Impianti GPL e Metano per Autotratzione
Tuna TOK SatıĢ Sonrası Teknik Hizmetler Yöneticisi Makina Mühendisi tuna.tok@zavoli.com.tr ULUDAĞ ÜNĠVERSĠTESĠ 10 Nisan 2013
Biz Kimiz? ZAVOLI POLARĠS; 1996 yılında aile Ģirketi olarak sektöre girmiģtir. ZAVOLI dönüģüm sistemlerinin Türkiye Tek Yetkili Mümessili dir. Yaptığı dönüģümlerde ürün kalitesini koruyarak en yüksek performansa ulaģmayı, satıģ sonrası hizmetlerde mükemmelliği yakalamayı ilke edinmiģtir.
Biz Kimiz? Tüm Türkiye genelinde 300 e yakın bayi ile hizmet vererek %20 pazar payına varan satıģlara ulaģmıģ, bugüne kadar bir çok araca Zavoli DönüĢüm Sistemleri ürünleriyle LPG dönüģümü yapmıģtır.
GĠRĠġ Otomotiv sektöründe alternatif yakıt olarak 4 çeģit gaz yakıt kullanılmaktadır. Bunlar sırasıyla, LPG (Likit Petrol Gazı) : Bütan-Propan KarıĢımından oluģur, ortam sıcaklığında yaklaģık 5-6 Bar da sıvı halde depolanır. CNG (SıkıĢtırılmıĢ Doğalgaz) Ağırlıklı olarfak metandan oluģur, ortam sıcaklığında 200-250 Bar da sıkıģtırılmıģ gaz halinde depolanır. LNG (SıvılaĢtırılmıĢ Doğalgaz) Ağırlıklı metan gazından oluģur, -140º C de ve 3-6 Bar basınçta çift cidarlı (Kriyojenik) tanklarda likit halde depolanır. HĠDROJEN (H2) CH2 (SıkıĢtırılmıĢ gaz halinde 350 Bar da depolanır) LH2 (SıvılaĢtırılmıĢ halde, -253º C de ve 15-20 Bar basınçta çift cidarlı (Kriyojenik) tanklarda depolanır.
LPG Nedir? Avantajları Nelerdir?
LPG Nedir? Propan ve Bütan gazlarının belli oranlarda karıģımından oluģan ve Ġngilizce Liquefied Petroleum Gas (SıvılaĢtırılmıĢ Petrol Gazı) kelimelerinin baģ harfleri ile ifade edilen bir petrol gazıdır. Belirli Oranlarda? Akaryakıt dağıtım Ģirketlerine bağlı olan bu oran genellikle yaz ve kıģ aylarında değiģiyor. Yaz KıĢ : %30 Propan %70 Bütan : %40 Propan %60 Bütan
LPG nin Özellikleri LPG renksiz ve kokusuzdur. Gaz kaçaklarının tespit edilebilmesi için sonradan kokulandırılır. LPG basınç altında depolanabilir,kalın çelik tanklarda ve borularda taģınabilir. LPG yanıcı ve patlayıcı bir gazdır. Üzerindeki basınç kaldırıldığında hava ile hacimsel olarak %2-9 oranında karıģtığında patlayıcı bir gaz haline gelir. LPG havadan ağır olduğu için kaçak durumunda su gibi akar ve en derin yerde birikir. DüĢük sıcaklıklarda buharlaģması nedeni ile sıvı gazın insan vücudu ile teması sonucunda ciddi deri yanıkları oluģturur. Isı arttıkça basıncıda artar ve kritik bir sıcaklık ve basınçta, içinde bulunduğu tankın patlamasına neden olabilir.
LPG nin Özellikleri Özgül Ağırlık (Likit Halde) 0.560 kg/dm³ Özgül Ağırlık (Gaz Halde) 1.860 kg/dm³ Kaynama Noktası - 13 ⁰C Gaz Hacminin Likit Hacme Oranı 250 En DüĢük TutuĢma Limiti % 2 En Büyük TutuĢma Limiti % 8.7 Yanma Ġçin Gerekli Hava Miktarı 28.8 m³ BuharlaĢma Isısı (15⁰C) 85 Kcal/kg Buhar Basıncı (15⁰C) 3 Bar Isıl Değer 10.900 Kcal/Kg
GAZLARIN ISIL DEĞERLERĠ HĠDROJEN HAVAGAZI DOĞALGAZ ASETĠLEN PROPAN BÜTAN 2.839 Kcal/Nm³ 4.717 Kcal/Nm³ 9.790 Kcal/Nm³ 13.127 Kcal/Nm³ 22.447 Kcal/Nm³ 29.089 Kcal/Nm³ LPG nin yüksek ısıl değerlere sahip olması önemli bir avantajdır. Ancak daha dikkatli kullanmayı gerektiren bir faktördür
LPG nin Avantajları LPG benzine göre ucuzdur Temiz bir yanma sağlar LPG pistonların, segmanların, valflerin ve bujilerin aģınmasından meydana gelebilecek kurģun, vernik ya da karbon atığı çıkarmaz. Motor karterini ya da motorun yanma odalarını kirletmez. Motoru temiz tutar, karbon ve kurum oluģturmaz, dolayısıyla motor ömrünü uzatır.
