Sekreterlik ve Büro Hizmetleri Ders-3 Büro Tasarımı ve Ergonomi
Ergonomi Ergonomi, Yunancada iş anlamına gelen «ergon» ve doğal yasa ve düzen anlamına gelen «nomos» kelimelerinden türetilmiş «iş yasası» manasında kullanılan bir kavramdır. Ergonomi çalışan ile çalışmanın çevre şartlarını uyumlaştırmayı amaçlar. Bu bakımdan çalışanların yorgunluğunu ve rahatsızlığını azaltmayı hedefleyen iş-işgören ve ekipman tasarımını ön görür. 2
Ergonominin Üretim İle İlişkisi İnsan Daha verimli üretim Üretim İş Çevresi Daha sağlıklı üretim 3
İş Çevresi Unsurları Büro Tasarımı Büro Yerleşimi Ergonomi 4
Büro Tasarımı ve Yerleşimi Planlama Yapılması Gereken Bölümler Üst Düzey Bürolar Açık ve Özel Amaçlı Bürolar Toplantı Odaları Konferans veya Seminer Odaları Resepsiyon (Danışma) Ofisleri Dosyalama ve Arşivleme Alanları Kafeterya ve Dinlenme Alanları Bilgi İşlem ve AltYapı Denetim Odaları Açık Büro 5
Büro Tasarımı İlkeleri Tasarımda Denge İlkesi Tasarımda Oran İlkesi Tasarımda Uyum İlkesi Tasarımda Sadelik İlkesi (Yalın Yönetim) 6
Büro Tasarım İlkeleri Tasarımda Denge İlkesi; büro içerisinde çalışanların hareket kolaylığını sağlayacak şekilde büro malzemelerinin yerleştirilmesini ifade eder. Tasarımda Oran İlkesi; büro çalışanlarının verimliliği için vücut ölçülerine göre kullanılan masa ve sandalyelerin boyutlarının ayarlanmasını ifade eder. Bu durum aynı zamanda ofisin büyüklüğü ile de ilişkilidir. 7
Büro Tasarım İlkeleri Tasarımda Uyum İlkesi; bürolarda kullanılan malzemelerin büyüklük, renk ve kalite bakımdan uyumlaşmasını ifade eder. Tasarımda Sadelik İlkesi; büro tasarımlarının kompleks olması yerine sade ve işlevsel olmasını ifade eder. Gereksiz malzeme ve yapılaşmanın olmamasını da kapsar. 8
Bürolarda Yerleşim Çalışanların, masaların, sandalyelerin, cihazların, dolaplar ve diğer her türlü malzemenin gelişigüzel yerleştirilmemesi gerekir. Burada esas olan üretim sürecinin nasıl şekillendiğini belirlemektir. Bazı işler vardır ki ofiste sadece çalışanların bulunması yeterliyken bazı ofislerde müşterilerin de bulunması gerekir. Bu durum tamamen yapılan üretim biçimine bağlıdır. Yerleşim planlaması yapılmayan bürolarda üretim süreçleri yavaşlar, hataları artar, iş gören performansı düşer ve müşteri memnuniyetsizliği baş gösterir. Örneğin; sekreterlerin çalıştıkları bölüm, yöneticilerine yakın olmalıdır. 9
Büro Yerleşiminde Dikkat Edilecek Hususlar Birbirine benzer ve tamamlayıcı işleri yapan bürolar yakın olmalıdır. Müşterilerle direkt ilişki içinde bulunması gereken işlerin yapıldığı bürolar alt katlarda, her zaman dolu olması beklenen danışma alanları ise zemin katta olmalıdır. Ancak; mahremiyeti gerektiren işlerde bürolar zemin katta olmamalıdır. Postalama ve fotokopi gibi genel hizmet birimleri binanın merkezi bölgesinde olmalıdır. Konferans, seminer ve toplantı odaları mümkün olduğunca sessizliğin sağlandığı yerlerde olmalıdır. 10
