KOÇAŞ HÖYÜĞÜ HARİTA NO: L.31-b1 1/ 25000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Yeşilova Kasabası Koçaş Dev. Ür. Çif. KADASTRO PAFTA: 6 ADA: PARSEL: 1260 ADI: KOÇAŞ HÖYÜĞÜ KORUMA DERECESİ: I Koçaş Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü içinde çiftliğin kuzeydoğusunda çiftliği E-5 e bağlayan yolun kuzey kıyısında bulunmaktadır. Güneydoğu ve batısından sulama kanalları geçmekte. Yaklaşık ölçüleri doğu-batı: 400, kuzey-güney:500, yükseklik: 30m. dir. Höyük yüzeyi 4 teras halinde düzeltilmiştir. Ovale yakındır. Batı ve güneybatı yamacı diktir. Güney ve doğu yamaçları meyillidir. Kuzeyinde ortaçağa ait sur duvarı kalıntıları vardır. Yüzey buluntuları arasında Eski Tunç Çağı,Asur Ticaret Kolonileri, Helenistik, Roma, Ortaçağ seramikleri obsidien dilgiler vardır. POTANSİYELİ : Eski Tunç, Asur Ticaret Kolonileri, Demir Çağı, Helenistik. Roma ve Selçuklu devirleri -Fariz Demir -Demet Kara ÖNERİLEN KORUMA: Tescili yapılarak Koçaş TİGEM e ekim yaptırmama ve yeni kanallar açtırmak. - Konyalı, İ.H.,1974, s.2143-2182 25.11.1994-84 1
DÖHLÜ HÖYÜK (DÖLHÖYÜK) HARİTA NO: L.31-b1 1/ 25000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Yeşilova Kasabası KADASTRO PAFTA: 27 ADA: PARSEL: 3291 ADI : DÖHLÜ HÖYÜK (DÖLHÖYÜK) KORUMA DERECESİ: I Alasakallı Mahallesi nden batıya giden tarla yolunda Yeşilova nın 1.5km. kuzeybatısında 300m. kuzeyinden karasu kanalı geçmektedir. Yaklaşık ölçüleri doğu-batı 250, kuzey-güney:250, yükseklik:5m. dir. Doğal çevre açısından ovada yer almaktadır. Kuzey ve batısı kavaklarla çevrili toprak yapısı gevşek höyük toprağıdır. Höyüğün üstü düzdür. Batısı meyilli yayvan bir höyüktür. Yüzeyden toplanan malzemeler arasında çanak çömlek bazalt havan vardır. Çanak çömlekler Asur ticaret kolonileri, Demir Çağı, Orta Çağ dönemlerine tarihlenir. POTANSİYELİ : Asur Ticaret Kolonileri, Demir Çağı, Orta Çağ demir malzemeleri. -Fariz Demir -Demet Kara ÖNERİLEN KORUMA:Tescili yapılarak yerel makamlarca koruma altına alınması. -Konyalı, İ.H.,1974, s.2143-2182 25.11.1994-86 2
BÜYÜK TAŞLI HÖYÜK HARİTA NO: L.31-b1 1/ 25000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ:MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Yeşilova Kasabası KADASTRO PAFTA: 13 ADA: PARSEL: 1718 ADI: BÜYÜK TAŞLI HÖYÜK KORUMA DERECESİ: I Yeşilova ile Yeşiltepe kasabaları arasında Yeşilova Alasakallı Mah. den Yeşiltepe ye giden yolun üzerinde Yeşilova nın 3,5km. kuzey batısındadır. Ölçüleri ; doğu-batı:250,kuzey-güney:250, yük.:10m. 200m.güneybatısından karasu kanalı geçmektedir. Ovalar tarlalar arasında yayvan, asıl yükseltisi yuvarlak, etek uzantısı kuzeydoğuya doğru 500m. doğuya doğru 200m. uzanmaktadır. Toplanan malzemelerden höyükte Eski Tunç Çağı, Asur Ticaret Kolonileri, Helenistik, Roma, Orta Çağ dönemlerinin yaşandığı anlaşılmaktadır. Obsidien ve cam parçaları ile kırılmış mermer figürin kolu ile bol miktarda çanak çömlek toplanmıştır. POTANSİYELİ : Eski Tunç Çağı,Assur Ticaret Kolonileri, Helenistik, Roma, Orta Çağ dönemleri var. ÖNERİLEN KORUMA: Tescilinin acilen yapılması ve kurtarma kazısı. - Konyalı,İ.H.,1974, s.2143-2182 -Tezcan, 1958 -Fariz Demir -Demet Kara 25.11.1994-7 3
KIRCI HÖYÜK HARİTA NO: L31-b1 1/25000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Yeşilova Kasabası KADASTRO PAFTA: 40 ADA: PARSEL: 4889 ADI :KIRCI HÖYÜK KORUMA DERECESİ: Yeşilova Yaylası nda ova üzerinde, Yeşiltepe-Yeşilova-Yenikent arasında Döhlühöyük üzerinden Yeşiltepe köyüne giden yolun güneyinde yer almaktadır. Yaklaşık ölçüleri doğu-batı:100, kuzey-güney:100, Yükseklik:5 metredir. Doğal çevresi yazın hayvancılık yapanlar höyük etrafına göçmektedir. 200m. kuzeyinden sulama kanalı geçmektedir. Höyük yuvarlak şekilde olup tepesi düzdür. Höyük üzerinde bol miktarda Asur Ticaret Kolonileri Çağı, Demir Çağı, Helenistik ve Orta Çağ seramiği vardır. POTANSİYELİ : Asur Ticaret Kolonileri Çağı, Demir Çağı, Helenistik ve Orta Çağ dönemleri var. -Fariz Demir -Demet Kara ÖNERİLEN KORUMA: Tescilinin yapılması. -Konyalı,1974, s.2182 25.11.1994-87 4
