Sayfa elementleri. Gazi Üniversitesi - enocta

Benzer belgeler
Öğretmenlik Meslek Etiği. Sunu-2

İnsanların kurduğu bireysel ve toplumsal ilişkilerin temelini oluşturan değerleri, normları, kuralları, doğru-yanlış ya da iyi-kötü gibi ahlaksal

Kelimenin en dar anlamıyla,neyin doğru veya yanlış sayıldığı (sayılması gerektiği) ile ilgilenir.

İŞ ETİĞİ (SHZ102U)

MÜHENDİSLİK ETİĞİ Emin Direkçi

Sinema ve Televizyon da Etik. Meslek Etiği, İletişim (Medya) Etiği

Mesleki Sorumluluk ve Etik-Ders 3 Etik ve İlişkili Kavramlar

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 11. SINIF FELSEFE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

MAREŞAL FEVZİ ÇAKMAK İLKOKULU ETİK KOMİSYONU FAALİYET PROGRAMI

Mesleki Sorumluluk ve Etik-Ders 1 Sorumluluk-Ahlak-Etik-Etik Teorileri

ETİK VE MÜHENDİSLİK ETİĞİ

MESLEK KAVRAMI. Dr. Tolgay Kara, Fen Bilimleri Enstitüsü Bilimsel Etik Ders Yansıları, Güz /17/2016

ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ DORA KİTABEVİ, EYLÜL 2018, 302 SAYFA

ETİK.

1.4.Etik Sistemleri Etik ilkelerin geliştirilmesinde temel alınan yaklaşımlar hakkaniyet ilkesi, insan hakları, faydacılık ve bireysellik

İSMAİL VATANSEVER ETİK VE BİYOETİK KAVRAMLARININ KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK PROJELERİ İLE İLİŞKİSİ

Felsefe Nedir OKG 1201 EĞİTİM FELSEFESİ. Felsefe: Bilgelik sevgisi Filozof: Bilgelik, hikmet yolunu arayan kişi

AHLAK FELSEFESİNİN TEMEL KAVRAMLARI

Öğretmenlik Meslek Etiği

ÜNİTE:1. Kurallar, Devlet ve Hukuk ÜNİTE:2. Hukukun Uygulanması ÜNİTE:3. Hukuk Sistemleri ve Türk Hukuk Tarihi ÜNİTE:4. Yargı Örgütü ÜNİTE:5

Prof.Dr.Muhittin TAYFUR Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü

Öğretmenlik Meslek Etiği. Test-1

12. SINIF MANTIK DERSİ SÖKE ANADOLU LİSESİ 1. ORTAK SINAVI KAZANIM TABLOSU (Sınav Tarihi: 4 Nisan 2017)

GRP 406 MESLEK ETİĞİ VE YASAL KONULAR. Doç. Dr. İlhan YALÇIN

DERS BİLGİLERİ. Girişimcilik İlkeleri BBA 204 Bahar 3, 0, 0 3 5

Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası (MGMT 402) Ders Detayları

Mesleki Sorumluluk ve Etik-Ders 5 Çalışma ve Meslek Ahlakı

Ahlâk ve Etikle İlgili Temel Kavramlar

Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. İnsan Hakları Hukuku SPRI

Devletler Umumi Hukuku II HUK208. Zorunlu. Lisans. Bahar. Örgün Eğitim. Türkçe

DAVRANIŞ BİLİMLERİNİN TEMEL KAVRAMLARI

Sekreterlik ve Büro Hizmetleri. Ders-8 Bürolarda İş Etiği

T.C. İSTANBUL RUMELİ ÜNİVERSİTESİ MESLEK YÜKSEK OKULU ADALET PROGRAMI 2. SINIF 1.DÖNEM DERS İZLENCESİ

DERS BİLGİLERİ. Pazarlama Yönetimi BBA 261 Güz

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS İŞLETMEYE GİRİŞ SPRI

Tarım Tarihi ve Deontolojisi Dersi 11.Hafta ETİK KAVRAMI, ETİĞİN SINIFLANDIRILMASI VE ETİK KURAMLARI (TEORİLERİ) Dr.

