Saydamlığın Artırılması Ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Strateji Belgesi "Yolsuzluk" kavramı ile yasal olmayan hedefler için yasal yolların zorlanması ya da usul dışı yollarla aşındırılması kastedilmektedir. Yolsuzluğa konu oluşturan gerek hedeflerin gerekse takip edilen yol ve usullerin sistemik nedenlerle ortaya çıktığı görülmektedir. Yolsuzluk uygulamalarının ya da dedikodularının uluslar arası alanda da fevkalade sık olarak görülmesi, yolsuzluğun ne denli yaygın olduğunu ortaya koymaktadır. Tüm yasal düzenlemelere karşın, yolsuzluk iddialarının önlenememesi, konunun salt bir hukuksal konu olarak ele alınmasının yeterli olmadığını, sosyal ve ekonomik boyutlarıyla mercek altına alınmasının zorunlu olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Bu nedenle yolsuzlukların önlenmesi amacıyla yapılacak olan reformlar toplumun her kesimini kapsayıcı olmalı ve devletin işlevleri de bu reform sürecinde ciddiye alınmalıdır. Bu vizyon çerçevesinde ilgili tüm kesimlerin katılımıyla "Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Stratejisi" geliştirilmiştir. Bu Stratejinin amacı; 2002 yılından bu yana kararlılıkla sürdürülen reformların bir devamı niteliğinde, gelişen ve değişen şartları da göz önünde bulundurarak, saydamlığı engelleyen ve yolsuzluğu besleyen faktörlerin ortadan kaldırılması suretiyle daha adil, hesap verebilir, saydam ve güvenilir bir yönetim anlayışının geliştirilmesidir. 2010-2014 yılları arasında uygulanacak olan Stratejinin temel bileşenleri; A) Önlemeye, B) Yaptırımların Uygulanmasına, C) Toplumsal Farkındalığın Artırılmasına, yönelik tedbirler olmak üzere üç ana başlık altında toplanmıştır. Stratejideki tedbirlerin uygulanmasıyla; adil, hesap verebilir, saydam ve güvenilir bir yönetim anlayışının geliştirilmesi ve yolsuzluğa karşı toplumsal bilincin artırılarak yolsuzluk suçlarına yönelik eğilimlerin engellenmesi suretiyle sistemin etkinliğini artırmak amaçlanmaktadır. 1
A) Önlemeye, B) Yaptırımların Uygulanmasına, C) Toplumsal Farkındalığın Artırılmasına, yönelik tedbirler olmak üzere üç ana başlık altında toplanmıştır. Stratejideki tedbirlerin uygulanmasıyla; adil, hesap verebilir, saydam ve güvenilir bir yönetim anlayışının geliştirilmesi ve yolsuzluğa karşı toplumsal bilincin artırılarak yolsuzluk suçlarına yönelik eğilimlerin engellenmesi suretiyle sistemin etkinliğini artırmak amaçlanmaktadır. 5/12/2009 tarihli ve 27423 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2009/19 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile; Stratejinin uygulamasını gerçekleştirmek üzere "Türkiye'de Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Komisyonu" ve "Türkiye'de Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Yürütme Kurulu" kurulmuştur. Başbakanlık Teftiş Kurulu ise Türkiye'de Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Komisyonu (Komisyon)'na ve Türkiye'de Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Yürütme Kurulu (Yürütme Kurulu)'na görevlerini yerine getirmede teknik destek sağlamak ve sekretarya hizmeti vermekle görevlendirilmiştir. Bu kapsamda, Komisyon yılda en az iki defa toplanmak suretiyle stratejide belirtilen amaçlara ulaşılmasında etkinliği ve koordinasyonu sağlayacaktır. Yürütme Kurulu, Stratejide yer alan tedbirler doğrultusunda ilgili sivil toplum kuruluşlarının da katılımıyla, yapılması gerekenleri ve sorumlu kuruluşları gösteren detaylı eylem planını hazırlayarak Komisyonun onayına sunmuştur. Söz konusu "Eylem Planı" Devlet Bakanı ve Başbakan Yrd. Sn.Cemil ÇİÇEK başkanlığındaki Komisyonun 12/04/2010 tarih ve 2010/1 sayılı Kararı ile onaylanmıştır. (Yürütme Kurulu yılda en az dört kez toplanır.) Komisyon ve Kurula görevlerinin yerine getirilmesinde sekretarya hizmeti vermek, çalışma gruplarına başkanlık yapmak veya yaptırmak, strateji geliştirerek Komisyon ve Kurula sunmak ve onaylanan strateji, plan, program ve raporların gereklerini yerine getirmek, bu konularda ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşları arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamak üzere Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanlığı görevlendirilmiştir.