YILANLI HÖYÜK HARİTA NO: L31-b1 1/25000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Yeşilova Kasabası KADASTRO PAFTA: 40 ADA: PARSEL: 4889 ADI: YILANLI HÖYÜK KORUMA DERECESİ: I Yeşilova nın 6km. güney batısında, Yeşilova dan Yenikent e giden yolun batısında yer almaktadır. Doğal çevresi çöl denilen bataklık ve sazlık alandadır. Yaklaşık ölçüleri doğu-batı:100, kuzey-güney:600, yükseklik:10 metredir. Kuzey, güney, doğu yönlerinde üç yükselti halindedir. 3.yükselti antik mezarlık olarak kullanılmıştır. Höyük üzerinden Demir Çağı, Helenistik, Roma ve Orta Çağ çanak çömlekleri bol miktarda toplanmıştır. Mezarlıktan Helenistik, Roma çanak çömlekleri cam ve mermer kap parçaları ile silex aletler toplanmıştır. POTANSİYELİ : Demir Çağı, Helenistik, Roma ve Orta Çağ dönemleri var. ÖNERİLEN KORUMA: Tescilinin yapılması, kaçak kazıların önlenmesi. KONYALI, 1974, s.2143-2182 TEZCAN, 1950 OMURA,1991,s.74 No.62 -Fariz Demir -Demet Kara 25.11.1994-89 5
UZARTIK HÖYÜK HARİTA NO: İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Yeşilova Kasabası KADASTRO PAFTA: ADA: PARSEL: ADI : UZARTIK HÖYÜK KORUMA DERECESİ: Aksaray ili, Merkez İlçe, Yeşilova Kasabası sınırları içinde yer almaktadır. Kasabanın yaklaşık 2,5-3km. dışında kanalın karşısında, üzerinde günümüzde kullanılan mezarlık alan yer almaktadır. Yaklaşık yüksekliği 7-8m. civarında olup kapsam alanı ise yaklaşık 850-900m. civarındadır. Höyük üzerinde bulgulanan seramiklerin değerlendirilmesinden, Eski Tunç Çağı, Demir Çağı, Hellenistik dönem ve Roma dönemlerinde iskan gördüğü anlaşılmıştır. Etrafı mezarlık olarak istinat duvarı ile çevrilmiş ve koruma altına alınmıştır. POTANSİYELİ : ÖNERİLEN KORUMA: 01.10.2004-87 6
EFENTEPESİ HÖYÜK HARİTA NO: 1/ 25000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Yeşilova Kasabası KADASTRO PAFTA: L31b1 ADA: PARSEL: 31-32 ADI: EFENTEPESİ HÖYÜK KORUMA DERECESİ: I ve III Aksaray ili, Merkez ilçe, Yeşilova Kasabası sınırları içinde yer almaktadır. Darıhöyük Köyü ndeki Kara Höyük e yaklaşık 5km. mesafede ve aynı paralelde yer almaktadır. Yeşilova kasabasının güney doğusunda tarla ve otlu alanlar içindedir. Batısı mera doğusu tarla ve merayla çevrilidir. Höyük doğu batı yönünde uzanmaktadır. Kuzey ve doğusunda kaçak kazı çukurları bulunmaktadır.yüzeyde bulunan seramiklerden Roma ve Selçuklu Dönemine ait olduğu anlaşılmaktadır. Yüksekliği 6m. olup 150X120m. lik bir alana yayılmaktadır. POTANSİYELİ : I.Derece ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı ÖNERİLEN KORUMA: Kaçak kazıların önlenmesi için yerel makamlarla işbirliği, dikenli tel ile çevrilmesi ve ile bilimsel bir heyetçe kazı yapılması. -Konya K.T.V.K.K Eser Fişi Prf Dr.Aliye ÖZTAN Fariz DEMİR Hilmi ÖZKORUCUKLU And ATASOY Demet KARA K.K.T.V.K.K 7
MISTIK HÖYÜK HARİTA NO: 1/5000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Yeşiltepe (Kırkıl) Kasabası KADASTRO PAFTA: 3-4 ADA: PARSEL: 457-705-4447 ADI: MISTIK HÖYÜK KORUMA DERECESİ: Koçaş TİGEM den Yeşiltepe ye 3km. uzaklıkta. Ölçüler doğu-batı:100m. kuzey-güney 200m. dir. Ovada tarlaların içinde bulunmaktadır. Yaklaşık 5m. yüksekliğinde tahribata uğrayarak düzlenmiş. Üzerinde tarla yolu açılmış, toprağı tarlaya yayılmış. Assur Ticaret kolonileri ve Helenistik devre ait seramikler bulunmuştur. POTANSİYELİ : -Muhsin Endoğru -Demet Kara ÖNERİLEN KORUMA: K.K.T.V.K.K. 27.10.1993-1821 8
AĞZIKARAHAN HÖYÜK HARİTA NO: 1/ 5000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Ağzıkarahan Köyü, Kulunçlupınar Tepesi KADASTRO PAFTA: L32.a.04.d ADA: PARSEL: 1017 ADI :AĞZIKARA HAN (HÖYÜK TEPE) KORUMA DERECESİ: I Aksaray-Nevşehir yolunun sağ tarafında yola yaklaşık 450m. mesafededir. Kulunçpınar veya Höyüktepe olarak bilinmektedir. Doğu-batı yönünde taban çevresi yaklaşık 140m. dir. Güney-doğusunda kaynak zonu ve güney-batı, kuzey-doğu yönlerinde uzanan geniş çayırlık bulunmaktadır. Kuzeyi ekili arazidir. Kuzeyi yükselen beyaz renkli ana kaya üzerine oturmuş yamaçları oldukça dik yüzey toprağı boz renkli ve taşlı karşıdan bakıldığında tümülüs görünümümdedir. Kuzey etekte ana kaya içine deşilmiş 1.5m. genişliğinde iki çukur mevcut. Yüzeyde çok az bulunan seramik parçaları Hitit İmparatorluk Demir ve Orta Çağ seramikleridir. Kuzeybatısında