Uluslararası İç Denetim Enstitüsü (IIA) Sertifikasyonları ÖNEMLİ NOT: Bu el kitabında yer alan bilgiler, Türkiye İç Denetim Enstitüsü Derneği (TIDE) aracılığıyla kaydolan IIA adayları için başvuru, kayıt ve sertifikasyon süreçlerini açıklamaktadır. Bu el kitabında önemli bilgiler yer almaktadır. 2013 yılı Ocak ayı öncesinden kalan tüm başvuru materyalleri hâlihazırda geçerliliğini kaybetmiş olup dikkate alınmamalıdır.
Güncelleme: CIA Sınavına İlişkin 2013 Yılı Değişiklikleri 2011 yılında CIA programı için gerçekleştirilen İş Analiz Çalışmasının (İAÇ) sonucu olarak, IIA Yönetim Kurulu, CIA programında 2 önemli değişiklik yapmaya karar vermiştir. İAÇ sonucunda; İç denetim mesleğine ilişkin temel bilgilerin 2004 yılında yapılan son sınav içeriğine ilişkin güncellemeden sonra değiştiği, dolayısıyla söz konusu değişikliklerin sınav içeriğine yansıtılması gerektiği ortaya çıkmıştır. İlk değişiklik sınav yapısını etkileyecek olup 4 bölümlü sınav yapısından 3 bölümlü sınav yapısına geçilecektir. Sınavdaki bölüm adedinin azalmasıyla CIA-Bölüm 4 için mesleki tanınma kredisi uygulaması da kaldırılacaktır. Son olarak sınav içeriği ve soru sayıları tüm bölümler için yeniden düzenlenecektir. 3 bölümlü yeni CIA sınavı için başvuru kabulü ve uygulama başlangıç tarihleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Dil 3-bölümlü Sınav Uygulama Başlangıcı 3-bölümlü Sınav Kayıt Başlangıcı 4-bölümlü Sınav Kayıt Bitiş 4-bölümlü Sınav Uygulama Bitiş İngilizce 1-Temmuz-2013 1-Mayıs-2013 30-Haziran-2013 31-Aralık-2013 Türkçe 1-Ocak -2014 1-Kasım-2013 31-Aralık-2013 30-Haziran -2014 1. BÖLÜM İÇ DENETİMİN TEMELLERİ Süre: 2.5 Saat Soru Sayısı: 125 ODAKLANILAN İÇERİK: 2. BÖLÜM İÇ DENETİM UYGULAMALARI Süre: 2 Saat Soru Sayısı: 100 ODAKLANILAN İÇERİK: 3. BÖLÜM İÇ DENETİM BİLGİSİ UNSURLARI Süre: 2 Saat Soru Sayısı: 100 ODAKLANILAN İÇERİK: IIA Zorunlu Rehber İç Denetim Fonksiyonunun Yönetişim İç Kontrol ve Risk Yönetilmesi Risk Yönetimi İç Denetim Görevlerinin Münferit Görevlerin Organizasyonel Yapı ve İş Yürütülmesi İçin Denetim Yönetilmesi Süreçleri Araç ve Teknikleri Suiistimal Riskleri ve İletişim Kontroller Liderlik BT/İş Sürekliliği Finansal Yönetim Küresel İş Çevresi
Yeni Sınav Yapısına Geçilmeden Önce Sertifika Almamış CIA Adayları İçin Geçiş Planı IIA, yeni sistem yapısına geçilmeden önce sertifika sürecini tamamlayamamış adaylar için geçiş planı tasarlamış olup, detaylı bilgiye aşağıdaki tabloda yer verilmiştir. Geçişten Önce Tamamlananlar Yeni Yapıda Yerine Sayılacağı Bölüm/Belge Ek Gereksinimler Sınav Başvurusu Sınav Başvurusu - 1. Bölüm 1. Bölüm - 2. Bölüm 2. Bölüm - Adaylar, geçişten sonraki 6 ay içinde aşağıdaki 3 seçenekten birini tamamlamalıdır: 3. Bölüm (4. Bölümü almadan) 3. Bölüm Önceki sınav yapısında 4. Bölüm Mesleki Tanınma Kredisi (PRC4) Mesleki Deneyim Tanıma Kredisi (PER) Bu 3 seçenekten birini 6 ay içinde yerine getiremeyen adayların yeni yapıda 3. Bölümü tekrar alması gerekmektedir. 4. Bölüm (3. bölümü almadan) Herhangi bir geçerliliği bulunmamaktadır. Yeni sistemde 3. Bölümün alınması gerekmektedir. 3. Bölüm ve 4. Bölüm 3. Bölüm - Deneyim Formu Deneyim Formu - Karakter Referans Formu Karakter Referans Formu - Eğitim Doğrulama Eğitim Doğrulama - Örneğin, eğer bir aday 1. Bölüm ve/veya 2. Bölümü eski yapıda tamamlamış ise, bu bölümler yeni yapıda 1. Bölüm ve 2. Bölüm yerine sayılacak ve bu iki bölüm için ek bir gereksinime ihtiyaç duyulmayacaktır. Ayrıca, eğer aday eski yapıda 3. Bölüm ve 4. Bölümü birlikte tamamlamışsa, yeni yapıda 3. Bölümün tamamlandığı var sayılacak ve herhangi bir ek gereksinime ihtiyaç duyulmayacaktır. Ancak, eğer aday yalnızca 3. Bölümü tamamlamış ve 4. Bölümü tamamlamış ise aday aşağıdaki seçeneklerden birini yerine getirmek zorundadır: Önceki sınav yapısında 4. Bölümün 6 ay içinde tamamlanması, Mesleki Tanınma Kredisi (PRC4) alınması,
Mesleki Deneyim Tanıma Kredisi (PER) alınması. GİRİŞ Bir IIA sertifikası almak için pek çok neden vardır. İç denetimde mükemmelliğin bir nişanesi olan Sertifikalı İç Denetçi (CIA) unvanı ya da diğer dört uzmanlık alanından herhangi birinde alınacak sertifika, mesleki profesyonelliğin göstergesidir. Sertifikalı İç Denetçi unvanı (CIA), iç denetçiler için uluslararası geçerliliği olan tek sertifikadır ve bireylerin iç denetim alanında mesleki profesyonelliklerini gösterebildikleri bir ölçüttür. Adaylar programı tamamladıktan sonra, her tür kuruluş veya iş çevresinde doğrudan uygulanabilecek eğitim deneyimleri, bilgileri ve iş araçları ile donatılmış olur. Sertifikalı Kontrol Özdeğerlendirme Uzmanı (CCSA) unvanı, CSA (Kontrol Özdeğerlendirme) uygulayıcıları için saygın bir sertifikadır. CCSA, bir adayın önemli CSA temelleri, süreçleri ve risk, kontroller ve iş hedefleri gibi ilgili hususlardaki bilgisini ölçer. Bireylerin bu alandaki kapsamlı mesleki bilgilerini ortaya koydukları bir ölçüttür. Sertifikalı Mali Hizmetler Denetçisi (CFSA), bireyin bankacılık, sigortacılık ve menkul kıymetleri mali hizmetler gibi sektörlerdeki denetim ilke ve usullerine ilişkin bilgilerini ölçer. Adaylar, mevcut meslek alanlarını dikkate almaksızın, sınava girerken bu dallardan herhangi birini seçebilir. CFSA, mali hizmetler denetimi uygulayıcıları için saygın bir sertifikadır. Sertifikalı Kamu Denetçisi (CGAP) sertifika programı özellikle, kamu sektörünün örneğin federal / ulusal, eyalet / şehir, yerel, yarı resmi veya kraliyet otoritesi gibi her kademesinde çalışan denetçiler için tasarlanmıştır. Adayı bu zahmetli alanda karşılaşabileceği pek çok zorluk için hazırlayarak vasıflı kılan üstün bir mesleki ehliyettir. CGAP sınavı, adayın kamu sektörüne özel denetim uygulamalarına ilişkin bilgisini test ederek adayın, IIA Uluslararası İç Denetim Mesleki Uygulama Standartları ve Uluslararası Yüksek Denetim Kurumları Organizasyonu (INTOSAI) denetim standartları dâhil olmak üzere kamu denetim standartlarını ne seviyede kavradığını ölçer. Risk Yönetimi Güvencesi Sertifikası (CRMA), program; denetçinin ve risk yönetimiyle ilgili diğer bireylerin denetim komitelerine ve üst yönetime güvence sağlama ve danışmanlık konularında kendilerini kanıtlamaları için tasarlanmıştır. Organizasyonlardaki risk yönetimi ve yönetişim sürecinin yerindeliği ve verimliliği üzerine odaklanmaktadır. Hangi sertifikayı seçerseniz seçin, aldığınız her IIA sertifikası sizin kariyerinize ve iç denetim mesleğine adanmışlığınızı göstermektedir. IIA in GELİŞTİRİLMİŞ YENİ SERTİFİKASYON SÜRECİ IIA sertifikasyon sınavlarına girmek artık çok daha kolay. IIA sınavları bilgisayar destekli sınav (BDS) sistemi ile düzenlenmektedir. Bu sistem sayesinde, size uygun olan bir tarihte, seçtiğiniz sınav dilinde ve sınav merkezinde sınava girebilirsiniz. Türkiye'de, İstanbul ve Ankara'da sınav merkezleri bulunmaktadır. CIA, CCSA, CFSA (Bankacılık) ve CGAP sınavları Türkçe ve İngilizce olarak düzenlenmektedir. Sınav dili olarak başvuru aşamasında Türkçe seçeneği tercih edildiğinde, sınav esnasında aynı metinde soruların Türkçe ve İngilizcesi yan yana verilmektedir. CRMA, CFSA Sigorta ve Menkul Kıymetler sınavları yalnızca İngilizce olarak düzenlenmektedir. IIA, bilgisayar destekli sınav sisteminin uygulanmasından sorumlu tedarikçi olarak Pearson VUE yi seçmiştir. Pearson VUE, dünya genelinde yer alan kendi bünyesindeki onaylı sınav merkezlerinde IIA sınavlarını bilgisayar destekli bir formatta uygulamaktadır. Pearson VUE, dünya genelinde bilgisayar destekli sınav uygulamasında lider olup, gelişmiş bir güvenlik sağlar ve sertifika adaylarına üstün hizmet sunar. Pearson VUE çevrimiçi planlama sistemi, sınav tarihlerinizi hızlı ve kolay bir şekilde ayarlamanızı sağlar. Bu el kitabı, sertifikasyon sürecinizin başından sonuna kadar sizlere eşlik ederek, süreci tamamlamak için ihtiyacınız olan tüm bilgiyi sağlayacaktır.
