ÖZEL EĞİTİM KURUMLARINDA GÖZLEM Gözlem Yönerge Kitapçığı Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖZEL EĞİTİM BÖLÜMÜ BAHAR YARIYILI ÖZEL EĞİTİM KURUMLARINDA GÖZLEM DERSİ Öğretmen Adayına Dersin kapsamı, kendi aralarında bir sıraya dizilmiş olan günlük çalışmalardan oluşmaktadır. Kurumda bulunduğunuz zamanlarda, planlı gözlemler yapacak ve kurum ve sınıf içi eğitsel, davranışsal ve gelişimsel uygulamaları gözlemleme; çocukların akademik ve akademik olmayan davranışlarını gözlemleme; gözlemleri paylaşma ve tartışma; kurumda ve sınıfta karşılaşabilecek sorunlar ve öneriler hakkında tartışma gibi görevlerden oluşan çeşitli etkinliklerde bulunacaksınız. Özel Eğitim Kurumlarında Gözlem dersi kapsamındaki etkinlikler aşağıdaki gibi dört ana grupta toplanabilir. o Öğretmenlerin ve öğrencilerin gözlenmesi o Özel Eğitim kapsamında eğitim veren çeşitli okul türlerinin tanınması ve gözlemlenmesi o Öğretmenlik becerilerinin gözlem yoluyla geliştirilmesi o Yönetim ve okulla ilgili genel konular Bu etkinlikler kapsamındaki görevlerinizi, dersi yürütmekle görevli olan bölüm öğretim elemanı ve özel eğitim kurumu öğretmeninin/yöneticisinin rehberliği ile yerine getireceksiniz. Özel Eğitim Kurumlarında Gözlem etkinlikleri çerçevesinde oluşturan görevleri yerine getirirken, bunların her birinde dikkatinizi özel eğitimin bir yönüne yönelteceksiniz. Bir öğretmeni gözleyeceğiniz zaman çalışmanızla ilgili hazırlık ve düzenlemeleri kurallara uygun bir biçimde meslekten bir kişi gibi yapmalısınız. Özel Eğitim Kurumlarında Gözlem dersi kapsamındaki çalışmalara başlamadan önce, bu derste yerine getireceğiniz bütün görevleri incelemeli; bunların, öğretmenlik becerilerinizi geliştirmeye yönelik nasıl bir sıralı çalışmalar düzeni oluşturduğunu görmeye çalışmalısınız. Her görev için ön hazırlıkları yeterince yapmalı; gözlemek istediğiniz öğretmenlerle görüşmelisiniz. Okulda geçen günleriniz arasındaki bir zamanda öğretmenlerle ya da idarecilerle görüşme olanağı bulmanızın, kurumlar hakkında bilgi edinmenizde size önemli kolaylıklar sağlayabileceğini unutmayınız. Özel Eğitim Kurumlarında Gözlem dersinde her hafta Salı gününü bir özel eğitim kurumunda geçireceksiniz. Bu sırada, özel eğitim kurumunu tanımaya başlayacaksınız. Kurumları tanıdıkça kendinize olan güveniniz artacaktır. Gözlem yapacağınız her kurumda genellikle iki haftalık gözlemler gerçekleştireceksiniz. Okullardaki gözlem çalışmalarında, başka bir öğretmen adayı ile birlikte gözlemini gerçekleştiriyor olabilirsiniz. Birbirinize yardımcı ve destek olmaya, birbirinizden gözlemci ve değerlendirici olarak yararlanmaya ve çabalarınızı birleştirerek ekip halinde hareket etmeye çalışmalısınız. 2
Okullardaki gözlem çalışmalarınızla ilgili bir staj dosyası hazırlamanız gerekmektedir. Gözlem Dosyasında Bulunması Gereken Belgeler: 1- Günlük gözlem raporlarınız 2- Devam çizelgeniz 3- Kurumdan verilen dokümanlar (sınıf defteri fotokopisi, sınıf listesi, plan ve program örnekleri vb.) ve örnekler (etkinlik örnekleri, kurum şeması, tanıtım vb.) Fakültedeki 1 saatlik teorik derste, gözlem okulunda yapılanların öğretim elemanlarının gözetiminde tartışılması ve öğretim elemanına verilmek üzere hazırlanan raporların elden teslim edilmesi ve öğretim elemanı tarafından değerlendirilmesi gerekir. Size sorulan sorularla ilgili cevaplarınızı, sizden istenen raporları, değerlendirmeleri ve doldurduğunuz formları, sıralı ve düzenli bir şekilde bu dosyanızda toplamalısınız. Dosyanızda bu bilgileri, bu derste neler yaptığınızı, size rehberlik yapmakta olan fakülte öğretim elemanına açıkça gösterecek bir şekilde düzenlemiş ve derste yaptığınız etkinlik ve görevlerle uygun şekilde ilişkilendirmiş olmanız gerekir. Dosyanızdaki çalışmaları, aynı konularla ilgili olarak