Prof.Dr.Çiler DURSUN 1
Modüler Senkronize Otomasyona dayalı Hızlı Multimedya Etkileşimli Hipermetinsel Arşivsel 2
Yeni bir teknoloji ve metin biçimini ifade eder. İlk kez terim, 1945 yılında ABD Bilimsel Araştırma ve Geliştirme birimi eski başkanı Vannevar Bush tarafından kullanıldı: elektronik teknolojiyi kullanarak kayıtların genişletildiği depoalndığı ve istenildiğinde başvurulduğu bir okuma- yazma sistemini ifade ediyordu. 3
İletişim alanında ilke kez 1960 larda Theodora Nelson tarafından kullanıldı. Kavram, internetin varolmasından önce vardı. Yazılı metnin gelişkin biçimini ifade etmekteydi. 1987 de Apple firmasının bilgisayarlara HyperCard yüklemesiyle ticarileşti 1991 de web temelli hipermetin sistemleri oluşmaya başladı A.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Tezsiz Uzaktan Eğitim YL Programı /Haberi Anlamak/ Prof.Dr.Çiler Dursun 4
Bir metin içindeki herhangi bir konumdan öteki konuma doğru bağlantıdır. Metin bloklarından ve onları birleştiren elektronik linklerden oluşan enformasyon sunumudur. Okuyucunun, ekrandaki yapılara tıkladığında diğer metin parçalarının gelmesini ve metnin açımlanmasını sağladığı bir enformasyon biçimidir. Bağlantı temelli metinsel hipermedya biçimidir. Varolan bir metnin başka alanlara uzatılmasıdır. Hipermetin linklerinin gelişimiyle oluşan yapıya, hipermedya denilir. Çizgisel ve ardışık değildir, merkezsiz dijital metin biçimidir. 5
Ters piramit kuralına göre (en önemli kısmın metnin yukarısında yer aldığı kurala göre işlemeyebilir. Ağ ya da matrix olarak biçimlidirler. Kapalı değil, keşfe dayalı açık bir anlatım biçimidir. Bilgiyi açmaya, genişletmeye elverse de bütünlüklü ve özetlemeli değildir. 6
Haber metnin tamamı okunamayabilir. Oraya varmak (getting there) ve Orada olmak (being there) okuyucusu olmaktır (Wise vd. 2009) 7
Yazılı, görsel, işitsel farklı medya biçimlerinin yakınsamasıyla metinlerin, imgelerin ve seslerin ortak bir dijital platformda birleşmesidir. Gönderici ve alıcının etkileşim sürecinde eşitlenmesidir. Çok sayıda arşive ve veri tabanına erişimi olanaklı kılar. 8
1- Haber içeriğinin sunumunun bir web sitesi üzerinde birden çok medya biçimi kullanarak (animasyon, grafik, hareketli veya hareketsiz görüntü, yazı vb.) oluşturulmasıdır. Etkileşimlilik sağlayan ve hipermetin öğeleri yer alır. 2- Haber içeriğinin web sitesi, e_posta, sms, radyo, televizyon, teletext, yazılı gazete ya da dergi gibi farklı medya ortamlarıyla yatay entegrasyonunun sağlanmasıdır. Anında gerçekleşmeye dayalı değildir. 9
Haber toplama ve yazma pratiklerinden çok, internet haberlerinin hazırlanışında, dağıtımında ve alımlanması üzerinde köklü dönüşümlere neden olmuşlardır. Haberlere ulaşmak için etkili ve hızlı bir mecradır internet gazeteleri. Her haber ve haber sayfası için, ziyaretçi/okuyucu sayısı görülmekte ve kalite puanlaması beğen kategorisi ile yapılmaya çalışılmaktadır. 10
Radikal, hızlı ve kapsayıcı olmaktan çok, yavaş yavaş ve radikalliği ve kapsayıcılığı sınırlıdır. Sıradan okurları da haber yapma, paylaşma fırsatı sunmaktadır. 11
1. Erişilebilir enformasyon miktarında artış 2. Gazetecilerin meslek pratiklerindeki heterojenlikte artış 3. Kendi kendine göndergesel olarak işleyen sembolik dünyanın güçlenmesi 4. Gazetecilik ve gazetecilik dışının ne olduğu ayrımının bulanıklaşması 5. Geleneksel medyaya yönelik, yazılı basın okuru olan kitlede düşüş. 12
Web 2.0 döneminde çok sayıda kişiyi içerecek şekilde, sınırsız ve eşanlı olmak zorunda olmayan bir biçimde yapılanmıştır. Olay ve haber yorumları, fotoğraf gönderme, sıcak olaylara yönlendirme vb.. unsurları vardır. Haber nihai bir ürün değil, toplumsal söylemin başlangıç noktası olarak güçlenecektir. 13
Daha fazla video içerik yayınlanmaktadır haberlerde. İnternetten yayın (webcast) ve internetten canlı yayın (livecast) artmaktadır. Genç haber okurları hedeflenmektedir. Okurlarla online canlı sohbet (live chat) ile haber siteleri yeni okur kazanmaktadırlar Haberlere üyesi oldukları sosyal medya ağlarının linkleri aracılığıyla ulaşan bir okur kuşağı vardır. 14
Basılı gazetecilik: tek, çizgisel, yazı ağırlıklı, editörlerin sorumluluklarının fazla olduğu bir gazetecilik türüdür. Online gazetecilik ise: çizgisel değildir, görsel malzeme ağırlıklıdır, yeniden düzenlenebilir ve yeniden yayınlanabilir bitmemiş bir anlatı yapısıdır. 15