Mühendisliğin dili TEKNİK RESİM Muammer NALBANT (Anonim kaynaktan tercüme eden ve 3. izdüşüm düzleminden 1. izdüşüm düzlemine dönüştüren) 1
1. Bölüm Teknik Resime Genel Bir Bakış 2
KONULAR Grafik lisan Teknik resim İzdüşüm yöntemleri Dik izdüşüm Çizim standartları 3
KONULAR Geleneksel Çizim Araçları Yazı yazma Serbest elle çizim 4
GRAFİK LİSANI 5
Grafik Lisanın Etkililiği 1. Bu nesnenin tanımını yazarak yapmaya çalışınız. 2. Yazılı tanımlamanızı, birisinin sizin tanımızdan bir eskiz yapmasını sağlayarak test ediniz. Kolayca anlayabilirsiniz ki Kelime ile anlatım boyut, şekil ve unsurları tam olduğu kadar özlü olarak da tanımlamak için yetersizdir. 6
Grafik Lisanın Mahiyeti Mühendislik uygulaması ndaki grafik lisan, nesnelerin yüzeylerini, kenarlarını ve çevrelerini temsil etmek için çizgileri kullanır. Lisan, çizim olarak bilinir. Çizim, serbest el ve aletler kullanılarak yapılabilir. Bilgisayar yöntemleri kullanılarak yapılabilir. 7
Serbest el çizimi Çizgiler, kalem ve silgiden başka araç kullanmaksızın çizilir. Örnek 8
Aletle çizim Düz çizgileri, çemberleri ve eğrileri az sayıda ve doğru biçimde çizmek için aletler kullanılır. Bu sebeple, çizimler genellikle ölçekli çizilirler. Örnek 9
Bilgisayarla çizim Çizimler, genellikle AutoCAD, Solid Works vb. gibi ticari yazılımla çizilirler. Örnek 2B çizim Katı model 10
Mühendisliğin dili TEKNİK RESİM 11
Teknik Resim 12
Teknik Resimin Elemanları Teknik resim, grafik lisanı ve kelime lisanından meydana gelmektedir. Grafik lisanı Şekli tanımlar (esas olarak). Kelime lisanı Nesnenin boyut, yerleşim ve özelliğini tanımlar. 13
Bilgi ve maharet gerekir Teknik Resim Grafik lisanı Kelime lisanı Geometrik yapı Çizgi çeşitleri kullanımı İzdüşüm yöntemi Görselleştirme Ölçüler ve notlar Görselleştirme var olmayan nesneleri zihinsel olarak resimleme kabiliyetidir. 14 İçindekiler
İZDÜŞÜM YÖNTEMİ 15
İZDÜŞÜM YÖNTEMİ Konik Perspektif Paralel Eğik Dik grafik Aksonometrik Çok görünüş 16
İZDÜŞÜM TEORİSİ İzdüşüm teorisi, 3-B nesneleri 2-B ortam (kağıt, bilgisayar ekranı) üzerinde grafik olarak temsil etmek için kullanılır. İzdüşüm teorisi, iki değişkene dayanır: 1) Bakış hattı 2) İzdüşüm düzlemi (hayali düzlem veya resim düzlemi) 17
Bakış hattı, gözlemcinin gözü ile nesne arasındaki ışık ışınıdır. İki çeşit bakış hattı vardır: paralel ve konik perspektif Paralel izdüşüm Bakış hattı Konik perspektif izdüşüm Bakış hattı 18
İzdüşüm düzlemi, görünüşün oluşturulduğu hayali düz bir düzlemdir. Görüntü, bakış hattının izdüşüm düzlemini deldiği noktalar birleştirilerek üretilir. Paralel izdüşüm İzdüşüm düzlemi Konik perspektif izdüşüm İzdüşüm düzlemi 19