fakültedeki derslerde yaptığınız çalışmalarla karşılaştırmanız; kurumlardaki uygulama çalışmalarınız ile fakültede kazandığınız kuramsal öğrenmeler arasında ilişkiler kurmanız da gereklidir. Dönem Başında Yapılacaklar Dönem içinde gözlem çalışmalarını yapacağınız kurumlar ile dönem boyunca yapacağınız çalışmalar ile ilgili hazırlıklarınızı gözden geçiriniz. Kurumlardaki ilk gününüzde, çalışma planınızın geriye kalan haftalarla ilgili kısmı üzerinde ilgililerle görüş birliği sağlayınız. Çalışma planınızı ilgili fakülte öğretim elemanı ile görüşmek için yazılı hale getiriniz. Okuldaki gözlem çalışmalarınızda sizi en yakından izleyecek olan öğretim elemanından görüşme için randevu alınız. Bu görüşmede, ilgili fakülte öğretim elemanının bu dönem içinde yapmanızı istediği etkinlikler hususunda gözlem yapacağınız kurumla görüş birliğine varınız. Bu etkinliklerin uygun bir sıra ile gerçekleştirilmesine elverişli bir düzenleme için kendilerinden yardım isteyiniz. Okulda geçireceğiniz günlerin arasındaki bir zamanda, birlikte çalışmakta olduğunuz kurum öğretmeni/yöneticisi ile gerekli hallerde nasıl görüşebileceğinizi öğreniniz. Birbirini izleyen çalışma günlerinin ardından yapılacaklar Gözlem dersi dosyanızı ve dokümanları baştan itibaren dikkatle inceleyiniz. Dosyanızın düzenli, her etkinliğe ilişkin notlarınızın tamam ve yerinde olmasını sağlayınız. Dersle ilgili notlarınız ve değerlendirmelerinizin dosyanızda ve incelenmeye hazır bulunduğundan emin olunuz. Dönem boyunca göstermiş olduğunuz gelişme ve yapmış olduğunuz çalışmalarla ilgili, birlikte çalıştığınız fakülte öğretim elemanı ve kurum öğretmeni/yöneticisi ile görüşüp tartışınız. Kendi değerlendirmeleriniz ile gözlemleriniz sonucunda değerlendirmelerinizi yazılı olarak özetleyip dosyanıza koyunuz; özellikle güçlü ve zayıf yönlerinizi not etmeyi unutmayınız. 3
ÖNEMLİ NOTLAR Öğrencilerin özel eğitim kurumlarında gözlem dersine % 80 devam zorunluluğu vardır. Devam/devamsızlık çizelgesi her hafta önce ilgili kurum öğretmeni tarafından imzalandıktan sonra, kurum yöneticisi tarafından da onaylanacaktır. Bu çizelge, fakülte öğretim elemanı tarafından belirtilen şekilde teslim edilecek ve dosyalanacaktır. Haftalık 1 saatlik teorik derste bu yönergede yer alan etkinlikler rapor haline getirilerek ilgili öğretim elemanı nezaretinde sınıf ortamında değerlendirilecektir. Özel Eğitim Kurumlarında Gözlem dersi uygulaması, dağılımı yapılan okullarda öğretim elemanının söylediği gün ve saatlerde gerçekleştirilecektir. ÖZEL EĞİTİM KURUMLARINDA GÖZLEM DERSİNİN AMAÇ VE İŞLEYİŞİ Öğretmen adaylarının öğretmenliğe hazırlanmaları sırasında öğretmen ve öğrencilerle birlikte çeşitli özel eğitim kurumlarını tanımaları esastır. Özel Eğitim Kurumlarında Gözlem dersi, öğretmenlik mesleğini oluşturan birçok görevi, öğretmen adaylarına tanıtma amacına yönelik planlı gözlem ve etkinliklerden oluşmaktadır. Bu gözlem ve etkinlikler, haftada bir saat seminer ve dört saat okuldaki etkinlikler olarak yer almaktadır. Bu dersin amacı, özel eğitim hizmetlerinin sağlandığı resmi/özel kurumlarda ve sınıflarda okul deneyimi kazanma; gözlem yapma; kurum ve sınıf içi eğitsel, davranışsal ve gelişimsel uygulamaları gözlemleme; çocukların akademik ve akademik olmayan davranışlarını gözlemleme; gözlemleri paylaşma ve tartışma; kurumda ve sınıfta karşılaşabilecek sorunlar ve öneriler hakkında tartışabilmektir. Kapsam Özel Eğitim Kurumlarında Gözlem dersi haftada belirlenen gün ve zamanlarda 14 haftalık bir dönem sürmekte ve öğretmen adayının okulda yaşamı tanımasını ve öğretimi amaçlamaktadır. Öğretmen adaylarının bu derste yaptıkları görev ve etkinlikler onlara deneyimli öğretmenleri/yöneticileri görev başında gözleme ve gözlem yapılan kurumlardaki öğrencileri tanıma fırsatı