KIMYA HER YERDE Evde Kimya
Hazır Gıdalar İnsan nüfusu arttıkça besin ihtiyacı da artmaktadır. Özellikle Sanayi Devrimi sonrası köylerdeki nüfusun azalıp kentlerdekinin artması, hazır gıdaların artmasına ve yaygınlaşmasına sebep olmuştur. Tütün ve ilaç hariç insanlar tarafından yenilip içilen her madde gıda maddesidir.
İşlenmemiş, kaynağından geldiği gibi tüketilebilen gıdalar doğal gıdalardır. İşlenmiş, ambalajlanmış gıda maddeleri de hazır gıdalardır.
Teknolojik bir amaçla hazırlama, ambalajlama, depolama gibi aşamalarda gıda maddesine bazı katkı maddeleri ilave edilmektedir. Bu maddelerin bir besin değeri olmamakla birlikte farklı farklı görevleri vardır.
Besleyici değeri arttıranlar Vitamin, mineral, aminoasit ve türevleri
Kıvam arttıranlar
Gıdaların bileşenlerine ayrılmadan kalmasını sağlamak için emülsiyonlaştırıcı (a) ve stabilizatörler(b): a) Karışmayan sıvıların homojen bir karışım oluşturmasını sağlar. b) Ayrışmaya eğimli gıdaların ayrışmadan aynı kıvamda kalmasını sağlar.
Yüzey düzgünlüğü sağlayanlar
Renklendirici ve boyalar
Tatlandırıcılar
Koku değiştiriciler
Raf ömrünü arttıranlar Pastörizasyon: 60-100 C arası uygulanan ısıtma yöntemi. Sterilizasyon: 120 veya 140 C ye kadar uygulanan ısıtma yöntemi.
Gıda katkı maddeleri ve onların bozunmuş halleri, onları tüketenlere zarar vermesin diye Türk Gıda Kodeksi, Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği ile gerekli yasaklamalar yapılmaktadır. Hazır gıda paketlerinde katkı maddeleri bilgilendirmeleri vardır. Eğer dikkatlice bakarsanız yiyeceğinizde hangi katkı maddelerinin bulunduğunu görebilirsiniz. Bu maddelerin Avrupa Birliği için geçerli bir (E numara sistemi) kod sistemi vardır.
Kod Aralığı Temel İşlev E100-199 Renklendiriciler E200-297 Koruyucular E300-321 Antioksidanlar E322-500 Emül. ve Stab. E500-578 Asit-baz sağlayıcılar E620-637 Tatlandırıcı ve koku ver. E900-927 Geniş amaçlılar
Not: Maddenin kimyasal bir değişime uğrayıp farklı bir maddeye dönüşmesine bozunma denir. Araç ve gereçlerin mekanik olarak çalışamaz hale gelmesine bozulma denir. Bozunma süreleri sıcaklık, basınç, hava teması ve yiyecek cinsine bağlıdır. Yiyeceklerimizi seçerken onların son kullanma talimatlarına çok dikkat etmeliyiz. Bozunma sebebiyle bu tarihler hayati önem taşımaktadır.
Temizlik Maddeleri Günlük hayatımızda temas ettiğimiz yüzeyler vs nedeniyle kıyafetlerimiz, eşyalarımız kirlenir. Peki kir nedir? Suyla etkileştiğinde ortamdan uzaklaştırılamayan maddelere genel olarak kir denir. Özellikle yağ ve benzeri maddelerin oluşturduğu lekeler kir olarak adlandırılır. Yağ molekülleri arasındaki etkileşim çok kuvvetlidir. Suyun yağ ile zayıf etkileşimi bunu yenemez, çözünme gerçekleşmez.
Yağ gibi hem polar hem apolar uçları olan organik bir molekül ancak yine bu özellikte bir maddeye ihtiyaç duyar. Bunlar da sabun veya deterjanlardır. Deterjanın hidrofob grupları yağ, hidrofil grupları da su ile etkileşir. Bu şekilde yağ parçalanır, deterjan tarafından etrafı sarılır ve yüzeyden uzaklaştırılır.
Deterjanın Bileşenleri Aktif madde: Organik kirlerle etkileşip suda çözünmeyi sağlar. Sertlik giderici: Sudaki Ca² + / Mg² + nın Na + ile değiştirilmesini sağlar. Kirin geri dönüşünü önleyiciler: Yüzey aktif maddelerle etkileşerek suda süspansiyon oluşturan kirin yüzeye çökmesini önler. Dolgu madeleri: Toz deterjanlar için topaklanmayı önler.
Hijyen Amaçlı Temizlik Maddeleri Hijyen amaçlı kullanılan birçok temizlik maddesi (kimyasal) vardır. Mikropların arındırılmasında kullanılan (hijyen amaçlı) kimyasallara dezenfektan denir. Dezenfektanların, etkileştiği maddenin yapısını değiştirmeden mikroorganizmaları fiziksel veya kimyasal yollarla uzaklaştırmasına dezenfeksiyon denir.