BAŞVURU VE KAYDOLMA SÜRECİ 1. ADIM: TÜRKİYE İÇ DENETİM ENSTİTÜSÜ NE ÜYE OLMAYI DEĞERLENDİRİN Henüz Türkiye İç Denetim Enstitüsü (TİDE) üyesi değilseniz, IIA sertifikasyon programına başvurmadan önce üye olmayı düşünebilirsiniz. Herhangi bir IIA sertifikasyon programına başvurmak için üye olma zorunluluğu yoktur. Bununla birlikte, bir adayın dikkate almayı düşünebileceği kısa ve uzun vadeli TİDE üyeliği avantajları ve özel indirimler mevcuttur; örneğin: Ayrıca: Sertifikasyon başvuru ve sınav kayıt ücretlerinde indirimli ücretlendirme. TiDE yayınlarına ve kitaplarına özel fiyatlarla ulaşma imkânı. Bloglar, webcastler, araştırmalar, e-bültenler, ödüllü Internal Auditor dergisi ve Türkçe İç Denetim dergisi size mesleğinizi ilgilendiren en son haberlerle ilgili küresel bir perspektif sunar. IIA online kariyer merkezi ve TİDE kariyer duyuruları, üyelerine değerli meslek araştırma araç ve kaynaklarıyla kariyerlerindeki bir sonraki adımı atmaları için fırsatlar sunar. Ücretsiz Sürekli Mesleki Gelişim (CPE) raporlaması. 165 ülkedeki üyeleriyle global IIA ağı bu meslek için gereken tavsiye, destek ve en iyi uygulama rehberliğini sağlar. İnternet üzerinden çeşitli tartışma gruplarına ya da IIA nın internetteki araçlarına (theiia.org) katılabilirsiniz. Konferanslar, seminerler, uzaktan eğitimler ve e-öğrenme size endüstri merkezli uzmanlık için gerekli olan yeteneğinizi geliştirmek için teknikler ve araçlar sunar. TİDE kanalıyla iş yaşamında büyük önem taşıyan uzun süren ve değerli bağlantılar kurabilirsiniz. Bu sizin için bilgi paylaşmak, birbirinizi desteklemek ve faydalı işler yapmak için bir fırsattır. IIA sertifikaları sizi ayrıcalıklı kılar ve sizin iç denetim uzmanlığınızı gösterir. IIA Standartları, uygulama danışmanları, uygulama rehberleri ve Common Body of Knowledge size performansınızın en iyisini yapabilmeniz için olması gereken rehberliği sağlar. Bir üye olarak, uzmanlığınızı konferanslarda konuşma yaparak, makale yazarak, araştırmalara katkıda bulunarak ya da bir TİDE seminerinde diğer profesyonellere öğreterek değerlendirebilirsiniz. Organizasyonunuzda ve iç denetim işinizde bir fark oluşturmak için çok çalıştınız. Yerel, ulusal ve küresel ödül programlarıyla ve başarılarınızla itibarınızı arttırın. IIA üyeliği hakkında daha fazla bilgi için: uyelik@tide.org.tr Not: Devam etmekte olan üyelik sürecinizin tamamlanması zaman alabilir. Sertifika başvuru ve sınav kayıt ücretlerinizde indirim imkânından yararlanabilmeniz için öncelikle bu süreci tamamlamanız gerekir. Sertifika ücretlerindeki indirimler geçmişe dönük olarak uygulanmaz. 2. ADIM: SEÇTİĞİNİZ SERTİFİKASYON PROGRAMINA BAŞVURUN (Yalnızca Yeni adaylar) www.tide.org.tr adresinde yer alan Sertifikasyon/Sertifikalar adımından ilgili sertifika sınavının linkine tıklanarak online başvuruda bulunulabilir. 3. ADIM: SINAV İÇİN GEREKLİ YETKİNİN ALINMASI Başvurunuz işleme alındıktan sonra, bilgisayar destekli bir sınav merkezinde sınavınızı planlamanız için Pearson VUE (IIA nın sınav uygulayıcısı) web sitesini kullanmanız gerektiğini bildiren bir e-posta alacaksınız. Bilgilerinizin sınav sistemine yüklenebilmesi için yaklaşık 48 saat beklemeniz gerektiği bu e-postada size hatırlatılacaktır. Planlama süreci, sınava girmek istediğiniz yer ve zamanda bir sınav merkezi tahsis etmenizi sağlayan bir süreçtir. Sınavınızı, sınav merkezinde sizin için uygun bir sınav yeri mevcut ise dilediğiniz bir tarihte herhangi bir Pearson VUE sınav merkezinde planlayabilirsiniz. Tercih ettiğiniz tarihte sınava girebilmeniz için, sınav merkezinin yoğun olabileceği ihtimalini de göz önünde bulundurarak en kısa zamanda sınavınızı planlamanızı öneririz.
