EKONOMi GÖSTERGELERi EKiM 2017
Ekonomi Göstergeleri Bülteni 2017-10 www.bebka.org.tr
ENFLASYON GÖSTERGELERİ Eylül ayında TÜFE de Türkiye geneli yıllık enflasyon %11,2, TR41 Bölgesinde ise %10,9 olarak gerçekleşti TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE) 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 7,7 7,3 Eylül 16 7,2 7 6,8 7,1 Ekim 16 Kasım 16 8,8 8,5 Aralık 16 9,2 9,1 Ocak 17 10,1 10 Şubat 17 2017 yılı Eylül ayında 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi bir önceki aya göre ülke genelinde %0,65, TR41 Bölgesinde ise %0,52 artış yaşamıştır. Ülke geneli yıllık en fazla artış %16,10 ile ulaştırma grubunda gerçekleşti. TÜFE de, bir önceki yılın aynı ayına göre gıda ve alkolsüz içecekler %12,50, çeşitli mal ve hizmetler %12,06, sağlık %11,90 ve eğlence ve kültür %11,85 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır. 11,3 11,9 11,7 10,8 11 11,4 Mart 17 Nisan 17 Mayıs 17 TR41 10,9 10,5 Haziran 17 9,8 9,5 Temmuz 17 10,7 Türkiye 11,2 10,5 10,9 Ağustos 17 Eylül 17 Aylık düşüş gösteren tek grup %0,23 ile gıda ve alkolsüz içecekler oldu. Ana harcama grupları itibariyle 2017 yılı Eylül ayında endekste yer alan gruplardan sadece gıda ve alkolsüz içecekler grubunda %0,23 oranında düşüş gerçekleşti. Aylık en yüksek artış %2,08 ile eğitim grubunda oldu. Ana harcama grupları itibariyle 2017 yılı Eylül ayında endekste yer alan gruplardan, ulaştırmada %1,58, çeşitli mal ve hizmetlerde %1,34, lokanta ve otellerde %1,02 ve giyim ve ayakkabıda %0,80 artış gerçekleşti. Aylık en yüksek artış %1,08 ile TR31 (İzmir) de oldu. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 2. Düzey de bulunan 26 bölge içinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre en yüksek artış %8,49 ile TR52 (Konya, Karaman) bölgesinde, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %12,89 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) bölgesinde ve on iki aylık ortalamalara göre en yüksek artış %11,52 ile TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) bölgesinde gerçekleşti. TÜFE ANA HARCAMA GRUPLARI 18% 16% 14% 12% TR41 Türkiye TR41 Bölgesinde ana harcama gruplarında bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %14,3 ile ulaştırma grubunda gerçekleşti 10% 8% 6% 4% 2% 0% Gıda ve Alkolsüz İçecekler Alkollü İçecekler ve Tütün Giyim ve Ayakkabı Konut, Su, Elektrik, Gaz ve Diğer Yakıtlar Mobilya, Ev Aletleri ve Ev Bakım Hizmetleri Sağlık Ulaştırma Haberleşme Eğlence ve Kültür Eğitim Lokanta ve Oteller Çeşitli Mal ve Hizmetler TR41 Bölgesinde endekste yer alan diğer gruplardan sağlıkta %14,09, eğlence ve kültürde 14,05, gıda ve alkolsüz içeceklerde %13,79, lokanta ve oteller grubunda %12,78, çeşitli mal ve hizmetler grubunda %11,79,, ev eşyasında %10,59, alkollü içecekler ve tütünde %10,52, eğitimde %8,76, giyim ve ayakkabıda %8,05, konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar grubunda %5,48, haberleşmede % 1,66 artış yaşandı. Kaynak: TÜİK Enflasyon ve Fiyat İstatistikleri, 2017 3
ENFLASYON GÖSTERGELERİ Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi aylık %0,24 arttı Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi Eylül 2017 Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2017 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre %0,24, bir önceki yılın Aralık ayına göre %9,78, bir önceki yılın aynı ayına göre %16,28 ve on iki aylık ortalamalara göre %13,26 artış gösterdi. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi ve Değişim Oranları (2003=100), Eylül 2017 SEKTÖRLER (NACE REV.2) ENDEKS AYLIK DEĞIŞIM (%) ÖNCEKI YILIN ARALIK AYINA GÖRE DEĞIŞIM (%) ÖNCEKI YILIN AYNI AYINA GÖRE DEĞIŞIM (%) ON İKI AYLIK ORTALAMALARA GÖRE DEĞIŞIM (%) Yİ-ÜFE 300,90 0,24 9,78 16,28 13,26 B-Madencilik ve Taşocakçılığı 390,44 0,72 8,66 11,93 12,10 C-İmalat Sanayi 305,55 0,35 10,54 17,98 15,08 D-Elektrik, Gaz 209,55-1,57 0,48-1,70-6,36 E-Su temini 298,67 0,34 9,58 11,75 10,00 Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi Ana Sanayi Grupları ve Değişim Oranları (2003=100), Eylül 2017 ANA SANAYI GRUPLARI Yurt İçi ÜFE 300,90 0,24 9,78 16,28 13,26 Ara malı 319,17 0,96 12,63 22,96 17,82 Dayanıklı Tüketim Malı 231,20 0,41 12,41 14,46 12,90 Dayanıksız Tüketim Malı 266,12-1,11 6,62 8,79 8,66 Enerji 347,08 0,15 4,35 11,20 8,79 Sermaye Malı 260,92 0,57 10,60 15,92 12,49 2017 2016 Aylık en fazla artış ham petrol ve doğal gazda gerçekleşti. 18% 15,4 16,1 16% 13,7 14% 16,4 15,3 15,4 14,9 12% 10% 8% 5,9 6% 4,5 3,8 4% 2,9 3,2 3,4 4 2% 0% Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz 16,3 16,3 3 1,8 Ağustos Eylül 2,8 Ekim 6,4 Kasım 9,9 Aralık Bir önceki aya göre en fazla artış; %4,31 ile ham petrol ve doğal gaz, %3,90 ile kok ve rafine petrol ürünleri, %3,08 ile ana metallerde gerçekleşti. Buna karşılık basım ve kayıt hizmetleri %4,61, gıda ürünleri %1,80 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme %1,57 ile bir ay önceye göre endekslerin en fazla düştüğü alt sektörler oldu. Ana sanayi gruplarında aylık en fazla artış ara mallarında gerçekleşti. Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2017 yılı Eylül ayında aylık ve yıllık en fazla artış ara mallarında gerçekleşti. Kaynak: TÜİK Enflasyon ve Fiyat İstatistikleri, 2017 4
İHRACAT GÖSTERGELERİ İHRACAT (ABD DOLARI, Kanuni Merkez Bazında) EYLÜL 2017 OCAK-EYLÜL 2017 OCAK-EYLÜL 2016 DÖNEMSEL ARTIŞ-AZALIŞ (%) Bursa 1.063.710.000 10.318.956.000 9.412.170.000 9,6 % Eskişehir 69.096.000 633.024.000 633.668.000-0,1 % Bilecik 7.034.000 80.887.000 74.250.000 8,9 % Not: Rakamlar yaklaşık değerlerdir. TR41 Bölgesi illerinden Bursa da 2017 yılı Eylül ayında 1.064 milyar dolar dolaylarında ihracat gerçekleştirilmiştir. 2016 yılı ile kıyaslandığında 2017 yılında aynı dönemde Bursa dan yapılan toplam ihracatta yaklaşık %9,6 lık bir artış yaşanmıştır. Yine ilgili dönem kıyaslandığında, Eskişehir ihracatının nispeten aynı düzeyde kaldığı görülmektedir. Göreceli olarak Bursa ve Eskişehir illerine göre daha az ihracata sahip olan Bilecik te ise, 2017 yılının Eylül ayında ihracat 7 milyon dolar dolaylarında bir değere sahip olmuştur. 2016 yılı ile kıyaslandığında, Bilecik te Ocak-Eylül döneminde yaklaşık %9 luk bir artış yaşandığı ortaya çıkmaktadır. BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK Milyon Dolar 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 Eylül 16 Ekim 16 Kasım 16 Aralık 16 Ocak 17 Şubat 17 Mart 17 Nisan 17 Mayıs 17 Haziran 17 Temmuz 17 Ağustos 17 Eylül 17 Milyon Dolar 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Eylül 16 Ekim 16 Kasım 16 Aralık 16 Ocak 17 Şubat 17 Mart 17 Nisan 17 Mayıs 17 Haziran 17 Temmuz 17 Ağustos 17 Eylül 17 Milyon Dolar 14 12 10 8 6 4 2 0 Eylül 16 Ekim 16 Kasım 16 Aralık 16 Ocak 17 Şubat 17 Mart 17 Nisan 17 Mayıs 17 Haziran 17 Temmuz 17 Ağustos 17 Eylül 17 Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), 2017 5
İHRACAT GÖSTERGELERİ 2017 yılı Ocak - Eylül döneminde TR41 Bölgesinde en fazla ihracat yapılan 5 ülke arasında Almanya, İtalya ve Fransa önde gelmektedir. ÜLKELER BAZINDA İHRACAT BURSA OCAK - EYLÜL 2017 Almanya 1.536.106.000 $ İtalya 1.448.898.000 $ Fransa 1.008.689.000 $ İspanya 654.548.000 $ ABD 578.956.000 $ OCAK - EYLÜL 2016 Almanya 1.450.675.000 $ İtalya 1.254.635.000 $ Fransa 997.213.000 $ İspanya 562.541.000 $ Birleşik Krallık 527.758.000 $ ESKİŞEHİR OCAK - EYLÜL 2017 ABD 206.270.000 $ Almanya 69.363.000 $ Fransa 52.188.000 $ Avusturya 26.971.000 $ Romanya 22.704.000 $ OCAK - EYLÜL 2016 ABD 197.323.000 $ Almanya 68.438.000 $ Fransa 56.281.000 $ Avusturya 29.011.000 $ Romanya 23.857.000 $ BİLECİK OCAK - EYLÜL 2017 Çin 15.042.000 $ Birleşik Krallık 9.882.000 $ Romanya 8.139.000 $ Finlandiya 4.587.000 $ İtalya 4.084.000 $ OCAK - EYLÜL 2016 Birleşik Krallık 9.553.000 $ Çin 