LPG nin Avantajları AteĢleme Bujisinin Ömrünü Uzatır Yanma odalarında yada ateģleme bujilerinde tortu oluģmaz, çünkü LPG nin farklı karıģımlarındaki kuvvetlendiricilere ihtiyaç bulunmamaktadır. AteĢleme bujileri, diğer yakıtlardan, özellikle benzin kullanan araçların motorlarındaki bujilere göre daha uzun ömürlüdür. LPG DönüĢüm Sisteminde Yakıt Pompası Kullanılmaz LPG basınç altında depolandığından benzin yakıt pompası devrede değildir, bu nedenle yakıt pompası, onarım ve değiģim masrafı olmaz.
LPG nin Avantajları AĢınma Süresi DüĢüktür Anlatılan nedenlerden dolayı LPG yakıtlı motorlar yıl içinde daha fazla ve günde çalıģabilirler. Üretim süresi kaybı, parça ve iģçilik masraflarından daha az etkilenirler. Yakıt Sistemi Kapalıdır Tamamen kapalı bir yakıt sistemi olması nedeni ile akıtma buharlaģma kayıpları yoktur. Temiz ve Çevreci Bir Yakıttır LPG kullanılan motorlarda karbonmonoksit tesiri benzine göre %50-90 oranında, hidrokarbon tesiri ise % 38-62 oranında daha düģüktür.
SIRALI SĠSTEM (SEQUENTIAL SYSTEM)
Sıralı Sistem Nedir? Sequent (Sıralı) Gaz Fazı Enjeksiyon sistemleriyle araçlarda LPG kullanımı bir evrim geçirmiģ olup, SEQUENT teknolojik olarak bu evrimde gelinen en son noktayı temsil etmektedir. SEQUENT sistemlerini klasik dönüģüm sistemlerinden ayıran en önemli parçaları; Benzinli araçlarda kullanılan ECU benzeri bir kontrol ünitesi, LPG buharlaģtırıcı/regülatör, Gaz Enjektörleri ve özel kablo gruplarıdır. Elektronik Kontrol ünitesi (ECU), her enjektörün püskürtme zamanını her bir silindir için büyük bir hassasiyetle tek tek hesaplamakta ve ihtiyaç duyulan gaz miktarının diğer enjektörlerden bağımsız olarak emme sübapının açık olduğu bir sırada silindirlere püskürtülmesini sağlamaktadır.
Sıralı Sistem Donanımları Regülatör (Reducer)
Sıralı Sistem Donanımları ECU (Electronic Control Unit) - MikroiĢlemci 16 bit 32 MHz - ÇalıĢma Sıcaklığı: -40 C 105 C - Su geçirmez yapı - Otomotiv normlarına uygun giriģ/çıkıģ sinyali - ÇalıĢma gerilimi: 7 V 17 V -Sensörler ve aktüatörlerle uyumlu EOBD - KWP2000 iletiģim protokolü destekli - CAN 2.0 iletiģim protokolü destekli - Emülatör ve enjektörlere entegre
Sıralı Sistem Donanımları ANAHTAR
Sıralı Sistem Donanımları ENJEKTÖR (Injector)
Sıralı Sistem Donanımları LPG Selenoid Valf LPG tankı ile regülatör arasında bulunan elektromanyetik kumandalı olan bu valf, motor çalıģmadığı zaman ya da araç benzin ile çalıģırken LPG akıģını kesmektedir
Sıralı Sistem Donanımları FĠLTRE
Sıralı Sistem Donanımları MAP Sensörü
Sıralı Sistem Donanımları ECU Bağlantı Kablosu
Sıralı Sistem Donanımları Enjektör Bağlantı Kablosu
Sıralı Sistem Donanımları LPG-SU Boruları
Sıralı Sistem Donanımları TANK Silindir Tank Tasarım ve Test Basıncı 3000 kpa ÇalıĢma Basıncı Max 2550 kpa Sac Özelliği DIN EN 10120 R265NB
Sıralı Sistem Donanımları TANK External Toroidal Tasarım ve Test Basıncı 3000 kpa ÇalıĢma Basıncı Max 2550 kpa Sac Özelliği DIN EN 10120 R265NB
Sıralı Sistem Donanımları TANK Internal Toroidal Tasarım ve Test Basıncı 3000 kpa ÇalıĢma Basıncı Max 2550 kpa Sac Özelliği DIN EN 10120 R265NB
Sıralı Sistem Donanımları Bakır Boru Çap : 6mm 8 mm ĠĢletme Basıncı : 45 bar Test Basıncı : 67.5 bar
Sıralı Sistem Donanımları Dolum Ağzı Aracın istasyonlarda dolumunu sağlamak üzere araç dıģına monte edilen özel bir parçadır. Dolum ucu üzerinde bir adet geri döndürmez yay-bilya mekanizması mevcuttur. Tozdan korunması için plastik muhafaza kapağı ile kullanılmalıdır. Emniyet açısından aracın dıģına, özellikle tampona bağlanmaktadır. Dolum ucu ECE R 67 Standartına göre 67,5 Bar basınca dayanacak Ģekilde imal edilmektedir.
