ENDONEZYA PERAKENDE SEKTÖRÜ VE DAĞITIM KANALLARI YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI

ENDONEZYA PERAKENDE SEKTÖRÜ VE DAĞITIM KANALLARI YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI ÜLKE MASALARI II DAİRESİ Haziran 2012 T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

İÇİNDEKİLER 1.) ENDONEZYA ÜLKE KÜNYESİ 2 2.) ENDONEZYA DA GELECEĞE YÖNELİK BEKLENTİLER 5 3.) ENDONEZYA YA İHRACAT YAPAN FİRMALARA YÖNELİK ANKET DEĞERLENDİRMESİ 6 4.) ENDONEZYA PERAKENDE SEKTÖRÜ VE DAĞITIM KANALLARI 7 A.) ENDONEZYA MODERN PERAKENDE SEKTÖRÜNDE ÖNDE GELEN ŞİRKETLER 11 MATAHARİ PUTRA PRİMA TBK PT 11 HERO SUPERMARKET TBK PT 13 SUMBER ALFARIA TRIJAYA TBK PT 15 ALFA RETAILINDO TBK PT 17 CARREFOUR INDONESIA PT 18 B.) YİYECEK, İÇECEK HARCAMALARI 23 GIDA 23 İÇECEK 24 C.) TÜKETİM MALLARI 25 GİYECEK VE AYAKKABI 26 KOZMETİK VE TUVALET MALZEMELERİ 26 D.) ÖZEL MARKALI VE PREMİUM ÜRÜNLER 26 E.) İNTERNET PERAKENDECİLİĞİ 28 F.) PERAKENDE SEKTÖRÜNE YÖNELİK HÜKÜMET DÜZENLEMELERİ 29 G.) DAĞITIM KANALLARI 30 5.) İTHAL GIDA ÜRÜNLERİ İÇİN GEREKLİ PROSEDÜRLER 32 6.) GZFT ANALİZİ 38 7.) GENEL DEĞERLENDİRME 39 7.) GÖRÜŞME GERÇEKLEŞTİRİLEN KURUM/KURULUŞ VE FİRMALAR 44 8.) ZİYARET EDİLEN PERAKENDE MAĞAZALARI 45 1

1.) ENDONEZYA ÜLKE KÜNYESİ Resmi Adı Resmi Dili Endonezya Cumhuriyeti Endonezce Başkenti Cakarta Başlıca Şehirler Cakarta, Bandung, Surabaya, Medan, Semarang Yüzölçümü 1,9 milyon km 2 Nüfusu (2010) 238 milyon Para Birimi Rupiah ( 1 ABD $= 9.398 Rupiah ) Kişi Başına GSYİH ( Satınalma Gücü Paritesine göre) (2011) 4.579 $ İhracat (2011) 201,5 milyar ABD $ İthalat (2011) 166,1 milyar ABD $ Kaynak: Economist Intelligence Unit Endonezya Çin, Hindistan ve Amerika Birleşik Devletleri nin ardından 238 milyon kişi ile dünyada en çok nüfusa sahip olan 4. ülkedir. Bu nüfus, ayrıca Endonezya yı dünyanın en kalabalık Müslüman ülkesi yapmaktadır. Bunun yanı sıra, Endonezya 2011 yılında dünyanın en büyük ekonomileri sıralamasında da ülkemizin 2 basamak üzerinde, 16. sırada yer almaktadır. Ülke son 5 yılda, dünyada yaşanan ekonomik sıkıntılara rağmen, yıllık ortalama %6 lık bir büyüme oranı yakalamıştır ve önümüzdeki beş yıllık dönemde büyüme hızının yıllık ortalama %6,3 e yükselmesi beklenmektedir. 1 Ocak 1995 ten beri Dünya Ticaret Örgütü üyesi olan Endonezya, yakalamış olduğu yüksek büyüme hızı ile birlikte artan alım gücü gibi etkenlerle ülkemiz firmaları açısından önemli fırsatlar sunmaktadır. 2

Tablo 1: Endonezya İle İlgili Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 2007 2011 2011 2016 2007 a 2008 a 2009 a 2010 a 2011 a Ortalama Ortalama 2012 b 2013 c 2014 c 2015 c 2016 c Artış Oranı Artış Oranı (%) (%) Nominal GSYİH (milyar $) 432,1 510,0 539,3 706,5 827,4 17,6 914,2 1.039,7 1.192,5 1.384 1.600,7 14,1 Reel GSYİH Artış Oranı 6,3 6,0 4,6 6,2 6,5 5,9 5,9 6,5 6,4 6,5 6,6 6,4 Nüfus 234,7 237,5 240,3 243,0 245,6 b 1,14 248,2 250,8 253,3 255,8 258,2 1,01 Kişi Başına GSYİH ($) 3.581 3.835 4.006 4.252 4.549 b 6,16 4.881 5.251 5.657 6.092 6.545 7,54 Kişi Başına Özel Tüketim Harcaması ($) c 1.170 1.302 1.318 1.649 1.867 12,39 1.993 2.195 2.430 2.738 3.069 10,45 Hanehalkı Sayısı (bin) b 57.907 58.586 59.261 59.919 60.584 1,13 61.257 61.937 62.625 63.320 64.023 1,11 Yıllık Geliri 5.000$ ın Üstündeki Hanehalkı b 7.513 8.653 7.811 13.906 17.629 23,8 19.136 22.865 27.390 33.406 39.165 17,3 Yıllık Geliri 10.000$ ın Üstünde Olan Hanehalkı b 1.464 1.693 1.523 2.808 3.681 25,9 4.053 5.056 6.440 8.661 11.325 32,4 Kaynak: Economist Intelligence Unit a : Gerçekleşen b : EIU tahmini c :EIU Öngörüsü 3