Not: Sınav kaydınızın IIA da işleme alındığı günden itibaren 180 gün içinde sınavınızı planlayıp sınava girmeniz gerekmektedir. 180 günden sonra, kaydınız sona erecektir, sınav kayıt ücretinizi ceza olarak kaybedeceksiniz ve söz konusu sınava girmek amacıyla o sınav için yeniden ödeme yapmanız gerekecektir. 4. ADIM: UYGUN DÖKÜMANLARIN SUNULMASI Aday el kitabının ilerleyen bölümlerinde açıklanan CIA, CCSA, CFSA, CGAP ve CRMA için gerekli yeterlilikleri ispatlayan dokümanların TİDE ye sunulması gerekmektedir. Bununla birlikte, gerekli görüldüğü takdirde adaydan ek dokümanlar da istenebilir. Sertifikayı alabilmek için gerekli şartları (örneğin gerekli mesleki deneyim süresi) sağlamayan adaylar önceden sınavlara girebilir ve sınavları geçtikleri takdirde ileride ilgili şartları sağladıklarını tevsik eden belgeleri ibraz ederek sertifikalarını alabilirler. 5. ADIM: UYGUN SINAV İÇİN KAYIT OLUNMASI/SINAV REZERVASYONU Başvurunuzun kabul edilmesini müteakip, sınava kayıt olabilirsiniz. SINAVIN PLANLANMASI IIA sayesinde, dünya genelinde seçtiğiniz bir sınav dilinde, size uygun bir tarih ve yerde IIA sertifikasyon sınavınıza girebilirsiniz! Bu muhteşem kolaylıklardan yararlanabilmek için, planlamanızı erken yapmanız gerekmektedir. Pearson VUE nun sınav merkezlerinde geniş bir sertifikasyon programı yelpazesine dâhil olarak sınavlarına giren başka pek çok aday bulunmaktadır. Randevular, sınav yerlerinin uygunluğuna bağlı olarak, ilk gelene ilk hizmet esasına göre yapılır. Merkezler dolabilir ve dolacaktır. Planlamanızı erken yapmamanız halinde, sınavınızı ertelemek ya da farklı bir sınav merkezi seçmek durumunda kalabilirsiniz. IIA sınav yerlerinin müsait olup olmamasından sorumlu değildir ve 180 günlük sınava katılım süresinin uzatımını bu nedenle gerçekleştirmeyecektir. Sınav randevunuzu istediğiniz sınav tarihinden önce planlamanız gerekmektedir. Tercih ettiğiniz ilk tarih ve yer için planlama yapabilme fırsatını arttırmak için, istediğiniz sınav tarihinden en az 45 gün önce planlama yapmanız tavsiye edilir. Bununla birlikte, kayıt verilerinizin Pearson VUE nin planlama sistemine yüklenmesi için gereken zamanın geçmesi bakımından, sınavınızı planlamak için Pearson VUE ile irtibata geçmeden önce Sınava Giriş Yetkinizi aldıktan sonra 48 saat beklemeniz gerektiğini dikkate alınız. Sınavınızı, kaydın IIA da işleme alındığı tarihten itibaren 180 gün içinde uygun olan herhangi bir randevu tarihinde planlayabilirsiniz. Sınavınızı söz konusu zaman aralığında planlamamanız halinde, Sınava Giriş Yetkiniz geçerliliğini yitirecektir ve söz konusu sınavı planlamak ya da sınava girmek amacıyla söz konusu sınav için yeniden kaydolmanız ve ödeme yapmanız gerekecektir. Kaydınız / yetkiniz geçerliliğini kaybetmeden önce bir randevu planlamamanız halinde, IIA ya da Pearson VUE hiçbir şekilde sorumluluk üstlenmeyecektir. Randevu aldıktan sonra 50 USD ücret ödeyerek sınavınızı yeniden planlayabilecek veya iptal edebileceksiniz. Yapılacak olan değişikliklerin randevu tarihinizden en geç 2 gün öncesine kadar gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu tarihten sonra, planlanan tarihte planlanan sınav yerinde sınava katılmamanız durumunda, randevuya gelmedi olarak sayılacaksınız ve kaydınız iptal edilecektir. Ayrıca sınav kayıt ücretinizi kaybedecek ve söz konusu sınava girmek için yeniden kaydolarak ödeme yapmanız gerekecektir. SINAV YERLERİ Sınav merkezinin ülkeniz sınırları içinde olup olmadığına bakılmaksızın, IIA tarafından yetkilendirilen dünya genelindeki herhangi bir Pearson VUE sınav merkezinde sınavınıza girebileceksiniz. Size en yakın sınav merkezini öğrenmek için, Pearson VUE nin web sitesi olan www.pearsonvue.com/iia yı ziyaret ederek Sınav yeri tespitlinkine tıklayınız. SINAV MERKEZİ ZAMAN ÇİZELGESİ Pearson VUE sınav merkezlerinin çoğu, yerel koşullara bağlı olmak kaydıyla, yıl boyunca normal iş saatleri süresince haftada beş ya da altı gün açıktır. Sınavınızı, Pearson VUE merkezinin açık olduğu ve sınav yerlerinin müsait olduğu herhangi bir tarihte planlayabilirsiniz.
ONLINE PLANLAMA Bir sınav randevusu planlamanın (aynı zamanda, gerektiği takdirde, bir randevuyu yeniden planlamanın ve iptal etmenin) en kolay yolu, bu işlemi internet üzerinden yapmaktır. İnterneti kullanmak size planlama ekranı için 24 saatlik bir erişim sağlarken, tercih edilen tarihler ve sınav yerlerine en çabuk ve en dolaysız erişimi sunar. Ayrıca dilediğiniz an randevunuzun ayrıntılı bir onayını alabileceksiniz (ekranda ve e-mail yoluyla). Geçerli bir e-mail adresi kullandığınızdan emin olunuz. Online planlama yapmak için aşağıdaki adımları izleyiniz: 1. www.pearsonvue.com/iia adresine gidiniz. 2. Hesabım kısmını tıklayınız. 2. 3.İsminiz, soy isminiz ve aday numaranızı (üyelik numaranız) kullanarak oturum açın. Pearson VUE web sitesine ilk kez giren bir kullanıcıysanız Bir web hesabı oluştur kısmına tıklayınız. Size ek bilgiler sorulacaktır. 3. Kullanıcı ismi ve şifre yaratmanız istenecektir (Oluşturduğunuz bilgileri not alınız.). 4. 2 adet güvenlik sorusu seçmeniz istenecektir (Seçtiğiniz soruları not alınız.). 5. İstenilen bilgileri doldurunuz. Pearson VUE sisteminin IIA dan yetkinizi tespit edebilmesi için IIA deki birincil adres ve birincil e-mail alanlarınızda geçen bilgileri aynı şekilde sağlayınız. 6. Bitir kısmına tıklayınız. Sınavınızı hemen planlayabilirsiniz. 7. Sınavları Planla linkine tıklayınız. Kayıt yaptırdığınız ve planlayabildiğiniz tüm sınavları bu kısımda görebileceksiniz. 8. Planlamak istediğiniz sınavı seçiniz ve sınava girmek istediğiniz sınav merkezinin konumunu seçmek için talimatları takip ediniz. Mevcut sınav tarihlerini gösteren bir takvim göreceksiniz. Sınav için müsait olan zaman aralıklarını görmek için mevcut bir tarihe tıklayınız ve randevunuz için bir tarih seçiniz. Randevunuzu planlama sürecini tamamlamak için talimatları izleyiniz. Bundan sonra, randevunuzun onaylandığını bildiren bir e-mail tarafınıza gönderilecektir. Not: Pearson VUE internet sitesinde iki adet teyit ekranı görecekseniz. Birincisi işlemi teyit et adı altında listelenecektir. Ekranın sağ alt köşesinde olan işlemi teyit et butonuna tıklamalısınız. Daha sonra sınav zamanı ve yeri için teyit edildiğinizi gösteren onay ekranını görecekseniz. TELEFON İLE PLANLAMA Sınavınızı telefon vasıtasıyla da planlayabilirsiniz. Pearson VUE çağrı merkezlerine ulaşmak için kullanılacak telefon numaralarını görmek için www.pearsonvue.com/iia adresini ziyaret ediniz. Pearson VUE çağrı merkezlerinde Türkçe hizmet verilmemektedir. Çağrı merkezlerinin birçoğunda, sizlere daha iyi bir hizmet verebilmek için ücretsiz telefon hatları bulunmaktadır. Çağrı merkezi görevlisine IIA aday ID numaranızı vermeniz durumunda çağrı merkezi görevlisi planlama sürecinde size yardımcı olacaktır. Çağrı merkezini aramadan önce planlanan tarihler arasından birinci, ikinci ve üçüncü tercihlerinize karar vermiş olmanız gerekmektedir. Doğrudan bir Pearson VUE sınav merkezine giderek sınav randevusu planlanamamakta olup randevu yapılmadan sınava girilemez. RANDEVU ONAY MEKTUBU Planlama sürecinin tamamlanması üzerine, Pearson VUE tarafınıza e-mail yoluyla randevunuzu onaylayan ve sınav merkezinin yeri hakkında bilgi sunan bir sınav randevu onayı gönderecektir. E-mail ile gelen teyit mesajındaki bilgilerin doğruluğunu kontrol ediniz. Bu mektubun çıktısını alarak, sınav tarihinde yanınızda bulundurunuz. Eğer Pearson VUE den sınavı planladığınıza ilişkin bir e-mail almazsanız, vakit kaybetmeden Pearson VUE ile iletişime geçiniz. E-mail almamış olmanız sınav randevunuzun kaydedilmemiş olduğunu gösterebilir.