Konik Perspektif İzdüşümünün Mahzuru Konik perspektif izdüşüm, mühendis tarafından parçaların imalatı için kullanılmaz çünkü: 1) Çizimi zordur. 2) Tam şekli ve boyutu göstermez. Genişlik çarpıtılır 20
Dik Grafik İzdüşüm 21
ANLAMI Dik grafik izdüşüm bakışın paralel çizgilerinin izdüşüm düzlemine dik olduğu paralel izdüşüm tekniğidir. Nesnenin üstten görünüşü 1 2 3 4 2 3 5 5 1 4 İzdüşüm düzlemi 22
DİK GRAFİK GÖRÜNÜŞ Dik grafik görünüş, bakış hattına göre nesnenin nispi konumuna bağlıdır. Nesnenin iki boyutu gösterilir. Nesneyi temsil etmek için bir görünüşten fazlası gereklidir. Döndür Eğ Çoklu görünüş çizimi Nesne üç boyutlu gösterilir. Aksonometrik çizim 23
NOTLAR DİK GRAFİK GÖRÜNÜŞ Dik grafik izdüşüm tekniği aşağıdakilerden birisini üretebilir 1. Çok görünüşlü çizim her bir görünüş, nesneyi iki boyutta gösterir. 2. Aksonometrik çizim nesnenin üç boyuttaki ölçülerini tek görünüşte gösterir. Her iki çizim çeşiti de, iletişim için teknik resimde kullanılır. 24
Aksonometrik (İzometrik) Çizim Üstünlük Mahzur Örnek Anlaması kolay Şekil ve açı çarpık Şekil ve boyutun, izometrik çizimde çarpıtılması Dairesel delik elips olur. Dik açı, geniş açı olur. 25
Çok Görünüşlü Çizim Üstünlük Mahzur Gerçek şekil ve boyutu temsil eder. Çizimde ve okumada tecrübe gerektirir. Örnek Çok görünüşlü çizim (2- görünüşlü çizim) 26
Teknik Resim Standardı 27
Teknik Resim Standardı Çizim sayfası Ölçek Yazı yazma Çizgi çeşitleri 28
Giriş Standardlar teknik resimlerin nasıl sunulacağını yöneten kurallar takımıdır. Çizim standardları, çizimlerin onları okuyan herkese aynı anlamı ifade etmesi için kullanılırlar. 29
Ülke Standardı ve Kodları Ülke Kod Tam adı Türkiye ABD Japonya İngiltere Avustralya Almanya TS ANSI JIS BS AS DIN ISO Türk Standardı American National Standard Institute Japanese Industrial Standard British Standard Australian Standard Deutsches Institut für Normung International Standards Organization 30
Çizim Standardlarının Kısmi Listesi Kod numarası TS 8311 TS 8820 TS 10841 TS 3532 TS EN ISO 5456 TS 8834 TS 11397 Muhtevaları Çizimlerin Boyutları ve Biçimi Çizgiler için temel kurallar Yazılar Ölçekler İzdüşüm yöntemleri Görünüşler Ölçülendirme 31
Çizim Yaprağı : Standart boyut A0 ~ A4 boyutunun kesilmiş yaprağı. Standard yaprak boyutu (ISO) A4 210 x 297 A3 297 x 420 A2 420 x 594 A1 594 x 841 A0 841 x 1189 (Ölçüler millimetredir) A4 A3 A2 A1 A0 32
c c Çizim yaprağının yönü 1. Tip X (A0~A4) 2. Tip Y (A4 sadece) d Sınır çizgileri d Çizim alanı c Antet bloku Çizim alanı Antet bloku Kağıt boyutu c (min) d (min) A4 10 25 A3 10 25 A2 10 25 A1 20 25 A0 20 25 33