yaklaşık 7m. uzunluğunda defineciler tarafından kaçak kazı için tünel açılmış ve yakalanarak Aksaray Ağır Ceza Mahkemesinde yargılanmaktadırlar. Kaçak kazı çukurunun içerisinde yaptığımız yüzey araştırması sırasında 1 adet insan kafatası ele geçmiştir. Açılan kaçak kazı çukuruna bakıldığında burasının bir Tümülüs olduğu kesinlik kazanmaktadır. POTANSİYELİ : Yüzey araştırması sırasında çok az sayıda Hitit imparatorluk Demir ve Orta çağ seramiklerine rastlandı. ÖNERİLEN KORUMA: Tümülüs olarak tescil edilmeli ve acilen kurtarma kazısı yapılmalı. - Nevşehir K.T.V.K.K Eser Fişi - Fariz Demir - Demet Kara 13.3.1997-546 9
AĞZIKARA HAN DÜZ YERLEŞİM HARİTA NO: 1/ 5000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Ağzıkarahan Köyü/Acıyer KADASTRO PAFTA: L32a-08-b ADA: PARSEL: 1094 ADI :AĞZIKARA HAN DÜZ YERLEŞİM KORUMA DERECESİ: I Aksaray-Nevşehir yolu sağında Ağzıkarahan Köyü girişinde Havutlu adı diye tabir edilen mevkide düz bir yerleşim alanıdır. Doğusundan geçen bir dereyle köyün yerleşim alanından ayrılmaktadır. Top sahası yapmak için Havutlu adı verilen yamacın alt dereye bakan alt terası kepçe ile dağıtılmış ve tahrip edilen alanın kuzey-batı köşesinde taş temelli bir yapıya ait kazı kalıntıları saptanmıştır. Serilen toprak ve etek kesitinden yoğun oranda Akeramik Neolitik Döneme ait işlenmiş obsidien ve kemik kalıntılarına rastlanmıştır. Aşıklı Höyük le çağdaş olabileceği savı vardır. POTANSİYELİ : Akeramik Neolitik Dönemi ÖNERİLEN KORUMA: Tescili yapılarak bilimsel kazı yapılması -Demet Kara -Muhsin Endoğru 22.9.1995-296 10
SERKİZ TEPE TÜMÜLÜSÜ HARİTA NO: 1/25000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Akın Köyü /Serkiz Tepe KADASTRO PAFTA: ADA: PARSEL: ADI :SERKİZ TEPE I VE II TÜMÜLÜSÜ KORUMA DERECESİ: I-III Serkiz Tepe I Tümülüsü 2m. yüksekliğinde 30m. genişliğindedir. Serkiz tepe II Tümülüsü I Tümülüsü ne yaklaşık 15-20m. mesafede 5m. yüksekliğinde ve 60m. genişliğindedir. Serkiz tepe I Tümülüsü ne 5m. uzağında yer alan üçüncü Tümülüs ise 1980 li yıllarda kaçak kazılar sonucu tahrip edilmiştir POTANSİYELİ: Kurtarma kazısı yapılarak Aksaray İlindeki Tümülüs mimarisi ve buluntuları hakkında önemli bilgi verebilir. ÖNERİLEN KORUMA: Arkeolojik sit alanı inşa edilerek etrafının tel örgü ile çevrilmesi ve güvenlik makamlarınca gerekli önlemlerin alınması. -Yücel Kiper -Fariz Demir 26.9.2003-2397 11
SIRÇAN TEPE HÖYÜĞÜ HARİTA NO: 1/ 5000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Bebek Köyü KADASTRO PAFTA: K32.d.25-d ADA: PARSEL: 229 ADI :SIRÇAN TEPE HÖYÜĞÜ KORUMA DERECESİ: I Alt teras çevresi 196m. ve yüksekliği 3-4m olan yayvan ve geniş tabanlı bir höyüktür. Köyün eteğine yaslandığı Deliktaş Tepeyle güney batısında bulunan Kılavuz Tepe arasından geçen geçit deresi vadisinde sonuçlanmıştır. Tarım arazisi içinde bulunan tepenin dereye bakan güney ve güneydoğu ve de batı etekleri bir su kanalı ile ve söğütlükle çevrelenmiştir. Doğusu ve kuzeybatısından birer tarla yolu geçmektedir. Yoğun taş akıntısı saptanan höyüğün üzerinden büyük bir olasılıkla Kalkolitik/İlk Tunç Çağlarına ait tarihlenebilecek nitelikte seramiklere ve küçük parçalar halinde ufak obsidien alet örneklerine rastlanmıştır. Höyüğün etekleri şu an harman yeri olarak tepesi ise otlak alan olarak kullanılmaktadır. Üzerinden köy yolu geçmektedir. POTANSİYELİ : Kalkolitik ve İlk Tunç Dönemi ÖNERİLEN KORUMA: Tescili yapılarak köy yolunun değiştirilmesi ve bilimsel kazı yapılması -Muhsin Endoğru -Demet Kara 22.9.1995-297 12
ÇELTEKLER HÖYÜĞÜ HARİTA NO: L32.A.3 1/25000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Çeltek Köyü-Çeşme Mevkii KADASTRO PAFTA: 2 ADA: PARSEL: 181 ADI: ÇELTEKLER HÖYÜĞÜ KORUMA DERECESİ: I Aksaray Merkez Çeltek Köyü sınırları içinde kalan Çeltek Höyüğü 100-150m. çapında yaklaşık 7-8 m. yüksekliğinde batıdan doğuya doğru yükselen yayvan bir höyüktür. Höyüğün doğusunda bahçelik söğütlük bir alan yer alır. Bu yerin ortasından debisi yüksek olmayan yazları kuruyan bir dere akmaktadır. Höyüğün kuzeyinde, güneyinde ve batısında özel şahsa ait ekili alanlar bulunmaktadır. Höyük üzerinden toplanan malzemelerin Asur Ticaret Kolonileri devri ile Eski Hitit devrine ait olduğu tahmin edilmektedir. Höyüğün etek kısımlarında da höyük ile benzer malzemeye rastlamak mümkündür. POTANSİYELİ : Bilimsel bir kazı yapılması halinde yörenin arkeolojisine büyük katkılar sağlanacaktır. ÖNERİLEN KORUMA: Sit sahasının emniyetinin sağlanması höyük yüzeyinin tarla olarak kullanımının durdurulması. -Muhsin Endoğru -Fariz Demir 1.7.1992-1372 13