Ülkemiz ile Endonezya arasındaki ikili ticaret diğer çoğu Asya ülkeleri ile ticaretimizde olduğu gibi aleyhimizde seyretmektedir. Ülkemiz ile Endonezya arasındaki uzaklık ticaretin gelişmesi önünde en önemli engeldir ve bu yüzden iki ülke arasındaki ticaret olması gereken seviyelerde değildir. Ülkemizin Avrupa, Rusya, Ortadoğu ve ABD pazarı ile entegre oluşu, aynı şekilde Endonezya nın da ASEAN ve Japonya, Çin gibi Asya ülkeleri ile yakın siyasi ve ekonomik ilişkileri de ticaretin gelişmesi önünde bir diğer önemli engeldir. Endonezya, Türkiye nin en çok ihracat yaptığı ülkeler arasında 58. sıradadır. Türkiye nin ithalat gerçekleştirdiği ülkeler sıralamasında da 30. sırada yer almaktadır. Endonezya tarafından bakılacak olursa, ülkemiz Endonezya nın en çok ihracat yaptığı ülkeler sıralamasında 22. sırada yer alırken ithalat yaptığı ülkeler sıralamasında da 37. sırada bulunmaktadır. Tablo 2: Türkiye Endonezya Dış Ticaret Rakamları (milyon $) İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE 2003 47,0 450,4 497,4 403,4 2004 54,1 623,4 677,5 569,3 2005 80,8 750,2 831,0 669,4 2006 85,0 1.031,3 1.116,3 946,3 2007 173,7 1.359,9 1.533,6 1.186,2 2008 284,4 1.408,9 1.693,3 1.124,5 2009 250,6 1.017,9 1.268,5 767,3 2010 250,8 1.476,7 1.727,5 1.225,9 2011 308,0 1.931,7 2.239,7 1.623,7 2011* 97,2 603,8 701,0 506,6 2012* 87,6 659,7 747,3 572,1 Kaynak: TÜİK *: 4 aylık rakamlar Ülkemizin Endonezya ya olan ihracatının ve ihraç ettiği ürünlerin çeşitliliğinin artırılması amacıyla yapılan çalışmalar neticesinde Endonezya da Perakende Sektörü ve Dağıtım Kanalları yerinde pazar araştırması yapılmasının faydalı olacağı görüşüne varılmıştır. Bu bağlamda, pazar araştırmasına konu olan perakende sektörü ve dağıtım kanalları ile ilgili olarak başkent Cakarta da Endonezya nın perakende sektöründeki lider firmaların yöneticileri, önde gelen ithalatçılar, sivil toplum kuruluşları yöneticileri ile yapılan görüşmelerde Endonezya pazarında satılabilecek ve Türkiye açısından ihracatta öne çıkabilecek ürünler hakkında tüketici tercihleri ve bu malların dağıtımı hakkında görüşülmüş, Türk menşeli ürünlerin Endonezya da nasıl daha çok satılabileceği üzerine fikir alışverişinde

bulunulmuştur. Bunun yanında alışveriş merkezlerinde ve özellikle süpermarketlerde Türkiye açısından potansiyel taşıyan ürünlerin Endonezya da perakende fiyatları araştırılmıştır. Yerinde pazar araştırmasının gerçekleştirildiği Cakarta yalnızca Endonezya nın siyasi başkenti değil, aynı zamanda sahip olduğu 10 milyon nüfus ile ülkenin ekonomik ve kültürel başkentidir. Cakarta Güneydoğu Asya Bölgesi nde en fazla nüfusa sahip şehirdir ve dünyanın en kalabalık şehirleri sıralamasında 12. sırada yer almaktadır. Bunun yanında, uydu şehirleri olan Bogor, Depok, Bekasi ve Tangerang ile birlikte Büyük Cakarta Bölgesi ni oluşturmaktadır ve bu bölge toplam 18 milyonluk nüfusu ile dünyanın en kalabalık metropollerinden birisidir. 2.) ENDONEZYA DA GELECEĞE YÖNELİK BEKLENTİLER 2011 yılı Endonezya da ekonominin olumlu seyrettiği bir yıl olmuştur. GSYİH %5 artarken işsizlik oranı %7 nin altına düşmüştür. Doğrudan yabancı sermaye yatırımları 2011 in ilk çeyreğinde 2010 un aynı dönemine göre %27 artış göstermiştir. 2011 yılında Endonezya nın resmi para birimi Rupiah ABD Doları na karşı değer kazanmıştır. Ülkeye gelen doğrudan yabancı sermaye akımları Rupiah ın Dolar a karşı değerlenmesine ve 2011 in ikinci yarısında kurun 8600 Rupiah= 1 Dolar a kadar gerilemesine neden olmuştur. Buna bağlı olarak ithal tüketim mallarında ve hammaddede fiyat artışları oldukça ılımlı olmuştur. 2012 2020 arasında büyüme oranının yıllık ortalama %6,7 olacağı tahmin edilmektedir. Bu, Endonezya nın giderek artan bir büyüme hızı yakalayacağını göstermektedir. Aynı dönemde toplam tüketici harcamalarının %64,5 artacağı tahmin edilmektedir. 2030 yılında Endonezya nın nüfusunun 271 milyonu, 2050 de ise 288 milyonu geçeceği tahmin edilmektedir. Ülkenin en büyük şehri Cakarta olmaya devam edecektir, ancak en hızlı büyüyecek olan şehirler Makasar, Tangerang ve Bogor olacaktır. Endonezya nın 2010 da 28,2 olan medyan yaşının 2020 de 32 ye, 2030 da da 35,4 e yükseleceği beklenmektedir. Hükümetin önümüzdeki dönemde yakıta sağladığı sübvansiyonlarda kısıntıya gideceğini belirtmesi, hayvancılığı korumak adına genel gıda ithalatında (sebze ve meyve de dahil) bir takım kısıtlayıcı düzenlemelere gidilecek olması ve Cakarta Limanı nı ithalata 5