Uzunluk, boyut Çizim Ölçekleri Ölçek, çizimde gösterilen bir nesnenin elemanının doğrusal ölçüsünün, nesnenin aynı elemanının gerçek doğrusal ölçüsüne oranıdır. Çizimdeki boyut Gerçek boyut 1 : 2 34
Çizim Ölçekleri Ölçek, aşağıda görüldüğü gibi ÖLÇEK kelimesini takipeden oranının gösteriminden ibarettir. ÖLÇEK 1:1 tam boyut için ÖLÇEK X:1 büyütme ölçekleri için (X > 1) ÖLÇEK 1:X küçültme ölçekleri için (X > 1) Çizimde görülen ölçü rakamları, nesnenin gerçek boyut unu gösterir ve çizimi yaparken kullanılan ölçekten bağımsızdır. 35
Çizim ölçekleri : Standard ölçek Standard küçültme ölçekleri 1:2, 1:5, 1:10, 1:20, 1:50, 1:100 Standard büyütme ölçekleri 2:1, 5:1, 10:1, 20:1, 50:1, 100:1 36
Temel Çizgi Çeşitleri ve Uygulamadaki adı Tarz Sürekli Kesik Zincir Kalınlık Kalın İnce Görünür çizgi 1. Ölçü çizgisi 2. Bağlama çizgisi 3. Leader line Görünmeyen çizgi Eksen çizgisi 1. Görünür çizgi 2. Ölçü çizgisi Bağlama çizgisi Kılavuz çizgi güncel görünüşte görülebilen unsurları gösterir. çizimdeki unsurların boyutlarını ve yerini gösterir. 3. Görünmeyen çizgi güncel görünüşte görünemeyen unsurları gösterir. 4. Eksen çizgisi simetri, hareket yolu, çemberlerin merkezlerini ve eksene göre simetrik parçaların eksenini gösterir. 37
Çizgi Genişliği Grupları 38
Çizgilerin Yaklaşık Ölçüleri 39
Örnek: Teknik resimde çizgi teamülleri 40
ABCDEFGHIJKLMNOPQRST UVWXYZABCDEFGHIJKLM NOPQRSTUVWXYZABCDEF Yazı Yazma ABCDEFGHIJKLMNOPQRST UVWXYZABCDEFGHIJKLM NOPQRSTUVWXYZABCDEF 41
Çizimlerdeki Yazılar Teknik resimdeki yazılar aşağıdaki maksatlar için kullanılır: Grafik olmayan bilgiyi iletmek. Yazının gerekli bilgiyi daha açık ve hızlı bir şekilde iletebileceği yerlerde grafik bilgi yerine geçmek üzere Yazılar: Okunaklılık - şekil - harfler ve kelimeler arasındaki boşluk Mütecanislik - boyut - çizgi kalınlığı ile yazılı olmalıdır. 42
Örnek Çizimde yazının yeri Ölçü & Notlar Notlar Antet Bloku 43
Yazı Yazma Standartları TS Standardı Gothic yazı tarzını kullanınız, eğimli veya düşey. Tüm büyük harfleri kullanınız. Çoğu yazı yüksekliği için 3 mm kullanınız. Yazının satırları arasında boşluk, yazı yüksekliğinin en azından 1/3 ü kadardır. Bu kurs Sadece düşey Gothic yazı tarzını kullanınız. Büyük ve küçük harflerin her ikisini de kullanınız. Aynısı. Antet blokundaki harfler için 5~8 mm yazı yüksekliği kullanılması tavsiye edilir TS kuralını izleyiniz. 44
Temel Kalem Ucu Hareketleri Dik Eğik Yatay Kavisli Örnekler: Temel kalem ucu hareketlerinin uygulanması I harfi A harfi B harfi 1 1 1 2 4 5 3 6 3 2 45
Suggested Büyük harfler Strokes vesequence Sayılar Düz çizgi harfler Kavisli çizgi harfler Kavisli çizgi harfler ve sayılar 46
Suggested Küçük Strokes harfler Sequence Yazının gövde yüksekliği, büyük harf yüksekliğinin yaklaşık 2/3 sidir. 47