DERS BİLGİLERİ. Proje Yönetimi BBA 481 Güz

SOSYAL HİZMET BİLİMİNE GİRİŞ VİZE SORULARI

DERS BİLGİLERİ. Yönetimin Temelleri BBA 102 Bahar 3, 0, 0 3 7

ULUSLARARASI SOSYAL POLİTİKA (ÇEK306U)

AVRASYA UNIVERSITY. Kuramsal Saat Uygulama Saat Toplam Saat Yarıyılı Ulusal Kredi AKTS Kredi Güz 3 5

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS

DERS BİLGİLERİ. Yönetim Bilimi BBA 383 Güz

Bölüm 1: Felsefeyle Tanışma

Uluslararası Hukuk I (IR301) Ders Detayları

1.Ünite: SOSYOLOJİYE GİRİŞ A) Sosyolojinin Özellikleri ve Diğer Bilimlerle İlişkisi

Sağlık Kurumları İşletmeciliği Anabilim Dalı- Tezsiz Yüksek Lisans (İ.Ö) Programı Ders İçerikleri

FELSEFİ PROBLEMLERE GENEL BAKIŞ

Toros Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu Sağlık Yönetimi - 2. sınıf

Etik, Biyoetik, Hukuk: Temel Kavramlar ve Yaklaşımlar

DERS PROFİLİ. Uluslararası Hukuk II POLS 302 Bahar

Eğitim Yöneticileri ve Etik

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS FELSEFEYE GİRİŞ DKB

ETİK DEĞERLER VE DÜRÜSTLÜK

DERS BİLGİLERİ. İş Araştırma Metodolojisi BBA 381 Güz

DERS BİLGİLERİ. Yönetim Bilgi Sistemleri BBA 384 Bahar

Dersin Adı Kodu Yarıyılı T + U Kredisi AKTS Bilim Tarihi ve Felsefesi GKS Ön Koşul Dersler

kişinin örgütte kendini anlamlandırmasına fırsat veren ve onun inanış, düşünüş ve davranış biçimini belirleyen normlar ve değerler

DERS BİLGİLERİ. Uygulamalı İşletme İstatistiği BBA 282 Bahar

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ

E.G.O. Grubu Kurumsal İlkeleri

Pazarlama Yönetimi I (MGMT 301) Ders Detayları

Dersin Adı D. Kodu Yarıyılı T + U Kredisi AKTS Bilim Tarihi ve Felsefesi GKS003 IV Ön Koşul Dersler

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U+L Saat Kredi AKTS. Etik ve Sosyal Sorumluluk BBA 208 Bahar 3, 0, Ön Koşul Dersleri - İngilizce

DARICA ANADOLU LİSESİ 9. SINIF REHBERLİK PLANI

Örgüt Teorisi (MGMT 213) Ders Detayları

MESLEKİ ETİK VE KURALLARI

9.Sınıf Sağlık Hizmetlerinde İletişim. 3.Ünite Toplumsal İletişim GELENEK-GÖRENEKLER / DİNİ ve AHLAKİ KURALLAR 20. Hafta ( / 02 / 2014 )

TOPLAM AHLAK FELSEFESİ ve TOPLAM AHLAK YÖNETİMİ

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS

Finansal Raporlama ve Analiz BBA Yrd.Doç.Dr.Can Tansel Kaya, Yrd.Doç.Dr. Çağatay Akarçay

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Pazarlama İlkeleri MAN

ÜNİTE:1 Sorumluluk Kavramları ve İşletmelerin Sosyal Sorumlulukları. ÜNİTE:2 İş Ahlakı ve Önemi. ÜNİTE:3 İş Ahlakı ve Etik Yaklaşımlar

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarýyýl T+U Saat Kredi AKTS HUKUKA GİRİŞ LAW

Öğretmenlik Meslek Etiği. Test-1

Muhasebe Teorileri (Seçmeli) (MGMT 603) Ders Detayları

DERS KODU DERS ADI İÇERİK BİLİM DALI T+U+KR AKTS

İŞLETME ORTAK DOKTORA PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ GÜZ DÖNEMİ DERS PROGRAMI

Reklam Tasarımı ve Uygulamaları I (PR 421) Ders Detayları

Yönetim ve Yöneticilik

T.C. İSTANBUL RUMELİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU AMELİYATHANE HİZMETLERİ PROGRAMI 2. SINIF 1. DÖNEM DERS İZLENCESİ

Tarım Tarihi ve Deontolojisi Dersi 12.Hafta ETİK KAVRAMI, ETİĞİN SINIFLANDIRILMASI VE ETİK KURAMLARI (TEORİLERİ) Dr.

DERS PROFİLİ. POLS 303 Güz

Tasarım Psikolojisi (GRT 312) Ders Detayları

Ders Adı : HEMŞİRELİKTE LİDERLİK Ders No : Teorik : 2 Pratik : 0 Kredi : 2 ECTS : 3. Ders Bilgileri. Genel Bilgiler

DERS BİLGİLERİ. Üretim ve Operasyon Yönetimi BBA 382 Bahar

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ MÜFREDAT FORMU Ders İzlencesi

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS KÜLTÜRLERARASI YÖNETİM MAN

1.) Kamu Görevlileri Etik DavranıĢ Ġlkeleri ile BaĢvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik aģağıdakilerden hangisi hakkında uygulanamaz?