6.950.000 $ Romanya 6.096.000 $ İtalya 5.437.000 $ Filipinler 4.545.000 $ Bu dönemde, bir önceki yıla göre Bursa ilinden Almanya, İtalya, İspanya ve Fransa ya yapılan ihracat miktarlarında artışlar yaşanmıştır. Eskişehir ilinde de 2017 yılının Ocak-Eylül döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre ABD ve Almanya ya ihracatın arttığı görülmekle birlikte Fransa, Avusturya ve Romanya ya yapılan ihracatta azalışlar yaşandığı ortaya çıkmaktadır. Bilecik ilinin ihracat rakamları incelendiğinde ise özellikle Çin e olan ihracatta önemli bir artış yaşanırken İtalya ya yapılan ihracatın bir miktar azaldığı görülmektedir. Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), 2017 6
İHRACAT GÖSTERGELERİ 2017 OCAK - EYLÜL BURSA Bursa dan yapılan ihracatın %94 ünü sanayi sektörü oluşturmaktadır. Tarım, hayvancılık ve ormancılık ürünleri ihracatı toplam ihracatın %5 dolayındadır. Madencilik sektöründen yapılan ihracat ise %1 düzeyinde pay almaktadır. Sanayi 9.689.623.950 $ Tarım, Hayvancılık ve Ormancılık 535.495.944 $ Madencilik 93.835.671 $ TOPLAM 10.318.955.565 $ İhracatta İlk 10 Sektör ($) Otomotiv Endüstrisi 6.538.470.000 Tekstil ve Hammaddeleri 717.819.000 Çelik 572.156.000 Hazırgiyim ve Konfeksiyon 481.107.000 Makine ve Aksamları 451.076.000 Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 308.783.000 Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri 303.697.000 Demir ve Demir Dışı Metaller 252.050.000 İklimlendirme Sanayii 186.397.000 Elektrik Elektronik ve Hizmet 114.034.000 Not: Rakamlar yaklaşık değerlerdir. ESKİŞEHİR Sanayi sektörü Eskişehir de toplam ihracatın %86 sını oluşturmaktadır. Tarım, hayvancılık ve ormancılık sektöründe bu oran %7 olarak gerçekleşmiş iken madencilik sektörüne ait olan ihracat da toplam ihracatın yine %7 si dolaylarındadır. Sanayi 544.561.014 $ Tarım, Hayvancılık ve Ormancılık 43.446.671 $ Madencilik 45.016.428 $ TOPLAM 633.024.113 $ İhracatta İlk 10 Sektör ($) Savunma ve Havacılık Sanayii 225.038.000 Demir ve Demir Dışı Metaller 62.387.000 Makine ve Aksamları 52.586.000 Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 46.253.000 Madencilik Ürünleri 45.016.000 Çimento, Cam, Seramik ve Top. Ür. 40.115.000 İklimlendirme Sanayii 31.090.000 Elektrik Elektronik ve Hizmet 28.380.000 Hububat, Bakliyat, Yağlı Toh. ve Mam. 27.179.000 Hazırgiyim ve Konfeksiyon 24.223.000 Not: Rakamlar yaklaşık değerlerdir. BİLECİK %64 lük pay ile sanayi sektörü Bilecik ilinde ön plana çıkmaktadır. Bilecik ilinde %64 lük ihracat payına sahip olan sanayi sektörünü %28 ile madencilik sektörü takip etmektedir. Tarım, hayvancılık ve ormancılık sektöründen bu dönemde yapılan ihracatın toplam ihracat içindeki payı da %8 dolaylarındadır. Sanayi 51.520.616 $ Tarım, Hayvancılık ve Ormancılık 6.466.071 $ Madencilik 22.886.181 $ TOPLAM 80.872.868 $ İhracatta İlk 10 Sektör ($) Demir ve Demir Dışı Metaller 27.493.000 Çimento Cam Seramik ve Top. Ür. 23.244.000 Madencilik Ürünleri 22.886.000 Hububat, Bakliyat, Yağlı Toh. ve Mam. 5.063.000 Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller 1.367.000 Makine ve Aksamları 596.000 Çelik 79.000 Halı 39.000 Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri 36.000 Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 23.000 Not: Rakamlar yaklaşık değerlerdir. Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), 2017 7
DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ Dış Ticaret, OCAK - AĞUSTOS 210 200 190 180 170 160 150 140 130 120 110 100 90 80 60 70 40 50 20 30 10 0 Milyar $ 93.264 İhracat 103.323 Dış Ticaret, AĞUSTOS 130.967 İthalat 148.979 2017 2016 İhracat %12,3, ithalat %15,3 arttı Dış ticaret açığı %22,8 arttı Milyar $ 25 20 15 10 11.831 5 13.289 16.614 19.162 2017 Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat 2017 yılı Ağustos ayında, 2016 yılının aynı ayına göre %12,3 artarak 13 milyar 289 milyon dolar, ithalat %15,3 artarak 19 milyar 162 milyon dolar olarak gerçekleşti. Ağustos ayında dış ticaret açığı %22,8 artarak 5 milyar 873 milyon dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2016 Ağustos ayında %71,2 iken, 2017 Ağustos ayında %69,3 e düştü. 0 İhracat İthalat 2016 Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ihracat %2,6 arttı Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2017 Ağustos ayında bir önceki aya göre ihracat %2,6 arttı, ithalat %7,5 azaldı. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2017 yılı Ağustos ayında önceki yılın aynı ayına göre ihracat %14, ithalat %17,6 arttı. AYLARA GÖRE DIŞ TICARET, AĞUSTOS 2017 (MILYON $) İHRACAT (FOB) İTHALAT (CIF) DIŞ TICARET DENGESI İHRACATIN İTHALATI AYLAR YIL DEĞER DEĞIŞIM (%) DEĞER DEĞIŞIM (%) DEĞER DEĞIŞİM (%) KARŞILAMA ORANI Ocak- 2016 93.264 13.0967-37.703 71,2 Ağustos 2017 103.323 10,8 148.979 13,8-45.656 21,1 69,4 Ağustos 2016 11.831 16.614-4.783 71,2 2017 13.289 12,3 19.162 15,3-5.873 22,8 69,3 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2017 8
DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ Avrupa Birliği ne ihracat %9,4 arttı Avrupa Birliği nin (AB-28) ihracattaki payı 2016 Ağustos ayında %46,5 iken, 2017 Ağustos ayında %45,3 oldu. AB ye yapılan ihracat, 2016 yılının aynı ayına göre %9,4 artarak 6 milyar 26 milyon dolar olarak gerçekleşti. En fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu Almanya ya yapılan ihracat 2017 Ağustos ayında 1 milyar 340 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla 971 milyon dolar ile Irak, 849 milyon dolar ile İngiltere ve 717 milyon dolar ile ABD takip etti. İthalatta ilk sırayı Çin aldı Çin den yapılan ithalat, 2017 yılı Ağustos ayında 2 milyar 116 milyon dolar oldu. Bu ülkeyi sırasıyla 1 milyar 859 milyon dolar ile Almanya, 1 milyar 590 milyon dolar ile Rusya ve 986 milyon dolar ile İtalya izledi. Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ihracatı içindeki payı %3,4 oldu Teknoloji yoğunluğuna göre dış ticaret verileri, ISIC Rev.3 sınıflaması içinde yer alan imalat sanayi ürünlerini kapsamaktadır. Ağustos ayında ISIC Rev.3 e göre imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı %94,4 tür. Yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı içindeki payı %3,4, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %31,5 tir. Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ithalatı içindeki payı %15,7 oldu İmalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payı %82,4 tür. 2017 Ağustos ayında yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ithalatı içindeki payı %15,7, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %40 tır. Teknoloji Yoğunluğuna Göre Dış Ticaret, Ağustos 2017 (Milyon ABD $) AĞUSTOS OCAK-AĞUSTOS 2016 2017 2016 2017 İHRACAT (FOB) DEĞER % DEĞER % DEĞER % DEĞER % Toplam 11.165 100,0 12.538 100,0 87.915 100,0 97.334 100,0 Yüksek teknolojili ürünler 376 3,4 423 3,4 2.995 3,4 3.715 3,8 Orta yüksek teknolojili ürünler 3.445 30,9 3.954 31,5 28.535 32,5 32.863 33,8 Orta düşük teknolojili ürünler 3.129 28,0 3.639 29,0 25.535 29,0 28.414 29,2 Düşük teknolojili ürünler 4.214 37,7 4.523 36,1 30.850 35,1 32.341 33,2 İTHALAT (CIF) DEĞER % DEĞER % DEĞER % DEĞER % Toplam 14.048 100,0 15.788 100,0 110.377 100,0 121.284 100,0 Yüksek teknolojili ürünler 2.355 16,6 2.482 15,7 19.024 17,2 17.803 14,7 Orta yüksek teknolojili ürünler 6.149 43,8 6.319 40,0 49.754 45,1 49.645 40,9 Orta düşük teknolojili ürünler 3.687 26,2 5.131 32,5 27.383 24,8 39.869 32,9 Düşük teknolojili ürünler 1.858 13,2 1.857 11,8 14.217 12,9 13.966 11,5 Tablodaki rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. Teknoloji yoğunluğuna göre ürün grupları sınıflaması OECD tarafından ISIC Rev.3 sınıflaması baz alınarak hazırlanmıştır. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2017 9
DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ Dış Ticaret Endeksleri, (2010=100), Ağustos 2017 İhracat birim değer endeksi Ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %1,4 arttı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde %4,8 azalırken, ham maddelerde (yakıt hariç) %4,5, yakıtlarda %12,8 ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) %2 arttı. İthalat birim değer endeksi Ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %7,4 arttı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde %3,9 azalırken, ham maddelerde (yakıt hariç) %10,9, yakıtlarda %21,8 ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) %3,5 arttı. İhracat birim değer endeksi %1,4 arttı İthalat birim değer endeksi %7,4 arttı Dış Ticaret Miktar Endeksleri (2010=100), Ağustos 2017 İhracat Miktar Endeksi İthalat Miktar Endeksi 170 160 150 140 130 120 124 126 141 134 133 136 128 128 136 126 142 142 127 132 132 137 137 138 129 132 129 141 134 146 144 130 131 152 136 147 134 150 146 155 139 143 149 151 143 110 117 100 90 80 Ocak 16 Şubat 16 Mart 16 Nisan 16 Mayıs 16 Haziran 16 Temmuz 16 Ağustos 16 Eylül 16 Ekim 16 Kasım 16 Aralık 16 Ocak 17 Şubat 17 Mart 17 Nisan 17 Mayıs 17 Haziran 17 Temmuz 17 Ağustos 17 İhracat miktar endeksi %10,8 arttı İhracat miktar endeksi Ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %10,8 arttı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde %8, ham maddelerde (yakıt hariç) %16,7, yakıtlarda %21,7 ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) %9,5 arttı. İthalat miktar endeksi %7,4 arttı İthalat miktar endeksi Ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %7,4 arttı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde %7, ham maddelerde (yakıt hariç) %6,8, yakıtlarda %12,3 ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) %2,7 arttı. 10 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2017
DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ihracat miktar endeksi %5,5 arttı Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2017 Temmuz ayında 143,4 olan ihracat miktar endeksi %5,5 artarak, 2017 Ağustos ayında 151,3 oldu. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2016 Ağustos ayında 129,1 olan ihracat miktar endeksi %12,7 artarak, 2017 Ağustos ayında 145,4 oldu. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ithalat miktar endeksi %3,7 azaldı Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2017 Temmuz ayında 148,6 olan ithalat miktar endeksi %3,7 azalarak, 2017 Ağustos ayında 143 oldu. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2016 Ağustos ayında 127,4 olan ithalat miktar endeksi %8,6 artarak, 2017 Ağustos ayında 138,4 oldu. Dış ticaret haddi 2017 yılı Ağustos ayında 106,7 olarak gerçekleşti İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan ve 2016 yılı Ağustos ayında 113,1 olarak elde edilmiş olan dış ticaret haddi, 6,4 puan azalarak, 2017 yılı Ağustos ayında 106,7 oldu. Dış ticaret miktar endeksleri (2010=100), Ağustos 2017 İHRACAT İTHALAT ENDEKS DEĞIŞIM (%) ENDEKS DEĞIŞIM (%) 2016 Ağustos 2017 Ağustos 2017 Ağustos/ 2016 Ağustos 2017 Ağustos 2016 Ağustos BİRİM DEĞER ENDEKSLERİ 2017 Ağustos/ 2016 Ağustos Genel 93,3 94,6 1,4 82,5 88,6 7,4 Gıda, içecek ve tütün 101,5 96,7-4,7 92,6 89,0-3,9 Hammaddeler 93,8 98,0 4,5 77,5 85,9 10,9 Yakıtlar 63,0 71,0 12,8 53,1 64,6 21,8 İmalat (Gıda, içecek ve tütün hariç) 93,3 95,2 2,0 93,9 97,2 3,5 SITC'de başka yerde sınıflandırılmayan mallar 116,4 108,4-6,9 95,1 100,0 5,2 MIKTAR ENDEKSLERI Genel 133,7 148,1 10,8 130,3 139,9 7,4 Gıda, içecek ve tütün 119,3 128,8 8,0 157,8 168,8 7,0 Hammaddeler 133,2 155,4 16,7 104,5 111,6 6,8 Yakıtlar 115,5 140,6 21,7 139,7 157,0 12,3 İmalat (Gıda, içecek ve tütün hariç) 132,4 145,0 9,5 125,7 129,1 2,7 SITC'de başka yerde sınıflandırılmayan mallar 250,1 330,4 32,1 194,9 471,1 141,7 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2017 11
SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ Ekim 2017 120 Hizmet Sektörü Güven Endeksi Perakende Sektörü Güven Endeksi İnşaat Sektörü Güven Endeksi 110 100 90 80 70 60 Ocak 16 Şubat 16 Mart 16 Nisan 16 Mayıs 16 Haziran 16 Temmuz 16 Ağustos 16 Eylül 16 Ekim 16 Kasım 16 Aralık 16 Ocak 17 Şubat 17 Mart 17 Nisan 17 Mayıs 17 Haziran 17 Temmuz 17 Ağustos 17 Eylül 17 Ekim 17 Hizmet sektörü güven endeksi 101,1 oldu Mevsim etkilerinden arındırılmış hizmet sektörü güven endeksi Eylül ayında 103,3 iken, Ekim ayında %2,2 oranında azalarak 101,1 değerine düştü. Hizmet sektörü güven endeksindeki bu azalış; son üç aylık dönemde iş durumunun iyileştiğini, hizmetlere olan talebin arttığını değerlendiren ve gelecek üç aylık dönemde hizmetlere olan talebin artacağını bekleyen girişim yöneticisi sayısının azalmasından kaynaklandı. Hizmet sektöründe bir önceki aya göre; iş durumu, hizmetlere olan talep ve hizmetlere olan talep beklentisi endeksleri sırasıyla %2,4, %2,3 ve %1,8 azaldı. Perakende ticaret sektörü güven endeksi 104,0 oldu Mevsim etkilerinden arındırılmış perakende ticaret sektörü güven endeksi Ekim ayında %1,9 oranında azalarak 104 değerine geriledi. Perakende ticaret sektörü güven endeksindeki bu düşüş; son üç aylık dönemde iş hacmisatışların arttığını değerlendiren ve gelecek üç aylık dönemde iş hacmisatışların artacağını bekleyen girişim yöneticisi sayısının azalmasından kaynaklandı. Mevcut mal stok seviyesinin mevsim normallerinin altında olduğunu değerlendiren girişim yöneticisi sayısı ise arttı. Perakende ticaret sektöründe bir önceki aya göre; iş hacmi-satışlar ve iş hacmi-satışlar beklentisi endeksleri sırasıyla %5,8 ve %3,6 azalırken, mevcut mal stok seviyesi endeksi %4,6 arttı. İnşaat sektörü güven endeksi 84,2 oldu Mevsim etkilerinden arındırılmış inşaat sektörü güven endeksi bir önceki ayda 83,5 iken, Ekim ayında %0,9 oranında artarak 84,2 değerine yükseldi. İnşaat sektörü güven endeksindeki bu artış; alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyini mevsim normalinin üzerinde değerlendiren ve gelecek üç aylık dönemde toplam çalışan sayısında artış bekleyen girişim yöneticisi sayısının artmasından kaynaklandı. İnşaat sektöründe bir önceki aya göre; alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi ve toplam çalışan sayısı beklentisi endeksleri sırasıyla %0,2 ve %1,4 arttı. 12 Mevsim Etkilerinden Arındırılmış Sektörel Güven Endeksleri, Alt Kalemleri ve Değişim Oranları, Ekim 2017 BIR ÖNCEKI ENDEKS AYA GÖRE DEĞIŞIM (%) 2017 2016 2017 2017 09 10 09 10 Hizmet Sektörü Güven Endeksi 103,3 101,1-2,0-2,2 İş durumu (son 3 aylık dönemde) 101,0 98,6-0,9-2,4 Hizmetlere olan talep (son 3 aylık dönemde) 99,9 97,6-2,7-2,3 Hizmetlere olan talep beklentisi (gelecek 3 aylık dönemde) 109,0 107,0-2,3-1,8 Perakende Ticaret Sektörü Güven Endeksi 105,9 104,0-2,3-1,8 İş hacmi-satışlar (son 3 aylık dönemde) 109,0 102,7-1,0-5,8 Mevcut mal stok seviyesi (*) 97,5 102,0-4,2 4,6 İş hacmi-satışlar beklentisi (gelecek 3 aylık dönemde) 111,3 107,2-1,9-3,6 İnşaat Sektörü Güven Endeksi 83,5 84,2-5,5 0,9 Alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi 69,0 69,1-5,0 0,2 Toplam çalışan sayısı beklentisi (gelecek 3 aylık dönemde) 98,0 99,3-5,8 1,4 (*) Mevcut mal stok seviyesi yayılma endeksinin artışı stok azalışını, azalışı ise stok artışını göstermektedir. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2017
TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ Ekim 2017 Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, Ekim ayında bir önceki aya göre %2 oranında azaldı; Eylül ayında 68,7 olan endeks Ekim ayında 67,3 oldu. Tüketici güven endeksi 67,3 oldu 90 85 2016 2017 Hanenin maddi durum beklentisi 87 oldu 80 75 70 65 60 55 71,6 66,9 1 66,6 65,7 2 67,8 67 3 71,3 68,5 4 72,8 68,8 5 70 69,4 6 71,3 67 7 74,4 71,1 8 74,3 68,7 9 74 67,3 10 68,9 11 63,4 12 Aylar Hanenin maddi durum beklentisi endeksi bir önceki aya göre %2,9 oranında azalarak Ekim ayında 87 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durumunun daha iyi olacağını bekleyenlerin azalmasından kaynaklandı. Genel ekonomik durum beklentisi endeksi 90,4 oldu Genel ekonomik durum beklentisi endeksi Eylül ayında 94,7 iken, Ekim ayında %4,5 oranında azalarak 90,4 değerine düştü. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha iyi olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin bir önceki aya göre azaldığını göstermektedir. İşsiz sayısı beklentisi endeksi 70,9 oldu İşsiz sayısı beklentisi endeksi bir önceki aya göre %0,6 oranında artarak Ekim ayında 70,9 oldu. Bu artış, gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısında düşüş bekleyenlerin artmasından kaynaklandı. Tasarruf etme ihtimali endeksi 21 oldu Tasarruf etme ihtimali endeksi %4,2 oranında arttı. Eylül ayında 20,2 olan endeks, Ekim ayında 21 değerine yükseldi. Bu artış, gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimali olmadığını düşünen tüketicilerin bir önceki aya göre azalmasından kaynaklandı. Tüketici Güven Endeksi, Alt Kalemleri ve Değişim Oranları, Ekim 2017 Tüketici Güven Endeksi (*) Hanenin maddi durum beklentisi Genel ekonomik durum beklentisi İşsiz sayısı beklentisi (**) Tasarruf etme ihtimali (*) Sorgulamalar gelecek 12 aylık dönem için yapılmıştır. BIR ÖNCEKI AYA GÖRE ENDEKS DEĞIŞIM ORANI (%) 2017 2017 2016 2016 09 10 09 10 68,7 67,3-3,4-2,0 89,6 87,0-2,5-2,9 94,7 90,4-3,3-4,5 70,5 70,9-2,7 0,6 20,2 21,0-10,0 4,2 (**) İşsiz sayısı beklentisi endeksinin artması, işsiz sayısı beklentisinde azalışı, azalması ise işsiz sayısı beklentisinde artışı göstermektedir. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2017 13
SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ Sanayi üretimi bir önceki aya göre %0,1 azaldı Ağustos 2017 Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayinin alt sektörleri (2010=100 temel yıllı) incelendiğinde, 2017 yılı Ağustos ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre %1,5 azaldı, imalat sanayi sektörü endeksi %0,2 arttı ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %1,1 azaldı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayinin alt sektörleri (2010=100 temel yıllı) incelendiğinde, 2017 yılı Ağustos ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %4,7 azalırken, imalat sanayi sektörü endeksi %5,6 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %7,3 arttı. Sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre %2,7 arttı Sanayi Üretim Endeksi ve Değişim Oranları (2010=100), Ağustos 2017 ARINDIRILMAMIŞ TAKVIM ETKISINDEN ARINDIRILMIŞ MEVSIM VE TAKVIM ETKISINDEN ARINDIRILMIŞ Sektör Endeks Endeks Yıllık Değişim (%) Endeks Aylık Değişim (%) Toplam Sanayi 132,9 131,6 5,2 134,5-0,1 Madencilik ve Taşocakçılığı 115,3 114,9-4,7 104,8-1,5 İmalat Sanayi 130,3 128,7 5,6 135,5 0,2 Elektrik, Gaz, Buhar ve İklimlendirme Üretimi ve Dağıtımı 159,1 158,7 7,3 142,4-1,1 Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (2010=100), Ağustos 2017 Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (2010=100), Ağustos 2017 140 135 130 125 120 115 110 105 134 135 135 130 131 132 132 129 127 128 128 126 128 127 128 118 1 2 3 4 5 6 7 8 2016 2017 128 128 128 123 9 10 11 12 Aylar 140 135 130 125 120 115 110 105 119 117 116 116 1 2 137 135 133 132 133 133 130 129 124 119 3 4 5 6 7 2016 2017 132 134 135 133 125 125 8 9 10 11 12 Aylar Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2017 14
SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ VE ŞİRKET İSTATİSTİKLERİ En yüksek artış temel eczacılık ürünlerinde gerçekleşti Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış imalat sanayi alt sektörleri incelendiğinde, 2017 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre en yüksek artış %11,8 ile temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatında gerçekleşti. Bu artışı, %8 ile deri ve ilgili ürünlerin imalatı ve %7,7 ile kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı takip etti. Ana Sanayi Gruplarına Göre Endeks ve Değişim Oranları (2010=100), Ağustos 2017 ARINDIRILMAMIŞ TAKVIM ETKISINDEN MEVSIM VE TAKVIM ARINDIRILMIŞ ETKISINDEN ARINDIRILMIŞ Sektör Endeks Endeks Yıllık Değişim (%) Endeks Aylık Değişim (%) Toplam Sanayi 132,9 131,6 5,2 134,5-0,1 Ara malı imalatı 128,4 127,1 3,7 126,8-0,5 Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı 148,8 148,1 9,5 143,5 8,4 Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı 130,9 129,4 3,5 131,0 2,6 Enerji 146,8 146,4 7,6 132,5-1,0 Sermaye Malı İmalatı 127,7 125,3 7,3 156,6-3,7 En fazla azalış bilgisayar, elektronik ve optik ürünlerinde gerçekleşti Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış imalat sanayi alt sektörleri incelendiğinde, 2017 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre en fazla azalış %16,8 ile bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatında gerçekleşti. Bu azalışı, %13,3 ile motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı ve %10,6 ile makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı takip etti. En yüksek azalış sermaye malında gerçekleşti Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış ana sanayi grupları (MIGs) incelendiğinde, 2017 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre en fazla azalış %3,7 ile sermaye malında gerçekleşti. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2017 KURULAN VE KAPANAN ŞİRKET İSTATİSTİKLERİ NUTS 3 KODU İL ADI Şirket 2017 EYLÜL (BİR AYLIK) 2016 EYLÜL (BİR AYLIK) KURULAN TASFİYE KAPANAN KURULAN TASFİYE KAPANAN Kooperatif Ger. Kişi Tic. İşl. Şirket Kooperatif Şirket Kooperatif Ger. Kişi Tic. İşl. Şirket Kooperatif Ger. Kişi Tic. İşl. Şirket Kooperatif Şirket Kooperatif Ger. Kişi Tic. İşl. TR411 BURSA 181 3 48 10 0 16 4 15 151 1 37 16 0 18 5 10 TR412 ESKİŞEHİR 42 1 72 1 0 11 2 32 30 1 39 2 0 12 3 21 TR413 BİLECİK 5 0 6 1 3 0 0 5 10 0 5 1 0 0 0 2 TOPLAM 228 4 126 12 3 27 6 52 191 2 81 19 0 30 8 33 Kaynak: TOBB Kurulan/Kapanan Şirket İstatistikleri, 2017 15
BİLİYOR MUYDUNUZ? Osmanlı Devleti nin ilk üniversitesinin 1335 yılında İznik Orhaniye si adıyla Bursa da kurulduğunu   Osmanlı nın ilk kâğıthanenin Bursa da 1486 yılında Cilimboz deresi vadisinde kurulduğunu Ülkemizde ilk şehirlerarası yolcu taşımacılığının Bilecik in Karaköy İstasyonundan Bursa ya yapılmış olduğunu İlk Köy Enstitüsü nün 1940 yılında Eskişehir de açılmış olduğunu Ülkemizde ilk yüksek hızlı tren seferinin 2009 yılında Eskişehir de yapıldığını Bazı Tanımlar Dış ticaret haddi: İhracat birim değer endeksinin İthalat birim değer endeksine bölünmesi ile bulunur İhracat birim değer endeksi: İhracatın birim değerlerinde meydana gelen değişimdir İstihdam oranı: Çalışan insan sayısının, çalışabilir yaştaki insan sayısına bölünmesiyle bulunan orandır İşgücüne katılma oranı: İşgücünün kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus içindeki oranıdır İşsizlik oranı: İş bulamayan nüfusun toplam işgücüne oranıdır İşveren girişim: Herhangi bir referans yılda en az bir ücretli çalışanı ile aktif olan girişimleri ifade eder İthalat birim değer endeksi: İthalatın birim değerlerinde meydana gelen değişimdir TÜFE: Halkın en fazla kullanmış olduğu mal ve hizmetlerin ortalama fiyat artışıdır Tüketici güven endeksi: Tüketicilerin ekonomideki bekleyişlerini belirleyen bir ölçüttür Sanayi üretim endeksi: Sanayi üretiminde meydana gelen artış ya da azalışı ifade eder ÜFE: Genel olarak üreticilerin girdilerindeki ortalama fiyat artışıdır 16
NOTLAR 17
NOTLAR 18
www.bebka.org.tr
Bir Sinerji Grup Markasıdır. www.bebka.org.tr Yeni Yalova Yolu 4.Km Buttim İş Merkezi Buttim Plaza Kat 6 16250 Osmangazi/Bursa TÜRKİYE Telefon 0224 211 13 27 Faks 0224 211 13 29