Kalem Ucu Hareketlerinin Sırası I L T F E H 48
Kalem Ucu Hareketlerinin Sırası V X W 49
Kalem Ucu Hareketlerinin Sırası N M K Z Y A 4 50
Kalem Ucu Hareketlerinin Sırası O Q C G 51
Kalem Ucu Hareketlerinin Sırası D U P B R J 1 2 52
Kalem Ucu Hareketlerinin Sırası 5 7 53
Kalem Ucu Hareketlerinin Sırası S 0 3 6 8 9 54
Kalem Ucu Hareketlerinin Sırası l i 55
Kalem Ucu Hareketlerinin Sırası v w x k z 56
Kalem Ucu Hareketlerinin Sırası j y f t r 57
Kalem Ucu Hareketlerinin Sırası c o a b d p q e 58
Kalem Ucu Hareketlerinin Sırası g n m h u s 59
Kelime Yazma Harfler arası farklı aralıklara sahip aynı kelimeye bakalım. Eşit olmayan aralıklı DRAWING Eşit aralıklı DRAWING Hangisini okumak daha kolay? Eşit olmayan aralıklara sahip kelimeyi okumak daha kolaydır. 60
Aralık Kelime Yazma DRAWING Çevre Çevre dik, eğik ve kavis olarak sağlanabilir. Komşu çevre aşağıdakilerden biri olabilir: 1. dik-dik : II, IN, IM, IP vb. 2. dik-kavis (veya kavis-dik) : IO, QR vb. 3. dik-eğik (veya eğik-dik) : IV, IW vb. 4. kavis-kavis : OO, OG vb. 5. eğik-kavis (veya kavis-eğik) : VO, WG, VC vb. 6. eğik-eğik : VW, VX vb. 61
Kelime Yazma Aralık MIRAPONG Çevre Genel sonuçlar: \/ \ )( ) ( Harfler arsındaki aralık, komşu taraftaki harflerin çevresine bağlıdır. İyi aralık, harfler arasında yaklaşık olarak eşit arka zemin alanı bırakır. 62
Harfler Arasındaki Aralık 1. Dik - Dik 3. Dik - Eğik 2. Dik - Kavis 4. Kavis - Kavis 63
Harfler Arasındaki Aralık 5. Kavis - Eğik 6. Eğik - Eğik 7. L ve T harfleri eğik eğik dik eğik 64
Cümle Yazma Kelimeler arasında O harfi yazacak kadar boşluk bırakınız. Örnek AKSİOBELİRTİLMEDİKÇE TÜMOÖLÇÜLEROMİLİMETREDİR 65
Serbest Elle Çizim 66
Yatay çizgi Düşey çizgi 67
Düşeye yakın meyilli çizgi Yataya yakın meyilli çizgi 68
Küçük Çember 1. Yöntem : Kare ile başlama 1. Kalemi bastırmadan bir kare çiz ve orta noktaları işaretle. 2. Çapraz çizgileri çiz ve tahmini yarıçapı işaretle. 3. Sekiz noktadan geçen çemberi çiz. 1. Adım 2. Adım 3. Adım 69
Küçük Çember 2. Yöntem : Çember çizgisi ile başlama 1. Hafifçe eksen çizgisi çiziniz. 2. Bastırmadan radyal çizgileri çiz ve tahmini yarıçapı işaretle. 3. Tam çemberi çiziniz. 1. Adım 2. Adım 3. Adım 70
Büyük Çember 1. Küçük parmağı (veya kalemin ucunu), mihver olarak merkeze yerleştiriniz ve kalem noktasını merkezden yarıçap mesafesinde ayarlayınız. 2. Elinizi bu konumda tutunuz ve kağıdı döndürünüz. 71
Yay 1. Yöntem : Kare ile başlama 2. Yöntem : Eksen çizgisi ile başlama 72
Elle Çizimde Adımlar 1. Ana şekli bloklara ayır. 2. Unsurları yerleştir.. 3. Yay ve çemberleri çiz. 4. Çizgileri çiz. 73
Örnek 74