kapatarak ABD, Kanada ve Avustralya dışındaki ülkelerden ithal edilen malların ülkenin diğer limanlarından ülkeye giriş yapılacağının açıklanması gibi etkenlere bağlı olarak ülkede enflasyonda önemli bir artış yaşanacağı ve ülkeye ihracat gerçekleştiren ülkeler adına da önemli sıkıntılara yol açacağı tahmin edilmektedir. 3.) ENDONEZYA YA İHRACAT YAPAN FİRMALARA YÖNELİK ANKET DEĞERLENDİRMESİ Endonezya Perakende Sektörü ve Dağıtım Kanalları Yerinde Pazar Araştırması gerçekleştirilmeden önce ihracatçılarımızın ülkeye ihracat yaparken karşılaştıkları sorunları tespit etmek amacıyla bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Anket sonucunda elde edilen bulgular aşağıda özetlenmiştir. Genel Bulgular Ankete cevap veren 55 firmanın Endonezya ya ihraç ettiği ürünlere bakılacak olursa un, mermer, tütün, tekstil ve madencilik ürünleri önde gelmektedir. Endonezya ya ihracat gerçekleştiren firmalarımızın %67 si ihracatlarının süreklilik arz ettiğini belirtmişlerdir. İhracatı süreklilik arz etmeyen firmaların %59 u talebin düzensiz olduğunu, %12 si proje kapsamında ihracat gerçekleştirdiklerini, geri kalan firmalar ise stoklarında zaman zaman ürün kalmadığını ve Endonezya nın ihracatını gerçekleştirdikleri ürüne yönelik kayıt sisteminin olduğunu belirtmişlerdir. Ankete cevap veren firmalardan 6 tanesi Endonezya da yerleşik olduklarını belirtirken bu firmalardan üçü fabrikası, biri bayisi, biri distribütörü olduğunu açıklarken sonuncu firma ise sadece kömürle ilgili bir faaliyetlerinin olduğunu belirtmiştir. Ankete katılan 55 firmadan 52 si lojistik/gümrükleme hizmetlerini Türkiye den aldıklarını, geri kalan 3 firma ise bu hizmetleri Endonezya dan aldıklarını söylemişlerdir. Ankete katılan firmaların %64 ü Endonezya ya ihracat gerçekleştirirken herhangi bir sorunla karşılaşmadıklarını, %11 i fiyatlarının Endonezya pazarında yüksek kaldığını, %11 i Endonezya nın ithalat/gümrük prosedürlerinin zor ve karmaşık olduğunu, %6 sı nakliyenin masraflı olduğunu belirtmiştir. Ankete cevap veren firmaların tamamı hava yoluyla ihracat yaparken %11 i de hem hava hem de deniz taşımacılığını kullanmaktadır. 6