Engellilere Yönelik Tutumların Değiştirilmesi ZEÖ-II 2015

1 MEKÂN-EKOSİSTEM-ÇEVRE-EKOLOJİ- ÇEVREBİLİM: KAVRAMSAL TARTIŞMA

İÇİNDEKİLER. Yedinci Baskıya Önsöz 15 İkinci Baskıya Önsöz 16 Önsöz 17 GİRİŞ 19 I. BÖLÜM FELSEFE ÖĞRETİMİ 23

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO. Adalet Programı. Hukuk Başlangıcı Dersleri

Mesleki Sorumluluk ve Etik-Ders 7 İşletmelerin Sosyal Sorumlulukları ve Etik İlişki

Toplumsal Hareketler (KAM 418) Ders Detayları

Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenler İçin Mesleki Etik - 3 İlkeler by İngilizce Öğretmeni Sefa Sezer İnönü Üniversitesi / Fırat Üniversitesi / Ardahan Üniversitesi / Siirt Üniversitesi

Tipografi (GRT 203) Ders Detayları

DERS BİLGİLERİ. İnsan Kaynakları Yönetimi BBA 206 Bahar 3, 0, 0 3 5

ÜNİTE:1. Sosyolojiye Giriş ve Yöntemi ÜNİTE:2. Sosyolojinin Tarihsel Gelişimi ve Kuramsal Yaklaşımlar ÜNİTE:3. Kültür ve Kültürel Değişme ÜNİTE:4

Transkript:

Temel Kavramlar TEMEL KAVRAMLAR Bu bölümde; -Etik, -Ahlak, -Hukuk, -Sosyal sorumluluk, -Kültür, -Meta-etik, normatif etik ve uygulamalı etik kavramlarına yer verilmiştir.

Bölüm Hedefi Bu bölüm sonunda ; BÖLÜM HEDEFİ -Etik kavramı ve diğer ilişkili kavramlar, -Etik ve ahlak ayrımı, -Etik ve sosyal sorumluluk ilişkisi, -Etiğin tarihsel gelişimi, -Etiğin unsurları, -Etik kapsamındaki çalışma alanları (etiğin genel sınıflandırılması) Konularında bilgi sahibi olmanız amaçlanmaktadır.

2.1.Etik Kavramı ve İlişkili Diğer Kavramlar ME02010 Günümüz iş yaşamında kişisel çıkar, yüksek kâr beklentisi, yoğun rekabet, kişisel değerler ile örgüt çıkarlarının çatışması 2.1.Etik Kavramı ve İlişkili Diğer Kavramlar ve kültürlerarası çatışma şeklinde ortaya çıkan süreçler; etik ile ilgili sorunları gündeme taşımaktadır. Etik kelimesinin sözlük anlamına bakıldığında, (1) Töre bilimi, (2) Çeşitli meslek kolları arasında tarafların uyması veya kaçınması gereken davranışlar bütünü, (3) Etik bilimi ve (4) Ahlâki, ahlâkla ilgili ifadeleri görülmektedir. Etik kelimesi Yunanca töre, görenek, alışkanlık ve karakter anlamına gelen ethos kelimesinden türetilmiştir. Etiğin tanımı konusunda ortak bir ifade geliştirmek birçok bilim adamı için zor olmuştur. Bugün literatürde etiğe ilişkin çeşitli tanımların yapıldığı görülmektedir. Bir grup görüş bir bireyin izlemesi gereken ahlâki standartlar ve kurallar şeklinde ele alırken, başkaları tarafından etik, bireylerin doğru olarak nasıl davranacağını açıklayan ve tanımlayan ilkeler, değerler ve standartlar sistemi olarak ifade edilmiştir.

2.1.Etik Kavramı ve İlişkili Diğer Kavramlar ME02020 Robbins ve Coulter, etiği doğru ve yanlış davranışı 2.1.Etik Kavramı ve İlişkili Diğer Kavramlar tanımlayan kural ve prensipler olarak tanımlamıştır. Etik, bireylerin doğru olarak nasıl davranacağını açıklayan ve tanımlayan ilkeler, değerler ve standartlar sistemidir. Bir başka ifadeyle etik, kişi ya da grubun davranışlarına rehberlik eden doğru ya da yanlışın, iyi ya da kötünün standartlarını oluşturan ahlaki ilkelerin kodudur ve çeşitli eylem alternatifleri arasında bir seçim yapmada insanlara yardımcı olan davranış ilkelerini oluşturmayı amaçlamaktadır. Filizöz e göre etik, doğru veya yanlış, gerçek veya yalan, adil veya haksız, uygun veya uygunsuz olarak değerlendirilen ve doğru olan şeyin etik, yanlış olan şeyin etik dışı görüldüğü ahlak prensipleri veya değerler setidir. Yukarıda bazılarına yer verilen tanımlamalar ışığında etiği, mesleki, yönetsel ve örgütsel düzeyde kişi veya grupların davranışlarına rehberlik eden iyi veya kötü, doğru ya da yanlış standartları oluşturan ahlaki ilkeler kodu olarak tanımlayabiliriz.

