Makinelerin veya bir makineyi oluşturan elemanların teknik resimleri çizilerek ifade edilmeleri, yazıyla ya da sözle anlatılmalarına kıyasla çok daha

Transkript

1 Teknik Resim Nedir? Makinelerin veya bir makineyi oluşturan elemanların teknik resimleri çizilerek ifade edilmeleri, yazıyla ya da sözle anlatılmalarına kıyasla çok daha elverişli olan, anlaşılırlığı ve teknik elemanlar arasındaki iletişimi kolaylaştıran bir yöntemdir. Teknik resim, makine mühendisliği alanında faaliyet gösteren teknik elemanlar arasında iletişim kurulmasını ve bilgi aktarımını sağlayan, bir makine parçasının şeklinin, boyutlarının, toleranslarının, iç yapısının, imalat özelliklerinin, ait olduğu bütün içindeki yerinin ve fonksiyonunun, standart gösterim biçimleri ve işaretlemeler kullanılarak ifade edilmesine olanak veren bir lisan konumundadır. Konuşma dillerindeki dil bilgisi kuralları ve kelimelerde olduğu gibi, teknik resim kuralları da zaman içerisinde olgunlaşıp gelişerek bugünkü durumuna gelmiştir.

2 Dersin Amacı Kafasında tasarladığı bir makineyi veya o makineyi oluşturan bir elemanı teknik resimle ifade etmek, ya da bir başkası tarafından oluşturulmuş teknik resmi okuyabilmek, makine mühendisleri için en temel gereksinimlerden birisidir. Bu derste, teknik resim bilgisi ve çizim yapabilmeokuyabilme becerisi öğrencilere kazandırılarak bu gereksinimin karşılanması amaçlanmaktadır. Temel teknik resim bilgisinin kazanılmasından sonra Autocad 2014 programı ile çizimlerin gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır.

3 CAD Tanımı CAD, İngilizce Computer Aided Design kelimelerinin baş harflerinin birleştirilmesinden oluşmuştur. Bilgisayar Destekli Çizim veya Bilgisayar Destekli Tasarım anlamına gelmektedir. Dünyada ilk defa 1964 yılından itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Birçok amaçlı CAD programları vardır. Örneğin AutoCAD, SolidWorks, 3dMax, Landscape Design, ArchiCAD, HomeDesign, SteelCAD, IdeCAD vb. Bilgisayar destekli çizim, teknik resim çiziminde bilgisayar desteğinin kullanılmasıdır. Bilgisayar destekli çizimin çok geniş imkânlar sunması, çizimi ve tasarımı kolaylaştırması, süre olarak kısaltması, çizimin hızlanmasına ve çeşitlenmesine ve yeni boyutlar kazanmasına imkân sağlamaktadır.

4 CAD ile Çalışmanın Avantajları CAD yazılımları, oluşturulan çizimleri kaydetme ve kaydedilen çizimleri tekrar programda açarak bir takım değişikler yapılabilmeye olanak tanır. CAD yazılımları arasında çeşitli uzantılarda (dwg, dxf, IGES, SAT vb.) dosya alıp, dosya gönderme işlemleri rahatlıkla yapılır. Bu yazılımlarla bir takım hesaplama işlemleri (alan, çevre, ağırlık merkezi, kütle, hacim, atalet momenti, vb.) çok kolay ve hassas bir şekilde yapılabilmektedir Oluşturulan taslaklar (çizgi, eğri, çember, dikdörtgen, vb.) 2 ve 3 boyutlu şekillere dönüştürülebilir. Hazırlanan 3 boyutlu modellerle montaj grupları elde edilebilir ve çeşitli görünüşleri çıkartılabilir.

5 Çizim Araçları, Kağıt boyutları Teknik resim için kullanılan çizim araçları (Cetvel, gönye, pergel, şablon, kağıt, kalem vs) artık günümüzde hızla yerini bilgisayarlara bırakmaktadır. Çizim kâğıtları çeşitli adlar altında standartlaştırılmışlardır. Türk Standartları Enstitüsü nün kabul ettiği ISO 216 kâğıt standart sisteminde kâğıtların yükseklik/genişlik oranı 2 ye eşittir. Böylece bir kâğıt uzun kenarından iki eşit parçaya bölündüğünde yükseklik/genişlik oranı değişmemektedir.

6 Kağıt boyutları Ülkemizde teknik resimde A serisi kâğıtlar kullanılmaktadır

7 Çizgi tipleri, Yazı tipleri Teknik resimde kullanılan yazı tipi 75 derece eğimli daha çok Arial formatına benzeyen bir yazı tipidir. Küçük harfle yazarken üst kısımdaki uzantılar 2 birim, harflerin bulunduğu kısım 5 birim, aşağı kısımda kalan uzantılar ise yine 2 birim olacak şekilde ayarlanır. AutoCAD gibi programlar ile yazı yazarken bu kurallara uyulmaz. Bunun yerine italik Arial yakın bir font kullanılırsa aynı görüntüyü sağlayacaktır.