Yine taşımacılıkla ilgili olarak firmalarımızın %75 i herhangi bir sorun yaşamadıklarını, %8 i ürünlerin nakliyesinin uzun sürdüğünü ve geciktiğini, %7 si nakliye maliyetlerinin yüksek olduğunu, %6 sı da ürünlerinin nakliyesinde zaman zaman gemi ve konteynır bulamadıklarını belirtmiştir. Çin, Avustralya gibi ülkelerin pazardaki rekabet gücü ve fiyat rekabeti Endonezya ya ihracat yapan firmalarımızın pazarda öne çıkan sorunları olarak göze çarpmaktadır. Ankete katılan firmalarımızın neredeyse tamamı ülkemiz ve Türk ürünlerinin Endonezya da olumlu bir imajı olduğunu, Türk mallarının Avrupa standartlarında kabul edildiğini ülkemize sempatiyle bakıldığını belirtmişlerdir. Endonezya pazarında Türkiye için öne çıkan fırsatların neler olduğu sorulduğunda ihracatçı firmalarımız nüfusun büyüklüğü ve faktörleri belirtmişlerdir. lüks ürünlere olan ilgi gibi Ankete katılan firmalar Endonezya pazarında kalite ve fiyat rekabeti konularında Türk firmalarının güçlü olduğunu belirtmişlerdir. Anketimize cevap veren firmalar Endonezya ya ihracatımızın artırılmasının önündeki en önemli engellerin taşımacılık maliyetlerinin yüksek oluşu, lojistik imkanlarının yetersizliği, tanıtım eksikliği ve Endonezya gümrüklerinde yaşanan sıkıntıların olduğunu belirtmişlerdir. 4.) ENDONEZYA PERAKENDE SEKTÖRÜ VE DAĞITIM KANALLARI Endonezya, son yıllarda ekonomik olarak önemli gelişmeler yaşadıysa da gerek ülkenin sahip olduğu yüksek miktardaki nüfus (238 milyon), gerekse ülkenin çok büyük bir yüzölçümüne sahip olması (1,9 milyon km 2 ) ve bu büyük egemenlik alanının çok fazla parçaya ayrılmış olması (yaklaşık 17 bin ada) bu ekonomik kazanımların ülke genelinde çok iyi yayılamayışına ve gelir dağılımı bozukluklarının devam etmesine yol açmaktadır. Alışveriş merkezleri özellikle Cakarta da yaşamın kalbinin attığı yerlerdir. Şehirdeki aktivitelerin önemli bir kısmı alışveriş merkezlerinde gerçekleşmektedir. Ülkemizdeki alışveriş merkezlerinden farklı olarak Endonezya da alışveriş merkezleri çok daha büyüktür ve içerisinde her türlü faaliyeti gerçekleştirebilmek (spor salonları, oto galerileri, bar ve restoranlar, döviz büroları vs.) mümkündür. Ülkenin iklimine bağlı olarak havanın sürekli 7

sıcak ve nemli oluşu, sokaklarda yürüyecek kaldırımın dahi olmayışı ve sokakların bakımsızlığı gibi etkenler alışveriş merkezlerine olan ilgiyi daha da artırmaktadır. Alışveriş merkezlerinde dünyaca ünlü markaların neredeyse tümünü bulmak mümkündür. Ülkedeki orta ve üstü sınıf her yıl harcamalarını daha da arttırmaktadır ve bu da ülkedeki perakende sektörünün potansiyelini sürekli canlı tutmaktadır. Başkent Cakarta da yapımı devam eden birçok alışveriş merkezi bunun kanıtıdır. Endonezya da perakende sektörü asıl patlamasını Carrefour a 1999 yılında Başkanlık Kararnamesi ile Cakarta dışında da yeni mağaza açılması izninin verilmesi ile yapmıştır. Carrefour dışında Giant, Lotte (eski Makro) ve Lion Superindo gibi yabancı perakende markalarının da Cakarta dışında şubeler açmaya başlamaları da bu büyümeyi desteklemiştir. Endonezya da perakende sektörü büyüme hızı 2010 yılından sonra da 2011 yılında da artmaya devam etmiştir. 2010 yılından %6,4 olan perakende sektörü büyüme hızı 2011 de %7,5 e yükselmiştir. 2011 de elde edilen hızlı büyüme oranı, şube sayısındaki artıştan ziyade büyük ölçüde perakendecilerin artan gelirlerine bağlıdır. Bu artış büyük oranda ekonominin büyümesi, nüfusun artması, tüketicilerin satın alma gücünün artması ve perakendecilerin gerçekleştirdiği çeşitli promosyonlar gibi faktörlere bağlıdır. Tablo 3: Endonezya Perakende Sektörü (Milyar $) 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Mağaza Perakendeciliği 78,8 85,7 91,4 95,7 101,7 109,3 Mağaza Dışı Perakendecilik 0,9 1,1 1,2 1,3 1,5 1,8 TOPLAM 79,7 86,8 92,6 97,0 103,2 111,1 Değişim Oranı (% ) 8,8 6,7 4,8 6,4 7,5 Kaynak: Euromonitor Çoğu perakende zinciri ilk şubelerini ülkenin en kalabalık ve gelişmiş şehri olan Cakarta da açmaktadırlar. Başkent Cakarta ve Java adasında bulunan Surabaya ve Bandung gibi diğer şehirlerde tüketici mallarına olan talep ülkenin geri kalanından daha güçlüdür. Ancak 2011 de bazı önde gelen modern perakendeciler Medan, Makassar, Manado, Balikpapan ve Denpasar gibi Java adası dışındaki şehirlere ve Java adasındaki Solo, Malang ve Tangerang gibi ikincil şehirlere doğru genişlemeye başlamışlardır. Böylesi bir büyüme 8

