Technical Assistance for Developed Analytical Basis for Formulating Strategies and Actions towards Low Carbon Development Düşük Karbonlu Kalkınma İçin Çözümsel Tabanlı Strateji ve Eylem Geliştirilmesi Teknik Yardım Projesi TR2013/0327.05.01-01/001 TARIM - AGRICULTURE İlkay Dellal 6 th March 2018, Bilkent Hotel, Bilkent- Ankara 6 Mart 2018, Bilkent Otel, Bilkent Ankara
Tarımda durum/status in Agriculture
Tarımda durum GSYH ile dünyanın 17nci büyük ekonomisi İstihdamın %20 si, GSYH nın %6 si tarım Nüfus artıyor GSYH artıyor, tarımsal GSYH artıyor Kişi başına düşen gelir artıyor Hayvansal kökenli gıda tüketimi
Tarımda durum Türkiye de tarım Türkiye İşlenen Tarım Arazisi/Agricultural Land (million ha) 24 Sulanan Arazi/ Irrigated Land (million ha) 5,5 Toplam su tüketiminin %74 ü İşletme sayısı/number of Farms (million) 3 Ortalama işletme büyüklüğü/ Average Farm Size (ha) 6,5 Kaynak:TURKSTAT, EUROSTAT 4
Tarımda durum 2017 yılı 38 milyon ha tarım alanı 24 milyon ha işlenen tarım alanı 14 milyon çayır, mera İşlene alanın %83 ü tarla bitkileri Meyve sebze üretiminde önemli ülke Fındık, kiraz, kayısı, incir, ayva da dünyada üretimde lider Kaynak : TURKSTAT
Tarımda durum Büyükbaş hayvancılık: Sığır varlığı
Tarımda durum Küçükbaş hayvancılık: Koyun ve keçi varlığı Kaynak : TURKSTAT
Tarım Kaynaklı Emisyonlar/Emissions from Agriculture
Tarım Kaynaklı Emisyonlar 1990-2015 % 28 Kaynak : Ulusal Sera Gazı Envateri Raporu (2017)
Tarım Kaynaklı Emisyonlar Kaynak : Ulusal Sera Gazı Envateri Raporu (2017)
Tarım Kaynaklı Emisyonlar Kaynak : Ulusal Sera Gazı Envateri Raporu (2017)
Tarım Kaynaklı Emisyonlar Tarım kaynaklı emisyonlarda faaliyetlerin payları Tarım kaynaklı 57,4 milyon ton CO2 emisyonu Enterik fermen. %46,8 Gübre yönetimi % 11 Çeltik ekimi %0,3 Tarım toprakları %39,8 Atıkların yakılması %0,6 Üre uygulama %1,4 %79 Sığır %15 koyun keçi %6 diğer Kaynak : Ulusal Sera Gazı Envateri Raporu (2017) Prof.Dr. İlkay Dellal
Tarım Kaynaklı Emisyonlar 1990-2015 N2O % 30 Kaynak : TURKSTAT
Ulusal Dökümanlar/National Documents
Temel Dökümanlar 10. Kalkınma Planı Tarım Kanunu GTHB Stratejik Plan (2018-22) Nüfusun yeterli ve dengeli beslenmesini sağlamak, altyapı sorunlarını çözmek, verimi artırmak, ileri teknoloji kullanmak, uluslararası rekabet gücünü yükseltmek, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı Esas amaç ve hedef üretimi artırmak, iklim değişikliği ile dolaylı olarak ilgili İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı INDC
Temel Dökümanlar İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı - Tarım Sektörü Amaç : Tarım sektörünün yutak kapasitesinin artırılması Toprakta tutulan karbon stok miktarını belirlemek ve arttırmak Toprak üstü ve toprak altı biyokütleyi belirlemek ve arttırmak Amaç : Tarım sektöründen kaynaklanan sera gazı emisyonlarını sınırlandırmak Tarım sektöründen kaynaklanan sera gazı emisyon sınırlandırma potansiyelini belirlemek Bitkisel ve hayvansal üretimden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının artış hızını azaltmak Amaç : Tarım Sektöründe Bilgi Altyapısını ve Kapasiteyi Geliştirmek İklim değişikliği ile mücadele ve iklim değişikliğine uyumda tarım sektörünün ihtiyaçlarını karşılayacak bilgi altyapısını oluşturmak