RANDEVUNUZDAKİ DEĞİŞİKLİKLER Bir randevuyu online olarak www.pearsonvue.com/iia adresinden ya da Pearson VUE çağrı merkezini arayarak da iptal edebilir ya da değiştirebilirsiniz. Randevunuzu yaptıktan sonra 50 USD ücret ödeyerek sınavınızı yeniden planlayabilecek veya iptal edebileceksiniz. Yapılacak olan değişikliklerin randevu tarihinizden en geç 2 gün öncesine kadar gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu tarihten sonra, planlanan tarihte planlanan sınav yerinde sınava katılmamanız durumunda, randevuya gelmedi olarak sayılacaksınız ve kaydınız iptal edilecektir. Ayrıca sınav kayıt ücretinizi ceza olarak kaybedeceksiniz ve söz konusu sınava girmek için yeniden kaydolarak ödeme yapmanız gerekecektir. Randevu zamanınızı değiştirdikten veya randevunuzu iptal ettikten sonra randevu değişikliğine ilişkin teyit mesajı almazsanız Pearson VUE çağrı merkezini hemen arayınız. HAVA MUHALEFETİ YA DA DİĞER ACİL DURUMLAR NEDENİYLE SINAV MERKEZLERİNİN KAPALI OLMASI Hava muhalefeti ya da diğer acil durumlar nedeniyle bir sınav merkezinin kapatılması gereken durumlar söz konusu olduğunda, size ulaşmak için gerekli tüm aksiyonlar alınacaktır. Bununla birlikte, sınav gününde sınav merkezinizin açık olup olmadığı konusunda emin değilseniz, doğrudan yerel sınav merkezini arayabilirsiniz. Merkezin açık olması halinde, randevunuza gitmeniz gerekmektedir. Merkezin kapalı olması halinde, sınavınızı hiçbir ceza söz konusu olmaksızın yeniden planlama imkânınız olacaktır. Yerel sınav merkezine ulaşamamanız durumunda, Pearson VUE nin web sitesi olan www.pearsonvue.com/iia ya girerek size en yakın çağrı merkezini arayınız. Eğer sınav merkezinde teknik bir problem mevcut ise 30 dakika beklemeniz istenecektir. Eğer 30 dakika içinde teknik problem çözülmez ise diğer bir gün için sınavınızı planlamanız istenebilecektir. Eğer teknik problemlerden dolayı yenilen randevunuzu planlamaya karar verirseniz, herhangi bir ek ücret ödemeyeceksiniz. Eğer teknik problemin çözülmesini beklemeye karar verirseniz, teknik problemin herhangi bir süre zarfında çözümlenmesini kabul etmiş olacaksınız. SINAVA HAZIRLANMA SÜRECİ CIA ve diğer dört uzmanlık sınavı, adayların kendi başlarına hazırlandıkları sınavlar olup belirlenmiş bir öğretim programı zorunlu kılınmamaktadır. CIA sınavı katılımcıları ağırlıklı olarak en faydalı kaynakların www.theiia.org adresinden temin edilebilecek IIA CIA Learning System ve www.gleim.com adresinden temin edilebilecek her bölüm için 1 adet olmak üzere 4 kitaptan oluşan CIA Review serisi olduğunu ifade etmektedirler. Her iki kaynak da İngilizcedir. CIA dışındaki diğer sertifika sınavlarına ilişkin kaynakları da www.theiia.org adresinden temin edebilirsiniz. Sınavlar için maalesef yeterli Türkçe kaynak bulunmamaktadır. Ancak her iç denetçi adayında bulunması gerektiği düşündüğümüz "Uluslararası İç Denetim Standartları; Uluslararası Mesleki Uygulama Çerçevesi" kitabı (Kırmızı Kitap) sınava ön hazırlık açısından son derece faydalıdır. Söz konusu kitabın siparişi TİDE den verilebilir. Yukarıda bahsi geçen kaynakların yanı sıra TİDE tarafından Türkçe sertifikasyon hazırlık eğitimleri verilmekte olup bu eğitimlere ilişkin detaylara http://www.tide.org.tr/seminer-takvimi.htmladresinden ulaşabilirsiniz. PEARSON VUE SINAV MERKEZLERİNDE SINAVA GİRİŞ İŞLEMLERİ 1.ADIM: SINAV MERKEZİNE ERKEN GELİNİZ Pearson VUE sınav randevu onay mektubu sizi sınav merkezinin konumu hakkında bilgilendirecektir. Yolculuk planınızı planlanan randevu saatinden en az 30 dakika önce sınav merkezinde olacak şekilde dikkat bir biçimde yapınız. Sınav merkezine planladığınız randevu saatini 30 dakika geçtikten sonra gelmeniz durumunda, sınav merkezine girişiniz onaylanmayabilir ve randevuya gelmedi olarak sayılabilirsiniz. Sınavın başlama saatinden sonra sınav merkezine gelmeniz halinde sınava kabul edilmeyeceksiniz. Randevuya gelmedi olarak sayılmanız durumunda, kaydınız iptal edilecek ve sınav kayıt ücretinizi ceza olarak kaybedeceksiniz. Ayrıca söz konusu sınava ileri bir tarihte girmek için yeniden kayıt yaptırarak sınav kayıt ücreti ödemeniz gerekecektir. 2.ADIM: PEARSON VUE SINAV RANDEVU ONAY MEKTUBUNUZU YANINIZDA BULUNDURUNUZ Pearson VUE nin tarafınıza e-posta yoluyla gönderdiği sınav randevu onay mektubunu sınav merkezine gelirken yanınızda bulundurmanız gerekmektedir. Bu mektupta, sınav görevlisinin kaydınıza ulaşabilmesi ve sizi sınava
kabul edebilmesi için gereken önemli bilgiler yer almaktadır. Ayrıca, IIA nın e-posta yoluyla tarafınıza gönderdiği Sınava Giriş Yetkisi bildirisini de yanınızda bulundurmanız faydalı olacaktır. 3. ADIM: UYGUN BİR KİMLİK BELGESİ İBRAZ EDİNİZ IIA ve Pearson VUE oldukça katı güvenlik önlemleri uygulamaktadır. Bu nedenle, aşağıdaki gereklilikleri karşılayan bir kimlik belgesi ibraz etmeniz gerekmektedir: Sınav kayıt sürecinde bildirdiğiniz ad ve soyadı bilgilerini içermelidir (Pearson VUE randevu onay mektubunuzda geçtiği gibi). Üzerinde basılı halde fotoğrafınız bulunmalıdır. Geçerli olmalıdır Geçerliliğini yitiren kimlik belgeleri kabul edilmeyecektir. Asıl nüsha olmalıdır fotokopiler kabul edilmeyecektir. Kabul edilen kimlik kartları şöyle sıralanabilir: Devlet tarafından basılmış bir sürücü ehliyeti. Pasaport. Askeri Kimlik Kartı (çipli olanlar hariç). Daimi ikamet belgesi. Fotoğraflı kredi kartı (Şartları karşılayan). Devlet tarafından basılmış diğer kimlik kartları. Aşağıdaki kimlik türleri kabul edilmemektedir: Çalışan kimlik kartı veya rozet. Üniversite kimlik kartı. Uygun bir kimlik kartı ibraz etmemeniz halinde, sınav salonuna alınmayacak ve sınava gelmiş olmanıza rağmen randevuya gelmedi olarak sayılacaksınız. Kaydınız iptal edilecek ve sınav kayıt ücretinizi ceza olarak kaybedeceksiniz. Söz konusu sınava girmek için yeniden kaydolarak ödeme yapmanız gerekecektir. Eğer CCMS de mevcut olan isminizi değiştirmek isterseniz Müşteri İlişkileri ile iletişime geçiniz ve gerekli dokümanları sağlayınız. 