KPSS 2019 120 soruda 86 SORU VİDEO DESTEKLİ GENEL YETENEK - GENEL KÜLTÜR TÜRKÇE SÖZEL MANTIK KONU ANLATIMLI PRATİK BİLGİLER SINAVLARA EN YAKIN ÖZGÜN SORULAR VE AÇIKLAMALARI
Komisyon KPSS Türkçe Konu Anlatımlı ISBN 978-605-241-274-9 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: 2018, Ankara Proje-Yayın Yönetmeni: Mehmet Ali Tutlu Dizgi-Grafik Tasarım: Dilara Çetiner Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Vadi Grup Basım A.Ş. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA (0312 394 55 91) Yayıncı Sertifika No: 36306 Matbaa Sertifika No: 26687 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net
ÖN SÖZ Değerli Adaylar; Bu kitap; Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Yetenek Testinde önemli bir ağırlığı bulunan Sözel Akıl Yürütme, Dil Bilgisi ve Yazım Kuralları kapsamındaki 30 sorunun hızlı ve hatasız bir şekilde çözümü hedeflenerek hazırlanmıştır. Kitabın çalışmalarınızda yararlı olmasını temenni eder, KPSS de ve meslek hayatınızda başarılar dilerim. Pegem Akademi Uygulamanızı mağazalarından Pegem Kampüs yazarak indirebilirsiniz. Uygulama İndirme Üyelik Üyelik ekranını eksiksiz doldurduktan sonra uygulamayı kullanmaya başlayabilirsiniz. Üye girişi yaptıktan sonra açılan pencerede sağ altta bulunan aktivasyon menüsünden kitabınızın aktivasyon işlemini yapabilirsiniz. Aktivasyon Aktif Kitaplar Aktivasyonunu yapmış olduğunuz kitap veya kitaplarınızı Aktif Kitaplar sekmesinden görüntüleyebilir ve videolarınızı izlemeye başlayabilirsiniz. QR kodları uygulamamızda bulunan kamera simgesini kullanarak kolaylıkla okutabilirsiniz. Set kapağında bulunan QR kodu okutarak setin içeriğindeki kitaplara, kitap kapağında bulunan QR kodu okutarak kitap içeriğindeki ünitelere, ünite başlarında bulunan QR kodları okutarak ünite ile ilgili videolara ulaşabilirsiniz. QR Kod Okutma
İÇİNDEKİLER 1. Bölüm Sözcükte ve Söz Öbeǧinde Anlam Sözcükte Anlam Özellikleri...1 Gerçek Anlam...1 Mecaz (Değişmece) Anlam...1 Terim Anlam...2 Sözcükte Anlam İlişkileri...2 Eş Anlamlı (Anlamdaş) Sözcükler...2 Yakın Anlamlı Sözcükler...3 Karşıt (Zıt) Anlamlı Sözcükler...3 Sesteş (Eş Sesli) Sözcükler...4 Kökteş Sözcükler...4 Somut Ve Soyut Anlamlı Sözcükler...4 Nicel Ve Nitel Anlamlı Sözcükler...5 Özel Ve Genel Anlamlı Sözcükler...5 Yansıma Sözcükler...5 Sözcükte Anlam Olayları...6 Ad Aktarması (Mecazımürsel)...6 Anlam Aktarması (Deyim Aktarması)...7 Dolaylama...8 Güzel Adlandırma...8 Dokundurma (Tariz)...8 Kinaye (Değinmece)...8 Mübalağa (Abartma)...8 Sözde Anlam...8 İkilemeler...8 Deyimler...9 Atasözleri...10 Pekiştirmeler...10 Kalıplaşmamış Sözler...10 Çözümlü Test...11 Cevaplı Test...16 2. Bölüm Cümlede Anlam Cümlede Var Olan Anlamlar...20 Varsayım...20 Tahmin (Sezgi)...20 Olasılık (İhtimal)...20 Kesinlik...21 Öneri (Tavsiye)...21 Ön Yargı...21 Şaşırma...21 Eşitlik...21 Karşılaştırma...21 Benzetme...21 Nesnel Yargı (Nesnellik)...22 Öznel Yargı (Öznellik)...22 Değerlendirme...22 Eleştiri...22 Üslup (Biçem)...23 İçerik (Konu)...23 Tanımlama...23 Özgünlük...23 Çıkarım...23 Hayıflanma (Yazıklanma)...23 Pişmanlık...23 Küçümseme - Azımsama...24 Düşsel Öge (Düşsellik)...24 Kanıksama - Yadsıma...24 Beklenti...24 Sitem...24 Tasarı...24 Yakınma...24 Aşamalı Durum...24 Saptama...24 v