2.2.Etik ve Ahlâk ME02030 Birinci bölümde detaylı olarak incelenen ahlâk, insan davranışları ile ilişkilidir ve uygulamada olanları ele alır; etik, temel esas ve 2.2.Etik ve Ahlâk normlar sistemine değinir. Ahlâki değerlerle ilgilenir, toplumun norm olarak belirlediği değerleri sorgular, nasıl uygulandıklarını araştırır. Birbiri ile sıkça karıştırılan etik ve ahlâk kavramları, anlam ve kapsam açısından çok yakın kavramlardır. Bununla birlikte bu iki kavramın tanımı ve kapsamı konusunda farklı yaklaşımlar söz konusudur. En çok üzerinde bileşilen görüş, etiğin nazari veya felsefi ahlâk olarak kullanılmasıdır. Ahlâk ve etik kavramları genelde birçok kişi tarafından aynı anlamda kullanılmaktadır. İncelendiğinde bu iki kavram arasında yakın ilişki varlığı görülebilir. Her iki kavram da, insanı erdemli davranışlara yönlendirir. Gerçekte bu iki kavram, anlam bakımından birbirlerinden farklıdır. İyi ve kötü, doğru ve yanlışa ait ilkeler ahlâkı oluştururken; insanların karar ve hareketlerini yönlendiren ve bunların ahlâki bir temele göre iyi veya kötü, ya da doğru veya yanlış olup olmadığının belirlenmesi etik olarak tanımlanmaktadır.

2.2.Etik ve Ahlâk 2.2.Etik ve Ahlâk ME02031 Ahlâk, olgusal ve tarihsel olarak yaşanan bir kavram olmasına karşılık etik, bu olguya yönelen felsefe disiplininin adıdır. Ahlâk, bir kimsenin eylemlerini nitelendirmede kullanılır. Genel olarak ahlâk deyince, hem belli bir davranış biçimi, hem de bireyin ve başkalarının eylemleri hakkında verilen yargılar anlaşılır. Ahlâk ve etik (ahlâk felsefesi) arasındaki diğer fark şudur: Ahlâk felsefesi olmadan da ahlâk vardır. Başka bir ifadeyle ahlâk etikten önce vardır. Çünkü en ilkel toplumun bile, kendine göre bir ahlâkı bulunmaktadır. Bu anlamda ahlâk, toplumsal yaşamın tüm alanlarında insanların yaptıklarını düzene koyan, kendiliğinden biçimlenmiş ve genel kabul görmüş yasaklama ve değerlendirmelerdir. Etik ise, temel kavramlarını yakın bilgi dallarının kavramlarından ayırıp, kendine özgü kavramlar durumuna getirdiği zaman kurulmuştur denilebilir.

2.2.Etik ve Ahlâk ME02032 Etik ile ahlâk arasındaki temel farklılıklar, yukarıdaki 2.2.Etik ve Ahlâk temel yaklaşımlar çerçevesinde şu şekilde sıralanabilir: Etik, ahlâkı da kapsayan bir kavramdır. Ahlâk, iyi ve kötü davranışları birbirinden ayırt edip bunların konularını araştırırken; etik, ahlâkla ilgili terimleri analiz edip yargılar ve bu terimlerin temelinde yatan esas konuları ele alır. Etik çok daha kapsamlı bir kavram olarak ahlâk felsefesi şeklinde değerlendirilebilir. Ahlak, doğru ve yanlışı belirleyerek bunlara uygun nasıl davranılmasını gerektiğini içeren, yazılı olmayan kuralları belirlerken; etik kavramı, bir meslek veya gruba yazılı ilkeler oluşturmaya çalışır.

2.2.Etik ve Ahlâk ME02033 Ahlâk kuralları, farklı kaynaklardan beslendiği, çeşitli 2.2.Etik ve Ahlâk dönemlerde ve toplumlarda farklılık gösterdiği için her zaman geçerli kabul görebilecek ortak ahlâk kuralları bütünü yoktur. Etik ise, ahlâk teorisi ile ilgili çeşitli fikirlerin tartışılmasıyla ilgilenir ve zamanla değişmeyen, evrensel kabul gören ilkeler oluşturulmasına çalışan bir yaklaşımdır. Ahlâkın öğrenilmesi için herhangi bir çabaya gerek yoktur. Kişiler, toplum içerisinde yaşayarak ahlâkı öğrenebilir. Diğer yandan, bilimsel veya felsefi çabalarla üretilen etik değerlerin kendiliğinden öğrenilmesi mümkün değildir.

