Nükleer Tesislerde Radyasyondan Korunmaya İlişkin Düzenleyici Faaliyetler Dr. Özge Ünver Nükleer Güvenlik Dairesi Türkiye Atom Enerjisi Kurumu I. ULUSAL RADYASYONDAN KORUNMA KONGRESİ 19-21 Kasım 2015
TAEK İçerik Nükleer tesisler ve lisanslama programımız Nükleer tesislerin lisanslama prosedürü Nükleer santrallerde lisanslama yaklaşımı Nükleer tesislerde radyasyondan korunma mevzuatı Nükleer tesislerde acil durum planlama
TAEK Organizasyon Şeması TAEK
Nükleer Güvenlik Dairesi 4 teknik şube: denetim, nükleer tesis güvenliği, çevre ve atık güvenliği, nükleer güvence ve emniyet 74 teknik personel; 42 mühendis, 32 uzman yardımcısı 11 Dr, 25 Ms, 38 BS Her tesis için lisanslama projeleri ve lisanslama grupları İç ve dış eğitim programları, IAEA misyonları, teknik geziler 120 TDK desteği vs. Akkuyu NGS üniteleri 100 80 60 40 20 0 Unit 1 Unit 2 Unit 3 Unit 4
Lisanslama Aşamasında: Akkuyu NGS Sinop NGS Temrezli uranyum madencilik tesisi Nükleer Tesisler Çekmece TR-2 TRIGA YPT
Nükleer Tesislerin Lisanslama Prosedürü Nükleer Tesislere Lisans Verilmesine İlişkin Tüzük Kurucu olarak tanınma Yer lisansı Saha parametrelerinin onaylanması İnşaat lisansı 1- Sınırlı çalışma izni 2 - İnşaat lisansı İşletme lisansı 1 - Hizmete sokma izni 2 - Yakıt yükleme ve deneme işletmelerine başlama izni 3 - Tam güçte çalışma izni ve işletme lisansı.
NGS Lisanslama Süreci AEK 138, 09.11.2015, Ankara
Nükleer Santrallerde Lisanslama Yaklaşımı Lisanslamaya temel teşkil eden mevzuat, standart ve kılavuzlar Kurucu tarafından hazırlanır ve TAEK tarafından onaylanır. Türk mevzuat (TAEK + diğer) IAEA güvenlik temelleri ve gerekleri Tasarımcı ülke mevzuatı 3. ülke mevzuatı Referans santral Kurucu tarafından seçilir ve Kurum tarafından kabul edilir. Referans santralle ilgili tüm güvenlik dokumanları TAEK e sunulur. Referans santral: Santrale örnek teşkil edebilecek işletimde olan santral ya da İlgili düzenleyici kurum tarafından, kurulması uygun görülerek inşasına başlanmış bir santral
Tarih Olay Akkuyu NGS Akkuyu sahası 1976 yılında lisanslanmıştır. 4x 1200 MWe, Water-Water Energetic Reactor (WWER). Akkuyu NGS Elektrik Üretim A.Ş. ye Rus hissedarları olan Türk şirketidir. 12 mayıs 2010 RF ile hükümetler arası anlaşma (HAA) imzalanması Şubat 2011 Kurucunun Tanınması Ağustos 2012 Referans Santralin Kabulü (NVV-2) Kasım 2012 Mevzuat Listesinin Kabul Edilmesi (1.sürüm) Aralık 2013 Güncellenmiş Yer Raporunun kabulü Eylül 2014 UJV Rez a.s. ile sözleşme imzalanması Kasım 2014 ÇED olumlu kararı (Çevre ve Şeh. Bakanlığı) Kasım 2014 Saha Parametreleri Raporunun Sunulması Aralık 2014 Mevzuat Listesinin Revizyonu (2.sürüm) Aralık 2014 Mart 2016 Saha Parametreleri Raporunun Değerlendirilmesi İnşaat Lisansı Başvurusu
Akkuyu NGS-Yer çalışmaları Jeoloji Hidrojeoloji Hidroloji Meteoroloji İnsan kaynaklı dış olaylar Nüfus Radyolojik etkiler Acil durum planlama
Sinop NGS 4 ünite ATMEA-1 (~4500 MWe) Konsorsiyum (ITOCHU, GDF-Suez, MITSUBISHI, EÜAŞ) tesisin sahibi olacak ve işletimini üstlenecektir. Sinop sahasının lisansı henüz bulunmamaktadır. Saha ve ÇED çalışmaları devam etmektedir. Tarih Gelişmeler 22.08.2012 Kurucunun (EÜAŞ) tanınması 13.05.2013 Japonya ile hükümetler arası anlaşma (HAA) imzalandı. 05.09.2013 Yer çalışmalarına başlama bildirimi 10.04.2015 Hükümetlerarası anlaşmanın onaylanması?? Ev sahibi ülke anlaşmasının imzalanması?? Proje şirketinin kurulması?? Yer lisansı için başvuru yapılması
Temrezli Uranyum Madencilik Tesisi ADUR A.Ş. yerine çözelti madenciliği ile konsantre uranyum oksit (U 3 O 8 ) üretmeyi planlamaktadır. Alkali NaHCO 3 kullanılacaktır. Enjeksiyon, üretim ve izleme kuyuları, iyon değiştirici reçineleri, çöktürme, filtreleme ve kurutma ve buharlaşma havuzları kurulacaktır. 11 yıl boyunca 3951 ton U 3 O 8 üretimi planlanmıştır. ADUR A.Ş. TAEK tarafından Kurucu olarak tanındı. (18.06.2015) Halkın katılımı toplantısı yapıldı. (10.07.2015) ÇED özel formatı ÇŞB tarafından ADUR a verilmiştir. (ekim 2015)
Nükleer Tesislerin Lisanslanmasında Radyasyondan Korunma Yer aşaması Yer Raporu Radyolojik etkiler Acil durum planlama ANS Projesinde değerlendirildi. Saha parametreleri ANS Projesinde değerlendirilmekte İnşaat Lisansı ÖGAR, Bölüm 11, tasarımda radyasyondan korunma GGD Yönergelerimiz ÖGAR, Bölüm 13, acil durum prosedürleri hazırlanmakta Çevresel izleme programı İşletme Lisansı SGAR, Bölüm 10, işletmede radyasyondan korunma (Radyasyondan Korunma Programı) Acil Durum Planı ÇED Raporu ANS Projesinde değerlendirildi.