stratejisinin altında yatan asıl sebep, asıl olarak Cakarta da ve Java adasındaki diğer önemli şehirlerde modern perakendeciler arasında rekabetin çok yoğun olmasıdır. Bunun yanında, Java dışındaki şehirlerde ve Java daki ikincil şehirlerde yaşanan güçlü ekonomik büyüme buralarda yaşayan tüketicilerin harcanabilir gelirlerinde de önemli artışa yol açmıştır. Tablo 4: Endonezya daki Modern Perakende Mağaza Sayısı 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Süpermarket 1.140 1.310 1.379 1.571 1.146 1.076 Hipermarket 83 105 121 127 141 154 Mini Market 6.465 7.356 8.889 10.289 11.927 16.922 Kaynak: Nielsen 2011 yılı Endonezya nın önde gelen 10 perakende şirketi (2010 cirolarına göre hesaplanan) için parlak bir yıl olmaya devam etmiştir. Bu büyüme büyük ölçüde Java adasında yer alan ikincil ve üçüncül şehirlerde ve Java dışındaki şehirlerde mağaza sayısındaki hızlı artışa bağlı olarak gerçekleşmiştir. Özellikle ülkenin önde gelen üç perakende şirketi (Sumber Alfaria Trijaya, Indomarco Prismatama ve Midi Utama Indonesia) franchising anlaşmaları yoluyla mağaza sayılarını önemli miktarda artırmışlardır. Business Monitor International (BMI) tahminlerine göre geleneksel perakende türleri (bakkallar ve küçük sokak marketleri) toplam bakkaliye satışlarının %78 ini oluşturmaktadır. Özellikle ülkenin kırsal kesimlerinde yaşayan tüketiciler bu perakende türünü tercih etmektedir. Ancak ülkede tüketicilerin daha zenginleşmesiyle birlikte modern perakende zincirleri geleneksel perakende modellerinin yerini almaya başlamıştır. 2018 yılı itibarı ile geleneksel perakendeciliğin toplam bakkaliye satışları içerisindeki payının %57 ye gerileyeceği tahmin edilmektedir. Endonezya nın son yıllarda artan GSYİH si ve ülkede azalan işsizlik tüketicilerin harcanabilir gelirlerini artırmıştır. Tüketiciler de sonuç olarak perakende mağazalarında yapmış oldukları alışverişi arttırmışlardır. Artan tüketici güveni ile birlikte birçok Endonezyalı günlük harcamaların ötesine geçerek kıyafet, ayakkabı, elektronik aletler ve ev eşyaları alışverişine yönelmişlerdir. Sonuç olarak gıda dışı perakendecilik 2011 yılında %8 lik bir büyüme yakalamıştır. Ülkenin 2011 yılında yakaladığı bu olumlu hava ülkedeki yabancı perakendecilerin de ülke genelinde yayılmasına cesaret vermiştir. Güney Kore den Lotte Mart ve Lotte Department Store, İspanya dan Bershka ve Stradivarius, Japonya dan 7 Eleven ve 9

Rakuten, ABD den ise Shoesource gibi markalar 2011 yılı içinde Endonezya da yeni şubeler açarak büyümelerini sürdürmüşlerdir. Bu yabancı markaların dışında yerli markalar da ülke genelinde özellikle ikincil şehirlerde büyümelerini sürdürmeye devam etmiş, ürün ve servislerini iyileştirerek büyüyen pazarda rekabet güçlerini korumaya devam etmişlerdir. Ekonomik ve siyasi alanda yaşanan bu olumlu gelişmeler ışığında perakendecilik sektörü 2011 yılında, 2010 daki %6 lık büyüme oranını geçerek %7,5 lik bir büyüme oranını yakalamıştır. Endonezya da perakende sektörünün önümüzdeki beş yıl içinde yıllık ortalama olarak %3,3 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. 2006 11 yılları arasında bu oran %6,9 dur. Önümüzdeki yıllarda Endonezya ekonomisinin büyümeye devam edeceği göz önünde bulundurulacak olursa tüketicilerin harcanabilir gelirlerinde önemli artışlar beklenmektedir ve bunun önemli bir kısmının perakende ürünlerine yöneleceği tahmin edilmektedir. Buna ek olarak, yeni alışveriş merkezi sayısındaki hızlı artış modern perakendecilere ülke genelinde yayılmak için gerekli alanı sağlayacaktır. Sürekli artan mağaza sayısı, müşteri çekmek için agresif bir biçimde devam eden pazar aktiviteleri gibi etkenlere bağlı olarak Endonezya da perakende sektörü pozitif bir görünüme sahiptir. Tablo 5: Endonezya Perakende Sektörü Karşılaştırmalı Büyüme Oranları (% ) 2006 2011 2011 2016 Ortalama Büyüme Oranı 6,9 3,3 Toplam Büyüme Oranı 39,3 17,7 Kaynak: Euromonitor 10

A.)ENDONEZYA MODERN PERAKENDE SEKTÖRÜNDE ÖNDE GELEN ŞİRKETLER MATAHARİ PUTRA PRİMA TBK PT Firma Künyesi Şirketin Adı Web Adresi Faaliyet Alanları Perakende Markaları Kaynak: Euromonitor Matahari Putra Prima Tbk Pt www.matahari.co.id Süpermarketler, hipermarketler, eczaneler ve medya ürünleri mağazaları Foodmart, Hypermart, Boston Health & Beauty ve Times Firmanın Operasyonel Göstergeleri 2010 2011 Net Satışlar ( milyon $) 825,3 963,3 Operasyonel Kar (milyon $) 5,74 Mağaza Sayısı 150 164 Satış alanı 310.000 m 2 344.540 m 2 Bakkaliye Satışlarının Toplam Satışlar İçindeki Payı Kaynak: Euromonitor %38,5 %39,0 Matahari Putra Prima ilk olarak 1958 yılında Cakarta da Matahari Department Store adıyla bir mağaza olarak kurulmuştur. Cakarta ve Surabaya Borsalarında 1992 yılında işlem görmeye başlamıştır. 1997 Asya Krizi ile birlikte firmanın sahibi çoğunluk hisselerini Lippo Grup a devretmiştir. Perakendecilik Matahari Putra Prima nın kurulduğu günden beri ana faaliyeti olmuştur. Tarihi boyunca perakende sektöründe güçlü konumunu sürdürmek amacıyla birçok markayı portföyüne eklemiştir. 2011 yılı itibarı ile Matahari Putra Prima şube sayısı açısından Endonezya nın en büyük hipermarket zinciri konumundadır. Şirketin bütün faaliyetlerinin %60 ı Java Adası dışında olmakla birlikte asıl olarak yoğunlaştığı bölge Jabodetabek tir.(cakarta ve uydu şehirlerinin oluşturduğu metropol bölgesi) Firma ile yapılan görüşmede 2012 yılı içerisinde 23 adet yeni şubenin açılacağı bilgisi edinilmiştir. 11

