1.5 dir. 7. ORMAN ORMAN GÖSTERGE: Ormanlık Alanlar TANIM: Orman alanlarının toplam büyüklüğünü ve yıllara göre değişimini ifade eder. Önerilen Kaynak: Orman Bölge Müdürlükleri Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İldeki toplam orman alanı (ha), yıllık değişimi (ha/yıl), Orman vasfına göre dağılımı (%), ağaç türleri, sayıları ve oranları (sayı, %) Durum ve eğilimler; - 123 -

Durum ve eğilimler; Orman Alanı İl :Denizli Toplam Ormanlık Alan (Ha) :561.577,1 Orman Alanı Yıllara Göre Değişim Yıllar Orman Alanı (ha.) 1990 554.921,0 - Değişim Yüzdesi % 2000 556.200,0 +%0,2 2006 561.577,1 +%0,9 Orman Vasfına Göre Dağılım İl Denizli Yüzd e % Normal Orman (Ha) 328.622,5 59 Bozuk Orman (Ha) 232.954,6 41 Toplam Ormanlık Alan (Ha) 561.577,1 Ağaç Türlerine Göre Dağılım Ağaç Türü Alan (ha.) Çz 277.062,0 Çk 124.666,0 Yüzdesi % 49,4 22,2 S 762,0 0,1 M 42.721, 0 Diğer 116.366,1 Toplam Orman Alanı 561.577,1 7,6 20,7-124 -

Orman Alanı Yıllara Göre Değişim (ha) 561.577,1 554.921,0 556.200,0 1990 2000 2006 Orman Vasfına Göre Dağılım 41% 59% Normal Orman Bozuk Orman Ağaç Türleri Dağılım Kızılçam 7,6% 0,1% 20,7% 22,2% 49,4% Karaçam Sedir Meşe Diğer Kaynak: Değerlendirme ve Sonuçlar. Denizli İli Orman Alanı il genel alanının %47 sini oluşturmaktadır. Bu Türkiye ortalaması olan %27,6 lık oranın üzerindedir. Ormanlar genellikle Kızılçam ve Karaçam gibi ibreli türlerden oluşmaktadır. Orman varlığı yapılan ağaçlandırma çalışmaları ile yıllar itibariyle artış göstermektedir. 8. BALIKÇILIK - 125 -

BALIKÇILIK GÖSTERGE: Balıkçılık TANIM: Her yıl, denizlerde avcılığı yapılan balıklar (denize kıyısı olan iller için), kabuklu deniz ürünleri ve yumuşakçalar ile iç sularda avlanan tatlı su ürünleri ile yetiştiricilik ürünleri olmak üzere üretilen balık miktarını gösterir. Üretime ilişkin veri yakalandığı zamanki ağırlığı olan canlı ağırlık ile ifade edilir. Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Kıyı şeridi uzunluğu (km), deniz alanı ve iç su alanı (ha), Su ürünleri üretimi (bin ton) ve yillara göre değişimi (%), Balık türlerinin dağilimi (%) Durum ve eğilimler; YILLAR 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 İç su Avcılığı Deniz Balıkları Avcılığı Yetiştiricilik Ürünleri (birim:bin ton) Değerlendirme ve Sonuçlar. 0,042 0,022 0,033 0,004 - - - 0,010 0,022 0,020 0,025 - - - - - - - - - - - 0,887 0,912 0,912 0,982 1,641 2,641 2,640 2,680 2,760 2,790 3,570 Yetiştiricilik ürünlerinden Alabalık yetiştiriciliği her yıl yükseliş göstermekte, yapımı tamamlanan veya sürmekte olan göletlerinde üretime açılmasıyla üretimdeki artış ivmesini daha da artıracaktır. 9. ALTYAPI VE ULAŞTIRMA ALTYAPI VE ULAŞTIRMA GÖSTERGE: Karayolu ve Demiryolu Ağı TANIM: İldeki toplam karayolu (otoyollar, devlet yolları, il yolları) ve demiryolu gelişimi ve uzunluğunu ifade eder. Önerilen Kaynak: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bölge Müdürlükleri Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllara göre karayolu ve demiryolu uzunlukları (km) Durum ve eğilimler; Veri Formatı Karayolu Ağ Uzunluğu (km) Demiryolu Ağ Uzunluğu (km) 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 820 820 821 781 779 780 826 826 826 826 826 110 Kaynak: Değerlendirme ve Sonuçlar. - 126 -