4. ADIM: SINAV SALONUNA GİRİŞİNİZİ YAPINIZ Pearson VUE sınav merkezlerindeki personel, IIA sınavlarına özel prosedürlere uygun olarak eğitim görmüştür. Sınav merkezindeki personel, IIA tarafından geliştirilen adımlar boyunca sizlere eşlik edecektir. Sınav merkezine ulaştığınızda yaşanacak olası gelişmeler aşağıdaki gibidir: Sınav merkezi yöneticisi kişisel eşyaların konulması gerektiği yeri size gösterecektir. Cüzdan, çanta, saat, takı, cep telefonu vb. dâhil tüm kişisel eşyalarınızı sınav merkezi tarafından sağlanan kilitli dolaplara bırakmanız gerekmektedir. Size tahsis edilecek dolabın kilidini merkezden ayrılırken personele iade etmeniz gerekecektir. Kilitli dolaplar oldukça küçük olup büyük eşyalar için uygun değildir. Gerekli olduğunu düşünmediğiniz hiçbir eşyayı getirmemeye özen gösteriniz. Kaybolan veya çalınan eşyalarınız için sınav merkezi personeli, Pearson VUE ya da IIA sorumluluk kabul etmemektedir. Yönetici tarafından sizlere Adaylık Kuralları Sözleşmesi nin birer nüshası verilecektir. Pearson VUE sınav merkezinde sınava girebilmek için bu sözleşmenin şartlarını kabul etmeniz gerekmektedir. Uygun bir kimlik belgesi ibraz etmeniz gerekmektedir. Sınav yöneticisi, sınav kaydınızda görülen kimlik bilgileri ile sağlamış olduğunuz kimlik kartındaki bilgilerin uyup uymadığını doğrulayacaktır. Bu kimlik kartını sınav boyunca yanınızda bulundurmanız gerekmektedir. Sınav salonunu herhangi bir nedenle terk etmeniz durumunda, salona yeniden kabul edilmek için kimlik kartınızı göstermeniz gerekecektir. Yönetici imzanızı alacak ve imzanızın kimlik kartınızın üzerindeki imzaya (eğer varsa) uyup uymadığını kontrol edecektir. Parmak iziniz ve/veya avuç içi görüntüsü alınarak yüzünüzün dijital bir fotoğrafı çekilecektir. Parmak izinizin alınmaması yönünde tercih hakkına sahipsiniz. Adayların sınav salonunda yanlarına alabilecekleri tek eşya elektronik olmayan bir çeviri sözlüğüdür. Bu sözlükte terimlerin tanımları yerine yalnızca sözcüklerin doğrudan çevirileri yer alır. Sözlükte sonradan
eklenmiş olan ya da altı çizilen hiçbir şey olmamalıdır. Yanınızda bir çeviri sözlüğü getirmeniz halinde, yönetici bu sözlüğün uygun olup olmadığını ve herhangi bir işaret ya da ekli materyal içerip içermediğini kontrol edecektir. Söz konusu kriterleri taşımadığı görülen sözlükler yönetici tarafından sınav salonuna alınmayabilecektir. Adaylara sınav sırasında not alabilecekleri bir not defteri ile bir kalem verilecektir. Sınav merkezinden ayrılmadan önce bunların yöneticiye iade edilmesi gerekmektedir. Sınav merkezinden dışarıya hiçbir not çıkarılamayacaktır. Sınav sırasında ekran üstü bir hesap makinesi mevcut olacaktır. El hesap makinesi kullanmayı tercih etmeniz durumunda, merkezde mevcut ise bu hesap makinelerini de kullanabileceksiniz. Sınav salonuna kişisel bir hesap makinesi ya da benzer herhangi bir cihaz getirmenize izin verilmeyecektir. Adaylar sınav merkezinde kayıt defterini imzaladıktan sonra sınav salonuna alınacaktır. Sınavınız ayarlanan başlama saatinden itibaren 30 dakika içinde başlayacaktır. Adaylardan kaynaklanan hatalar dışında, sınavınızı 30 dakikadan daha fazla geciktiren bir durum meydana gelmesi halinde, beklemeyi tercih edebileceğiniz gibi yeni bir randevu planı yapma seçimine de sahip olacaksınız. Sınav salonunu herhangi bir sebeple terk etmeniz durumunda, sınav merkezi kayıt defterini imzalamanız ve kimlik belgenizi göstermeniz istenecektir. Sınav salonuna giriş çıkışlarınızda parmak izinizin alınması da gerekebilecektir. Sınav salonuna yiyecek ya da içecek getirilmesi yasaktır. Sınav gözetmeni size oturacağınız sıraya kadar eşlik edecektir. Sınav sırasında sınav salonunu terk etmek için izninizin olduğu haller dışında sıranızda kalmanız gerekmektedir. Sınava girişinizi yaptıktan sonra, vakit kaybetmeden tanıtım ekranlarında ilerleyiniz. Başlangıç ekranlarında bir zaman sınırlaması bulunmaktadır; bu sınırlı zamanın aşılması halinde, sınav otomatik olarak başlayacaktır. Bilgisayarlar ile ilgili herhangi bir sorunla karşılaşmanız durumunda, sorunu derhal sınav gözetmenine bildiriniz. Not: Sınavdan önce alıştırma bölümüne artık yer verilmemektedir. Dolayısıyla, sınava girmeden önce www.globaliia.org/certification adresinden CBT Exam Tutorial bölümünü seçerek alıştırmaları yapabilirsiniz. SINAVA BAŞLARKEN Sınav merkezinde yerinizi aldığınızda, sınav yöneticisi sizi sınav ekranına bağlayacaktır. Daha sonra ekranda görülen sınavın almayı planladığınız sınav olup olmadığını doğrulamanız istenecektir; ardından sınav oturumunuza başlayabileceksiniz. Tüm IIA sertifikasyon sınavları aynı sınav akış programını izlemekte olup aşağıdaki belirtilen çeşitli bölümlerden oluşmaktadır: IIA SINAVLARI GİZLİLİK SÖZLEŞMESİ VE GENEL KULLANIM ŞARTLARI Sınava başlamadan önce, aşağıda verilen IIA gizlilik beyanı şartlarını kabul etmeniz gerekmektedir: Sınav içeriği gizli olup yasayla korunmaktadır ve yalnızca sertifikasyon amacıyla sınava gireceklere sunulmaktadır. İç Denetçiler Enstitüsü nün (IIA) önceden yazılı izni alınmadan bu sınavı tamamen ya da kısmen, her ne şekilde ve amaçla olursa olsun, sözlü ya da yazılı, elektronik ya da mekanik olarak ifşa etmek, yayınlamak, kopyalamak ya da dağıtmak kesin suretle yasaktır. IIA, sınava girecek tüm adaylara sınavdan önce IIA Sınavları Gizlilik Sözleşmesi ve Genel Kullanım Şartları nı okuyup kabul etme zorunluluğu getirmektedir. Sınav gizlilik sözleşmesini kabul etmemeniz halinde, sınavınıza son verilecektir. Bu durumda, kaydınız iptal edilecektir ve sınav kayıt ücretinizi ceza olarak kaybedeceksiniz. Ayrıca söz konusu sınava girmek için yeniden kaydolarak ödeme yapmanız gerekecektir.
