İnsan Kaynakları Yönetimine İş Süreçleri Yaklaşımı Giriş Hatırlanacağı gibi 1980 ler tmasyn dönemiydi. Üretimde rbt kullanımı özellikle Batı ülkelerinde çk yaygındı. 1990 larda ise Tplam Kalite Yönetimi kavramlarının kullanılmaya başlanmasıyla İnsan unsuru ön plana çıktı. Yetki devri, sahiplenme, iş yerinde çapraz bölümler arası grup çalışmaları, kendini yöneten ve çalışanlarca luşturulan iş grupları gündemde lan kavramlardı. EFQM mdeli ise (Avrupa İş Mükemmelliği Mdeli) çalışanın rlünü ve önemini vurguladı. 1990 lar ayrıca iş süreçleri yaklaşımı dönemiydi. İş süreçleri yönetim, perasyn ve destek süreçler larak üçe ayrılmıştı. İnsan Kaynakları (İK) Yönetimi, Finans ve Bilgi İşlem ile birlikte destek süreçler arasında sayılmaktaydı. Sözü edilen EFQM mdeli İK Yönetimi ile perasyn çalışmaları arasındaki ilişkiyi müşteritedarikçi görüş açısından luşturur ve iş snuçlarının daha iyi alınması için İK süreçlerinin tanımlanmasını şart kşar. Bu makalede İK uygulamaları iş süreçleri bakış açısıyla incelenmektedir. Tarihçe İş süreçleri mdelleri bir çk araştırmacı tarafından zamanında geliştirilmiştir. Örneğin ürün geliştirme ve siparişlerin işleme knulması gibi süreçler önceden tanımlanmıştır. Şimdiye kadar İK iş süreçleri için bir iş süreci mdeli geliştirilmemişti. İK süreci işletmeye değer katan perasyn sürecine kritik destek vermektedir. Literatürde İK süreçlerinin mdellenmesinde farklı yöntemler göze çarpmaktadır. Aşağıda bu mdellerle ilgili kısa açıklamalar verilmiştir. Michigan mdel (Fmbrun et al., 1984) iki perspektiften luşmaktadır. a. Stratejik ve çevresel prespektif b. İnsan Kaynakları perspektifi Stratejik ve çevresel perspektif İK ve rganizasyn arasındaki ilişkiyi bunları etkileyen plitik, eknmik ve kültürel güçler açısından inceler. Bu görüşe göre İK ve rganizasyn stratejisi birbirleriyle etkileşim halindedir. İK perspektifi ise seçme, değerlendirme, ödüllendirme ve bunların perfrmans üzerindeki etkilerini inceler.
Literatürde ayrıca aşağıdaki yöntem üzerinde çalışılmıştır. (2) Harvard mdel (Beer et al., 1984) yine iki ayrı perspektiften luşmaktadır. a. İK sistemi b. İK etki bölgesi haritası İK sistemi işçi-işveren ilişkilerini ve persnel yönetimini dört İK kategrisi açısından inceler. Bu kategriler; çalışan etkisi, İK iş akışı, ödüller ve iş sistemleridir. İK etki bölgesi haritası ise İK nın dış çevre ve rganizasyn içindeki işlerle sıkı bağlantısını gösterir. Bir başka mdel lan (3) Guest's (1987) mdel ine göre dört ana İK snucunu elde etmek için yedi adet plitika vardır. Bu ana snuçlar isteniler iş snuçlarıdır. Harvard mdeline benzemektedir fakat dört yerine yedi kategri vardır. Örneğin Harvard mdelindeki İK iş akışı yerine bu mdelde insan kaynağı akışı ve işe alımı, seçme ve tplumsallaştırma yer almaktadır. Harvard mdelindeki iş sistemlerine karşılık ise örgütsel ve iş tasarımı unsurları vardır. İki mdel de ödül sistemine sahiptir. Guest in mdelinde ayrıca plitika luşturulması ve değişimin yönetimi, çalışan değerlendirilmesi, eğitimi ve geliştirilmesi, iletişim sistemleri gibi 3 ayrı kategri daha vardır. Literatürde bu mdellerle ilgili geniş tartışmalar vardır. Tartışmanın yğunlaştığı alan ise bu mdellerin analitik, kuralcı (nrmative) veya tanımlayıcı lup lmadıklarının her zaman anlaşılır lmamasıdır. Literatürdeki tartışmalara rağmen şimdiye kadar yapılmayan sistem mühendisliği yaklaşımıyla İK sürecinin iş süreçleri yaklaşmı açısından incelenmesiydi. İK İş Süreçleri mdelinin gelişimi Şekil 1 de geliştirilen iş süreçleri yapısı İK süreç mdeli için temel luşturur. Bu temel aşağıdaki görüşlere kaynak teşkil eder. (1) İK süreçleri destek süreçlerdir. Organizasyndaki diğer tüm süreçlere destek lmak için vardır. Bu da diğer süreçlerin İK nın müşterisi lması demektir. (2) İK süreçleri müşterilerini desteklerken genel iş amaçları ve hedeflerine en çk destek verecek şekilde çalışmalıdır. (3) Her iş süreci gibi İK süreçleri de sürekli yapıdadır ve Deming in Planla, Uygula, Kntrl Et ve Önlem Al (PUKÖ) döngüsüne uyarlar. Bu durumda İK süreçleri sürekli döngüyü luşturan aşağıdaki alt süreçleri de kapsamalıdır. Planla (tekrar planla) : İK stratejisi Uygula : İK stratejisi Takip et : İK stratejisinin iş snuçları üzerine etkisi