Ayrıca Başbakanlık Teftiş Kurulu; 01/13 No.lu tedbir; Denetim birimlerinin kapasitelerinin güçlendirilmesi 01/14 No.lu tedbir; Denetim raporlarından hareketle yolsuzluğa açık risk alanlarının belirlenmesi ve gerekli tedbirlerin alınması 02/03 No.lu tedbir; Yolsuzlukla mücadelede görev alan birimler arasında etkin işbirliği, bilgi paylaşımı ve koordinasyonun sağlanması 03/07 No.lu tedbir; Strateji doğrultusunda oluşturulan temel ilke ve yöntemlerin tüm kamuoyu, sivil toplum kuruluşları ve kamu görevlileri tarafından benimsenmesi amacıyla seminer, çalıştay ve konferanslar düzenlenmesi, konularında kurulacak olan Çalışma Gruplarının başkanlık yapacaktır. http://www.teftis.gov.tr/ 3
SAYDAMLIĞIN ARTIRILMASI VE YOLSUZLUKLA MÜCADELENİN GÜÇLENDİRİLMESİ STRATEJİSİ KOORDİNATÖR: R. Bülent TARHAN Başbakanlık Başmüfettişi HAZIRLAYAN : L. Cihan GÜLMEZ Başbakanlık Müfettiş Yrd.
Sunum Planı 1- Tanımlama 2- Genel Yapı 3- Strateji 4- Eylem Planı 5- BTK yı ilgilendiren tedbir maddeleri 5
Yolsuzluk nedir? Yolsuzluk kavramı ile yasal olmayan hedefler için yasal yolların zorlanması ya da usul dışı yollarla aşındırılması kastedilmektedir. 6
5 ARALIK 2009 tarih ve 27423 sayılı Resmi Gazete ile, Komisyon ve Yürütme Kurulu kurulmuştur. Komisyon ve Yürütme Kurulunun Sekretarya hizmetlerini yerine getirmek görevi Başbakanlık Teftiş Kuruluna verilmiştir. 7
Genel Yapı KOMİSYON YÜRÜTME KURULU SEKRETARYA ÇALIŞMA GRUPLARI 8
A) KOMİSYON BAŞKAN : Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı (Sn. Cemil ÇİÇEK) ÜYELER : Adalet Bakanı (Sn. Sadullah ERGİN) İçişleri Bakanı (Sn. Beşir ATALAY) Maliye Bakanı (Sn. Mehmet ŞİMŞEK) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı (Sn. Ömer DİNÇER) 9
B) YÜRÜTME KURULU BAŞKAN : Başbakanlık Müsteşar Yardımcısı ÜYELER : Adalet Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı İçişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Maliye Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı TOBB Temsilcisi TÜRK-İŞ Temsilcisi 10
C) SEKRETARYA Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanlığı 11 NOT: Şeffaflığın artırılması ve yolsuzlukla mücadelenin güçlendirilmesi konularında oluşturulacak çalışma gruplarına başkanlık yapmak veya yaptırmak.