Firma ile yapılan görüşmede satışını gerçekleştirdikleri sebze ve meyvenin %40 ının ithal olduğu ve firmanın bu ürünlerin ithalatını kendisinin gerçekleştirdiği öğrenilmiştir. Ayrıca yapılan görüşmede firma Türk ürünlerinin tanıtımı amacıyla şubelerinde bir tanıtım faaliyetine destek olabileceklerini ve bu amaçla Türk firmalarına stand kiralayabileceklerini, bu standın ücretinin ise sergilenen ürüne ve standın büyüklüğüne bağlı olarak değişeceği belirtilmiştir. Özel Marka Firma, Value Mart markası altında Foodmart ve Hypermart mağazalarında özel markalı bakkaliye ürünlerinin satışını gerçekleştirmektedir. Value Plus özel markasının toplam satışlar içindeki payı 2009 yılında %10 a ulaşmıştır. Firmanın stratejilerinden birisi de kendi özel markasının kalitesini artırmak suretiyle özel markalı ürünler klasmanında üst sıralara yükselmektir. Firma ürünün tasarımı ve içerisindeki maddeleri belirlemekte, üretim ise tedarikçi firmalarla işbirliği içerisinde gerçekleştirilmektedir. Firmanın Pazardaki Konumu Matahari PutraPrima 2011 yılında Endonezya Perakende sektöründe %0,9 pay ile 4. sırada yer almıştır. Firma, hipermarketlerde %30 luk pay ile Carrefour un ardından ikinci sırada yer almaktadır. Foodmart ile süpermarketlerde de %2 lik pazar payı ile üçüncü sırada yer almaktadır. Firmanın Pazar Payları Faaliyet Perakende Pazar Payı (% ) Sıralama Perakendecilik 0,9 4 Gıda Perakendeciliği 1,3 4 Modern Gıda Perakendeciliği 8,2 4 Hipermarket 30,3 2 Süpermarket 1,7 3 Gıda Dışı Perakendecilik 0,0 25 Sağlık ve Güzellik Ürünleri 0,1 12 Eczane 0,2 6 Eğlence ve Kişisel Ürünler 0,3 9 Medya Ürünleri Mağazaları 0,8 5 Kaynak: Euromonitor 12

HERO SUPERMARKET TBK PT Firma Künyesi Şirketin Adı Web Adresi Faaliyet Alanları Perakende Markaları Kaynak: Euromonitor Hero Supermarket Tbk Pt www.hero.co.id Süpermarketler, Hipermarketler, Eczaneler, Küçük Sokak Marketleri Hero, Giant, Giant Süpermarket, Guardian, Starmart Firmanın Operasyonel Göstergeleri 2010 2011 Net Satışlar ( milyon $) 812,8 913,6 Operasyonel Kar (milyon $) 33,8 Mağaza Sayısı 489 520 Satış alanı 466,690 m 2 460,400 m 2 Bakkaliye Satışlarının Toplam Satışlar İçindeki Payı Kaynak: Euromonitor %58,5 %59,0 Hero Supermarket perakende sektöründe artan rekabete rağmen önümüzdeki dönemde agresif bir büyüme politikası ile pazar payını artırmayı planlamaktadır. Firma özellikle hipermarket, süpermarket ve eczanelere ağırlık vererek sağlıklı bir büyüme stratejisi izlemeyi hedeflemektedir. Yeni şube açılışlarıyla birlikte gelirdeki artış hızının önümüzdeki yıllarda artması beklenmektedir. Firma perakende sektöründe büyük ve küçük olmak üzere iki farklı formatta faaliyet göstermektedir. Büyük format hipermarket, süpermarket ve indirim marketlerini kapsarken küçük format küçük sokak marketlerini ve eczaneleri kapsamaktadır. Özel Markalı Ürün Hero Süpermarket, özel markalı ürünlerini tüketiciye düşük fiyatla yüksek kalitede sunmaya çalışmaktadır. Hero Save özel markası Hero Süpermarket ve Giant Süpermarket zincirleri için geliştirilmiştir. 13