İÇİNDEKİLER Cümlede Anlam Özellikleri...25 Mesaj (İleti)...25 Anlamca Aynı Olan (Anlamdaş) Cümleler...25 Anlamca Yakın Olan Cümleler...25 Anlamca Çelişen Cümleler...25 Cümlede Anlam İlişkileri...26 Neden-Sonuç İlişkisi...26 Amaç-Sonuç İlişkisi...26 Gerekçeli Yargı...26 Koşula Bağlılık (Koşul-Sonuç İlişkisi)...27 Cümlede Anlatım Teknikleri...27 Doğrudan Anlatım (Alıntı Yapma)...27 Dolaylı Anlatım...27 Cümle Tamamlama...27 Cümle Oluşturma...28 Kesin Yargı...28 Anlamlarına Göre Cümleler...29 4. Bölüm Ses Bilgisi Sesler...67 Ünlü Sesler ve Ünlü Uyumları...67 Ünsüz Sesler...67 Ses Olayları...68 Ünsüz Değişimi (Yumuşama)...68 Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşme)...68 Ses Düşmesi...69 Ses Türemesi...70 Ulama...70 Dudak Ünsüzlerinin Benzeşmesi...71 Ünlü Daralması...71 Kökte Ünlü Değişimi...72 Yardımcı Sesler...72 Çözümlü Test...73 Cevaplı Test...79 Çözümlü Test...31 Cevaplı Test...37 3. Bölüm Paragrafta Yapı - Anlam - Anlatım Paragrafın Yapısı...41 Paragrafın İçeriği...45 Paragrafta Anlatım...47 Parçaya Dayalı Sorular...52 Anlatım Nitelikleri...53 Çözümlü Test...55 Cevaplı Test...62 5. Bölüm Yapı Bilgisi Kök ve Gövde...83 Ekler...83 Yapım Ekleri...83 Çekim Ekleri...84 Yapılarına Göre Sözcükler...86 Çözümlü Test...88 Cevaplı Test...94 vi
İÇİNDEKİLER 6. Bölüm Sözcük Türleri İsim (Ad)...98 Varlıkların Türüne Göre İsimler...98 Varlıkların Sayılarına Göre İsimler...98 İsmin Hâlleri...98 Fiilimsiler...113 Fiilimsi Grupları...115 Yardımcı Fiiller...115 Ek Fiil (Ek-Eylem)...115 Çözümlü Test...118 Cevaplı Test...124 İsim Tamlamaları...99 Zamir (Adıl)...100 Kişi Zamirleri...100 İşaret Zamirleri...100 Belgisiz Zamirler...100 Soru Zamirleri...101 İlgi Zamiri (Aitlik Eki)...101 Sıfat (Ön Ad)...101 Niteleme Sıfatları...101 Belirtme Sıfatları...101 Adlaşmış Sıfatlar...102 Zarf (Belirteç)...103 Durum Zarfları...103 Yer-Yön Zarfları...103 Zaman Zarfları...103 Ölçü-Miktar Zarfları...103 Soru Zarfları...103 Edat (İlgeç)...104 Bağlaç...106 Ünlem...106 Fiil (Eylem)...106 İş (Kılış) Fiilleri...106 Oluş Fiileri...107 Durum Fiileri...107 Fiillerde Kip...107 Fiillerde Kişi...109 Fiillerde Olumsuzluk...110 Fiillerde Anlam (Zaman) Kayması...110 Fiillerde Çatı...111 7. Bölüm Cümle Bilgisi Cümle Türleri...128 Yüklemlerine Göre Cümleler...128 Öge Dizilişine Göre Cümleler...128 Yapılarına Göre Cümleler...129 Cümlenin Ögeleri...130 Yüklem...130 Özne...130 Nesne...132 Dolaylı Tümleç...132 Zarf Tümleci...132 Edat Tümleci...133 Söz Öbekleri...133 Tekrar Grupları (İkilemeler)...133 Bağlama Grupları...134 Sıfat Tamlaması Grupları...134 Edat Grupları...134 İsim Tamlaması ve İyelik Grupları...134 Birleşik İsim Grupları...134 Birleşik Fiil Grupları...134 Unvan Grupları...135 Ünlem Grupları...135 Sayı Grupları...135 İsnat Grupları...135 Fiilimsi Grupları...135 Çözümlü Test...136 Cevaplı Test...141 vii