2.2.Etik ve Ahlâk ME02034 Ahlâk ilkeleri, genellikle yazılı kurallardan oluşmazken; etik çalışmaları, çoğunlukla yazılı ilke ve kurallardan oluşmaktadır. 2.2.Etik ve Ahlâk Ahlâk, çeşitli kültürlerin farklı değerlerini birleştirmeye çalışmaz. Kültürün manevi yönü olan ahlâk, zaman içerisinde değişerek toplumdan topluma farklılık gösterirken; etik, insanları ortak bir noktada toplamayı amaçlar. Diğer bir ifadeyle etik, değişkenler arasındaki farklılıkları bir noktada uzlaştırarak ortak anlayış ve evrensellik sağlamayı amaçlar. İnsanlar, kendi davranışlarını vicdanlarında iyi veya kötü olarak belirlerken, aynı davranış etik açısından ele alındığında, evrensel kabul görmüş kriterler kullanılır. Ahlâktan daha geniş bir içeriği olan etiğin bilimsel ve felsefi hükümlere varması, bazı ahlâk kuralları ile çatışabilmektedir. Ahlâki değerlere karşı gelmenin sonucu, ayıplama ve kınama şeklinde ortaya çıkarken; etik değerlere karşı gelmek, meslekten ve/veya gruptan dışlanmayla sonuçlanabilmektedir.

2.3.Etik ve Hukuk ME02040 Toplumsal yaşamda ahlâki değerlerin veya örf ve adetlerin 2.3.Etik ve Hukuk toplumsal düzeni korumada yetersiz kaldığı alanlarda, düzenin korunması için, devletin yetkisi kullanılarak kurallar ortaya konulmaktadır. Bir ülkenin hukuk sistemi, oradaki ahlâki sistemin başlıca garantisidir. Devlet, hukukun sahibi olmakla toplumun tüm varlığını garanti altına alıyor demektir. Hukuk (law) kavramı, işletmelerde belirli davranışları sınırlayan veya serbest bırakan resmi kuralları ifade etmektedir. Bu kurallar, devlet tarafından koyulabileceği gibi işletme tarafından da oluşturulabilir. Hukuk kuralları etiği besleme, destekleme işlevi görebilir. Etik davranışı oluşturan elemanlardan birisinin yasal davranış olduğu ileri sürülmektedir. Bu açıklamalar doğrultusunda etik davranış denklemi şu şekildedir; Etik Davranış = Yasal Davranış + Moral Standartlara Uygun Davranış

2.4.Etik ve Sosyal Sorumluluk ME02050 Sosyal sorumluluk, işletmenin ekonomik ve hukuki şartlara, 2.4.Etik ve Sosyal Sorumluluk örgüt içi ve dışı grupların beklentilerine ve meslek (iş) etiğine uygun çalışma stratejisi gütmesini ifade etmektedir. İşletmenin toplumla sosyal uzlaşması ve anlaşması gerçeğini ifade eden sosyal sorumluluk yaklaşımı, işletmeyi ve çevresini temel alan yaklaşımlar olarak ayrılmaktadır. Birincisinde sosyal fayda, işletmenin kendi ekonomik amaçlarını en etkili biçimde gerçekleştirmesi düşüncesini vurgularken, çevreyi esas alan sorumluluk yaklaşımında, işletmelerin kendi ekonomik amaçlarını başarmaları yanında, sosyal problemlerin çözümünde kaynak tahsisinde bulunarak ve/veya duyarlılık göstererek daha geniş sosyal roller üstlenmesi gerekliliğini ileri sürmektedir. İşletmelerin sosyal sorumluluklarının başında, ekonomik, sosyal değerler ve etik gelmektedir.

2.5.Etik ve Kültür ME02060 Etik davranış, her zaman kültürün akrabasıdır. Etik, davranışın kabul edilebilir standartlarını, toplumsal yükümlülükleri ve ödevleri yansıtır. 2.5.Etik ve Kültür Kültür, bir toplumun üyelerince paylaşılan anlamların tümü olarak tanımlanabilir. Kültür, soyut yönüyle insanların duyum, algılama, düşünme ve davranma süreçlerini etkileyecektir. Birey, kültürden edindiği bilgiyi, anlayış ve görüşü, içinde bulunduğu durumun koşullarına göre belirtecektir. Kültürel bir unsur olarak etik, kültürün etkisi altındadır. Örgüt kültürünün dinamikleri, örgüt etiğini anlamada ve yeni yaklaşımlar belirlemede etkili olduğu gibi, etik olmayan davranışlar veya güçlü etik tepkiler geliştirmede de etkili olmaktadır. Güçlü moral direktifler, örgüt kültürünün ana unsurlarından biri olarak örgüt üyeleri için uygun moral eylemleri tanımlayabilir. Ancak, moral olmayan eylemlere göz yuman, moral (ahlâk) açıdan yetersiz kalan ve hatta moral anlamın bulunmadığı, ahlâksızlığın söz konusu olduğu kültürlerin varlığını da dikkate almak gerekmektedir. Kültür hem bireysel kültür olarak, hem de örgütsel kültür olarak etiğe uygun davranışı etkilemektedir.