ALTYAPI VE ULAŞTIRMA GÖSTERGE: Motorlu Kara Taşıtı Sayısı TANIM: İldeki, Otomobil (arazi taşıtı dahil), Minibüs, Otobüs, Kamyonet, Kamyon, Motosiklet, Özel Amaçlı Taşıtlar, Yol ve İş Makinaları ve Traktör toplamından ibaret motorlu kara taşıt sayısını ifade eder Önerilen Kaynak: TÜİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllara göre motorlu kara taşıtı sayısı, taşıt kategorileri ve toplam araç sayısı içerisindeki oranları (%), İldeki kişi başına düşen araç sayısı Durum ve eğilimler; İBBS-Düzey3 e göre motorlu kara taşıtları sayısı (Motorsuz(römork ve yarı römork) kara taşıtları hariç Aralık 2007 Düzey Toplam Otomobi l Minübüs Otobüs Kamyone t Kamyon Motosiklet Özel Amaçlı Taşıtlar Yol ve İş Makinaları Denizli 237622 103637 6824 3467 31278 10148 47312 508 34448 Toplam 237622 103637 6824 3467 31278 10148 47312 508 34448 Traktör Aralık 2008 Düzey Topla m Denizli 24831 9 Toplam 24831 9 Otomo bil Minübüs Otobüs Kamyo net Kamyon Motosiklet Özel Amaçlı Taşıtlar Yol ve İş Makinaları Traktör 107970 6838 3614 33503 10212 50312 499 35371 107970 6838 3614 33503 10212 50312 499 35371 Aralık 2009 Düzey Topla m Denizli 25372 0 Toplam 25372 0 Otomo bil Minübüs Otobüs Kamyo net Kamyon Motosiklet Özel Amaçlı Taşıtlar Yol ve İş Makinaları Traktör 110650 6534 3503 34989 9435 52600 517 35492 110650 6534 3503 34989 9435 52600 517 35492 Aralık 2010 Düzey Topla m Otomo bil Minübüs Otobüs Kamyo net Kamyon Motosiklet Özel Amaçlı Taşıtlar Yol ve İş Makinaları Traktör - 127 -

Denizli 26841 5 Toplam 26841 5 118296 6601 3589 38273 9584 54482 532 37058 118296 6601 3589 38273 9584 54482 532 37058 Aralık 2011 Düzey Topla m Denizli 28589 5 Toplam 28589 5 Otomo bil Minübüs Otobüs Kamyo net Kamyon Motosiklet Özel Amaçlı Taşıtlar Yol ve İş Makinaları Traktör 127489 6603 3623 41610 9641 57573 525 38831 127489 6603 3623 41610 9641 57573 525 38831 Aralık 2012 Düzey Toplam Otomo bil Minübüs Otobüs Kamyone t Kamyo n Moto siklet Özel Amaçlı Taşıtlar Yol ve İş Makinal arı Traktör Denizli 303011 136057 6633 3765 44911 9979 6084 3 Toplam 303011 136057 6633 3765 44911 9979 6084 3 502 40321 502 40321 Aralık 2013 Düzey Topla m Otomobil Minibüs Otob üs Kamyonet Kamyo n Motosiklet Özel Amaçlı Taşıtla r Yol ve İş Makinaları Traktör Denizli 318461 146291 6641 3703 47597 10095 61783 504 41847 Toplam 318461 146291 6641 3703 47597 10095 61783 504 41847 Kaynak: Değerlendirme ve Sonuçlar. 10. ATIK ATIK - 128 -