VERİLEN TEST SÜRESİ Sınava başlamaya hazır olduğunuzda, sınavın tamamlanması için kalan zaman sistem tarafından size bildirecektir. Her sınav bölümü için ayrılan süre aşağıdaki gibidir: SINAV SORU SAYISI SINAV SÜRESİ SERTİFİKALI İÇ DENETÇİ (CIA) BÖLÜM 1 90 Adet Çoktan Seçmeli Soru 2 saat 25 dakika BÖLÜM 2 90 Adet Çoktan Seçmeli Soru 2 saat 25 dakika BÖLÜM 3 90 Adet Çoktan Seçmeli Soru 2 saat 25 dakika BÖLÜM 4 90 Adet Çoktan Seçmeli Soru 2 saat 25 dakika SINAV SORU SAYISI SINAV SÜRESİ IIA UZMANLIK SINAVLARI Sertifikalı Kontrol Özdeğerlendirme Uzmanı (CCSA) 115 Adet Çoktan Seçmeli Soru 2 saat 55 dakika Sertifikalı Kamu Denetçisi (CGAP) 115 Adet Çoktan Seçmeli Soru 2 saat55 dakika Sertifikalı Mali Hizmetler Denetçisi (CFSA) Risk Yönetimi Güvencesi Sertifikası (CRMA) 115 Adet Çoktan Seçmeli Soru 2 saat 55 dakika 100 Adet Çoktan Seçmeli Soru 2 saat Bilgisayar ekranında sizi sınav süresince kalan zaman hakkında bilgilendirecek olan dâhili bir zamanlayıcı bulunmaktadır. Sınavda sürenizi erkenden tüketmeyip sınavı tamamlayabilmek için vaktinizi dikkatli bir şekilde planlayınız. Sınav sistemi gözden geçirilmek istenen soruların işaretlenmesine izin vererek sınavdaki son soruya da baktıktan sonra bu işaretli sorulara dönülmesini sağlar. Süre sona ermeden önce sınavdaki son soruyu tamamlamış olmanız halinde, sınav süreniz sona erinceye kadar işaretlediğiniz soruları gözden geçirebileceksiniz. Sınav sırasında planlanmış olan herhangi bir ara yoktur. Gerektiği takdirde ara verebilirsiniz; ancak ara vermek için alınan süre, söz konusu sınav için ayrılan süre içinde sayılmaktadır. Sınav salonundan ayrılmanız halinde sınav gözetmeni ile çıkış / giriş yapmanız gerekecektir. NOTLANDIRMA VE SONUÇLARININ ANLAŞILMASI Her sınav puanlanmış ve puanlanmamış sorular içermektedir. IIA, bir sınavdaki soruların zorluğuna bağlı olarak, sınavı geçmek için gereken minimum doğru yanıt sayısını istatistiksel olarak belirler. Her puanlı soru, nihai sınav notunuza eşit olarak katkıda bulunur (Her sınavda bazı puansız sorulara yer verilmiş olup, tek amaç bu soruların zorluklarını belirlemektir. Söz konusu sorular sınav notunuza etki etmez). Yanlış cevaplar ya da tahminler için herhangi bir ceza bulunmamaktadır; bu nedenle sınavdaki her soruya cevap vermeye çalışmanız yararınıza olacaktır. Sınavı geçmek için gereken kesin soru sayısı sınavdan sınava değişiklik gösterebileceğinden, tüm ham
puanlar (doğru yanıt sayısı), 250 ile 750 puan arasında değişen bir puanlama ölçeğine dönüştürülür. Bu ölçeğe göre bir IIA sınavını geçmek için 600 puan ya da daha üstü bir puan gerekmektedir. Geçme notu almanız durumunda, not bildirinizde yalnızca sınavı geçtiğinizin bilgisi yer alacaktır. Rakamsal bir not değeri bildirilmeyecektir. Sınavı geçmemiş olmanız halinde, not bildirisinde aldığınız notun rakamsal değeri yer alacaktır. Böylece gereken 600 puana ulaşmak için kaç puana ihtiyacınız olduğunu bileceksiniz. Sınavda başarısız olan adaylara, her ana başlık ya da alandaki performans göstergeleri de sunulacaktır. Böylelikle adaylar hangi konularda başarılı olup hangi konularda daha fazla çalışmaları gerektiğini bilecektir. Önemli Not: IIA sınav sorularını ve adayın sınavda kaç adet doğru veya yanlış soru yaptığını açıklamaz. Sınav sonucuna, soruların hatalı olduğuna veya tercümeye yönelik itiraz kabul edilmez. UYGUNSUZ DAVRANIŞ UYARISI Pearson VUE personeli, sınav sırasında görülebilecek olağandışı davranış ve olayları gözlemek için eğitim almıştır. Sınav oturumları, her türlü olağandışı durumun belgelenmesi amacıyla kameraya alınmakta olup, adayların göstereceği her türlü aykırı davranış incelenmek üzere IIA ya bildirilecektir. Sınav kurallarının herhangi birini ihlal etmeniz, sınav materyallerini sınav merkezinden dışarıya çıkarmanız ya da diğer adayları rahatsız etmeniz halinde, sınavınız sona erdirilebilir ve/veya sınav puanlarınız geçersiz sayılabilir. IIA, adayların sertifikasyon sürecine ilişkin her türlü aykırı davranışını ciddi bir suç olarak görür. Adayların gösterdiği aykırı davranışlara ilişkin olaylar, aksiyon alınması için IIA nın Uluslararası Etik Komitesi ne gönderilecektir. IIA nın Uluslararası Etik Komitesi tarafından alınacak aksiyonlar arasında, sınav sonuçlarının iptali, tüm IIA sertifikasyon programlarına katılımdan men (mevcut ve gelecekteki) ve kanuni süreçlerinin bir IIA yayınında yayınlanması gibi işlemler bulunur. Aykırı davranış tespitinin adayın IIA sertifikasyonu için hak kazanmasından sonra gerçekleşmesi durumunda, sertifikasyon iptal edilebilir. IIA yasaların izin verdiği ölçüde başka aksiyonlar da alabilir. SINAV İLE İLGİLİ HUSUSLARIN BİLDİRİLMESİ Sınav ya da sınav sorularına ilişkin soru, yorum ya da sorunlarınız var ise bunları lütfen sertifikasyon@tide.org.tr adresine e-posta yoluyla gönderiniz. IIA in sınavın uygulanmasından önce puanlı tüm soruların doğruluğunu değerlendirmiş olduğunu göz önünde bulundurunuz. IIA, sınavın uygulanmasından sonra bu yorumlara dayanarak bir adaya yeniden not vermeyeceği gibi adayın notunu değiştirmeyecektir. SINAV SONRASI ANKETİ IIA, gelecek adaylar için sınav koşullarını daha iyi bir hale getirmek amacıyla mevcut adayların yapacağı geribildirimlere önem vermektedir. Sınav sona erdiğinde, bilgisayar ekranında kısa bir anket görüntülenecektir. Sınav merkezinden ayrılmadan önce birkaç dakikanızı ayırarak bu anketi yapmanız önem taşımaktadır. Anketi tamamlamak için beş dakikanız olacaktır. Bu süre sınav için ayrılan zamandan ayrıdır. SINAV SONUÇLARININ ALINMASI Sınavı bitirdiğinizde, sınav salonundan sessizce ayrılınız, not defterinizi teslim ettikten sonra sınav merkezi kayıt defterini imzalayınız. Sınav merkezi personeli daha sonra size resmi olmayan bir not bildirisi verecektir ve gerekli tüm prosedürlerin tamamlanmasından sonra gitmenize izin verilecektir Sınav gözetmelerine lütfen sınavın içeriği ya da sınav sonuçları hakkında herhangi bir soru sormayınız; zira bu konuda sizlere yardımcı olamayacaklardır. Not: IIA nın kopya ya da uygunsuz başka faaliyetlere ilişkin kanıtlar bulması halinde, sınav notları askıya alınabilir, iptal edilebilir ya da geçersiz kılınabilir. BAŞARISIZ SINAVLARIN YENİDEN ALINMASI CIA sınavlarının herhangi birinde ya da uzmanlık sınavlarında başarısız olmanız durumunda, bu sınavı (bölümü) yeniden alabilmek için asgari 90 gün beklemeniz gerekmektedir. Bir sınav için kayıt yaptırırken, sınav kaydınızın IIA da işleme alındığı günden itibaren 180 gün içinde sınavınızı planlayıp sınava girmeniz gerektiğini dikkate alı nız. Bir sınavda başarısız olduktan hemen sonra kayıt yaptırmanız durumunda, 180 günlük kayıt / yetkilendirme süreniz hemen başlayacak olmakla beraber o sınava girebilmek için 90 gün beklemeniz gerekecektir.