Nükleer Tesislerde Radyasyondan Korunma Mevzuatı Nükleer Tesislerde Radyasyondan Korunma Yönetmelik Taslağı (Kurum-içi görüşe açıldı) Nükleer Tesislerde Serbestleştirme ve Sahanın Düzenleyici Kontrolden Çıkarılmasına İlişkin Yönetmelik (RG:09.03.2013, 28582) Radyoaktif Atık Yönetimi Yönetmeliği (RG:09.03.2013, 28582) Nükleer ve Tehlike Durumu Ulusal Uygulama Yönetmeliği (RG:15.01.2000,23934) URAP (TAEK tarafından hazırlandı, AFAD onayı beklenmekte) Türkiye Afet Müdahale Planı Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği (RG:18.12.2013, 28855) Afet ve Acil Durum Merkezleri Yönetmeliği (RG:19.02.2011, 27851) Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik Ve Nükleer Tehlikelere Dair Görev Yönetmeliği (RG: 3.5.2012, 28281) Sığınak Yönetmeliği (RG: 25.08.1988, 19910)
Nükleer Tesislerde Radyasyondan Korunma Yönetmelik Taslağı COUNCIL DIRECTIVE 2013/59/EURATOM of 5 December 2013 IAEA, Radiation Protection and Safety of Radiation International Basic Safety Standards, GSR-Part 3, 2014. Sources: IAEA, RS-G-1.1, Occupational Radiation Protection IAEA, WS-G-3.2, Regulatory Control of Radioactive Discharges to the Environment IAEA, NS-G-2.7, Radiation Protection and Radioactive Waste Management in the Operation of Nuclear Power Plants Safety Guide Diğer IAEA dokümanları Nükleer programa sahip ülkelerin mevzuatları (Finlandiya, RF, BAE, Amerika, Hindistan vb.)
Nükleer Tesislerde Radyasyondan Korunma Yönetmelik Taslağı EURATOM 2013/59 dan doğrudan alınanlar Doz sınırları Çalışanların sınıflandırılması Çalışma alanlarının sınıflandırılması ve alanlarda uyulması gereken kurallar Harici calışanlar Sağlık gözetimi Dozimetri servisleri Halkın radyasyon maruziyeti Radyasyondan korunma personeli Kayıtlar; tıbbi kayıtlar Acil durum çalışanları ve kılavuz değerler
Nükleer Tesislerde Radyasyondan Korunma Yönetmelik Taslağı Ülkemize özel düzenlemeler Normal işletme için doz kısıtları Kazalar için doz kriterleri Tesisin radyolojik etkileri (ciddi kaza) Radyasyondan korunma personeli kalifikasyonu İş güvenliği uzmanı Radyasyondan korunma uzmanı Mesleki sağlık kuruluşları İşyeri hekimi
Acil Durum Planlamaya İlişkin Düzenleyici Faaliyetlerimiz Ulusal radyasyon Acil Durum Planı: Türkiye Afet Durum Planı nın (TAMP) bileşenlerini oluşturan olay türü planlardan biridir. Radyolojik acil durumları sınıflandırır ve sınıf bazında önlemleri, müdahale yaklaşımını ve kurum ve kuruluşların sorumluluklarını tanımlar. Saha içi ve dışı acil durum tesislerini tanımlar. Acil durum planlama bölgelerini tanımlar. Nükleer tesisler için Valilik tarafından saha dışı acil durum planı oluşturulur. İşletici bu plan ile uyumlu saha içi planını hazırlar.
Çevresel İzleme Faaliyetlerimiz Türk karasularını ziyaret eden nükleer takatli gemiler dolayısıyla limanda yürütülen çevresel izleme faaliyetleri Nükleer tesislerin düzenleyici çevresel izleme faaliyetleri Ülkemizin etrafındaki nükleer tesislerden dolayı ülkemizde yürüttüğümüz çevresel izleme faaliyetleri (Iğdır)