Hero Save den ayrı olarak Hero Süpermarket Nature s choice, Relliance, Inno Sense, Fresh Choice ve First Choice adlarıyla kendi markalı özel markalarını yaratmıştır. Hero Supermarketlerde satılan özel markalı ürünlerin sayısı 2000 i geçmiş bulunmaktadır. Firma kendi özel markalı ürünlerinin satışını Citi Giant Card sahiplerine özel olarak sağladığı %5 indirim ile daha da artırmıştır. Firmanın Pazardaki Konumu Hero Supermarket, sahip olduğu beş farklı markayla Endonezya perakende sektöründe hasılat büyüklüğüne göre %1 pay ile altıncı sırada yer almaktadır. Firmanın Pazar Payları Faaliyet Perakende Pazar Payı (% ) Sıralama Perakendecilik 0,8 6 Gıda Perakendeciliği 1,1 5 Modern Gıda Perakendeciliği 7,5 5 Hipermarket 21,6 3 Süpermarket 5,0 1 Gıda Dışı Perakendecilik 0,1 16 Sağlık ve Güzellik Ürünleri 1,2 3 Eczane 1,9 3 Kaynak: Euromonitor 14

SUMBER ALFARIA TRIJAYA TBK PT Firma Künyesi Şirketin Adı Web Adresi Faaliyet Alanları Perakende Markaları Kaynak: Euromonitor Sumber Alfaria Trijaya Tbk Pt www.alfamartku.com Küçük bakkal marketler Alfamart Firmanın Operasyonel Göstergeleri 2010 2011 Net Satışlar ( milyon $) 1.495,0 1.943,4 Operasyonel Kar (milyon $ 33,04 Mağaza Sayısı 4.812 5.812 Satış alanı 720.620 m 2 871.630 m 2 Bakkaliye Satışlarının Toplam Satışlar İçindeki Payı Kaynak: Euromonitor %87,0 %87,5 Sumber Alfaria Trijaya TBK PT önümüzdeki dönemde gerek Java Adasında gerek de Java dışında büyümeyi hedeflemektedir. Bali, Klaten, Makassar ve Balaraja daki yeni dağıtım kanalları ile Malang ve Bandung daki yeni ofisleri ile birlikte Jabodetabek dışında yeni şubeler açılması planlanmaktadır. Firma, 2003 yılında başlattığı bayilik anlaşmaları yoluyla ülke genelinde perakende ağı kurma yolunda önemli bir adım atmıştır. Sonuç olarak 2011 yılına kadar firma, mağaza sayısında her yıl iki basamaklı büyüme rakamları yakalamayı başarmıştır. Bayilik anlaşmalarına ek olarak, Sumber Alfaria Trijaya yeni bir ortaklık projesi geliştirmiştir. 2004 yılında uygulamaya konan bu projeye göre başlangıçta sermaye gerektiren bayilik sisteminin aksine dükkan sahibinin bir yere sahip olması yeterlidir. Başlangıç sermayesi ve bayilik ücretini başlangıçta Sumber Alfaria Trijaya tarafından karşılanmakta, bunlar zaman içinde bayi tarafından geri ödenmektedir. Bu yeni proje dükkan açacak yeri olup yeterli sermaye ve bayilik ücretini karşılayamayacak olan kişilere yönelik olarak ortaya çıkmıştır. 15

Özel Marka Alfamart 2007 yılından beri özel marka faaliyetlerini Pasti markası altında sürdürmektedir. Firma özel markalı ürünü mağazalarında posterler ve broşürler yoluyla agresif bir biçimde tanıtımını yapmaktadır. Bu kampanya Pasti yi müşterilerin gözünde markalı ürünlerle aynı kalitede, ancak daha ucuz olarak daha çekici kılmıştır. Pasti ürünleri muadili olan markalı ürünlere göre %20 daha ucuzdur. Pasti adı altında firma başarılı bir performans yakalamıştır. Pasti adıyla çeşitli paketlenmiş gıda, ev bakım ürünleri ile temizlik ve hijyen ürünleri olmak üzere 100 farklı ürün müşteriye sunulmaktadır. Ek olarak 20 den fazla küçük ve orta ölçekli firma bu ürünleri şubelere tedarik etmektedir. Firmanın Pazardaki Konumu Alfamart ın etkileyici şube sayısı ile Sumber Alfaria Trijaya, 2011 de yakaladığı %2 lik pazar payı ile Endonezya perakende sektörü lideridir. Sumber Alfaria Trijaya perakende sektöründeki payını, bayilik anlaşmaları yoluyla, 2006 yılında sıfıra yakınken 2011 yılında %2 ye ulaştırmıştır. Gelirdeki artışta şube sayısındaki artışa ek olarak, firmanın agresif bir pazarlama stratejisi de etkili olmuştur. örneğin belli ürünlerde sürekli olarak indirim kampanyaları düzenlenmesi ve bunun sürekli yoğun caddelerdeki reklam panolarında tanıtımının yapılması müşterinin dikkatini çekmekte etkili olmuştur. Dahası, müşterilere yönelik üyelik kartı çıkarılması ve özellikle Pasti ürünlerinde bu kart sahiplerine indirim yapılması da pazar payının artmasının arkasındaki bir diğer nedendir. Firmanın Pazar Payları Faaliyet Perakende Pazar Payı (% ) Sıralama Perakendecilik 1,7 1 Gıda Perakendeciliği 2,6 1 Modern Gıda Perakendeciliği 16,9 1 Küçük Sokak Marketleri 49,8 1 Kaynak: Euromonitor 16