8 Anted Parça resmi üzerinde gösterilemeyen bazı bilgiler, yazı alanı veya antet dediğimiz çizelgelere yazılır. Teknik resimlerin idari ve teknik yönden tanıtılması ve pratik olarak kullanılabilmesi amacıyla yeterli bilgileri taşıyan en az 170 mm uzunluğunda ve en az 15 mm yüksekliğinde olan, dikdörtgen biçiminde bir çizelgedir. Yazı alanı (anted), resim kâğıtlarının daima sağ alt köşelerinde ve çerçeve çizgisine bitişik olarak çizilir.

9 Ölçek Teknik resim çizilirken kullanılan boyutların, resmi çizilen parçanın gerçek boyutlarına oranına ölçek adı verilir. Çizim yapılırken parçanın gerçek boyutları kullanılıyorsa resmin ölçeği 1:1 dir. Büyütme ve küçültmeler için kullanılan standart ölçek değerleri şu şekildedir: Büyütmeler için: 2:1, 5:1, 10:1, 20:1, 50:1, 100:1, 200:1, 500:1, 1000:1 Küçültmeler için: 1:2, 1:5, 1:10, 1:20, 1:50, 1:100, 1:200, 1:500, 1:1000 Ölçek kullanımında şu hususlara dikkat edilmelidir: Açıların çiziminde ölçek kullanılmaz. Ölçek kullanılarak çizilen resimlere konulan ölçülerde parçanın gerçek boyutu yazılır. Parçanın kısmi bir ayrıntısını daha iyi gösterebilmek için kısmi ölçek kullanılabilir. Bu durumda ilgili kısım dairesel bir eksen çizgisi içine alınarak ve X, Y, Z harfleri kullanılarak belirtilir. Bu bölge resmin yan tarafında daha büyük bir ölçekle yeniden çizilir.

10 Geometrik Şekillerin Çizimi Birçok geometrik şekli masa başında çizim araçları kullanarak, yada bilgisayarda AutoCAD gibi programlarda çizmek kolaydır. Örneğin bir doğruya dik çıkmak basit bir gönye yardımı ile ya da bilgisayarda Perpendicular komutu ile çizilebilir. Fakat aynı işlemleri bir Fabrikada büyük bir sacın üzerinde yapmak ya da bir açık arazide metrelerce bir alan üzerinde yapmak kolay değildir. Bu tür işlemler içine eğer elimizde gelişmiş lazer ölçüm yada topografya araçları yok ise bunu bir ipin ucuna bağlanmış sivri uçlu bir markalam aracı (çivi gibi) ve metre kullanarak yapmak mümkündür. İşte bu tür yerlerde kullanmak üzere aşağıdaki yöntemleri öğrenmemiz yeterli olacaktır.

11 Doğru Çizimi Belirlenen uzunlukta cetvel yardımı ile bir doğru parçası çizilir ve uç noktaları A ve B olarak adlandırılır. T cetveli ve gönye gibi çizim malzemeleri kullanarak kaydırma yöntemi ile AB doğru parçasına paralel doğrular çizilebilir

12 Doğrudan Dikme Çıkmak: 1. AB doğrusu verilen ölçülerde çizilir. 2. Dik çıkılmak istenen noktadan doğruya A ve B yönünde pergel yardımı ile iki yay çizilerek C ve D noktaları bulunur. 3. Pergel biraz daha açılarak C ve D noktaları merkez olmak üzere doğru üzerinde kesişecek şekilde iki yay çizilir ve E noktası bulunur. 4. E noktası ile O noktası birleştirildiğinde AB doğru parçasına dik çıkılmış olur.

13 Doğruya Paralel Çizmek: P noktası merkez alınarak herhangi bir a yayı çizilir D noktası bulunur. Pergelin ayarı bozulmadan D noktasından b yayı çizilerek C noktası bulunur. Pergel CP kadar açılıp D noktası merkez alınarak daire çizilir böylece a yayını kesen E noktası bulunur. Daha sonra P ve E noktaları birleştirilerek AB doğrusuna paralel doğru bulunur.

14 Doğruyu Eşit Sayıda Parçaya Bölmek: 1. Verilen ölçülerde AB doğrusu çizilir 2. AB doğru parçasının altına ya da üstüne olacak şekilde istenilen bir açıda yardımcı bir d doğrusu çizilir 3. Doğru parçası kaça bölünecekse d doğrusu üzerinde pergel yardımı ile o kadar işaret konur 4. En sonunda işaretlenen C noktası ile B noktası birleştirilir 5. Çizim araçları yardımı ile BC noktasına paralel doğrular çizilerek AB doğrusu istenilen parçaya bölünmüş olur.

15 Daire içine Düzgün Üçgen Çizimi 1. İlk önce O merkezli birbirine dik iki eksen çizilir 2. Pergel, O merkezli olmak üzere istenilen genişlikte açılarak bir daire çizilir ve daire ile eksen birleşim noktaları A, B, C, D olarak adlandırılır. 3. Pergelin açıklığı bozulmadan D merkezli olmak üzere bir yay çizilir. Yay ile dairenin kesiştiği noktalar E ve F olarak adlandırılır. 4. C ve E noktaları birleştirilir. 5. C ve F noktaları birleştirilir. 6. E ve F noktaları birleştirildiğinde eşkenar bir üçgen ortaya çıkacaktır.