Bir adayın başarısız olduğu bir sınavı kaç kere yeniden alabileceğine ilişkin herhangi bir sınırlama yoktur. Başarısız olduğunuz bir sınava yeniden kayıt yaptırmak ya da yeni bir sınav randevusu planlamak için, başlangıç kaydı ve planlama için yukarıda bahsedilen adımları aynı şekilde izleyiniz. SERTİFİKASYON İÇİN HAK KAZANILMASI VE SERTİFİKANIN ALINMASI Sertifika sahibi olabilmek için gerekli tüm sınavların geçilmesi ve diğer tüm program gerekliliklerinin yerine getirilmesi gerekmektedir. Sertifikanız IIA tarafından TİDE adına düzenlenecektir. Sertifikalar, yeni sertifika alan bireylere sunulmak üzere üçer aylık dönemler halinde basılarak IIA tarafından gönderilir. Ocak, Şubat veya Mart aylarında sertifika alan adayların sertifikaları Mayıs ayında TİDE ye gönderilecektir. Nisan, Mayıs veya Haziran aylarında sertifika alan adayların sertifikaları Ağustos ayında TİDE ye gönderilecektir. Temmuz, Ağustos veya Eylül aylarında sertifika alan sertifikaları Kasım ayında TİDE yegönderilecektir. Ekim, Kasım veya Aralık aylarında sertifika alan adayların sertifikaları Şubat ayında TİDE ye gönderilecektir. Not: Sertifikanın herhangi bir nedenden (kayıp, isim değişikliği, v.b.) ötürü yeniden basılması 50 USD tutarında bir sertifika yeniden basım ücretine tabi tutulacaktır. SERTİFİKA YETKİNLİĞİNİN SÜRDÜRÜLMESİ, SÜREKLİ MESLEKİ GELİŞİM (CPE) ŞARTLARI Sürekli Mesleki Gelişim: İç denetçiler bilgi ve yeteneklerini muhafaza etmek, iç denetim standartları, prosedürleri ve teknikleri ile ilgili gelişme ve değişimleri takip etmek suretiyle, bilgi ve yeteneklerini geliştirmekle sorumludur. Sertifika sahiplerinin Sürekli Mesleki Gelişim (CPE) yükümlülükleriyle ilgili koşullar ve raporlama yöntemi aşağıda yer almaktadır. KONU AÇIKLAMA Raporlama Dönemi Raporlama tüm sertifika sahipleri tarafından yıllık olarak yapılmalıdır. Raporlama Tarihi CIA İçin Gerekli CPE Saati CCSA, CFSA, CGAP ve CRMA İçin Gerekli CPE Saati Uzmanlık Sertifikalarının CPE Gereklilikleri Raporlama tarihi 31 Aralıktır. Aktif denetçi ise Yıllık 40 saat Aktif denetçi değilse Yıllık 20 saat Emekli ise Yıllık 0 saat Aktif denetçi ise Yıllık 20 saat Aktif denetçi değilse Yıllık 10 saat Emekli ise Yıllık 0 saat Kazanılan CPE saatlerinin en az %25 i (5 saat) sertifika sahibi olunan uzmanlık alanında olmalıdır. CPE Raporlaması Sırasında Gerekli Deliller CPE Raporlamasını Yapmama İç denetim görevinin standartlara uygun bir şekilde yerine getirilmesi. IIA in Etik ilkelerine uyum. IIA i itibar kaybına uğratmama. Son raporlama döneminden itibaren herhangi bir suça karışmamış olma. CPE raporlamasının yerine getirilmemesi durumunda sertifika durumu inaktif duruma geçecektir. Sertifika unvanı, sertifika statüsü aktif olana kadar kullanılamayacaktır. İnaktif Sertifikaların Aktif Duruma Geçmesi Eğer sertifika 12 aydan kısa bir süredir inaktif durumda ise, bir önceki yılın CPE raporlamasını yaparak sertifika durumunu aktif konuma getirebilir.
İnaktif Sertifikaların Aktif Duruma Geçmesi Politikası Eğer sertifika 12 aydan uzun bir süredir pasif durumda ise, 80 saatlik CPE bildirimi ve üyeler için 100$ veya üye olmayanlar için 250$ ödeme yapılması gerekmektedir. CPE Raporlaması: CPE raporlaması sertifikanın aktif durumunu sürdürmek amacıyla, www.theiia.org adresinde yer alan CCMS sistemi aracılığıyla bireysel olarak yapılmalıdır. CPE bildirim ücretleri üyelik durumuna ve bulunduğunuz ülkeye göre değişebilir. IIA sertifikası olan ve CPE raporlamasını son tarih itibarıyla gerçekleştirmeyen kişiler, otomatik olarak pasif duruma geçirilecek ve sertifika unvanını kullanamayacaklardır. Yeni CIA sahibi olmak bireylere, 80 CPE saati ve yeni CCSA, CFSA, CGAP veya CRMA* sahibi olmak 40 CPE saati kazandırmaktadır. CIA için, bunun 40 saati sertifika alınan yıl, kalan 40 saati ise takip eden yıl için kullanılabilir. Yine benzer şekilde CCSA, CFSA, CGAP veya CRMA için, bunun 20 saati sertifika alınan yıl, kalan 20 saati ise takip eden yıl için kullanılabilir. CPE yükümlülüğünün takibi ve CPE raporunda yer alan bilgilerin IIA/TİDE tarafından kabul edilen standartlara uygunluğunun ve doğruluğunun kontrolü sertifika sahiplerinin kendi sorumluluğundadır. CPE kredileri direk olarak CCMS sistemine kişi tarafından kaydedilmelidir. Lütfen CPE raporlaması hatırlatmaları alabilmek için iletişim bilgilerinizin güncelliğini sağlayınız. *Sınavsız CRMA sahibi olanlar 40 CPE saati almayacak olup, sınav ile CRMA sahibi olanlar için 40 CPE saati alacaklardır. CPE Faaliyetlerinin Nitelendirilmesi Sertifika sahiplerinin, CPE gerekliliklerini yerine getirmek amacıyla nitelikli eğitim programları seçerken yüksek mesleki standartları muhafaza etmeleri beklenmektedir. Sürekli bir gelişim programının kabul edilebilmesi için aşağıda belirtilen genel kriterlerin yerine getirilmesi gerekmektedir: o o Belirli bir programın kabul edilebilir olup olmadığı belirlenirken göz önünde bulundurulan başlıca husus, bu programın sertifika sahibinin mesleki yeterliliğine doğrudan katkı sağlayan bir program olmasıdır. Kabul edilebilir programlar, programa göre değişmekte olup aşağıda listelenmiştir: o Aşağıdaki genel konular, diğer CPE program kriterlerini ve konu ana hatlarını karşıladığı sürece kabul edilebilir durumdadır:
Bu dokümanda belirtilenlerin dışındaki faaliyetler, sertifika sahibinin söz konusu faaliyetlerin mesleki eğitimine katkıda bulunduğunu kanıtlaması halinde kabul edilebilir. Bir faaliyetin kabul edilebilir olduğunu ve gereklilikleri yerine getirdiğini kanıtlamak, sertifika sahibinin sorumluluğudur. CPE kredisi, 1 saate karşılık gelen asgari 50 dakika olmak üzere yalnızca tam saatler için verilecektir. Örnek olarak, 100 dakikalık sürekli eğitim 2 saat olarak sayılacaktır; ancak 50 dakikadan fazla 100 dakikadan az süren bir sürekli eğitim yalnızca 1 saat olarak sayılacaktır. Bireysel segmentlerin 50 dakikadan daha kısa olduğu sürekli konferanslar ya da toplantılar için, segmentlerin toplamı, bir tam program olarak kabul edilmelidir. Örneğin, beş adet30 dakikalık sunum 150 dakikaya tekabül edecek olup 3 CPE saati olarak kabul edilmelidir. o Sınav Adaylara sertifikasyonun alındığı yıl için CPE saatleri verilecektir. o Eğitim
o Yayınlar Yayınlara sağlanan katkılar, Ortak Bilgi Kaynağına ilişkin sertifikasyon alanları ya da disiplinleri ve/veya uzmanlık sınavı konu ana hatları ile ilgili olmalıdır. İç denetim ile doğrudan ilgisi bulunmayan basılı makale veya kitaplar, sertifika sahibinin söz konusu faaliyetlerin mesleki denetim yetkinliğine katkı sağladığını kanıtlaması halinde kabul edilebilecektir. o Çeviriler Yayınların çevirileri, Ortak Bilgi Kaynağına ilişkin sertifikasyon alanları ya da disiplinleri ve/veya uzmanlık sınavı konu ana hatları ile ilgili olmalıdır. İç denetim ile doğrudan ilgisi bulunmayan basılı makale veya kitapların çevirileri, sertifika sahibinin söz konusu faaliyetlerin mesleki denetim yetkinliğine katkı sağladığını kanıtlaması halinde kabul edilebilecektir. o Sözlü Sunumlar o Katılım