Temel Dökümanlar Niyet Edilen Ulusal Katkı ile Yürütülmesi Öngörülen Politikalar Tarım arazilerinin toplulaştırılması Mera ıslah çalışmalarının yürütülmesi Gübrenin kontrollü kullanımı ve iyi tarım uygulamaları Minimum toprak işleme metotlarının desteklenmesi
Engeller&Fırsatlar/Barriers&Opportunities
AB Tarım Politikası AB Ortak Tarım Politikası (OTP) 2013 yılından sonra iklim değişikliği ile ilgili politika araçlarında artış OTP nin üç temel amacından biri doğal kaynakların ve iklim eyleminin sürdürülebilir yönetimi Yeşil ödeme: Münavebe, mera, peyzaj
Politika ve Yasal FIRSATLAR Çok sayıda ve çeşitte destekleme araçları Çevreye yönelik destekler ÇATAK Sıfır işlemeli tarım Organik tarım, İyi Tarım (İTU) Biyolojik mücadele Nitrat kirliliği direktifi AB tam üyelik süreci IPARD ENGELLER: Politika amaçlarında yeterli öncelik verilmemesi İzleme değerlendirme ve kontrolde eksiklikler Çevreye yönelik desteklerin miktar ve sayısının az olması
Kurumsal ve İnsan kapasitesi FIRSATLAR GTHB nın yurtiçi yaygın ağı TAGEM araştırma enstitüleri ve yurtiçinde yaygın araştırma geliştirme kapasitesi ENGELLER: Tarım çok fonksiyonlu olduğu için bir çok kurumun sorumluluğunda Her kurumun farklı öncelikleri ve ihtiyaçları Kurumlararası ve kurumiçi koorsinasyonda eksiklikler İnsan kaynaklarında kapasite eksikliği Çevre kotumaya yönelik bilinç ve farkındalığın yeterli olmaması
Ekonomik ve Finansal FIRSATLAR Tarım arazilerinin tarım dışına çıkarılmasını ve küçülmesini engelleyen yasal düzenlemeler Arazi toplulaştırma çalışmaları TARSİM ENGELLER: Tarımsal yapıdaki mevcut sorunlar Küçük ve parçalı araziler Nüfus ve gelir artışı ile tarım arazileri üzerinde baskının artması Tarımdaki mevcut riskler, riskten kaçınma Özellikle küçük işletmelerin krediye ulaşımında sorunlar
Teknolojik FIRSATLAR Biyoçeşitlilik, Organik tarım potansiyeli Girdi kullnım düzeyinin AB den düşük olması Erken uyarı ve tahmin sistemi vb uygulamalar Yenilenebilir enerji (Jeotermal enerji ) potansiyeli ENGELLER: Çiftçilerin gelenek ve alışkanlıkları Çevreye yönelik bilinç ve farkındalıklarının olmaması Veri, bilgi ve bilgiye erişimde sorunlar
Sosyal FIRSATLAR Genç çiftçilere yönelik programlar Eğitim, farkındalık faaliyetleri Kırsal kalkınma destekleri ENGELLER: Kır-kent arası farklılıklar Tarımın meslek olarak seçilmek istenmemesi
Sonuç İzleme ve değerlendirme Mevzuat, politika politika araçları) Çevreye yönelik programlar Politika Politika araçları Eğitimler Çiftçi, kadın, genç, teknik eleman, ara eleman, tarım danışmanı, yayımcı, yönetici, araştırmacı vb
Teşekkürler Prof.Dr. İlkay Dellal