2.6.Etiğin Tarihsel Gelişimi 2.6.Etiğin Tarihsel Gelişimi ME02070 Peter F. Drucker, etiği bir moda olarak görürken, Amerika dışındaki birçok kimse için de etik, Amerika nın kendini aklaması (self-righteousness) olarak nitelendirilmektedir. Etik, prensipsiz iş faaliyetlerinin başlangıcı açısından M.Ö. 560 yılına kadar gidebilir. Yunan düşünürü, bir tüccarın dürüst olmayan yolla kâr etmesi yerine, zarara katlanmasının dürüst bir seçim olacağını söyler. Çiçero, prensipten uzak iş faaliyetlerinden söz etmektedir. Ortaçağ kilisesi, ücret, kullanım ve adil fiyat konularında ahlâksallığa ilişkin uzun çalışmalar yapmıştır. 16. yüzyıl Avrupa sında kapitalizmin doğuşu ile Protestan reformu arasında bir ilişki olduğu öne sürülmektedir. Protestanlık, ortaçağ kilisesinin para kazanmayı ahlâksal açıdan kuşkulu karşılamasının tersine, etik yaklaşım ile para kazanma arasındaki ilişkiyi doğru bulmaktadır.

ME02080 2.7.Yeni Gelişmeler ve Etiğin Gündeme Geliş Nedenleri 2.7.Yeni Gelişmeler ve Etiğin Gündeme Geliş Nedenleri Siyasal Tutuculuk Kısıtlılıkların Kaldırılması Moral Çoğulculuk Küreselleşme

2.8.1.Ödevler ve Yükümlülükler ME02090 Ödev, sözlük anlamı olarak yapılması, yerine getirilmesi, insanlık duygusu, töre ve yasa bakımından gerekli olan iş veya davranış, 2.8.Etiğin Unsurları vazife, vecibe olarak ifade edilir. Ödev, bir kimsenin yapması gerekli olan ya da kişiden yapması beklenen eylemdir. Ödevle birlikte ele alınması gereken yükümlülük (vecibe, mükellefiyet) ise, eylemlere yön veren ahlâki nitelikteki istektir. Ödev içerdiği buyrultunun niteliğine göre olumlu veya olumsuz anlamda bir gereklilik olabilir. Yapılması gereken bir eyleme ilişkin buyruklar (örneğin, doğru sözlü ol) olumlu bir gerekliliği yani ödevi ifade ederken, yapılmaması gereken bir eyleme ilişkin buyruklar (örneğin, hırsızlık yapma) olumsuz bir gerekliliği yansıtmaktadır. Diğer yandan ödevler, herkesi ilgilendiren genel ödevler ve bazı kişi ve grupları (ulus, meslek sınıfı, topluluk gibi) ilgilendiren özel ödevler olmak üzere ikiye ayrılabilmektedir. Örneğin, insanları sevmek herkese, vatandaşlara eşit davranmak ise, kamu görevlilerine ait bir ödevdir.

2.8.2.Ölçülülük ME02091 2.8.2.Ölçülülük Ölçülülük, gerek Antikçağ etiğinde, gerekse de sonraki düşünürlerin söylemlerinde görülebilmektedir. Örneğin Demokritos a göre, insan yaşamını ölçülü bir şekilde sürdürmelidir ve ona göre insanı mutluluğa götüren yol yeterlilik, uyum ve ölçülülüktür. Buna göre, her türlü aşırılıktan uzak kalmayı öngören ve ideal seviyede olunmasının uyum, düzen ve mutluluk getireceği belirtilir.

2.8.3.Vicdan ve İyi Niyet ME02092 Vicdan, kişinin kendi kendini yargılama yeteneğini kullanması sonucu, niyet ve eylemlerinin ahlâki değerinin bilincine 2.8.3.Vicdan ve İyi Niyet varmasını sağlayan ahlâki yeterliliktir. Vicdan denilen bu ahlâki yetenek, kişinin duygusal ve düşünsel güçleri arasında bir çeşit yargısal denge sağlayan manevi bir öğe olarak, insan kişiliğinin gelişmesine paralel olarak güçlenmektedir. İyi niyet ise, kişinin toplumsal ilişkiler veya olaylar karşısında, ahlâki açıdan eylemlerine yön vermek üzere takındığı tavır veya benimsediği düşüncedir. Kişinin vicdanında oluşan tavır, tutum veya benimsenen düşünce anlamındaki iyi niyeti dışarıdan fark etmek zordur; ancak kişinin eylemleri sonucunda ortaya çıkar. İyi niyetin önceden fark edilememesi ve ancak eylemlerin sonucunda anlaşılabilmesi, ahlâki açıdan önemli bir sorunu ortaya çıkarmaktadır.