İÇİNDEKİLER 8. Bölüm Yazım Kuralları Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler...145 Kısaltmaların Yazımı...148 Sayıların Yazımı...148 Deyimlerin ve İkilemelerin Yazımı...149 Birleşik Kelimelerin Yazımı...149 Yabancı Özel Adların Yazımı...155 Ses Olaylarıyla İlgili Yazım Kuralları...155 Çözümlü Test...157 Cevaplı Test...163 10. Bölüm Anlatım Bozuklukları Anlama Dayalı Anlatım Bozuklukları...185 Gereksiz Ek ve Sözcük Kullanımı...185 Çelişen Sözcüklerin Bir Arada Kullanımı...186 Yanlış Ek ve Sözcük Kullanımı...186 Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanımı...186 Deyim-Atasözü Yanlışları...187 Anlam Belirsizliği...187 Mantık Hataları...188 Dil Bilgisine Dayalı Anlatım Bozuklukları...188 Fiil ve Yüklem Yanlışları...188 Özne - Yüklem Uyuşmazlığı...189 Özne Eksikliği...190 Nesne Eksikliği...191 Dolaylı Tümleç Eksikliği...191 Zarf ve Edat Tümleci Eksikliği...192 Tamlama Yanlışları...192 Çatı Uyuşmazlığı...193 Çözümlü Test...194 Cevaplı Test...199 9. Bölüm Noktalama İşaretleri Nokta (. )...167 Virgül (, )...167 Noktalı Virgül ( ; )...169 İki Nokta ( : )...170 Üç Nokta (... )...170 Soru İşareti (? )...171 Ünlem İşareti (! )...171 Kısa Çizgi ( - )...171 Uzun Çizgi ( )...172 Tırnak İşareti ( )...172 Parantez ( )...173 Kesme İşareti ( )...174 Çözümlü Test...176 Cevaplı Test...181 11. Bölüm Sözel Mantık Yöntemler...202 Sözel Mantık Soru Tipleri ve Örnek Çözümleri... 205 Sıralama Kurguları...205 Eşleştirme Kurguları...210 Çıkarım Kurguları...216 Şifreleme Kurguları...217 Yer-Yön-Konum Kurguları...219 Tablo Yorumlama Kurguları...226 Karma Kurgular...228 Çözümlü Test-1...233 Çözümlü Test-2...241 Çözümlü Test-3...249 Çözümlü Test-4...257 Çözümlü Test-5...266 viii
Sözcükte ve Söz Öbeğinde Anlam 1. Bölüm SÖZCÜKTE ANLAM ÖZELLİKLERİ A. Gerçek Anlam Sözcüğün temel anlamına, yan anlam ve anlamlarına sözcüğün gerçek anlamı denir. 1. Temel (İlk / Başat) Anlam Sözcüğün tek başına söylendiğinde çağrıştırdığı anlamına sözcüğün temel anlamı denir. Başka bir ifadeyle sözlükte 1 numara ile gösterilen anlamdır. Çorabın öbür eşini yerden almak için sol ayağını uzatıyordu. Bu cümledeki eş sözcüğü birbirinin aynı olan veya birbirine çok benzeyen iki şeyden her biri, benzeri anlamında, Küçük kız çocuğu babasının elini sıkıca tutmuş yürüyordu. Bu cümledeki el sözcüğü kolun bilekten parmak uçlarına kadar olan, tutmaya ve iş yapmaya yarayan bölümü anlamında, Gökyüzüne bakınca beyaz bulutları görmüş ve içini huzur kaplamıştı. Bu cümledeki bulut sözcüğü atmosferdeki su damlacıkları ve buz taneciklerinin görülebilir yoğunluk kazanmasıyla oluşan, biçimleri, yükseklikleri ve yol açtıkları hava olaylarıyla birbirinden ayrılan yığın anlamında, Bu koyunda hiç et yok, pek zayıf. Bu cümledeki et sözcüğü insanlarda, hayvanlarda deri ile kemik arasındaki kas ve yağdan oluşan tabaka anlamında, Şafağa doğru otomobil sesi duyuldu. Bu cümledeki ses sözcüğü kulağın duyabildiği titreşim, seda, ün anlamında Seninle arkadaşlığımız sonsuz olacak. Bu cümledeki sonsuz sözcüğü sonu olmayan, bitmeyen, ebedî anlamında yani temel anlamında kullanılmıştır. 