GÖSTERGE: Belediyeler Tarafından ya da Belediye Adına Toplanan Atık ve Bertarafı TANIM: Bu gösterge, il içinde, belediyeler tarafından ya da belediyeler adına toplanan katı atıkların miktarı ve düzenli depolama oranını ifade eder. Belediye atıklarının en önemli miktarı haneler tarafından üretilen atıklardır. Ayrıca alım-satım ve ticaret kuruluşları, ofis binaları, kurum ve küçük işyeri atıklarını da kapsamaktadır Önerilen Kaynak: TÜİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllık olarak belediyelerce ya da belediye adına toplanan katı atıklar (Ton), Düzenli Depolanan Katı Atık Miktarı (ton) ve oranı (%) Durum ve eğilimler; Durum ve eğilimler; Bertaraf Yöntemleri Toplam Büyükşehir Belediye Başka Belediye Düzenli Depolama Yakma Dereye veya Gömme Diğer ( Belediyesi Çöplüğü Çöplüğü Çöplüğü Kompost Tesisi Tesisi Göle Dökme (1)Dolgu yaparak, eski taş ocağı, kömür dekapaj sahası, kurudere yatağı, boş alan, tarımsal arazi, ormanlık arazi kapsanmaktadır Bertaraf yöntemine göre atık miktarı,1994 İller Belediy e sayısı Atık Miktarı Bele diye sayı sı Atık Mikt arı (ton/ yıl) Belediy e sayısı Atık Miktarı Belediy e saayısı Atık Miktarı Belediy e sayısı Atık Miktarı Belediy e sayısı Atık miktarı Belediy e sayısı Atık miktarı Belediy e sayısı Atık miktarı Belediye sayısı Atık miktarı Belediye sayısı Atık miktarı Belediye sayısı Atık miktarı (ton/yıl ) Denizli 62 228.104 - - 45 202449 2 8823 - - - - - - 5 2853 5 8642 - - 5 5337 1998 İller Belediye sayısı Atık Miktarı Belediye sayısı Atık Miktarı Bele diye sayıs ı Atık Miktarı Belediy e sayısı Atık Miktarı Belediye sayısı Atık Miktarı Belediye sayısı Atık miktarı Belediye sayısı Atık miktarı Belediye sayısı Atık miktarı Belediye sayısı Atık miktarı Belediye sayısı Atık miktarı Belediy e sayısı At ık mi kt arı (t on /yı l) Denizli 88 35077 5 - - 45 235668 8 22130 - - - - - - 7 5869 23 60971 3 4607 4 21 53 1 2002 İller Belediye sayısı Atık Miktarı Belediye sayısı Atık Miktarı Belediye sayısı Atık Miktarı Belediye sayısı Atık Miktarı Belediye sayısı Atık Miktarı Belediye sayısı Atık miktarı Belediye sayısı Atık miktarı Belediye sayısı Atık miktarı Belediye sayısı Atık miktarı Belediye sayısı Atık miktarı Belediye sayısı A t ı k m i k t a r ı ( t o n / y ı l ) - 129 -