SUNGURLU HÖYÜK HARİTA NO: 1/ 5000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Çokyatan Köyü-Höyük KADASTRO PAFTA: 11 ADA: PARSEL: 639-694 ADI :SUNGURLU HÖYÜK KORUMA DERECESİ: I Aksaray İli Merkez İlçe Çokyatan Köyü yakınlarında Aksaray a 43km. uzaklıkta Aksaray-Ankara karayolunun yanında yer almaktadır. İlin kuzeyindedir. Güney tarafında petrol istasyonu bulunmaktadır. Asma yaylası doğusunda yer almakta olup höyüğe 4km. uzaklıktadır. Höyük ova üzerinde olup tepe kısmının ovadan yüksekliği 15m. dir. Höyük doğudan batıya yükselmekte olup görünüm olarak oval bir görünüşe sahiptir. Boyutları yaklaşık olarak 150x150m. dir. Yapılan yüzey araştırmasında toplanan malzemenin değerlendirilmesi sonucunda çeşitli dönemlerde üzerinde yaşandığı anlaşılmıştır. POTANSİYELİ : Oldukça büyük olan höyük yol güzergahında olması ve değişik devirlerin yaşanması sebebiyle yapılacak arkeolojik çalışmalarda arkeolojiye önemli katkılarda bulunacaktır. ÖNERİLEN KORUMA: Tescili yapılarak tel örgü ile çevrelenmesi. Höyük üzerinde ekili tarım faaliyetinin önlenmesi bilimsel kazı yapılması özel mülkiyet üzerinde olan höyük parsellerinin kamulaştırılması. -Fariz Demir -Demet Kara 13.3.1997-548 14
YUKARI DİKMEN KÖYÜ ÖRENYERİ HARİTA NO: 1/25000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Yukarı Dikmen Köyü, Köy Merkezi içi KADASTRO PAFTA: ADA: PARSEL: ADI : YUKARI DİKMEN KÖYÜ ÖREN YERİ KORUMA DERECESİ: I-III Hasan Dağı nın batı etek kısmında kurulu olan Yukarı Dikmen Köyü nün su deposu bölümünde kayaya açık olmayan kaya altı yerleşmelerinin giriş kısımları zamanla dolmuştur. Yukarı Dikmen Köyü içerisinde ve yakın çevresinde mevcut köyün antik doku üzerinde ve iç içedir. Körüklü Ağılı Mevkii nde kilise kalıntısı ve kapı sövesi. Köy mezarlığı içerisinde 100-150 yıl önce açılmış olan ve günümüzde türbe olarak ziyaret edilen tümülüs mezar odası yer alır. POTANSİYELİ : Bilim adamlarınca yörede inceleme yapılarak Hasan Dağı bölgesi ortaçağ yaşantısı hakkında önemli bilgiler verebilir. ÖNERİLEN KORUMA: Arkeolojik sit alanı ilan edilerek ve güvenlik makamlarınca gereken önlemlerin alınması. Fariz Demir Yücel Kiper 26.9.2003-2398 15
TUVAĞIN TÖMEK HÖYÜĞÜ AVRUPA KONSEYİ DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI KORUMA ENVANTERİ D.K.V.K.E. ENVANTER NO: 68.00. HARİTA NO: İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Hatipağatolu Köyü KADASTRO PAFTA: ADA: PARSEL: ADI :TUVAĞIN TÖMEK HÖYÜĞÜ KORUMA DERECESİ: Aksaray İli Merkez İlçe,Yeşilova Kasabası asfaltının kuzeyinde, Hatipağatolu Köyü nden, Hırkatolu Köyü ne giden tali yolun batısındadır. Üç adet höyük tespit edilmiştir. I. Höyük 210x220m. ebadında olup yüksekliği 20m. dir. II. Höyük 135x110m. ebadında, 6m. yüksekliğindedir. III. höyük ise 105x90m. ölçülerinde olup 2m. dir. I. höyük oval, batı yamacı dik,diğer yamaçları meyilli olup, doğu kısmında tali yolla ikiye ayrılmış iki yükselti bulunmaktadır. Kuzey taraftaki yükselti Höyük II dir ve etrafı duvarla çevrili olup köy mezarlığı olarak kullanılmaktadır. Doğu yükseltisi ise eski mezarlık alanı olup Tuvağın Tömek Höyüğü III tür. Ovadaki Höyükler içinde Acemhöyük ten sonra II. büyük höyüktür. Höyük I,II ve III üzerinde Asur Ticaret Kolonileri, Hellenistik ve Ortaçağ dönemlerine ait çanak çömlek parçaları bulunmuştur. Höyük üzerinde bu dönemlere ait yerleşim söz konusudur. POTANSİYELİ : Asur Ticaret Kolonileri, Hellenistik ve Ortaçağ dönemlerine ait çanak çömlek parçaları bulunduğundan bu dönemlerde iskana uğramıştır. Ovadaki höyükler içinde Acemhöyükten sonra ikinci büyük höyüktür. ÖNERİLEN KORUMA: ilgili Köy muhtarlığınca yeni mezarlık alanı açılmalı, mezarlık taşınmaşlıdır.höyük üzer sondajı açılmamalı. D.KARA F.DEMİR M.ENDOĞRU 16