2. Yan Anlam Bir sözcüğün temel anlamına bağlı olarak benzerlik açısından ya da işlevsel açıdan kazandığı yeni anlamlara yan anlam denir. Yan anlam da gerçek anlam kapsamındadır. Kadın diye eşini bellemiş, dürüst, aile babası bir adamdır. Bu cümledeki eş sözcüğü karı kocadan her biri, hayat arkadaşı, refik, refika anlamında, Güvercin uzun zamandır eşini arıyordu. Bu cümledeki eş sözcüğü birlikte yaşayan dişi ve erkek hayvanlardan her biri anlamında, Elimdeki bütün parayı bu eve yatırdım. Bu cümledeki el sözcüğü sahiplik, mülkiye anlamında, İki el silah sesi duyuldu. Bu cümlede el sözcüğü kez, defa anlamında, Şu sonsuz mavilikte var mıydı onun eşi? Bu cümledeki sonsuz sözcüğü ölçülemeyecek kadar çok veya büyük olan anlamında, İçimdeki ülkede bu ordu insanlarına karşı sonsuz bir sevgi ve minnet var. Bu cümledeki sonsuz sözcüğü çok anlamında yani yan anlamda kullanılmıştır. B. Mecaz (Değişmece) Anlam Bir sözcüğün gerçek anlamından (temel ve yan anlam ve anlamlarından) uzaklaşarak yeni anlamlar kazanmasına mecaz anlam denir. Sözcükler cümle içerisinde, deyim ve atasözlerinde mecaz anlam kazanır. Gazi nin şen çehresi üstünden ciddi bir düşüncenin bulutu geçer gibi oldu. Bu cümledeki "bulut" sözcüğü "keder, endişe" anlamında, Ben hayatımı yeniden ve bambaşka çizgiler üzerinde kuracağım. Bu cümledeki çizgi sözcüğü temel anlamında, Bir kıvılcım isyan havası doğuruyor. Bu cümledeki doğur- sözcüğü ortaya çıkmasına yol açmak, sebep olmak anlamında, Bugün yine kaç kapı dolaştın? Bu cümledeki kapı sözcüğü ev gezmesi için gidilen yer anlamında, Bu vicdan azabının demirden pençesi yüreğini sıkmaya başlıyordu. Bu cümledeki pençe sözcüğü etkisinden kurtulmak olanaksız, etkisi çok olan güç anlamında, Gençler dergimize yeni bir soluk getirdiler. Bu cümledeki soluk sözcüğü tarz anlamında, Sokaklarda olay geçerken başka çocuklar da sürüye katılır, mektebe kadar giderler. Bu cümledeki sürü sözcüğü yönlendirilebilen insan topluluğu anlamında, Yani mecaz anlamda kullanılmıştır. 1
Sözcükte ve Söz Öbeğinde Anlam Püf Noktası Temel anlamını kaybeden sözcük somut anlam kazanmışsa yan, soyut anlam kazanmışsa mecaz anlamda kullanılmıştır. Dağda üşümemek için ateş yakmış. (Temel anlam) somut Yemeği ateşten indirmiş. (Yan anlam) somut Ateşi kırktan aşağı düşmedi. (Yan anlam) somut İçimin ateşi hiç küllenmedi. (Mecaz anlam) soyut Yaşlılıktan gözlerine perde inmiş. Bu cümledeki perde sözcüğü katarakt anlamında bir tıp terimidir. Isı, atomlar arası çekim gücünü yenerek maddenin hacmini artırır. Bu cümlede ısı sözcüğü fizik terimidir. Manas, Şehname, İlyada, Kalevala birer destan örneğidir. Bu cümlede destan sözcüğü edebiyat terimidir. UYARI Örnek Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük gerçek anlamın dışında kullanılmıştır? A) Dışarıda karlar erimeye başlamıştı. B) Bozuk kaldırımlardan sular akıyordu. C) Vücudu ezikler ile doluydu. D) Okuyabilmek için kapıdaki ışık yeterli değildi. E) Uykuda olan ağaçlar baharla uyandı. Terim anlamlı sözcükler ait oldukları alan dışındaki cümlelerde kullanıldığında terim anlamlı olmaz. Hayatına güneş gibi doğmuştur. Konuya bu sözlerle noktayı koydu. Bu cümlelerdeki altı çizili sözcükler günlük hayatla ilgili kavramları karşıladığından terim değildir. Çözüm: A seçeneğindeki dışarı sözcüğü dış çevre, dış yer, hariç, içeri karşıtı, B seçeneğindeki bozuk sözcüğü bozulmuş olan, C seçeneğindeki ezik sözcüğü çarpma, dövülme vb. sebeplerle vücutta oluşan bere, D seçeneğindeki ışık sözcüğü cisimleri görmeyi, renkleri ayırt etmeyi sağlayan fiziksel enerji, erke, ziya, nur, şavk anlamına geldiğinden bu sözcükler gerçek anlamlarıyla kullanılmıştır. Ancak E seçeneğindeki uyku sözcüğü doğada görülen