Denizli 100 356293 - - 54 244270 19 46552 - - - - 9 15373 4 5615 2 21324 3 4607 13 2 3 1 5 8 2004 İller Belediye Atık Miktarı Belediye Atık Belediye Atık Miktarı Belediye Atık Belediye Atık Belediye Atık Belediye Atık Belediye Atık Belediye Atık Belediye Atık sayısı sayısı Miktarı sayısı sayısı Miktarı sayısı Miktarı sayısı miktarı sayısı miktarı sayısı miktarı sayısı miktarı sayısı miktarı Denizli 100 270478 - - 62 112610 8 7629 11 126899 1 1224 3 3294 5 3223 8 12668 5 2932 2006 İller Belediye Atık Miktarı Belediye Atık Belediye Atık Miktarı Belediye Atık Belediye Atık Belediye Atık Belediye Atık Belediye Atık Belediye Atık Belediye Atık sayısı sayısı Miktarı sayısı sayısı Miktarı sayısı Miktarı sayısı miktarı sayısı miktarı sayısı miktarı sayısı miktarı sayısı miktarı Denizli 100 299151 - - 50 103867 6 5854 19 159466 - - 11 9776 4 2702 5 9670 5 7816 2008 İller Belediye Atık Miktarı Belediye Atık Miktarı Belediye Atık Miktarı Belediye sayısı Atık Miktarı Belediye Atık Miktarı Belediye Atık miktarı Belediye Atık miktarı Belediye Atık miktarı Belediye Atık miktarı sayısı sayısı sayısı sayısı sayısı sayısı sayısı sayısı Denizli 100 279919 - - 69 101311 5 4779 18 162811 1 544 5 5489 1 549 5 4436 2010 İller Belediy Belediy Atık miktarı e sayısı e sayısı Atık miktar ı Belediy e sayısı Atık miktar ı Belediy e sayısı Atık miktar ı Belediy e sayısı Atık miktar ı Belediye sayısı Atık miktar ı Belediy e sayısı Atık miktar ı Belediy e sayısı Atık miktar ı Belediy e sayısı Atık miktar ı Belediy e sayısı Atık miktarı Denizl i 87 280.388 - - 67 94.730 3 4.041 7 169.476 1 376 9 5.949 3 3.643 1 961 3 1.212-130 -

Denizli -- 574.321 574.321 521 573 36,7 30 0,95 0,95 49,9 10,8 5,37 1,72 9,9 6,3 İl/ İlçe Belediye veya Birliğin Adı Birlik ise birliğe üye olan belediyeler Yaz Kış Yaz Kış Yaz Kış Yaz Kış Organik Kağıt Cam Metal Plastik Kül 2012 İller Belediy Atık miktarı e sayısı Belediy e sayısı Atık miktar ı Belediy e sayısı Atık miktar ı Belediy e sayısı Atık miktar ı Belediy e sayısı Atık miktar ı Belediye sayısı Atık miktar ı Belediy e sayısı Atık miktar ı Belediy e sayısı Atık miktar ı Belediy e sayısı Atık miktar ı Belediy e sayısı Atık miktar ı Denizl i 86 7 306.49 - - 69 110.686 4 5.964 7 183.965 1 122 5 3.122 1 1.830 - - 1 808 Kaynak: Değerlendirme ve Sonuçlar. ATIK GÖSTERGE: Katı Atıkların Düzenli Depolanması TANIM: İldeki katı atık tesisi sayısı ve hizmet verilen nüfus oranını ifade eder. Önerilen Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İldeki katı atık tesis sayısı, katı atık düzenli depolama hizmeti veren belediye sayısı ve nüfus, hizmet verilen nüfusun tüm il nüfusuna oranı (%) Durum ve eğilimler; İlimizde (2013) Yılı İçin İl/İlçe Belediyelerince Toplanan ve Birliklerce Yönetilen Katı Atık Miktar ve Kompozisyonu (ÇŞİM, 2013) Nüfus Toplanan Ortalama Katı Atık Miktarı (ton/gün) Geri Kazanılan Ortalama Atık Miktarı (ton/gün) Kişi Başına Üretilen Ortalama Katı Atık Miktarı (kg/gün) Atık Kompozisyonu (yıllık ortalama, %) Kaynak: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizde 1 adet Entegre Düzenli Katı Atık Depolama Alanı bulunmaktadır. Toplam 3 etaptan oluşan Düzenli Depolama Sahamızın 14,2 Hektarlık alandan oluşan 1. ve 2. etabında atıkların düzenli depolanmasına devam edilmiştir. 17 ilçede evsel atıklar vahşi olarak depolanmaktadır. İlimizde, Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulunda onaylanmış ve kararı Resmi Gazetede yayımlanmış; - Acıpayam, Serinhisar ve Çameli İlçelerinde yer alan toplam 17 adet belediye ile 14 adet köyün üye olduğu Acıpayam Ovası Katı Atık Birliği, - Çivril, Baklan, Çal, ve Bekilli İlçelerinin de yer aldığı toplam 20 adet belediyenin üye olduğu Çivril Yukarı Menderes Havzası Sürdürülebilir Çevre Yönetimi Belediyeler Birliği, - 131 -