o Dış Kalite Değerlendirmeleri Denetim: IIA CPE bildirimi yapan tüm adaylar arasından belli bir yüzdede örneklem seçerek, adayların CPE program kurallarına uygun bildirim yapıp yapmadığını denetleyecektir. Uygunsuz bildirim durumlarında sertifika durumunuz inaktif hale getirilecektir. CPE bildirimi hakkında daha detaylı bilgi için lütfen www.tide.org.tr ve www.theiia.org adreslerini ziyaret ediniz. SERTİFİKALI İÇ DENETÇİ (CIA) SEÇİLME YETERLİLİĞİ VE ONAY GEREKLİLİLİĞİ CIA unvanını hak edebilmek için bir adayın aşağıdaki şartların tümünü yerine getirmesi gerekmektedir: 1. EĞİTİM ŞARTLAR CIA adaylarının akredite olmuş ve üniversite düzeyinde bir öğretim kurumundan alınmış bir lisans diplomasına veya onun eğitim düzeyi açısından muadiline sahip olmaları gerekmektedir. Adayların CIA başvuruları onaylanmadan ve herhangi bir oturuma kayıt yaptırıp sınavı almadan önce eğitim yeterlilik şartını sağlanış olmaları gerekmektedir. DENKLİKLER/İSTİSNALAR Bazı uluslararası mesleki unvanlar (SMMM gibi) lisans diplomasına eş değer olarak kabul edilebilir. Ancak iş deneyimine sahip olmak, gereken diplomanın yerini alamaz. Lisans diplomasına sahip olmayan ancak akademik başarıları ya da mesleki yeterliliklerinin lisans diplomasına eş değer olduğuna inanan adaylar başvuru formunun Eğitim kısmında Diğer seçeneğini işaretlemek, ilgili alanda spesifik bilgiyi sunmak ve gerekli belgeleri eklemek zorundadırlar. Sunulan bilgi Sertifikasyon Komitesi nin eş değerliliği belirlemesine olanak sağlayacak ölçüde detaylı olmalıdır. Akademik başarıya ilişkin belgeler, eğitimin lisans diplomasına eş değer olduğunu açıkça kanıtlamalıdır. Son sınıfta okuyan üniversite öğrencileri, eğitimlerini tamamlamadan CIA programına dahil olup sınavlara katılabilirler ancak sertifika sahibi olabilmeleri için, aşağıdaki koşulları sağlamak zorundadırlar: CIA Başvurusunu tamamlamak Üniversite Öğrencisi/Akademisyen Kayıt Formunu sunmak Eğitim yeterliliğini tamamlamak
GEREKLİ BELGELER Adaylar, CIA başvurularında aldıkları en ileri eğitim derecesini belirtmek zorundadırlar. Eğitim belgeleri (diploma ya da transkript) gereklidir. Adaylar, başvurularında belirttikleri eğitim bilgisine istinaden CIA programına kabul edilebilirler ancak destekleyici belgelerin de sunulması gerekmektedir. Bir adayın başvurusu onaylandığında, aday gerekli belgeleri sunmadan önce sınav kayıt sürecine başlayabilir. Adaylar başvurularında doğru bilgileri sunmak zorundadır. Bir adayın eğitim belgeleri CIA başvurusunda sunduğu bilgileri desteklemez ise, CIA programında çıkartılmak ve geçilen sınavların ya da sertifikanin geri alınması dahil olmak üzere aday, Etik Komitesi tarafından men edilebilir. 2. MESLEKİ DENEYİM ŞARTLAR Adayların CIA sertifikası almadan önce iç denetim mesleğinde en az 24 ay deneyime veya muadiline (denk mesleki deneyim) sahip olması gerekir. Adaylar, mesleki deneyim şartını sağlamadan önce CIA programına başvurabilir ve sınavlara katılabilirler ancak mesleki yeterlilik şartı sağlanmadan sertifikalı olamazlar. DENKLİKLER/İSTİSNALAR Denk mesleki deneyimler arasında denetim/değerlendirme disiplinleri, dış denetim, kalite güvence, uyum, bütçe mali kontrol, finans, muhasebe ve iç kontrol alanlarında deneyim bulunmaktadır. Yüksek lisans derecesi ya da ilgili mesleklerde iş deneyimine sahip olmak bir yıllık deneyim yerine kabul edilebilir. GEREKLİ BELGELER Deneyim Doğrulama Formu nun doldurulup imzalanarak ibraz edilmesi gerekmektedir. Bu dokümanın, deneyim şartının tamamen yerine getirilmesinden sonra teslim edilmesi gerekir. Deneyim Doğrulama Formu www.tide.org.tr adresinde mevcuttur. 3. MESLEKİ TUTUM ŞARTLAR CIA sertifikasına sahip olabilmek için adayın yüksek ahlâki ve profesyonel niteliklere sahip olması ve IIA nın Etik Kuralları na uyumayı kabul etmesi zorunludur. Etik kurallara uyma kabulü başvuru sürecinin zorunlu bir parçasıdır. IIA nın Etik Kuralları bu dokümanda ve www.tide.org.tr adresinde yer almaktadır. GEREKLİ BELGELER CIA adayları; IIA sertifikasına sahip bir kimse (CIA, CCSA, CRMA, CGAP veya CFSA), adayın amiri ya da öğretmeni tarafından doldurulacak imzalı bir Karakter Referans Formu teslim etmelidir. Adaylar, Karakter Referans Formu nu ibraz etmeden önce CIA programına başvurabilir ve CIA sınavına girebilir; ancak program şartlarının tümü yerine getirilmeden sertifikanın alınması mümkün olmayacaktır. Karakter Referans Formu bu dokümanda ve www.tide.org.tr adresinde yer almaktadır.
4. SINAV ŞARTLAR Adayların aşağıdaki sınav bölümlerini başarıyla tamamlaması gerekmektedir: CIA 1. Bölüm CIA 2. Bölüm CIA 3. Bölüm CIA 4. Bölüm (2014 yılından itibaren 4. Bölüm uygulamadan kalkacaktır) DENKLİKLER/İSTİSNALAR CFSA, CCSA, CGAP, CRMA, CISA, CFE, SMMM ve YMM sertifikası sahipleri CIA sınavının 4. bölümünden muaf kabul edilmektedir. Daha detaylı bilgi için Mesleki Deneyim Tanıma (PER) ve Mesleki Tanınma Kredisi (PRC) uygulamalarını inceleyiniz. GEREKLİ BELGELER Adaylar, başvuruları onaylandığı takdirde sınav için kaydolmak zorundadırlar. CIA SINAVI 4. BÖLÜM MESLEKİ TANINMA KREDİSİ için kayıt ve belgelendirme gerekmektedir. UYGUNLUK DÖNEMİ Sertifika programının uygunluk şartı, adayların programa ilk başvurularının onay tarihinden itibaren 4 yıl içerisinde bitirmesini gerektirmektedir. Sertifikasyon sürecini 4 yılda bitirmeyen adayların ödedikleri tüm ücretler ve başarılı oldukları sınavlar geçerliliğini yitirecektir. CIA SINAVI İÇERİĞİ 4 Bölümlü CIA sınavı: CIA sınavı, her biri 90 adet çoktan seçmeli sorudan oluşan dört bölümden meydana gelmektedir. Adaylar her bir sınav bölümünü tamamlamak için 2 saat 25 dakikalık bir süreye sahip olacaktır. Aşağıda her sınav bölümündeki konuların özeti mevcuttur. 1. BÖLÜM İÇ DENETİM BİRİMİ NİN YÖNETİŞİM, RİSK VE KONTROL KONULARINDAKİ ROLÜ A. IIA'nın Nitelik Standartlarına Uygunluk. B. İç Denetim Faaliyetinin Önceliklerini Belirlemek Amacına Yönelik Bir Risk-Bazlı Plan Hazırlamak. C. İç Denetim Faaliyetinin Kurumsal Yönetişimde Oynadığı Rolü Anlamak ve Kavramak. D. Diğer İç Denetim Görevleri ve Sorumluluklarını Yerine Getirmek. E. Yönetişim, Risk ve Kontrol Bilgisinin Unsurları. F. Görevleri Planlamak. 2. BÖLÜM İÇ DENETİM GÖREVİNİN YÜRÜTÜLMESİ A. Görevleri İfa Etmek. B. Özel Görevleri İfa Etmek. C. Görev Sonuçlarını İzlemek. D. Suistimal Bilgisi Unsurları. E. Görev Araçları.