sağlamaktadır. Özel Eğitim Kurumlarında Gözlem dersini planlarken aşağıda verilen etkinliklerden yararlanılmalıdır: Değerlendirme Öğretmen adayının izlenmesi ve yetiştirilmesinden sorumlu olanların gözlem aşamasındaki başlıca amaçları, öğretmen adayının başarısını değerlendirmek değil, onlara rehberlik etmek ve destek olmaktır. Burada sözü edilen rehberlik ve destek aşağıdaki biçimde gerçekleştirilir: Özel Eğitim Kurumlarında Gözlem dersi sırasında öğretmen adayının etkinliklerini rapor ettiği dosya düzenli biçimde denetlenerek, görevlerini yerine getirip getirmediği değerlendirilir. Özel Eğitim Kurumlarında Gözlem dersi için kurumdaki çalışmalarını tamamlayan, öğretmen adayının dosyası incelenir ve adayla mesleki gelişimi üzerine görüşülerek kendisine dönütler verilir. Öğretmen adayının başarı notunu hesaplamada haftalık raporların değerlendirilmesi esas alınır. Ancak öğretmen adayının devam çizelgesi ve uygulama okulundaki etkinlikleri de göz önünde bulundurulur. 4
Önemli Noktalar * Özel Eğitim Kurumlarında Gözlemin gerçekleşeceği kurumda her öğretim elemanı ortalama 10 öğrenciden sorumlu olacaktır. * Öğretmen adayları her Salı öğleden önce gözlemlerini gerçekleştireceklerdir. * Öğretmen adayları gözleme devam ettikleri kurumun ve sınıfın tüm kural ve gerekliliklerine uymakla yükümlüdürler. * Bu ders gözlem ve okul türlerini tanıma kapsamında olduğundan dolayı öğretmen adaylarından tamamen bir öğretmenlik rolü üstlenmeleri beklenmemelidir. * Öğretmen adaylarının gözlem dışında kurumdaki eğitimsel veya başka herhangi bir konu ya da duruma müdahale etmemeleri gerekmektedir. * Öğretmen adayları kılavuzda bulunan devam çizelgesini görev yaptıkları kurumdaki idarecilere imzalatmak zorundadırlar. * Öğretmen adayı ders kapsamında bir özel eğitim kurumunu 2 hafta gözleyecek olup, her 2 haftada bir gözlem yapılacak okullar değişecektir. * Öğretmen adaylarının gözlem yaptıkları gün ve saatlerde ilgili öğretim elemanının yönergelerine uymaları beklenmektedir. * Öğretmen adaylarının gözlem yaptıkları okulda öğrenciler ve kurum personeli ile ilişkilerine dikkat etmeleri gerekmektedir. 5
T.C. ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖZEL EĞİTİM BÖLÜMÜ ÖZEL EĞİTİM KURUMLARINDA GÖZLEM DERSİ ÇALIŞMA PLÂNI HAFTA ETKİNLİKLER 1. Hafta Dönem Planı 2. Hafta Dönem Toplantısı 3. Hafta RAM Kurum Tanıtımı 4. Hafta Özel Eğitim Kurumu Gözlemi 5. Hafta Özel Eğitim Kurumu Gözlemi 6. Hafta Özel Eğitim Kurumu Gözlemi 7. Hafta Özel Eğitim Kurumu Gözlemi 8. Hafta Özel Eğitim Kurumu Gözlemi 9. Hafta Özel Eğitim Kurumu Gözlemi 10. Hafta Özel Eğitim Kurumu Gözlemi 11. Hafta Özel Eğitim Kurumu Gözlemi 12. Hafta Özel Eğitim Kurumu Gözlemi 13. Hafta Özel Eğitim Kurumu Gözlemi 14. Hafta Özel Eğitim Kurumu Gözlemi 6
T.C. ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖZEL EĞİTİM BÖLÜMÜ 2017 2018 ÖĞRETİM YILI BAHAR YARIYILI ÖZEL EĞİTİM KURUMLARINDA GÖZLEM DERSİ DEVAM ÇİZELGESİ ÖĞRETMEN ADAYININ ADI SOYADI: NUMARASI: BÖLÜMÜ: GÖZLEM GERÇEKLEŞTİRİLEN KURUM: Tarih Saat Gözlenen Sınıf/ Kurum Saat GÖZLEMLER Gerçekleştirilen etkinlikler / İşlenen Konu Öğretmenin/ Uzmanın / Yöneticinin Adı Soyadı Öğretmenin/ Uzmanın / Yöneticinin İmzası 4. Saat... /. / 2018 3. Saat 2. Saat 1. Saat Okul/Kurum Müdürü Adı Soyadı/İmzası Mühür 7
T.C. ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖZEL EĞİTİM BÖLÜMÜ 2017 2018 ÖĞRETİM YILI BAHAR YARIYILI ÖZEL EĞİTİM KURUMLARINDA GÖZLEM DERSİ GÖZLEM FORMU Gözlemi Gerçekleştiren Öğretmen Adayının Adı Soyadı ve Numarası: Gözlem No: Gözlem Tarihi: Gözlem Yapılan Okul/Kurumun Adı: Gözlenen Ders/Konu/Etkinlik/Amaç: Gözlem Süresi: Gözlenen Ortamın Fiziksel Özellikleri: Gözlem Notları (Detaylı bir şekilde anlatınız): Gözlem Süresince Dikkatinizi Çeken En Önemli Olay/Durum/Davranış vb: 8