Var Yok Özel Kamu Özel Kamu ton/gün Yakma Sterilizasyon Belediyenin Yetkili Firmanın Tesisin Bulunduğu İl Tıbbi Atık Yönetim Planı Tıbbi Atıkların Taşınması Tıbbi Atık Taşıma Aracı Sayısı * Toplanan tıbbi atık miktarı Bertaraf Yöntemi Bertaraf Tesisi Sterilizasyo n/ Yakma - Kale İlçesinin de yer aldığı toplam 13 adet belediyenin üye olduğu Tavas Yöresi Çevre Yönetimi Belediyeler Birliği, tarafından üye belediyeler adına çalışmalara devam edilmektedir. ATIK GÖSTERGE: Tıbbi Atıklar TANIM: İl için, Ayrı olarak toplanan tıbbi atık miktarlarının yıllık olarak belirtilmesi ve toplanan tıbbi atıkların bertaraf yöntemlerinin oransal olarak ifade edilmesidir Önerilen Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Toplanan tıbbi atık miktarı (ton), yöntemlerine göre bertaraf oranları (%) ve bertaraf tesisi sayısı Durum ve eğilimler; (2013) Yılında İlimiz İl Sınırları İçindeki Belediyelerde Toplanan Tıbbi Atıklar(Kaynak, yıl) İl/ilçe Belediyesi nin Adı DENİZLİ * 2.2 * * ACIPAY AM * 0.07 * * BABADA Ğ * 0.001 * * BAKLAN * 0.002 * * BEKİLLİ * 0.001 * * BEYAĞA Ç * 0.001 * * BOZKUR T * 0.001 * * BULDAN * 0.03 * * ÇAL * 0.01 * * ÇAMELİ * 0.01 * * ÇARDAK * 0.002 * * ÇİVRİL * 0.07 * * GÜNEY * 0.001 * * HONAZ * 0.01 * * KALE * 0.01 * * SARAYK ÖY * 0.02 * * SERİNHİ SAR * 0.001 * * TAVAS * 0.03 * * Tıbbi Atık Miktarı (ton) İlimizdeki Yıllara Göre Tıbbi Atık Miktarı(ÇŞİM, 2013) 20 2009 2010 2011 2012 2013 890,52 ton/yıl - 132 -

Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimiz merkez ve ilçe belediyelerinde oluşan tıbbi atıklar Bakanlığımızdan çevre lisanslı İlke Temizlik Spor Organizasyon İnşaat Medikal Ticaret ltd. Şti.ne ait lisanslı tıbbi atık taşıma aracı ile toplanmakta ve aynı firmaya ait sterilizasyon tesisinde sterile edildikten sonra Denizli Belediyesi Katı Atık Düzenli Depolama Sahasında tıbbi atıklar için ayrılmış özel bölümde bertaraf edilmektedir. ATIK GÖSTERGE: Atık Yağlar TANIM: İl içinde toplanan atık yağların miktarını ve geri kazanım ya da bertaraf oranlarını ifade eder. Önerilen Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllar itibariyle ilde toplanan atık yağın türlerine göre miktarı (ton), bertarafa ve geri kazanıma ilişkin oranları (%) Durum ve eğilimler; İlimizdeki Atık Yağ Toplama Miktarları(TABS) İlde toplanan atık yağ miktarı Atık Motor Yağı (Ton) Atık Endüstriyel Yağ (Ton) 670,57 462,69 177,46 197,8 181,75 72,94 282,055 132,16 2009 2010 2011 2012 İlimizdeki Atık Yağ Geri Kazanım ve Bertaraf Miktarları(TABS,2012) Yıl Geri kazanım (ton) İlave yakıt (ton) Nihai bertaraf (ton) 2009 98,25 145,85 6,3 2010 340,33 138,31 1,22 2011 507,73 119,17 17,54 2012 687,97 106,16 8,6 Atık Madeni Yağ Üreten İlimizdeki (2012) Yılı İçin Atık Madeni Yağlarla İlgili Veriler(ÇŞİM, 2012) Toplanan Toplam Atık Atık Madeni Yağ Taşımak Atık Yağ Madeni Yağ Geri Kazanım Tesisi Üzere Lisans Alan Beyan Miktarı - 133 -