sükûnet durumu anlamına gelerek gerçek anlamın dışında yani mecaz anlamda kullanılmıştır. Cevap E C. Terim Anlam Herhangi bir bilim, sanat, askerlik, spor ya da meslekle ilgili kavramları karşılayan sözcüklerin anlamına terim anlam denir. serum " tıp terimi zamir " dil bilgisi terimi kaside " edebiyat terimi SÖZCÜKTE ANLAM İLİŞKİLERİ A. Eş Anlamlı (Anlamdaş) Sözcükler Yazılışları farklı olduğu hâlde aynı anlamı karşılayan sözcüklere eş anlamlı sözcükler denir. O kadar yoksulmuş ki rüyasında bile eline para fakirmiş değmemiş. İnsanlara saygıyı yitirdin mi yandın. hürmeti Hatıralarımızda kaldı o güzel günler. anılarımızda O gün Türkçe öğretmeninin yazılı yapma olasılığı vardı. ihtimali Bu cümledeki altı çizili sözcüklerin yerlerine altlarındaki sözcükleri getirdiğimizde, cümlenin anlamı değişmez. Yani bu sözcükler, kullanıldıkları cümleye göre eş anlamlıdır. seçim " hukuk terimi 2
Sözcükte ve Söz Öbeğinde Anlam Püf Noktası Bir sözcüğün eş anlamlısı kullanıldığı cümleye göre değişiklik gösterir. En sağlam sütunlar üstünde duruyordu. Korkma, oldukça sağlam bir iş. Yukarıdaki cümlelerde sağlam sözcüğünün 1. cümlede eş anlamlısının dayanıklı, 2. cümlede ise güvenilir olduğu görülür. B. Yakın Anlamlı Sözcükler Aynı anlamı karşılamamakla birlikte kullanıldıkları cümle içerisinde birbirlerinin anlamına yakın ifadeleri karşılayan sözcüklere yakın anlamlı sözcükler denir. doğru " dürüst yalan " yanlış uğraşmak " didinmek köşe " bucak İnsanları kırmamak için doğru sözcükleri kullanmaya uygun çalışıyordu. Onu çağırmazsak bize küsebilir. gücenebilir UYARI Eş anlamlı sözcüklerin aynı cümle içerisinde kullanılması gereksiz sözcük kullanımından kaynaklı anlatım bozukluğuna yol açar. Bu konuda onu uyardım, ikaz ettim. Bu cümledeki uyar- ve ikaz et- sözcüklerinden biri gereksiz kullanılmıştır. Çünkü bu sözcükler eş anlamlıdır. Bunun için cümle ya Bu konuda onu uyardım. ya da Bu konuda onu ikaz ettim. şeklinde kullanılmalıdır. C. Karşıt (Zıt) Anlamlı Sözcükler Aynı anlam kapsamında yer almalarına rağmen, anlamca birbirine en uzakta bulunan sözcüklere karşıt anlamlı sözcükler denir. büyük " küçük az " çok aşağı " yukarı iyi " kötü ileri " geri uzak " yakın er " geç en " boy Örnek Son zamanlarda (vakitlerde) biraz eğitimsizlik biraz I kişisel menfaat (çıkar) biraz da vurdumduymazlıktan II kaynaklanan (anlaşılan) ve bir fenomen hâline (durumuna) III IV UYARI Bir sözcüğün olumsuzu o sözcüğün karşıt anlamlısı değildir. gülmek " gülmemek " ağlamak olumsuz karşıt gelmiş olumlu düşünce kavramını ele alalım (inceleyelim) V istedim. Bu cümledeki numaralanmış sözcüklerden hangisi, ayraç içindeki sözle anlamca uyuşmamaktadır? A) I B) II C) III D) IV E) V Çözüm: Cümledeki numaralanmış sözcüklere bakıldığında I, II, IV ve V in anlamının ayraç içinde verilen sözün anlamıyla örtüştüğü görülür. Ancak III numaralı kaynaklanan sözcüğünün anlamı anlaşılan sözcüğüyle örtüşmemektedir. akıllı " akılsız " deli olumsuz karşıt Püf Noktası Bir sözcüğün karşıt anlamlısı kullanıldığı cümleye göre değişiklik gösterebilir. Evin kapısı ardına kadar açıktı. cümlesinde açık sözcüğünün karşıtı kapalı dır. Üzerinde açık renkli bir kazak vardı. cümlesinde açık sözcüğünün karşıtı koyu dur. Cevap C 3