KALEBALTA KALESİ VE ÇEVRESİ HARİTA NO: 1/ 5000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Kalebalta Köyü KADASTRO PAFTA: K32.d-19b ADA: PARSEL: ADI :KALEBALTA KALESİ VE ÇEVRESİ KORUMA DERECESİ: I Aksaray İli Merkez İlçeye bağlı Kalebalta Köyü yerleşim alanının kuzeyindeki sahada Bizans dönemine ait kale kalıntısıdır. Kale yüksek kayalık üzerine inşa edilmiştir. Kalenin çevresi özellikle doğusu granit taşlardan oluşan güzel bir görünüme sahiptir. Tarihi kalenin burçlarından ve sur duvarlarından bir kısmı ayaktadır. Kırmızı tuğla ve taştan inşa edilen kalenin kuzey kısmındaki burçları mazgal deliklidir. Güney kısmında ise sur duvarının altında tonozla yapılmış bir kısım vardır. Daha sonra burası harçlı moloz taş ile kapatılmıştır. Kalenin doğusu sarp diğer kısımları ise hafif eğimlidir. Güney ve batısında yerleşim alanı olduğu yüzey incelemesinden anlaşılmıştır. Yüzeyden toplanan seramikler incelendiğinde Bizans ve Selçuklu döneminde iskan gördüğü sonucu çıkmaktadır. Tarihi kalenin bütün çevresi ilginç ve doğal güzelliğe sahip kaya kütleleri ile çevrilidir. Ayrıca kalenin yer aldığı kayalık ile Aksaray-Ortaköy yolu arasındaki alan granit cinsi taş bloklar kalenin çevresinde doğal bir oluşum göstermektedir POTANSİYELİ : Bizans dönemine ait sur duvarlarının bir kısmı korunmuş ve çevresindeki kayalıkların doğal görünüme sahip bir çevresinin olması ÖNERİLEN KORUMA: Tarihi kalenin ve çevresinin tescili -Muhsin Endoğru -Demet Kara 22.9.1993-1780 17
MECEMİR VE TEPESİDELİK MEVKİİ AVRUPA KONSEYİ DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI KORUMA ENVANTERİ D.K.V.K.E. ENVANTER NO: 68.00.01 HARİTA NO: 1/ 5000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Koçpınar Köyü Mercemir ve Tepesidelik Mevkii KADASTRO PAFTA: 2 ADA: PARSEL: 2648 PAFTA: 2 PARSEL: 542 ADI: MERCEMİR VE TEPESİDELİK MEVKİİ KORUMA DERECESİ: I-III derece Arkeolojik Sit Alanı Koçpınar Köyü nün 4-5km. kuzeyindedir. MERCEMİR: Batı yamacında temel kalıntıları ve seramik malzeme bulunan yerleşim alanı yer alır. Bu alanın hemen üzerinde üst kısmı yıkılmış girişi batıdan olan özenle işlenmiş yapı (kilise) bunun etrafında çok sayıda dikdörtgen ve kare planlı kayaya oyulmuş bir kısmı özenle işlenmiş mekanlar bulunmaktadır. Mekanlar hayvan barınma yerleri erzak depolama yeri ve sığınıldığında yaşam alanı olarak kullanılacak mekanlardır. Giriş batıya bakmaktadır. Bu bölümün sağında ve solunda ayrı girişler olan ve girişler oldukça tahrip olmuş kayaya oyulmuş mekanlar tespit edilmiştir. Seramikler Bizans dönemine aittir. Mekanların üst kısmında kayaya oyulmuş iki adet üzüm ezme yeri ve kuyusu yer almaktadır. TEPESİDELİK (YANLIZARKAÇ):Mecemir yerleşim alanının 200-250m. kuzeybatısındadır. Girişi batıdadır. Girişin ön kısmında yerleşim olduğunu gösterir çanak çömlek kalıntıları vardır. Girişten itibaren 25-30m. devam eden tünelin 10.metresinde sağlam durumda yuvası içerisinde tırhaz taşı bulunmaktadır. Tünel sonunda üstü açık durumda olan avlunun etrafında çok sayıda bir kısmı oldukça özenle işlenmiş kayaya oyulmuş mekanlar vardır. Bu mekânlar Mecemir Mevkii nde olduğu gibi yaşam alanı, hayvan barınağı, depo ve mutfak gibi yerler olarak kullanılmış mekanlar arasında birbirine geçiş sağlanmıştır. Mekânların iç kısımları çoğunlukla molozla dolu olup doğal etkenlerle yıkılmıştır POTANSİYELİ : Temizlik kazısı yapılarak tamamen ortaya çıkarılması ile devri içindeki kullanımı hakkında bilgi verebilir mekanlar temizlenirse turizm amaçlı olarak ziyarete açılması ve arkeolojik malzemelerin daha sağlıklı değerlendirilmesi mümkün olacaktır. ÖNERİLEN KORUMA: Güvenlik güçlerince yeterince tedbir alınması, koyun ağılı olarak kullanılmaması, etrafının tel örgüye alınması. -Muhsin Endoğru -Fariz Demir 13.7.2000-1303 18