22 ŞUBAT 2010 tarih ve 27501 sayılı Resmi Gazete ile, Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Stratejisi (2010-2014) ün kabulü; Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcılığının 27/1/2010 tarihli ve 65 sayılı yazısı üzerine, Bakanlar Kurulu nca 1/2/2010 tarihinde kararlaştırılmıştır. 12
Strateji de neler var? SAYDAMLIĞIN ARTIRILMASI VE YOLSUZLUKLA MÜCADELE ALANINDA SON YILLARDA YAPILAN BAŞLICA DÜZENLEMELER STRATEJİNİN AMACI STRATEJİNİN TEMEL BİLEŞENLERİ STRATEJİNİN UYGULANMASI FAALİYET TABLOSU 13
STRATEJİNİN AMACI VE TEMEL BİLEŞENLERİ 14 AMAÇ : 2002 yılından bu yana kararlılıkla sürdürülen reformların bir devamı niteliğinde, gelişen ve değişen şartları da göz önünde bulundurarak, saydamlığı engelleyen ve yolsuzluğu besleyen faktörlerin ortadan kaldırılması suretiyle daha adil, hesap verebilir, saydam ve güvenilir bir yönetim anlayışının geliştirilmesidir. TEMEL BİLEŞENLERİ: 01) Önlemeye, 02) Yaptırımların Uygulanmasına, 03) Toplumsal Bilincin Artırılmasına, yönelik tedbirler olmak üzere üç ana başlık altında toplanmıştır.
(01) ÖNLEMEYE YÖNELİK TEDBİRLER 01 Siyasi partilerin ve seçim kampanyalarının finansmanında, açıklık ve şeffaflığa ilişkin uygulamaların geliştirilmesi ve denetimin etkinleştirilmesi 02 Siyasi etik ile ilgili çalışmaların tamamlanması 03 Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman) kurulmasına ilişkin çalışmaların tamamlanması 04 Genel İdari Usul Kanununa ilişkin çalışmaların tamamlanması 05 Sayıştay Kanunu Teklifinin yasalaşma sürecinin tamamlanması 06 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunundaki mal bildirimlerine ve diğer uygulamalara İlişkin hükümlerin gözden geçirilmesi 07 Kamu görevinden ayrılanların yapamayacağı işlerle ilgili kanunî düzenlemelerin ve uygulama etkinliğinin gözden geçirilmesi 08 Devlet sırları ve ticari sırlara ilişkin çalışmaların tamamlanması 09 Kamu ihale sisteminin gözden geçirilmesi 10 Yerel yönetimlerin imar, ruhsat vb. işlem süreçlerinde saydamlık ve hesap verebilirliğin artırılması 11 Yerel yönetimlerin iştirakleri3 üzerindeki denetim mekanizmalarının etkinliğinin gözden geçirilmesi 12 Yerel yönetimlerde seçimle işbaşına gelenler için etik ilkelerin belirlenmesi ve izleme mekanizmalarının kurulması 13 Denetim birimlerinin kapasitesinin güçlendirilmesi 14 Denetim raporlarından hareketle yolsuzluğa açık risk alanlarının belirlenmesi ve gerekli tedbirlerin alınması 15 Kamu Görevlileri Etik Kurulu rehberliğinde kamu yönetimi içerisindeki her bir meslek grubu için ayrı etik ilkelerin belirlenmesi ve Çıkar çatışmalarının engellenmesi 16 Özel sektör kuruluşlarında saydamlığın artırılması ve yolsuzluğun önlenmesi 17 Sivil Toplum Kuruluşlarında saydamlığın artırılması ve yolsuzluğun önlenmesi 18 Yolsuzluk suçlarına ilişkin yargılama sonuçları ile Devlet Personel Başkanlığında disiplin cezası alan kamu görevlileri hakkında oluşturulan veri tabanlarından yararlanılarak risk alanlarının belirlenmesi 15