Resmi ve Özel Kurum/ Kuruluş Sayısı Form Sayısı Atık Motor Yağ Atık Sanayi Yağ Toplam Firma Sayısı Toplam Araç Sayısı Lisanslı Sayısı Lisanssız? 142 132,16 670,57 2 4 1 - - Yok İlimizdeki Atık Yağ Geri Kazanımı Sonucu Elde Edilen Ürün Miktarları(ÇŞİM, 2012) YIL 2009 2010 Ürün Miktarı (Ton) (Kalıp Yağı + Harman Yağı + Jüt Yağı) - - 2011 39,00 2012 67,00 İlimizdeki atık yağ geri kazanım tesisinin izin lisans şartları değiştiğinden dolayı firma sahibinden veriler temin edilememiştir. Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizde 1 adet işletme atık yağ geri kazanımı konusunda lisanslandırılmıştır. ATIK GÖSTERGE: Bitkisel Atık Yağlar TANIM: İl içinde toplanan bitkisel atık yağların miktarını ve geri kazanım-bertaraf oranlarını ifade eder. Önerilen Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllar itibariyle ilde toplanan bitkisel atık yağın türlerine göre miktarı (ton), bertarafa ve geri kazanıma ilişkin oranları (%) Durum ve eğilimler; ; İlimizde (2013) Yılı İçin Atık Bitkisel Yağlarla İlgili Veriler(ÇŞİM, 2013) Bitkisel Atık Yağlar İçin Geçici Depolama İzni Verilen Toplam Depo Sayısı 2 Kapasitesi (ton) Toplanan Bitkisel Atık Yağ Miktarı (ton) Kullanılmış Kızartmalık Yağ Diğer (Belirtiniz) Bitkisel Atık Yağ Taşımak Üzere Lisans Alan Toplam Firma Sayısı Toplam Araç Sayısı Sayısı Lisans Alan Geri Kazanım Tesisi Kapasitesi 124,127 2 3 - - - - - - - - - - - - Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizde Çevsa Bitkisel Atık Yağ Toplama ve Geri Kazanım ünvanlı işletmeye ait bitkisel atık yağ deposuna; Yönetmelikte belirtilen teknik özelliklere sahip olması dolayısıyla İl Müdürlüğümüzce Geçici - 134 -