TEPESİDELİK HÖYÜĞÜ HARİTA NO: 1/ 5000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Bebek (Tepesidelik) Köyü KADASTRO PAFTA: L.32-05.d ADA: PARSEL: 715 ADI :TEPESİDELİK HÖYÜĞÜ KORUMA DERECESİ: I Aksaray İli Merkez İlçe Tepesidelik Köyü sınırları içerisinde Tepesidelik Han ın 200m.doğusunda Nevşehir-Aksaray şosesi güneyinde ve tapunun L32a-05.d pafta 715 parselde bulunan höyük 160m.çapında 5m. yüksekliğinde ve doğu batı istikametindedir. Yuvarlak tabanlı olup yayvan, yüzeyi taşla ve mıcırla kaplı ufak bir höyüktür. Doğusu tarla ile çevrili güney doğuya doğru alçalan Hocarkacı sırtı önünde düz tarım arazisi vardır. Kuzey ve kuzeybatısında kaynak bulunmaktadır. Üzerinde beş ayrı yerde kaçak kazı tespit edilmiştir. Höyük üzerinde bulunan çanak çömleğin değerlendirilmesine göre Kalkolitik E.T.Ç.,Koloni Hitit, Demir devri ve Helenistik dönemlerin iskanı söz konusudur. Eski antik kervan yolu üzerinde önemli konaklama ve ticaret yolu üzerindedir. POTANSİYELİ : Antik yol güzergahı üzerinde bulunması işlevini kaybetmemesi nedeniyle Arkeolojik önemi büyüktür. -Fariz Demir -Demet Kara ÖNERİLEN KORUMA: Sit sahasının emniyetinin sağlanması için gerekli önlemlerin alınması. 23.3.1994-1915 19
YENİKÖY TÜMÜLÜSÜ (GÖBEKLİ TEPE) HARİTA NO: 1/25000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Ekecik Yeni Köy KADASTRO PAFTA: ADA: PARSEL: ADI :YENİKÖY TÜMÜLÜSÜ (GÖBEKLİ TEPE) KORUMA DERECESİ: Aksaray İli Merkez İlçe Yalnız Ceviz Köyü ile Göksugüzel Köyleri arasında Ekecik Yeniköy sınırları dahilinde 1359.6 rakımlı Göbekli Tepe mevkiinde yer alan yaklaşık 12 ila 15m. yüksekliğinde yine yaklaşık 60-65m. çapında sivriltilerek yığılmış ve çok iyi korunmuş üzerinde her hangi bir tahribat ve kaçak kazı izi olmayan, müstahkem mevkide önemli bir tümülüs olarak yer almaktadır. POTANSİYELİ : I.derece arkeolojik sit alanı olarak ilan edilmesi. Fariz Demir Yücel Kiper ÖNERİLEN KORUMA: Mevcut yerel önlemlerin artırılması 23.01.2004-2533 20
HİTİT HİYEROGLİFLİ ANIT (SİYEK ANITI) HARİTA NO: 1/5 000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: GÖKÇE KÖYÜ KADASTRO PAFTA: L32a2 ADA: PARSEL: ADI: HİTİT HİYEROGLİFLİ ANIT (SİYEK ANITI) KORUMA DERECESİ: I. Derece Aksaray ili, Merkez ilçe, Gökçe Köyü sınırları içindedir. Siyek Mevkii nde yer almaktadır. Gücünkaya Köyü nün güneyindeki tarla yoluyla doğuya doğru gidilerek Absarı Köyü nün şehir yoluyla ulaşılmaktadır. Kayadan koparak ters düşen kitabeli kaya parçası 1.97x3.88 m dir. Kitabenin bulunduğu yer ise 150x180 ebadındadır. Kitabenin bulunduğu yüz doğuya dönüktür. Kitabeli kaya parçasının uç kısmı kırıktır. Üzerindeki yazılar silik ve tahrip olmuş durumda köşesinde yarım(kırılmış) güneş kursu bulunmaktadır. Geç Hitit Dönemine aittir. POTANSİYELİ : ÖNERİLEN KORUMA: Yücel KİPER 30.07.2007-1818 N.K.T.V.K.K N.K.T.V.K.K 21
KALEBALTA KALESİ HARİTA NO: 1/5000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖYVEYA MEVKİİ: Kalebalta Köyü KADASTRO PAFTA: ADA: PARSEL: ADI: KALEBALTA KALESİ KORUMA DERECESİ: I derce Arkeolojik ve II. Derece Doğal Sİt Aksaray İli, Merkez İlçeye bağlı Kalebalta Köyü yerleşim alanının kuzeyinde 1/5000 ölçekli k32.d.19.b paftasında tapulama harici sahada Bizans dönemine ait kale kalıntısıdır. Kale yüksek kayalık üzerine inşaa edilmiştir. Çevresi özellikle kalenin doğusu granit taşlardan oluşan güzel bir görünüme sahiptir. Tarihi kalenin burçlarından ve sur duvarlarından bir kısmı ayaktadır. Kırmızı tuğla ve taştan inşaa edilen kalenin kuzey kısmındaki burçları mazgal deliklidir. Güney kısmında ise sur duvarının altında tonozla yapılmış bir kısım vardır. Daha sonra burası harçlı moloz taş ile kapatılmıştır. Kalenin doğusu sarp, diğer kısımları ise hafif eğimlidir. Güney ve batısında yerleşim alanı olduğu yüzey incelemesinden anlaşılmıştır. Yüzeyden toplanan seramikler incelendiğinde, kale ve çevresinin Bizans ve Selçuklu döneminde iskan edildiği sonucu çıkmaktadır. Tarihi kalenin bütün çevresi ilginç ve doğal güzelliğe sahip kaya kütleleri ile çevrilidir. Ayrıca kalenin yer aldığı kayalık ile Aksaray Ortaköy yolu arasındaki alanda yer alan granit cinsi taş bloklar kalenin çevresinde doğal bir oluşum göstermektedir. POTANSİYELİ : I ve III: Derece sit Yücel KİPER ÖNERİLEN KORUMA: Yerel güvenlik güçlerince gerekli önlemlerin alınması. Konya.K.T.VK.K. Eser Fişi K.K.T.V.K.K 22.09.1993/1780 22