(02) YAPTIRIMLARIN UYGULANMASINA YÖNELİK TEDBİRLER 01 Kamu görevlileriyle ilgili soruşturmalardaki izin sisteminin gözden geçirilmesi 02 Kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarında meydana gelen yolsuzluk olaylarını yetkili mercilere bildirenlerin korunmasına ilişkin düzenlemelerin oluşturulması 03 Yolsuzlukla mücadelede görev alan birimler arasında etkin işbirliği, bilgi paylaşımı ve koordinasyonun sağlanması (03) TOPLUMSAL FARKINDALIĞIN ARTIRILMASINA YÖNELİK TEDBİRLER 01 Vatandaşların, haksız bir uygulama ile karşılaştıklarında kanunlar ve idari düzenlemelerle kendilerine tanınan haklar ile başvuruda bulunabilecekleri merciler konusunda bilgilendirilmesi 02 Düzenli aralıklarla yolsuzluk algılama anketi yaptırılması 03 Milli Eğitim Bakanlığı ders müfredatında dürüstlük konularının işlenmesi 04 Yolsuzlukla mücadele ve temiz toplum temasını içeren sosyal faaliyetlerin desteklenmesi 05 Radyo ve Televizyon Üst Kurulunca televizyon ve radyo yayınlarında dürüstlük konularına yer verilmesinin sağlanması 06 Medya organlarının yolsuzlukla mücadeledeki rollerinin güçlendirilmesi 07 Strateji doğrultusunda oluşturulan temel ilke ve yöntemlerin tüm kamuoyu, sivil toplum kuruluşları ve kamu görevlileri tarafından benimsenmesi amacıyla seminer, çalıştay ve konferanslar düzenlenmesi 16
SON DURUM Yürütme Kurulu; 1- Konuyla ilgili çalışma esaslarını belirleyen bir Yönerge hazırladı. 2- Sivil toplum kuruluşlarının da katılımıyla detaylı bir eylem planı hazırladı. (TOBB ve TÜRK-İş) Eylem Planı Devlet Bakanı ve Başbakan Yrd. Sn.Cemil ÇİÇEK başkanlığındaki Komisyonun 12/04/2010 tarih ve 2010/1 sayılı Kararı ile onaylanmıştır. 17
Eylem Planından örnek bir tablo Amaç Sorumlu Kuruluş 1 İlgili Kurum/Kuruluş Gerçekleşme Dönemi 01 ÖNLEMEYE YÖNELİK TEDBİRLER 01 Siyasi partilerin ve seçim kampanyalarının finansmanında, açıklık ve şeffaflığa ilişkin uygulamaların geliştirilmesi ve denetimin etkinleştirilmesi Siyasi partiler ve seçim kampanyalarının finansmanının şeffaf hale getirilmesi ve denetim mekanizmalarının kurulması Adalet Bakanlığı Başbakanlık, İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Siyasi Parti Temsilcileri 24 Ay 01 Çalışma Grubunun oluşturulması 1 Ay 02 Yapılması gerekenlere ilişkin bir rapor hazırlanması ve Yürütme Kuruluna teslim edilmesi 2 6 Ay 03 Rapora ilişkin Yürütme Kurulu önerisinin Komisyona sunulması 2 Ay 04 Komisyonun karar vermesi 3 Ay 05 Komisyonun kararı doğrultusunda gerekli çalışmaların sonuçlandırılması 12 Ay 18
Başbakanlık Teftiş Kurulunu doğrudan ilgilendiren tedbirler 01/13 No.lu tedbir; Denetim birimlerinin kapasitelerinin güçlendirilmesi 01/14 No.lu tedbir; Denetim raporlarından hareketle yolsuzluğa açık risk alanlarının belirlenmesi ve gerekli tedbirlerin alınması 02/03 No.lu tedbir; Yolsuzlukla mücadelede görev alan birimler arasında etkin işbirliği, bilgi paylaşımı ve koordinasyonun sağlanması 03/07 No.lu tedbir; Strateji doğrultusunda oluşturulan temel ilke ve yöntemlerin tüm kamuoyu, sivil toplum kuruluşları ve kamu görevlileri tarafından benimsenmesi amacıyla seminer, çalıştay ve konferanslar düzenlenmesi 19