Depolama İzni verilmiştir. Ayrıca aynı şirkete 2 adet bitkisel atık yağ taşıma lisans belgeleri verilmiştir. İlimizde lisanslı bitkisel atık yağ geri kazanım tesisi bulunmamaktadır. ATIK GÖSTERGE: Ambalaj Atıkları TANIM: İl içerisinde oluşan ambalaj atıklarının miktarlarını ve geri kazanımına ilişkin bilgileri içerir. Önerilen Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllara göre; Üretilen toplam ambalaj atık miktarı ve ambalaj cinsi (ton), geri kazanılan toplam ambalaj atık miktarı (ton), piyasaya sürülen ambalaj miktarı (ton), hedeflenen geri kazanım oranları (%), geri kazanılması gereken miktar (ton), kayıtlı ekonomik tesis sayısı ve lisanslı tesisi sayısı Durum ve eğilimler; İlimizdeki (2013) Yılı Ambalaj Ve Ambalaj Atıkları İstatistik Sonuçları (ÇŞİM, 2013) Ambalaj Cinsi Üretilen Ambalaj Miktarı (kg) Piyasaya Sürülen Ambalaj Miktarı (kg) Geri Kazanım Oranları (%) Geri Kazanılması Gereken Miktar (kg) Geri Kazanılan Miktar (kg) Gerçekleşen Geri Kazanım Oranı (%) Plastik 18.561.749 9.064.444 42 2.752.418 3.906.448 141,9 Metal - 44.282 42 18.430 18430 100 Kompozit - 1.848.822 42 775.730 785606 101,2 Kağıt Karton 227.876.396 9.042.288 42 1.728.270 1.899.319 109,8 Cam - 4.070.755 42 724.264 723.983 99,9 Toplam 246.438.145 19.566.304 42 6.169.880 7.333.786 118,8 350 300 250 200 150 100 50 0 İlimizdeki Kayıtlı Ambalaj Üreticisi-Piyasa Süren Ekonomik İşletmeler(ÇŞİM, 2012) Piyasaya Süren Ambalaj Üreticisi 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizde ambalaj atıklarını toplama ve ayırma işlemini yapan 6, geri kazanan 3 lisanslı tesis bulunmaktadır. Denizli, Baklan, Bozkurt, Çardak, Akköy, Sarayköy ve Acıpayam Belediyeleri lisanslı firmalarla yaptıkları protokol çerçevesinde işletme ve konutlardan kaynaklanan ambalaj atıklarını kaynağında ayrı toplamaktadır. ATIK GÖSTERGE: Ömrünü Tamamlamış Lastikler - 135 -

TANIM: Ömrünü tamamlamış lastiklerin toplanma miktarları, geri kazanım tesisleri ve çimento fabrikalarında ek yakıt olarak kullanılan miktarını ifade eder. Önerilen Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllara göre, ömrünü tamamlamış lastiklerin toplanma miktarları ve geri kazanım tesislerinde ve çimento fabrikalarında ek yakıt olarak kullanılan miktarları (ton) Durum ve eğilimler; İlimizde (2013) Yılında Oluşan Ömrünü Tamamlamış Lastikler İle İlgili Veriler(ÇŞİM, 2013) ÖTL Geçici Depolama Alanı Hacmi Sayısı (m 3 ) Geçici Depolama Alanlarındaki ÖTL Miktarı (ton) ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLER (ÖTL) ÖTL Geri Kazanım Tesisi Geri Kazanılan ÖTL Miktarı (ton) ÖTL Bertaraf Tesisi Bertaraf Edilen ÖTL Miktarı (ton) Kapasitesi Kapasitesi Sayısı Sayısı 1 - - - - - - - 1658,3 İlimizde Geri Kazanım Tesislerine ve Çimento Fabrikalarına Gönderilen Toplam ÖTL Miktarları (Ton/Yıl) (ÇŞİM, 2013) 40000 35000 30000 25000 20000 15000 Geri Kazanım Tesisi* Çimento Fabrikası 10000 5000 0 2009 2010 2011 2012 2013 İlimizde Geri Kazanım Tesislerine ve Çimento Fabrikalarına Gönderilen Toplam ÖTL Miktarları (ÇŞİM,2013) 2009 2010 2011 2012 2013 Geri Kazanım Tesisi* 18150 33401 - - - Çimento Fabrikası 17400 39000-1219 1658,3 Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizde Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında ÖTL geçici depolama alanı, geri kazanım tesisi ve ÖTL bertaraf tesisi bulunmamaktadır. İlimizde, ÖTL yakma konusunda lisans almış Denizli Çimento T.A.Ş firması bulunmaktadır. ATIK GÖSTERGE: Ömrünü Tamamlamış Araçlar TANIM: İl genelinde yıllar itibariyle hurdaya ayrılan araç sayısını vb. bilgileri ifade eder. Önerilen Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü - 136 -