2.8.4.Akılcılık ME02093 Farabi, insanların yaratılış olarak farklılığını dikkate alarak, 2.8.4.Akılcılık insani mutluluğun ne olduğu ve ona ulaşmak için aşılması gereken basamakların öğrenilmesi gerektiğini vurgular. Bu çerçevede de, insan eylemleri üzerinde etkisi olan bilgi ve seçim yapma önemlidir. Bu temel unsura göre insanı mutluluğa götürecek yol, kişinin doğruyu bulacak kadar bilgiye sahip olmasıyla doğru orantılıdır.

2.8.5.1.İyilik ve doğruluk öğeleri ME02094 Ahlâki anlamda, insanların eylemleri, genellikle iyi ve kötü ekseninde değerlendirilmektedir. Ahlâki yönden olumlu ve uygun olarak kabul edilen 2.8.5.Eylemlerimize Yön Veren Öğeler niyet ve eylemler iyi, ahlâki açıdan uygun olmayan ve olumsuz olarak değerlendirilen eylemler ise kötü olarak sınıflandırılmaktadır. Ancak sadece niyetin iyi olması, bunun sonucunda gerçekleştirilen eylemin iyi olması için yeterli olmayabilir. Örneğin bir memurun, fakirlere dağıtmak amacıyla zengin iş sahiplerinden rüşvet alması ahlâki açıdan iyi bir eylem değildir. O halde, iyi niyetle istenen bir eylemde, amaca ulaşmak için kullanılan araç ve yöntemlerin sadece iyi ya da iyiliğe yönelmesi yetmemekte, aynı zamanda doğru olması da gerekmektedir. 2.8.5.2.Sevgi öğesi Eylemlere yön veren unsurlardan birisi de sevgidir. Ahlâki açıdan sözü edilen sevgi (başkalarını düşünme, diğergâmlık), dar anlamda aşk değil, geniş anlamda, insanların ilişkilerinde karşılıksız bir özveriye neden olan duygusal bağ ve eğilimdir.

ME02095 2.8.5.3.Bencillik (egoizm) öğesi 2.8.5.Eylemlerimize Yön Veren Öğeler Eylemlerimizi etkileyen sevgi öğesinin tam karşıtı olarak nitelendirilebilecek bencillik (kendini düşünme, egoizm, hodkâmlık) öğesi, insanı sadece kendini ve kendi çıkarlarını gözetme ve kollamaya, tüm çevresini kendi yararına uydurmaya yönelik eğilimdir. 2.8.5.4.Onur öğesi Erdem kadar önemli bir diğer ahlâk öğesi ise şeref, namus ve haysiyet olarak da adlandırılan onurdur. Onur, insanın kendi kişiliğine karşı saygınlık duygusu, öznel değerlerinin ve ahlâki niteliklerinin başkaları (çevresi ve toplum) tarafından tanınmasıdır.

2.9.Etik Kapsamındaki Çalışma Alanları (Etiğin Genel Sınıflandırılması) ME02100 2.9.Etik Kapsamındaki Çalışma Alanları (Etiğin Genel Sınıflandırılması) Bilimsel anlamda etik; meta-etik, normatif etik ve uygulamalı etik olarak üç alanda (grupta) ele alınmaktadır. Meta-etik, ahlaki önermeleri ve onların varsa gerçek değerlerini anlamlandırma ve açıklama kaygısı taşır. Diğer bir ifadeyle metaetik, neyin doğru ve neyin yanlış olduğunu konuştuğumuzda nasıl anlayacağımızı, fikir yürüteceğimizi ve ne demek istediğimizle ilgilenir. Meta-etik genel olarak felsefi etiğe eşlik eder ve etik konusunda nasıl fikir sahibi olduğumuzu inceler. ETİK Meta Etik Normatif Etik Uygulamalı Etik