01/13 NO.LU TEDBİR; DENETİM BİRİMLERİNİN KAPASİTELERİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ 13 Denetim birimlerinin kapasitesinin güçlendirilmesi Denetim birimlerinin yolsuzlukla mücadelede etkinliğinin Artırılması Başbakanlık Sayıştay, İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Bayın. ve İskân Bak, BDDK, Gümrük Müsteşarlığı 24 Ay 01 Uygulamaya ilişkin aksaklık ve sorunların tespiti amacıyla çalışma grubu oluşturulması 1 Ay 02 Yapılması gerekenlere ilişkin bir rapor hazırlanması ve Yürütme Kuruluna teslim edilmesi² 6 Ay 03 Rapora ilişkin Yürütme Kurulu önerisinin Komisyona sunulması 4 Ay 04 Komisyonun karar vermesi 3 Ay 05 Komisyonun kararı doğrultusunda gerekli çalışmaların sonuçlandırılması 10 Ay 20
01/14 No.lu tedbir; Denetim raporlarından hareketle yolsuzluğa açık risk alanlarının belirlenmesi ve gerekli tedbirlerin alınması 14 Denetim raporlarından hareketle yolsuzluğa açık risk alanlarının belirlenmesi ve gerekli tedbirlerin alınması Yolsuzluğun kaynaklarını tespit ederek, yolsuzlukla ilgili önleyici ve caydırıcı tedbirleri almak Başbakanlık Sayıştay, Adalet Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Yüksek Den. Kurulu, Gümrük Müst. 18 Ay 01 Uygulamaya ilişkin aksaklık ve sorunların tespiti amacıyla çalışma grubu oluşturulması 1 Ay 02 Yapılması gerekenlere ilişkin bir rapor hazırlanması ve Yürütme Kuruluna teslim edilmesi² 3 Ay 03 Rapora ilişkin Yürütme Kurulu önerisinin Komisyona sunulması 2 Ay 04 Komisyonun karar vermesi 2 Ay 05 Komisyonun kararı doğrultusunda gerekli çalışmaların sonuçlandırılması 10 Ay 21
02/03 NO.LU TEDBİR; YOLSUZLUKLA MÜCADELEDE GÖREV ALAN BİRİMLER ARASINDA ETKİN İŞBİRLİĞİ, BİLGİ PAYLAŞIMI VE KOORDİNASYONUN SAĞLANMASI 03 Yolsuzlukla mücadelede görev alan birimler arasında etkin işbirliği, bilgi paylaşımı ve koordinasyonun sağlanması Mevcut uygulamada görülen işbirliği eksikliğinin giderilmesi Başbakanlık Adalet Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Gümrük Müst. 22 Ay 01 Uygulamaya ilişkin aksaklık ve sorunların tespiti amacıyla çalışma grubu oluşturulması 2 Ay 02 Yapılması gerekenlere ilişkin bir rapor hazırlanması ve Yürütme Kuruluna teslim edilmesi² 4 Ay 03 Rapora ilişkin Yürütme Kurulu önerisinin Komisyona sunulması 3 Ay 04 Komisyonun karar vermesi 3 Ay 05 Komisyonun kararı doğrultusunda gerekli çalışmaların sonuçlandırılması 10 Ay 22
03/07 No.lu tedbir; STRATEJİ DOĞRULTUSUNDA OLUŞTURULAN TEMEL İLKE VE YÖNTEMLERİN TÜM KAMUOYU, SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI VE KAMU GÖREVLİLERİ TARAFINDAN BENİMSENMESİ AMACIYLA SEMİNER, ÇALIŞTAY VE KONFERANSLAR DÜZENLENMESİ 07 Strateji doğrultusunda oluşturulan temel ilke ve yöntemlerin tüm kamuoyu, sivil toplum kuruluşları ve kamu görevlileri tarafından benimsenmesi amacıyla seminer, çalıştay ve konferanslar düzenlenmesi Yolsuzlukla mücadele stratejisi doğrultusunda düzenlenecek faaliyetlerle bu konudaki temel ilke ve yöntemlerin açık bir şekilde anlatılması Başbakanlık Bütün kurum ve kuruluşlar Her Yıl 01 Yapılması gerekenlere ilişkin bir rapor hazırlanması ve Sekretarya ya teslim edilmesi 2 Ay 23
SABIR VE DİKKATLE DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ. R. BÜLENT TARHAN BAŞBAKANLIK BAŞMÜFETTİŞİ L. CİHAN GÜLMEZ BAŞBAKANLIK MÜFETTİŞ YRD.