Büro Yerleşiminde Dikkat Edilecek Hususlar Bürolarda kullanılacak ağır donanımlar, yer döşemelerinin en sağlam olduğu alanlara yerleştirilmelidir. Gizliliğin gerektirdiği işler için özel bürolar oluşturulmalı diğerleri için açık ofis planlanmalıdır. Tuvalet ve giyinme odaları tüm personelin kolaylıkla ulaşabileceği yerlerde olmalıdır. Arşiv için güvenli alanlar ayrılmalıdır. 11
Bürolarda Ergonomini Grupları İnsan Özellikleri İnsan-Teçhizat İlişkileri Çalışma Koşulları Çevresel Koşullar 12
Bürolarda Ergonomini Grupları; İnsan Özellikleri Duyusal Fiziksel Zihinsel 13
Bürolarda Ergonomini Grupları; İnsan- Teçhizat İlişkileri Gösterge Kontrol Düzeni Boyut Sorunları Mekanik Sorunlar 14
Bürolarda Ergonomini Grupları; Çalışma Koşulları Duruş ve Hareketler İş Güvenliği Gerilim ve Yorgunluk İşlerin Yapılma Biçimleri (Monotonlaşma Problemi) 15
Bürolarda Ergonomini Grupları; Çevresel Koşullar Aydınlatma Gürültü Sıcaklık ve Nem Renk ve Dekorasyon Temizlik 16
Ergonomik Çalışma 90 derece 120 derece 72 cm 17
Ergonomik Çalışma Masa başında doğru oturuş : Sırt, bacaklar ve dizler dik açılı bir oturuş sağlanmalıdır, aksi halde kas ve iskelet sistemlerinde ağrı ve şekil bozuklukları oluşabilir. Ayaklar yere değebilmelidir, aksi halde dizler yorulur ve kan dolaşımı zayıflar. Baş hiçbir zaman geriye doğru tutulmamalıdır, aksi boyun kireçlenmesi yaşanabilir. Sık sık oturuş pozisyonu değiştirilmeli veya kalkıp dolaşılmalıdır. 18
Ergonomik Çalışma Aydınlatma sistemlerinin taşıması gereken özellikler; Aydınlatma şiddeti yeterli olmalı aksi halde gözleri yorar. Işık yönü ve gölgelemeye dikkat edilmelidir. Kullanılan ışığı kalitesi uygun olmalıdır. Titreşim ve parlaklık değişimlerini engellenmek amacıyla aydınlatma sabit olmalıdır. 19
Ergonomik Çalışma İklimlendirme ve Havalandırma sistemlerinin taşıması gereken özellikler; 20 derece oda sıcaklığı esas alınmalıdır. Mevsimsel değişimler dikkat edilecek şekilde ısıtma ve soğutmaya dayalı iklimlendirme sağlanmalıdır. Havadaki nem oranı dikkate alınmalıdır. İklimlendirme ve havalandırma cihazları hava esintilerinde etkilenmemesi ve rutin kontrollerinin yapılması gerekir. 20
Ergonomik Çalışma Renklendirme ve Dekorasyonun taşıması gereken özellikler; Beyaz, açık mavi, turkuaz, yeşil, sarı, pembe gibi iç açıcı ve refahlatıcı renklerin tercih edilmesi gerekir. Ancak bu yapılan işin niteliğine göre değişir. Duruma göre kırmızı, turuncu, bal sarısı gibi sıcak renkler tercih edilebilir. Çalışma mahallerindeki tüm duvarların aynı renk boyanması gerekir. Bürolarda seçilen eşyaların gösterişli olmasından çok fonksiyonel olması gerekir. Büronun büyüklüğü dikkate alınarak mobilyalar ve diğer cihazlar tercih edilmelidir, önemli olan ofise sığması değil, ofiste yeterli hareket alanın kalmasıdır. Büroda tercih edilen eşyalar ve eşyaların konumlandırması ofisin temizlenmesini kolaylaştırması gerekir. 21
Bu sunumdakiler sadece ders notu amaçlı hazırlanmıştır; akademik makalelere kaynak olarak gösterilemez. 22