İK İş Süreçleri Mdeli tanıtımı İK süreç mdeli üç alt süreçten luşur. (1) İK stratejisinin luşturulması (2) İK stratejisinin uygulanması (3) İş snuçları üzerindeki etkinin takibi Bu üç alt sürecin herbiri çeşitli sayıda aktivitelerden luşur. Aşağıda mdelin açıklaması verilmiştir. (1) İK stratejisinin luşturulması: Entegre İK yönetim stratejisi luşturmak amacıyla mevcut kaynaklar gözönüne alınarak iş stratejileri ve hedeflerini yerine getirmek için gerçekleştirilecek çalışmaları, planın gerçekleştirilmesi için uygun bütçenin müzakere edilmesini ve İK plitikalarını luşturmayı içerir. Bu süreci luşturan aktivitelerin açıklamaları aşağıdadır. Amaçların luşturulması: İşletme stratejisinin, hedeflerinin ve diğer anahtar iş süreçlerinin ihtiyaç ve amaçlarını İK yönetiminin ihtiyaçları ve amaçları açısından yrumlar. Mevcut yeterliliklerin saptanması: Oluşturulan iş ve diğer süreçlerin amaçları için İK yeterliliğini saptar. Planlama: Bütçeyi de içine alan plan luşturur. İK gereksinimleri ve amaçlarını mevcut İK yeterlilikleri üzerine geliştirerek yerine getirecek aktivitelerden luşur. Bütçenin müzakere edilmesi: İK yönetim stratejilerinin başarıyla uygulanmasını sağlayacak finansal kaynakların müzakere edilmesini içerir. İK plitikalarının luşturulması: İlgili stratejik ihtiyaçlar açısından ücretlendirme, işe alma metdları, değerlendirme yöntemleri, işyeri kşulları, eğitim ve geliştirme knularında plitikaların belirlenmesini kapsar.
(2) İK stratejisinin uygulanması: İK stratejisinin uygulanmasını planlama, takip etme, kullanım, geliştirme ve eğitim için dğru insanları seçme ve yerleştirme aktiviteleriyle yapar. İK perfrmansının gözden geçirme ve değerlendirmesinin yapılmasıyla sağlanır. Bu süreci luşturan aktivitelerin açıklamaları aşağıdadır. Kntrl: İK nın planlandığının, ve rganizasynun amaç ve ihtiyaçlarına uygun larak dğru bir şekilde uygulandığının gözlenmesi İşe alım: Dış veya iç kaynaklardan İK ihtiyaçlarına uygun çalışanların yerleştirilmesi Eğitim ve geliştirme: HR amaçlarına uygun larak Çalışanların mevcut yeterliliklerinin geliştirilmesi İK perfrmans yönetimi: Bireyler için hedef knulması, hedeflere göre gelişimin takip edilmesi ve gerekli eğitimlerin saptanması. Ayrıca ödüllendirme ve cezalandırma aksiynlarının alınması. Yer değiştirme : Bir iş pzisynunu dlduran kişiden kaynaklanan sebeple işte hatalar meydana gelmesi, eğitim veya gelişimle srunun çözülememesi snucunda çalışanın örgüt içinde veya dışında başka bir işe yerleştirilmesi. Çalışma kşulları için müzakere: İşin yeterliliği ve çalışanların ihtiyaçlarını kapsar. İK plitikalarında ve İK planında yer alır.
(3) İş snuçları üzerindeki etkinin takibi : Bu süreç İK yönetim sürecinin iş stratejileri ve diğer anahtar iş süreçlerine katkısının izlenmesinden luşur. Bu süreci luşturan aktivitelerin açıklamaları aşağıdadır. İş stratejisi üzerindeki etkinin izlenmesi: Bu aktivite İK stratejisinin iş stratejisi ve perfrmansı üzerindeki etkisini inceler. Çalışan memnuniyeti üzerindeki etkinin izlenmesi: Bu aktivite işin çalışanları ne düzeyde tatmin ettiğini izler. Yönetim süreçleri üzerindeki etkinin izlenmesi: Yönetim süreçleri stratejiyi frmüle eder ve tüm iş için yön gösterir. Bu aktivite de İK stratejisi ve uygulamasının yönetim süreçlerinin ihtiyaçlarını ne derecede yerine getirdiğini izler. Operasyn süreçleri üzerindeki etkinin izlenmesi: Operasyn süreçleri, siparişlerin veya taleplerin alınması, ürünün geliştirilmesi, siparişin yerine getirilmesi ve ürün desteğini içerir. Bu aktivite ise İK stratejisi ve uygulamasının perasyn süreçlerinin ihtiyaçlarını ne derecede yerine getirdiğini izler. Destek süreçleri üzerindeki etkinin izlenmesi:destek süreçleri, süreçlerin yerine getirilmesini sağlayan Finans ve Bilgi İşlem den luşur. Bu aktivite İK stratejisi ve uygulamasının destek süreçlerinin ihtiyaçlarını ne derecede yerine getirdiğini izler. Snuç Bu makalede İK Yönetim mdelleri üzerinde bilgi verildikten snra sistem mühendisliği prensiplerine göre luşturulan daha biçimsel mdelleme metdu üzerine tartışılmıştır. Bu metd iş süreçleri yöntemine dayanmaktadır. Süreç yönteminin üstün tarafı anlaşılırlık, tamlık ve kesinlik içermesidir. Yararlanılan Kaynak: Cakar, Bititci, MacBryde., A business prcess apprach t human resurce management Business Prcess Management Jurnal, Vlume 9 Number 2 2003 pp. 190-207