Sıralı Sistem Donanımları Multivalf (ġamandıra)
Yakıt Dolumu Yakıt alma sırasında, yakıt pompasından gelen LPG multivalfden geçer. Ġyi bir multivalf, uzun bir dolum süresini önlemek için, LPG nin geçiģine fazla direnç göstermemelidir.
Dolum Limiti Standartlar uyarınca ve güvenlik nedenleriyle, depo %80 den fazla doldurulmamalıdır. Neden %80 den fazla doldurulmamalıdır?
Dolum Limiti Amaç: Sıcaklık artıģında içindeki likit halde olan yakıtın buharlaģması ve ihtiyacı olan hacmin bırakılmasıdır. Dolum iģlemini doğru noktada kesebilmek için, multivalf, bir Ģamandıraya bağlı olan ve izin verilen maksimum seviyeye ulaģıldığında LPG akıģını kesen bir mekanizmayla donatılmıģtır.
AĢırı Akım Multivalfin içinde ve LPG emme ve doldurma çıkıģlarında, bir emniyet tedbiri olarak belirli bir akıģ değerinin üzerine çıkıldığında otomatik olarak kapanan AĢırı Akım Vanaları mevcuttur. Gerçekte bu aģırı akım vanaları bir kaza sonucu tanktan çıkan borularda bir kopma veya kırılma olması durumunda oluģabilecek LPG kaçaklarını durdurmaya yarar.
BENZĠN ECU Benzin Enjektör Kontrolü BENZĠN MOTOR Oksijen Sensörü
Basınç, Sıcaklık, v.s. BENZĠN ECU GAZ ECU Benzin Enjektör Kontrolü Benzin Enjektör Kontrolü GAZ MOTOR
+12V BENZİN ENJEKTÖRÜ EV EV GAZ Regülatör +12V AKÜ RÖLE ARKA ÖN +12V Sens. P1 Sens. T gaz ZAVOLİ Karakteristik Enj. +12V Faz1 Faz2 Faz3 Mavi Mavi/Siya h TonB Okunur TonB Benzin Debisi Hesaplanır Benzin Debi Oranı Gaz Debisi Hesaplanır GAZ Debi Oranı Ton G hesaplanır +12V TonG BENZİN ECU GAZ ECU GAZ ENJEKTÖR
DönüĢüm Örnekleri
Örnek 1 : BMW 5.20
Örnek 2 : BMW 3.20
Örnek 3 : VW Passat TSI
Örnek 4 : KIA Sportage GDI
Örnek 4 : KIA Sportage GDI
Örnek 5 : VW Tiguan TSI
Örnek 6 : VW Passat FSI
Örnek 6 : VW Passat FSI
DönüĢümde Kullanılacak Malzemeler ; Avrupa Birliği ECE R 67.01 Regülasyonuna uygun olacaktır (TS 12095-1 ve TS 12095-2)
DönüĢüm ; TS 12305 Standartına göre yapılacaktır
Trafik Tescil ĠĢlemleri
1. DönüĢüm Sonrasında Trafik Tescil ĠĢlemleri Ġçin Araç Sahibine; AT Tip Onay Belgesi Sureti AĠTM Uygunluk Belgesi Sureti Montaj Tespit raporu Mühendis Yetki Belgesi fotokopisi Garanti Belgesi EK-1 Aksam Listesi fotokopisi ĠĢ yeri tarafından düzenlenmiģ fatura verilecektir.
2. Araç Sahibi Bu Belgelerle Birlikte ; Makine Mühendisleri Odasına giderek Gaz Sızdırmazlık Raporu alacaktır.
3. Karayolları Araç Muayene Ġstasyonunda araç fenni muayeneden geçirildikten sonra aracın LPG dönüģümünün ruhsatına iģletilmesi için Trafik tescil Bürosuna gidilecektir.
Sıvı püskürtmeli ZAVOLĠ LPG sistemi, sıvı haldeki LPG i aracın kendi enjektörlerini kullanarak yakıtı yanma hücresine gönderir.bu sayede benzinli sistemden performans olarak hiçbir farkı yoktur.
1 LPG Tank 2 LPG Pompa 3 Benzin Pompası 4 FSU (Yakıt Seçici) 5 LPG / Petrol yüksek basınç pompası 6 Yüksek Basınç Pompası ve Isı Sen. 7 - ZLI ECU 8 Benzin ECU
TEġEKKÜR EDERĠZ
ZAVOLĠ POLARĠS ENJEKSĠYONLU OTOGAZ SĠSTEMLERĠ SAN.TĠC.LTD.ġTĠ. Egemenlik Mah. 6108 Sok. No:10 IĢıkkent/ĠZMĠR Web site: E-mail: info@zavoli.com.tr Tel: 444 4 985 SatıĢ Sonrası Hizmetler E-mail: tuna.tok@zavoli.com.tr