ALFA RETAILINDO TBK PT Firma Künyesi Şirketin Adı Web Adresi Faaliyet Alanları Perakende Markaları Kaynak: Euromonitor Alfa Retailindo Tbk Pt www.alfa retail.co.id Hipermarketler ve süpermarketler Carrefour, Carrrefour Express ve Carrefour Market Firmanın Operasyonel Göstergeleri 2010 2011 Net Satışlar ( milyon $) 166,6 180,6 Operasyonel Kar (milyon $) 2,98 Mağaza Sayısı 32 33 Satış alanı 76.530 m 2 78.060 m 2 Bakkaliye Satışlarının Toplam Satışlar İçindeki Payı Kaynak: Euromonitor %55,0 %56,0 Alfa Retailindo perakende sektörüne 1989 yılında Alfa mağazasıyla giriş yapmıştır. 2000 yılında halka arz edilen şirkette çoğunluk hisselerinin mülkiyetinde birtakım değişiklikler olmuştur. Firmanın çoğunluk hisseleri son olarak Carrefour da bulunmaktadır. Carrefour un Alfa Retailindo yu devralması Endonezya da tartışma yaratmıştır. Endonezya Rekabet Denetleme Komisyonu bunu bir tekelleşme eylemi kabul ederek bu olayı bölge mahkemesine taşımıştır. Carrefour, aleyhine açılmış olan bu davayı kazanmış olmasına rağmen Endonezya Rekabet Denetleme Komisyonu tekrar mahkemeye gitme yolunu seçmiştir. Ancak hemen bu sırada Para Grup Carrefour Endonezya nın %40 hissesini satın almıştır ve Endonezya Rekabet Komisyonu bu olayın ardından yargı yoluna gitmemiştir. Özel Marka Alfa Retailindo nun kendine ait özel bir markası bulunmamaktadır. Ancak mağazalarının Carrefour adını almasından dolayı Carrefour un kendi özel markalı ürünlerinin satışı yapılmaktadır. 17

Firmanın Pazardaki Konumu Alfa Retailindo Endonezya perakende sektöründe hasılat sıralamasında 14. sırada yer almaktadır. Hipermarketlerde pazar payında %5 pazar payı ile dördüncü sırada bulunan firma, süpermarketlerde ise %1 pay ile 5. sırada yer almaktadır. Firmanın Pazar Payları Faaliyet Perakende Pazar Payı (% ) Sıralama Perakendecilik 0,2 14 Gıda Perakendeciliği 0,2 8 Modern Gıda Perakendeciliği 1,6 8 Hipermarketler 4,6 4 Süpermarketler 1,0 5 Kaynak: Euromonitor CARREFOUR INDONESIA PT Firma Künyesi Şirketin Adı Web Adresi Faaliyet Alanları Perakende Markaları Kaynak: Euromonitor Carrefour Indonesia PT www.carrefour.co.id Hipermarketler Carrefour Firmanın Operasyonel Göstergeleri 2010 2011 Net Satışlar ( milyon $ 1.096,1 1.198,3 Mağaza Sayısı 51 54 Satış alanı 367.570 m2 386.360 m2 Bakkaliye Satışlarının Toplam Satışlar İçindeki Payı Kaynak: Euromonitor %52,5 %53 18

Endonezya da 1998 de kurulan Carrefour Promodes SA nın yedi mağazasını devralarak bu mağazaları Carrefour hipermarketlerine dönüştürmüştür. Carrefour un önümüzdeki dönemde Java Adası dışında ve Java Adasındaki ikincil şehirlere doğru genişleyeceği beklenmektedir. Firma daha küçük şehirlere ve banliyölere doğru genişleyerek perakendecilikte en büyük rakipleri olan Giant ve Hypermart ı yakalama amacındadır. Carrefour Endonezya genelinde yayılmış durumdadır. Firma 2004 yılında Sumatra Adası na açmış olduğu şubeyle Java Adası dışına açılan ilk hipermarket markası olmuştur. Sumatra dan sonra 2005 yılında da Sulawesi Adasında yeni şube açılmıştır. Carrefour 2008 yılında yerel perakende zinciri Alfa Retailindo nun %75 ini devralmak üzere anlaşma imzalamıştır ve bu anlaşmanın ardından 17 Alfa Süpermarket mağazası Carrefour Express e dönüştürülmüştür. Aynı zamanda daha büyük satış alanına sahip olan 12 adet Alfa Süpermarket mağazası da Carrefour adı altında hipermarkete dönüştürülmüştür. Özel Marka Carrefour özel markalı ürünlerini 2003 yılında satmaya başlamıştır ve firma bu ürünlere giderek yoğunlaşmaktadır. 2006 yılının ortasında Harmonie, Carrefour Brand ve Carrefour Paling Murah adıyla yeni özel markalı ürünleri piyasaya sürmüştür. 2011 yılı itibarı ile özel ürün markalı ürünlerde Carrefour en geniş ürün yelpazesine sahiptir. Şu anda Carrefour mağazalarında Blue Sky, First Line, Harmione, Carrefour Brand ve Carrefour Paling Murah gibi markalar altında 4000 den fazla farklı özel markalı ürün satılmaktadır. Carrefour un özel markalı ürünlerinin tamamı piyasadaki muadillerine göre çok ucuzdur. Örneğin Blue Sky markalı 36 ekran televizyon alternatif markalara göre %40 daha ucuzdur. Bunun yanında Carrefour 2008 yılı başından itibaren Carrefour BCA üye kartı sahiplerine 55 indirim sağlamaktadır. 19