SU İÇİ ve SU KIYISI BİTKİLERİ
Latince adı Türkçe adı Familyası Anavatanı Canna glauca Su kanası Cannaceae Kuzey Amerika dır. http://latour-marliac.com/en/shallow-water-plants/51-canna-erebus-aquatic-canna.html
GENEL ÖZELLİKLERİ Rizomlu otsu bitkilerdir. 40-50 cm kadar uzayabilen kürek biçimli, iri, yeşil yaprakları vardır. Sarı renkli çiçekleri yaz boyu açarlar. Farklı renkte çiçek açan kültür formları da vardır.
https://fairdinkumseeds.com/products-page/aquatic-swamp-and-moisture-lovers/cannaglauca-yellow-flower-water-lily-seeds/ https://florafaunaweb.nparks.gov.sg/special-pages/plant-detail.aspx?id=1777
EKOLOJİK İSTEKLERİ Bol güneşli ortamları severler. 30 cm kadar suyun altına daldırılmış toprak içeren kaplar içinde yetiştirilirler. Dondan zarar görmemesi için, su altındaki bu kap çıkarılıp kapalı mekanlardaki ılık su içerisine daldırılmalıdır.
https://longwoodgardens.org/gardens/about-our-plants/research/research-projects/eliminating-virus-cannas
ÜRETİMİ İlkbaharda tohumla üretilir. Rizomlarının ayrılıp, uygun başka yerlere daldırılması ile de üretimi yapılabilir.
Latince adı Türkçe adı Familyası Anavatanı Eichhornia crassipes Su sümbülü Pontederiaceae Güney Amerika dır. http://plants.ifas.ufl.edu/wp-content/uploads/images/eiccra/dsuttonwh.jpg
GENEL ÖZELLİKLERİ Stolonları ile Suda yayılıcı bitkilerdir. Rozete benzer kümeler oluşturan yaprak demetleri vardır. Yaprak koltuklarından uzayarak çıkan saplar üzerinde yaz aylarında açan mavi-mor renkli çiçekleri vardır. Suyu temizleme özellikleri vardır.
http://plants.ifas.ufl.edu/wp-content/uploads/images/eiccra/dsuttonwh.jpg http://plants.ifas.ufl.edu/wpcontent/uploads/images/eiccra/dsuttonwh.jpg
http://plants.ifas.ufl.edu/wp-content/uploads/images/eiccra/dsuttonwh.jpg
EKOLOJİK İSTEKLERİ Bol güneşli ortamları severler. Yarı gölge ortamlarda da yaşayabilirler. 5 dereceye kadar düşen sıcaklıklara dayanabilirler. Bu sebeple ülkemizde Ege ve Akdeniz bölgelerinin kıyı kesimlerinde yetiştirilmeye uygundur.
ÜRETİMİ Tohumla üretilebildikleri gibi, genç piçlerin yaz veya sonbahar aylarında bölünüp uygun yerlere daldırılması ile de üretilebilirler.
Latince adı Türkçe adı Familyası Anavatanı Iris germanica Süsen Iridaceae Kuzey yarı kürenin ılıman bölgeleri https://tr.pinterest.com/qhbarbie/irises-tall-bearded/
GENEL ÖZELLİKLERİ Rizomlu çok yıllık bitkilerdir. 90-100 cm kadar uzayan parlak yeşil renkli, kılıç biçimli yaprakları vardır. Gösterişli Çiçekleri yaz aylarında açar ve mor renklidir.
https://www.imagekind.com/art/stunning/water-iris/artwork-on/fine-art-prints
https://www.caringpets.org/how-to-take-care-of-a-goldfish/plant-water-iris/
EKOLOJİK İSTEKLERİ Bol güneşli ortamları severler. Nemli ortam severler. Karada yetiştirilmek istenirse toprak nemi fazla olan yerler tercih edilmelidir. -5 dereceye kadar düşen sıcalıklara dayanabilir.
ÜRETİMİ Tohumla veya rizomlarının bölünmesi ile üretilirler. https://www.lowes.com/creative-ideas/gardening-and-outdoor/dividing-bearded-iris/article
Latince adı Türkçe adı Familyası Anavatanı Lemna minor Su mercimekleri Lemnaceae https://gobotany.newenglandwild.org/species/lemna/minor/
GENEL ÖZELLİKLERİ Çok yıllık otsu bitkilerdir. Su üzerindeki görüntüsü mercimek tanelerine benzediği için Türkçe de su mercimeği olarak adlandırılmıştır. 5 mm kadar olan açık yeşil renkli yumurta biçimli yaprakçıkları vardır. Bu yaprakçıkların altından suya sarkan kökçükler bulunur. Durgun sularda ve göllerde yetişir. Kolay büyürler, hızlı şekilde bulundukları suyun yüzeyini kaplarlar. Tek bir su mercimeği bitkisi çoğalıp yılda 1 metrekare alan kaplayabilirler.
http://www.edipguler.com/product/lemna-minor/duckweed/ http://lemnaminor.weebly.com/body.html
EKOLOJİK İSTEKLERİ -20 dereceye kadar düşen sıcaklıklara dayanabilirler.