2.9.Etik Kapsamındaki Çalışma Alanları (Etiğin Genel Sınıflandırılması) ME02101 Normatif etik (ahlak teorisi), etik eylem çalışmasıdır ve ahlaki 2.9.Etik Kapsamındaki Çalışma Alanları (Etiğin Genel Sınıflandırılması) açıdan düşünüldüğünde, nasıl davranılması gerektiğini belirleyen soru setlerini inceleyen etik dalıdır. Meta-Etik ten en önemli farkı, davranışların doğruluk ve yanlışlıklarına yönelik standartlar koymasıdır. Erdem etiği (stoisizm/stoacılık), hazcılık, sonuç odaklı yaklaşım (faydacılık) ve deontolojik gibi ahlak teorilerini sayabiliriz. Günümüzde ahlak teorileri çok daha karmaşıklaşmıştır ve sadece doğru ile yanlışa odaklanmayıp birçok farklı ahlaki durumu da incelemektedir. Uygulamalı etik, etik teorisinin gerçek yaşam koşullarına uygulanmasına çabalayan felsefe disiplinidir. Bu disiplin kendi içinde mühendislik etiği, kamu hizmeti etiği ve iş etiği gibi birçok kategoriye ayrılabilir. Uygulamalı etik, kişilerin karşılaştığı zor kararlara yönelik kamu politikalarının belirlenmesinde bir görüş/yön sağlamak için kullanılır. Bu kapsamda uygulamalı etik, Kürtaj ahlaki mi?, Ötenazi hakkı olmalı mı?, Pozitif ayrımcılık doğru mu?, Hayvanlarında hakları var mıdır? gibi sorulara yanıt aramaktadır.

BÖLÜM ÖZETİ Bölüm Özeti ME02110 Günümüz iş yaşamında kişisel çıkar, yüksek kâr beklentisi, yoğun rekabet, kişisel değerler ile örgüt çıkarlarının çatışması ve kültürlerarası çatışma şeklinde ortaya çıkan süreçler; etik ile ilgili sorunları gündeme taşımaktadır. Etik kelimesinin sözlük anlamına bakıldığında, (1) Töre bilimi, (2) Çeşitli meslek kolları arasında tarafların uyması veya kaçınması gereken davranışlar bütünü, (3) Etik bilimi ve (4) Ahlâki, ahlâkla ilgili ifadeleri görülmektedir. Birinci bölümde detaylı olarak incelenen ahlâk, insan davranışları ile ilişkilidir ve uygulamada olanları ele alır; etik, temel esas ve normlar sistemine değinir. Ahlâki değerlerle ilgilenir, toplumun norm olarak belirlediği değerleri sorgular, nasıl uygulandıklarını araştırır. Birbiri ile sıkça karıştırılan etik ve ahlâk kavramları, anlam ve kapsam açısından çok yakın kavramlardır. Bununla birlikte bu iki kavramın tanımı ve kapsamı konusunda farklı yaklaşımlar söz konusudur. En çok üzerinde bileşilen görüş, etiğin nazari veya felsefi ahlâk olarak kullanılmasıdır. Sosyal sorumluluk, işletmenin ekonomik ve hukuki şartlara, örgüt içi ve dışı grupların beklentilerine ve meslek (iş) etiğine uygun çalışma stratejisi gütmesini ifade etmektedir. İşletmenin toplumla sosyal uzlaşması ve anlaşması gerçeğini ifade eden sosyal sorumluluk yaklaşımı, işletmeyi ve çevresini temel alan yaklaşımlar olarak ayrılmaktadır.

Değerlendirme Soruları ME02120 1. Etik ile ilgili tanımlarda hangi unsurlar öne çıkmaktadır? DEĞERLENDİRME SORULARI 2. Etik ile ahlak kavramları arasında size göre ne tür benzerlikler ve farklılıklar bulunmaktadır? 3. Genel etiğin genel kültürden, mesleki veya örgütsel etiğin ise örgüt kültüründen etkilendiği doğru mudur? Açıklayınız. 4. Size göre günümüzde etik kavramının bu kadar popülerleşmesinin neden veya nedenlerini örnek vererek açıklayınız.

Yararlanılan Kaynaklar ME02130 - CERTO, S. C. (1997). Modern Management. 7th Edition. New Jersey: Prentice Hall International Inc. YARARLANILAN KAYNAKLAR - ROBBINS, S.P. ve M. COULTER. (2009). Management. 10th Ed. New Jersey: Pearson Education, Inc. - SABAN, M. ve B. ATALAY. (2005). Yönetim Muhasebecileri Açısından Etik ve Etik Davranışın Önemi. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 5(16), 49-60. - SÖKMEN, A. ve Y. BOYLU. (2009). Otel İşletmelerinde Halkla İlişkiler Çalışanlarının Etik Davranışlarının Değerlendirilmesi. Uluslararası Halkla İlişkiler Sempozyumu-2009, Cilt:2 441-455, Lefkoşa. - SÖKMEN, A. ve S. TARAKÇIOĞLU. (2011). Mesleki Etik. Ankara: Detay Yayıncılık. - URAL, T. (2003). İşletme ve Pazarlama Etiği. Editör: C. YÜKSELEN. Ankara: Detay Yayıncılık.

Teşekkürler