Anestezi Uygulama II 2017-2018 Bahar / Ders:9 Anestezi ve Emboliler Öğr. Gör. Ahmet Emre AZAKLI Emboli Nedir? Damarlarda dolaşan kan içerisine hava ya da yabancı cisim girişine bağlı olarak, dolaşımı engelleyen bir patolojinin oluşumu; emboli olarak tanımlanır. Hava, yağ, kan pıhtısı gibi materyaller emboliye neden olabilir. Emboli tiplerini inceleyecek olursak; Venöz hava embolisi (VHE) Arteriyel hava embolisi (AHE) Tromboemboli Yağ embolisi Amniyotik sıvı embolisi başlıkları altında konuşmamız gerekir. 1
Hava Embolisi Venöz ya da arteriyel, hava embolisi tedavi edilmediği takdirde ölümcül seyreden bir anestezi komplikasyonudur. Oturur pozisyonda gerçekleştirilen kraniyotomi, spinal cerrahi, sezaryen, laparoskopik ameliyatlar vb. hava embolisi riskinin yüksek bildirildiği operasyonlardır. Arteriyel hava embolisi ise daha çok kardiyovasküler girişimlerde görülmektedir. Hava Embolisinde Klinik Bulgular Hava girişinin miktar ve hızına bağlı olarak etkiler ortaya çıkmaktadır: Hasta uyanıksa; nefes darlığı, göğüs ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, ölüm hissi tarif eder. Genel anestezi altındaki hastalarda ise; ani end tidal karbondioksit değerindeki düşüklük, oksijenasyonda bozulma, EKG de ritm bozukluğu, kan gazında hipoksemi, nadir olarak hiperkarbi, bronkospazm vb. bulgulara rastlanır. 2
Venöz Hava Embolisinde Yaklaşım ABC %100 oksijen ventilasyonu Trendelenburg ve/veya sol yan aşağı Cerrah tarafından operasyon alanının normal salin ile irrigasyonu Tek ya da iki taraflı juguler ven kompresyonu Santral venöz hat aspirasyonu İnotroplar Stabil olana kadar cerrahi müdahalenin durdurulması Yağ Embolisi Kemik kırıkları, karaciğer ve böbrek rüptürü, daha nadir olmak üzere kemik ameliyatları sonunda ortaya çıkabilen emboli türüdür. Balgamda ve idrarda serbest yağ bulunması, 3. günden itibaren kanda hiperlipideminin şiddetinin artması tanıyı mümkün kılar. Tedavi üç kolludur: %100 oksijen, heparinizasyon ve inotropik ajanlar Eğer emboli çok büyükse, embolektomi gerekebilir. Venöz stazdan kaçınılması, erken mobilizasyon, profilaktik tedaviler; ciddi anlamda koruyucudur. Aksi halde derin ven trombozu ve pulmoner emboli riski artar. 3
DVT (Derin Ven Trombozu) Öncesinde bir ven trombozu öyküsü bulunması, riski anlamlı düzeyde arttırır. Venöz staza neden olan tüm faktörler, risktir. Tedavide semptomatik tedavi, antikoagülanlar ve embolektomi uygulanabilir. Önlenmesi için; erken mobilizasyon, antiembolik çorap, profilaktik tedaviler, antiembolik kompresyon cihazı vb. etkindir. Pulmoner Embolizm Akciğerde kan dolaşımını engelleyen bir pıhtı veya yabancı bir maddeden kaynaklanır. Pulmoner emboliler, genellikle bacakların derin proksimal bölgelerinden gelen venlerden kaynaklanır. Akciğerde kan akışının engellenmesi sonucunda akciğerin fonksiyonu bozulur ve birkaç dakika içinde ölüm ortaya çıkar. Aniden ortaya çıkan pulmoner embolinin en önemli belirtileri; ani nefes darlığı, göğüs ağrısı, anksiyete, hızlı hızlı nefes alma, hırıltı, öksürük, kanlı balgam ve senkoptur. Antikoagülanlar, embolektomi, semptomatik tedaviler uygulanır. Oksijenasyon ve inotrop ajanların kullanımı, yaşamsal faaliyetin korunması için önemlidir. 4
Amniyotik Sıvı Embolisi Annenin venöz dolaşımına, serviksin içindeki venlerden amniyon sıvısının geçişiyle oluşur. Amniyotik sıvı ve içerisindeki saç, kıl, deri, mekonyum vb. partiküllerin maternal (Annenin dolaşımı) dolaşıma katılması; pulmoner damarlarda tıkanıklığa neden olur. Bu da solunum sıkıntısı ve dolaşım kollapsı ile sonuçlanır. Dispne, hipotansiyon, siyanoz, taşikardi, kanama, uterus atonisi ve kardiyak arrest görülür. Oksijenasyon, ABC, hemodinamik stabilizasyon, mekanik ventilasyon vb. klasik yöntemlerle tedaviye yaklaşılır. Mortalite oranı yüksektir. Sonuç S ı k ç a v u r g u l a n a n : Yakın takip Risklerin belirlenmesi (Obezite, operasyonun büyüklüğü, pozisyon vb.) Tedbirler (Erken mobilizasyon, antiembolik çorap vb.) ABC Oksijenasyonun sağlanması Hemodinamik stabilizasyon Antikoagülan tedaviler 5