ÜRETİMİ İlkbahar aylarında ayırma ile üretilir.
Latince adı Türkçe adı Familyası Anavatanı Nelumbo lutea Lotus Nelumbonaceae Amerika https://en.wikipedia.org/wiki/nelumbo_lutea
GENEL ÖZELLİKLERİ Rizomlu bitkilerdir. Çiçekleri sarı renklidir. Çiçek rengi yaşlandıkça solgunlaşır. Sabahları güneş doğmadan önce çiçeklerini açarlar. Bu çiçekler 3-4 gün kadar açık kalırlar. Yaz ayları sıcak geçerse sonbaharda ikinci bir kere çiçeklenebilirler.
http://vaplantatlas.org/index.php?do=plant&plant=3052 http://www.alabamaplants.com/yellowalt/nelumbo_lutea_page.html
EKOLOJİK İSTEKLERİ Bol güneşli ortamları severler. Kış aylarında +1 dereceye kadar düşen sıcaklılara dayanırlar. İdeal su ısısı 15-20 derecedir. Ülkemizde Güney Ege ve Akdeniz yetiştirilmesi için uygun bölgelerdir.
ÜRETİMİ İlkbaharda, 25 derece sıcaklıkta, içine kum-kil karışımı konulan, toprak yüzeyinin 5 cm kadar üstüne çıkan suyla dolu kaplara tohumların ekilmesi ile üretilir. Rizomların bölünüp ekilmesi ile de çoğaltılabilir. http://tcpermaculture.com/site/2013/07/12/permaculture-plants-water-lotus/
http://www.plantsystematics.org/imgs/robbin/r/nelumbonaceae_nelumbo_lutea_42392.ht ml
Latince adı Türkçe adı Familyası Anavatanı Nuphar lutea Sarı nilüfer Nymphaceae Kuzey Amerika, Kuzey Afrika, Doğu Avrupa, Asya http://colourmaster.ru/kubyshka-malaya.html
GENEL ÖZELLİKLERİ Çok yıllık rizomlu bitkilerdir. Sarı renkli nilüfer bitkisi ile karıştırılmamalıdır. Sarı nülüferler daha güçlü bitkilerdir. Bulunduğu suyun yüzeyini tümüyle kaplama eğilimindedirler. Kalın saplarının ucunda suyun yüzeyinden yükselip açan çiçekleri vardır. Alkol kokusu salarlar. Yaz aylarında açarlar. Yaprakları 40 cm kadar genişleyen, yeşil renkli, yürek biçimlidirler.
https://calphotos.berkeley.edu/cgi/img_query?enlarge=0000+0000+1209+0063
EKOLOJİK İSTEKLERİ Bol güneşli ortamları severler. Kısmen gölgelik alanlarda yetişebilirler. Su derinliği 1 m -2,5 m arasında olan büyük havuzlarda iyi gelişim gösterirler. Kış aylarında -20 dereceye kadar düşen soğuklara dayanabilirler.
ÜRETİMİ Tohumları ile üretilmez. İlkbaharda gelişmiş bitki bölünerek çoğaltılır. Yine ilkbaharda rizomlarının harç içerisine daldırılması ile de üretilebilir.
Latince adı Türkçe adı Familyası Anavatanı Nymphaea alba Nilüfer Nymphaceae http://latour-marliac.com/en/white/99-nymphaea-alba-delicata-lagrange-1912.html
GENEL ÖZELLİKLERİ Durgun sularda yetişen, özellikle gösterişli çiçek ve yaprakları ile dikkat çeken rizomlu bitkilerdir. Suyun üzerinde 10-20 cm boylanıp, 3 metre kadar da yayılım gösterebilirler. Oldukça geniş yaprak yüzeyleri vardır. Yaz aylarında gündüz saatlerinde beyaz renkli çiçek açarlar. İçinde tohum bulunan yumuşak meyvelerini suyun altında olgunlaştrırlar.
http://www.aphotoflora.com/d_nymphaea_alba_white_water_lily.html
EKOLOJİK İSTEKLERİ Bol güneşli ortamları severler. Kış aylarında +1 dereceye kadar düşen sıcaklılara dayanırlar. İdeal su ısısı 15-20 derecedir. Ülkemizde Güney Ege ve Akdeniz yetiştirilmesi için uygun bölgelerdir.