16 Daire içine Düzgün Dörtgen Çizimi 1. İlk önce birbirine dik iki eksen çizilir. 2. Pergel, O merkezli olmak üzere istenilen genişlikte açılarak bir daire çizilir ve daire ile eksen birleşim noktaları A, B, C, D olarak adlandırılır. 3. Pergel, B-D aralığı kadar açılır. Pergelin açıklığı bozulmadan B ve C noktalarından dairenin dışında birer yay çizilir. Yayların birbirini kestiği nokta E olarak adlandırılır. 4. E ve O noktalarından geçecek şekilde daire boyunca cetvelle bir doğru çizilir. 5. Aynı şekilde pergel açıklığı bozulmadan A ve C noktalarından dairenin dışında bir yay çizilir. Kesişen nokta F olarak isimlendirilir. 6. F ve O noktalarından geçecek şekilde daire boyunca cetvelle bir doğru çizilir. Çizilen doğruların daireyi kestikleri noktalar birleştirildiğinde eşkenar bir dörtgen ortaya çıkacaktır.

17 Daire içine Düzgün Beşgen Çizimi 1. Birbirine dik çizilen iki eksen üzerine istenilen yarıçapta pergel açılarak O merkezli bir daire çizilir. Dairenin eksen üzerinde kesiştiği noktalar A, B, C, D olarak adlandırılır 2. Pergel açıklığı bozulmadan B noktasına tutularak bir yay çizilir. Yayın daireyi kestiği noktalar, E ve F olarak adlandırılır. E ve F noktalarını birleştiren bir doğru çizilir. Doğrunun ekseni kestiği nokta S olarak adlandırılır 3. Pergel S-C aralığı kadar açılarak S merkezli bir yay çizilir. Yayın ekseni kestiği nokta T olarak adlandırılır 4. Pergel T-C aralığı kadar açılarak C merkezli bir yay çizilir. Yayın daireyi kestiği noktalar, I ve K olarak adlandırılır 5. Pergel açıklığı bozulmadan I ve K merkezli daireyi kesen birer yay çizilir. Yayın daireyi kestiği noktalar, M ve N olarak adlandırılır 6. C, I, M, N ve K noktaları birleştirildiğinde eşkenar bir beşgen ortaya çıkar.

18 Daire içine Düzgün Altıgen Çizimi 1. Birbirine dik çizilen iki eksen üzerine pergel açılarak istenilen yarıçapta O merkezli bir daire çizilir. Dairenin eksen üzerinde kesiştiği noktalar A, B, C, D olarak adlandırılır 2. Pergel, açıklığı bozulmadan B noktasına tutularak bir yay çizilir. Yayın daireyi kestiği noktalar E ve F olarak adlandırılır. 3. Pergel açıklığı bozulmadan A noktasına tutularak bir yay çizilir. Yayın daireyi kestiği noktalar G ve H olarak adlandırılır. 4. G, A, H, F, B ve E noktaları cetvel yardımı ile birleştirildiğinde daire içinde düzgün bir altıgen oluştuğu görülür.

19 Perspektif Resimler Parçanın her üç boyutuna ilişkin olarak da bilgi veren resimlere perspektif resimler adı verilmektedir. Paralel perspektif çizim yöntemlerinden en yaygın olarak izometrik perspektif çizim yöntemi kullanılır. Bu yöntemle bir kübik bir cisim çizmek istendiğinde, bu cisim önce düşey eksen etrafında 45 ve daha sonra da yatay eksen etrafında 35 döndürülerek çizilir. Bu durumda cismin ayrıtları sağa ve sola doğru yatay eksenle 30 lik açı yaparlar.

20

21 Görünüşler (İzdüşümler) Teknik resimde üç boyutlu makine parçalarının ifade edilmesi için iki boyutlu görünüşlerden (izdüşümlerden) yararlanılır. Bir cismin, bir düzlem üzerine izdüşürülen görüntüsüne o cismin izdüşümü ya da görünüşü adı verilir. Standart altı görünüş, ön-arka, solyansağyan ve üst-alt görünüşler olarak isimlendirilirler. Standart görünüşler, yardımcı görünüşlerle de desteklenebilir ve kullanılabilecek görünüş sayısı artırılabilir. Ancak gereksiz görünüş kullanımından kaçınılmalıdır. Parçanın eksiksiz ifade edilmesi için ihtiyaç duyulan en az görünüş sayısı ve bunların hangi görünüşler olması gerektiği dikkatlice belirlenmelidir. Çoğunlukla ÖN+SOLYAN+ÜST görünüşlerden oluşan standart üçlü setin kullanımı yeterli olmaktadır.

22 Görünüşler (İzdüşümler)

23

24

25

26