SELECİTOLU MEZARLIĞI AVRUPA KONSEYİ DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI KORUMA ENVANTERİ D.K.V.K.E ENVANTER NO: 68.00.02 HARİTA NO: İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: SELECİTOLU KÖYÜ KADASTRO PAFTA: 2ADA: PARSEL: 34 ADI :SELECİTOLU MEZARLIĞI KORUMA DERECESİ: I. Derece Aksaray İli, Merkez İlçe, Selecitolu Köyü sınırları içinde yer almaktadır. Asfalt köy yolu üzerinde gidiş yönüne göre sağda, günümüzde de kullanılan mezarlıktır. Yaklaşık yüksekliği 3-4m. olup kapsam alanı ise 500m. civarındadır. Höyük üzerinde bulgulanan seramiklerin değerlendirilmesinden Eski Tunç Çağı, Assur Ticaret Kolonileri Çağı, Hellenistik ve roma dönemlerinde iskan gördüğü anlaşılmıştır. POTANSİYELİ : E.T.Ç, A.T.K.Ç, HELLENİSTİK, ROMA dönemlerinin yaşandığı. ÖNERİLEN KORUMA: Yerel güvenlik güçlerince gerekli güvenliğin sağlanması. 15.05.2003/2210 23
YALMAN HÖYÜĞÜ HARİTA NO: İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖYVEYA MEVKİİ: KADASTRO PAFTA: ADA: PARSEL: 702-703, 712-713 ADI: YALMAN HÖYÜĞÜ KORUMA DERECESİ: I. Derece Ark. S Aksaray Merkez İlçesi Yalman Köyü nün yaklaşık 1km. kuzeydoğusunda bulunan höyük üzerinde çok fazla tahribat bulunmaktadır. Höyüğün yüksekliği yaklaşık 3-4m. çapı yaklaşık 7-8m. dir. Höyük üzerinde yapmış olduğumuz incelemelerde E.T.Ç. Hellenistik ve Roma dönemlerine ait seramik parçaları tespit edilmiştir. Höyüğün etrafının tarım arazisi olarak kullanılması nedeni ile höyüğün eteklerinin bir kısmı tarlaya karışmıştır. POTANSİYELİ : I Derece Ark. Sit -Yücel KİPER ÖNERİLEN KORUMA: Yerel güvenlik güçlerince güvenliğinin sağlanması. - Konya.K.T.VK.K. Eser Fişi K.K.T.V.K.K 15.12.2005/531 24
PÖRNEKLER YERALTI ŞEHRİ AVRUPA KONSEYİ DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI KORUMA ENVANTERİ D.K.V.K.E. ENVANTER NO: 68.00. HARİTA NO: 1/ 5000 İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Büyük Pörnekler Köyü KADASTRO PAFTA: ADA: PARSEL: ADI : PÖRNEKLER YERALTI ŞEHRİ KORUMA DERECESİ: Büyük Pörnekler Kemer Yeraltı Şehrinin üst kısmında yaklaşık 1 metre kalınlığında Bizans ve İslami döneme ait kültür toprağı vardır. Yeraltı şehri içine akan toprak içerisinde bu dönemlere ait etütlük olarak renkli, tek renkli seramik parçaları, cam ikon parçası, etütlük bir adet bronz Bizans dönemi çocuk yüzüğü, cam bilezik parçaları, renkli mozaik parçaları, gözyaşı şişesi parçası, metal kaşık sapı parçası ile etütlük bir adet bronz İslami dönem sikke ve obsidien parçaları, etütlük bir adet say taştan saban taşı, say taştan bir adet dokuma ağırlığı bulunmuştur. Akıntı toprak içinden envanterlik bir adet Bizans dönemi ağırşak ve say taştan üç adet dokuma ağırlığı bulunmuştur. Yapılan temizlik çalışmasında A, B ve C salonları olarak adlandırılan üç adet bölüm ve hayvan barınağı olarak kullanılan bir alan ortaya çıkarılmıştır. Büyük Pörnekler Kemer Yeraltı Şehri ni diğer yeraltı şehirlerinden ayıran en önemli özelliği yaklaşık 450 500m. güneyinde bulunan bir kaya üzerine planın çizilmiş olmasıdır. Oldukça büyük alana yayılması yörenin en büyük yeraltı şehri olmasından dolayı önemli bir yere sahiptir. Yeraltı şehrinin üst bölümünde yine kaya kiliselerine ve Kaya yerleşimlerine bağlantılı olması önemlidir. Halk arasında şifalı olarak nitelendirilen ve Mavi su olarak adlandırılan su kaynağına ulaşılması ve Yine Ozancık Yeraltı Şehri ile bağlantısının bulunduğunun rivayet edilmesi araştırılmalıdır. Kapadokya Bölgesi nin başlangıcını oluşturan Hasan Dağı volkanik tüflerinden insan eli ile oyularak yeraltı şehirlerinin yapılması ve bunların aynı güzergâh üzerinde yer alması (Gaziemir Yeraltı Şehri -Gülpınar Çukurören Yeraltı Şehri ve Saratlı Yeraltı şehri ile Bebek ve Susadı Köylerinde yeraltı şehrinin varlığından söz edilmektedir) bağlantısı olduğu düşünülmekte olup, Kapadokya Bölgesi nin merkezi Erciyes Dağı nın oluşturduğu volkanik tüflerden insan eli ile oyularak yapılan Nevşehir Derin Kuyu Yeraltı Şehirleri ile de bağlantıları düşünülmelidir. POTANSİYELİ : ÖNERİLEN KORUMA: 25
