TÜBİTAK BİDEB LİSE ÖĞRETMENLERİ -FİZİK,KİMYA,BİYOLOJİ,MATEMATİK- PROJE DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ ÇALIŞTAYI LİSE-2 (ÇALIŞTAY 2012) MATEMATİK GRUP MODEL PROJE ADI ÇİZGİLİ KASLARIN ÜRETTİĞİ LAKTİK ASİDİN MATEMATİKSEL MODELLENMESİ PROJE EKİBİ Fatih AKSU Erol DEMİR PROJE DANIŞMANLARI Prof. Dr. Ünal UFUKTEPE Doç. Dr. Ogün DOĞRU 21-29 Ocak 2012 Güzelyalı / ÇANAKKALE
İÇİNDEKİLER Sayfa İÇİNDEKİLER 2 PROJE ADI..3 PROJENİN AMACI.3 GİRİŞ 3 PETRİ NET ( DİNAMİK ÇİZGE AĞI )....4 LAKTİK ASİT FERMANTASYONU..5 MATERYAL VE YÖNTEM.7 PROGRAMAN ZAMAN ÇİZELGESİ.8 KAYNAKLAR.8 ÖZGEÇMİŞLER...9
PROJE ADI: İnsan vücudundaki çizgili kasların ürettiği laktik asidin matematiksel modellenmesi PROJENİN AMACI: Biyolojik olguların matematiksel yöntemlerle ifade edilmesi ve modellenmesi yeni bir yöntem olmamakla birlikte matematikteki yöntemlerin genelleştirilmesi ve teknolojik değişimler bu konuların güncelliğini sürekli kılmaktadır. Bu proje de bu yöndeki adımlardan birdir. GİRİŞ: Doğadaki dinamik yapılar matematiksel düşünme sistemi ile örtüşmektedir. Bunu makro ve mikro boyutta görmek mümkündür. Petri net ( Çizge kuramı ) ise bu alanda en çok kullanılan bir alandır. Carl Petri (1960) yılında doktora tez çalışmasında çizge kuramına yeni dinamik bir yapı kazandırmıştır. Biz bu konuyu ilk kez bu çalıştay da akademik danışmanımız Prof.Dr.Ünal UFUKTEPE den duyduk ve bir iki saatlik bir çalışma ile konunun özünü kavramaya çalıştık. Ayrıca biyoloji bölümündeki meslektaşlarımızdan projenin diğer ayağı olan İnsan vücudundaki Laktik asit oluşumu konusunu genel hatları ile öğrendik ve Petri netlerle bir çok konunun modellenebileceğini fark ettik.
Proje bu ruhla başladı: Şimdi Petri netlerin birkaç temel kavramını vermek istiyoruz. PETRİ NET (DİNAMİK ÇİZGE AĞI): 1- Yerler : p 1, p 2,, p n, Dönüştürücüler : t 1, t 2,, t n 2- Kenarlar 3- Pul, Jeton 4- Ağırlık
LAKTİK ASİT FERMANTASYONU Çizgili kaslardaki hücreler yeterli oksijen bulamadığında, oksijensiz solunum gerçekleştirirler.
Glikolizde oluşan pürivatlar mitokondriye geçemediğinden, hidrojenleri geri alarak laktik asite dönüşür. glikolizde NAD a verdiği Şimdi de insan vücudundaki çizgili kaslarda laktik asit ortaya çıkması durumunda oluşacak döngüyü petri netle göstermek için aşağıdaki verileri tanımlayalım. p 1 : Kaslardaki kullanılan besin p 2 : Kaslardaki kullanılan besin p 3 : Kaslardaki kullanılan besin p 4 : Kaslardaki kullanılmayan besin p 5 : Kaslarda kullanılmayan ATP t 1 : Vucüttaki besin kaynağı t 2 : Kullanılmayan besin kaynağı t 3 : Kullanılan besin kaynağı t 4 : Tüketilen ATP t 5 : ATP yoksa
p : Kaslarda kullanılan ATP 6 p 7 : Kaslarda kullanılan ATP p 8 : Oksijenli solunum p 9 : Oksijensiz solunum p 10 : Oksijensiz solunum p 11 : Üretilen laktik asit t 6 : Vücuttan atılan CO 2 t 7 : Tüketilen glikoz t 8 : Glikozun enerjiye dönüşmesi t 9 : Vücuda giren O 2 p 12 : CO 2 MATERYAL ve YÖNTEM: Çizge kuramı uzun yıllardır modellemede uygulanmasına karşın Petri Netler dinamik yapıları nedeniyle gerek temel bilimler de gerekse yönetim ve mühendislik alanlarında geniş uygulama alanları bulunmaktadır. Petri netlerde yol haritasıyla (marking graph) dinamik yapıya dair her tür bilgi elde edilebilmektedir, biz bu çalışmada buna zaman darlığından dolayı yer veremedik bunun yerine SimPRES programını kullandık.
PROJE ZAMAN ÇİZELGESİ: Yapılacak 22.01.2012 23.01.2012 24.01.2012 26.01.2012 27.01.2012 28.01.2012 İşler Proje Fikrinin 18.00- Oluşturulması 19.00 Literatür 14.00-16.00- Taraması 21.00 22.00 Yöntemlerin 08.30-08.30- Denenmesi 19.00 19.00 Sonuçların 14.00- Denenmesi 22.30 KAYNAKÇA : [1] T.Murata, Petri Nets: Properties, Analysis,and Applications, Procedings of the IEEE, [2] Applications of petri nets/ Buket Yılmaz; thesis advisor Ünal Ufuktepe [3] http://www.nuveforum.net/143-fen-bilgisi/28366-oksijensiz-solunum-fermantasyon [4] http:/ /www.turkcebilgi.com/ansiklopedi/krebs_d%c3%b6ng%c3%bcs%c3%bc TEŞEKKÜR : Proje Çalıştayında bize yardımlarını esirgemeyen; Prof. Dr. Mehmet AY, Prof.Dr. Ünal UFUKTEPE, Doç.Dr.Ogün DOĞRU ve Matematik ve Biyoloji öğretmeni meslektaşlarımıza yürekten teşekkür ediyoruz.
ÖZGEÇMİŞLER: Fatih AKSU : 08.03.1980 tarihinde Kahramanmaraş ta doğdu. İlk, ortaokul ve liseyi Kahramanmaraş ta tamamladıktan sonra lisans öğrenimine Kayseri Erciyes Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Matematik Bölümünde devam etti. 2002-2004 yılları arasında Kavram ve Fakülte dershanelerinde çalıştı. 2005-2010 yılları arasında ise Hatay M.K.Ü. de memur olarak görev aldıktan sonra 2010 yılında Bingöl Adaklı Lisesi nde matematik öğretmeni olarak göreve başlamış olup burada görevini sürdürmektedir. Erol DEMİR : 01.06.1971 tarihinde Elazığ da doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimini Elazığ da tamamladıktan sonra Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi bölümünü bitirdi. 4 yıl farklı okullarda öğretmenlik yaptıktan sonra Pertek Mustafa Kemal Lisesi nde matematik öğretmeni olarak göreve başladı halen burada görev yapmaktadır.