AKSARAYDAKİ YERALTI ŞEHİRLERİ Aksaray ın büyük bir bölümünü içine alan Kapadokya Bölgesi nin karakteristik ve ilginç kültürel zenginliklerinden biri olan yeraltı şehirleri bakımından zengindir. Aksaray bu yönüyle bir yeraltı kenti olarak adlandırılabilir. Gülağaç, Güzelyurt, Eskil, Ortaköy ilçeleri köylerinde ve merkeze bağlı köy ve kasabalarında hemen hemen hepsinde yeraltı yerleşmeleri bulunmaktadır. Bölgenin karstik olması sebebiyle eski çağlarda buraların savunma yeri ve evlerden geçilebilen sığınak olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. Bu yer altı mekânları birbirine galeriler ve tünellerle bağlantılı olup çok sayıda mekândan oluşmaktadır. Bu mekânlar arasında hayvan barınakları, mutfak, kiler, erzak depoları, su kuyuları bulunmaktadır. Mekânların üstlerinde havalandırma bacaları yer almaktadır. Mutfak olarak kullanılan mekânlarda yere oyulmuş tandırlar o dönemde yemek pişirmek ve ekmek yapmak için kullanılmıştı. Duvarlarda kandil koymak için oyuklar bulunmaktadır. Bu yeraltı şehirlerinde ısınma ve aydınlanma amacıyla bezir yağı kullanılmakta idi. Çoğu birkaç kattan oluşan yer altı mekânlarının giriş kapılarında tırhaz taşı denilen ortası delik yuvarlak taşlar kullanılmıştır. Bu taşlar 200 ila 500 kg. ağırlığında olup ortasındaki delik açma kapatma için kullanıldığı gibi düşmana ok ve mızrak atma ve düşmanı kontrol amaçlı olarak açılmıştır. Aksaray ın Güzelyurt İlçesinde şu an üç adet yeraltı şehri, Gaziemir Köyünde Gaziemir Yeraltı şehri, Gülağaç İlçesinde Saratlı Yeraltı şehri, Camiliören Köyünde Çukurören Yeraltı şehri, Ortaköy İlçesinde Ozancık Yeraltı şehri, temizlik çalışması yapılarak ortaya çıkarılmış turizme açılmayı bekleyen yeraltı şehirledir. Gülağaç İlçesinde tesbiti yapılan Örenönü Yeraltı şehri, Sofular Yeraltı şehri, merkeze bağlı Büyük Pörnekler Köyü ndeki Büyük Pörnekler Yeraltı 26
şehri, Topakkaya Kasabasında Topakkaya Yeraltı şehri, Eskil İlçesinde Büyük Erdoğdu Yeraltı şehri, tespiti yapılan yer altı şehirlerinden bazılarıdır. Daha eski tarihlerde de kullanıldığı muhtemel olan bu yeraltı şehirleri genellikle Bizans Döneminde 5 ve 7.yy da bölgede başlayan Arap akınları karşısında buraları kullandıkları bulgulardan anlaşılmaktadır. Selçukluların bu yer altı şehrini askeri amaçlı kullandıkları kervansarayların buralara 5-10km. uzaklığında olmasından anlaşılmaktadır. 27
DOĞAL ALANLARI 28
GÜNEŞLİ GÖLÜ(BEZİRCİ) HARİTA NO: İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Sultanhanı Kasabası KADASTRO PAFTA: ADA: PARSEL: ADI : GÜNEŞLİ GÖLÜ(BEZİRCİ) KORUMA DERECESİ: I. Derece Doğal Sit Konya Koruma Kurulu sorumluluk alanı içinde kalan önemli kuş alanlarının tespitine ilişkin ilgili kurul uzmanlarınca yapılan çalışma sonucunda, kuzey ülkeleri ile Afrika arasında her yıl ilk ve sonbaharda görülen kuş göçleri arasında konaklama, beslenme ve üreme açısından önem taşıyan sulak alanlardan birisi olarak belirlenmiştir. Güneşli Gölü üzerinde yanlış su kullanımından dolayı kuruma başlamıştır. Söz konusu gölde yapılacak her türlü fiziki müdahale için kuruldan izin almak zorunluluğu getirilmiş olup, çeşitli kuşlar için önemli konaklama, beslenme ve üreme özelliği taşıyan güneşli gölünde yapılan avlanmanın da ilgili kuruluşlarca kontrol altına alınması gerektiği bilinmektedir. POTANSİYELİ : I.DERECE DOĞAL Yücel Kper, ÖNERİLEN KORUMA: 01/07/1992 29
TEPEKÖY SAZLIĞI AVRUPA KONSEYİ DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI KORUMA ENVANTERİ D.K.V. ENVANTER NO: 68.00.02 HARİTA NO: İLİ: AKSARAY İLÇESİ: MERKEZ MAHALLE- KÖY VEYA MEVKİİ: Sultanhanı Kasabası KADASTRO PAFTA: ADA: PARSEL: ADI :TEPEKÖY SAZLIĞI KORUMA DERECESİ: I. Derece Doğal Sit Alanı Sultanhanı na yaklaşık uzaklığı 5km. dir. Yeni yayla sınırları dahilinde, Kırkdelik Mevkii nde, bir sazlıktır. Konya Koruma Kurulunca önemli kuş alanlarının tespitine yönelik olarak yapılan bir çalışma sonucunda, Tepeköy Sazlığı; kuzey ülkeleri ile Afrika arasında her yıl ilk ve sonbaharda görülen kuş göçleri sırasında kuşların konaklama, beslenme ve üreme ihtiyaçlarının karşılanması açısından önem taşıyan sulak alanlardan birisi olarak tespit edilmiş, tescillenerek koruma altına alınmıştır. Bu alanda yapılacak her türlü fiziki müdahalğ0e için ilgili kuruldan izin alınması ile burada izinsiz avlanmakta yasaklanmıştır. POTANSİYELİ : I. Derece Doğal Sit Alanı Yücel KİPER Ayşe ULU KURTARAN ÖNERİLEN KORUMA: 01.07.1992-1368 30