ÜRETİMİ İlkbahar aylarında tohum ekimi ile ya da rizomların daldırılması ile üretilirler. http://tcpermaculture.com/site/2013/07/12/permaculture-plants-water-lotus/
Latince adı Türkçe adı Familyası Anavatanı Pistia stratiotes Su marulu Araceae Güney Amerika nın tropikal bölgeleri http://latour-marliac.com/en/floating/54-pistia-stratiotes-water-lettuce.html
GENEL ÖZELLİKLERİ Herdemyeşil, çok yıllık otsu bitkilerdir. Rozet şekli oluşturan, açık yeşil renkli, kadifemsi yapılı, 10-15 cm uzunluğundaki yaprakları ile marulu andırırlar. Bu rozet çapı 30 cm kadar olabilir. Stolonları ile göl ve akarsularda yayılarak büyük koloniler oluştururlar. Yaprakların arasından uzayarak çıkan boru biçimli gösterişsiz çiçekleri vardır.
http://flora.org.il/en/plants/pisstr/ https://tr.pinterest.com/pin/376402481339007024/?lp=true
EKOLOJİK İSTEKLERİ Bol güneşli ortamları tercihen öğle zamanı gölgede kalabilen ortamları severler. Dona karşı oldukça hassastır. 15-22 derece ortalama sıcaklıklarda iyi yetişir. Kış aylarında sudan su sepetler çıkarılarak iç mekanlardaki havuzlara alınarak kışı orada geçirmesi sağlanmalıdır.
ÜRETİMİ Tohumla üretimi zordur. Stolonlarının bölünüp suya bırakılması ile kolayca çoğaltılırlar.
DİĞER SU İÇİ BİTKİLERİ
Latince adı Aponogeton distachyos Azolla filuculoides Hippuris vulgaris Hydrocharis morsus-ranae Nuphur lutea Nymphoides humboldtiana Stratiodes aloides Trapa natans Utricularia vulgaris Ceratophyllum submersum Egeria densa Eleocharis acicularis Hottonia palustris Ranunculus lingua Türkçe adı Su alıcı Azolla Su yıldızı Kurbağa zehri Sarı nülüfer Küçük nilüfer Su makası Su kestanesi Su miğferi Boynuz otu Egerya Saç otu Su menekşesi Su düğün çiçeği
SU BİTKİLERİNİN ÜRETİM VE ÇOĞALTIMLARI
Her türlü su bitkisinin en iyi üretim zamanı ilkbahar mevsimi ve yaz başlarıdır. Bu dönemde alınmış olan gövde çeliklerinin yaprak ve kökleri daldırılmadan önce budanarak temizlenmelidir. Bu şekilde dikilen bitki ertesi yılın ilkbaharından sonra güzel bir görüntüye kavuşabilir.
Nilüferler vb. bitkilerin çeliklerinin harca daldırılması için iki ayrı yöntem kullanılır. Birincisi; toprak harcının havuzun tabanına kalın bir tabaka halinde yayılması ve bitki çeliğinin doğrudan bu tabakanın içine daldırılmasıdır. İkinci yöntem ise, havuzun tabanına indirilecek bir kapta bulunan harca çeliğin daldırılmasıdır. Bitkinin gelişimi daha kolay kontrol edilebileceğinden ötürü genellikle ikinci yöntem tercih edilir. Bu yöntemle bitkinin kökünden bölerek çoğaltılması, havuzun temizlik işi vs. daha kolay gerçekleştirilir. Suyun içerisindeki kap kolaylıkla çıkartılabilir. Bu kaplar sağlam polietilen ya da plastikten yapılmış kaplardır.
SU SEPETİNE YA DA HAVUZUN TABANINA KOYULACAK HARÇ Nilüfer vb. bitkilerin yetiştirilmesine en uygun harç, üzerine kimyasal gübre ya da ahır gübresi serpilmemiş olan temiz bahçe toprağıdır. Bu toprak iyi elenmiş olmalıdır. Daha sonra havuzun suyunu kirletebilecek dal parçaları, turba, ot ve yaprak gibi unsurlar içermemelidir. Bu kapların üzerine bir avuç kadar kemik kırığı eklenir. Bunun için hayvan toynağı veya boynuzları kullanılır. Bunlar kesinlikle toz halde olmalıdır. Gübre ve turba suda yosun oluşumunu teşvik ettiği için bu yöntem ona alternatif olarak kullanılır.
DALDIRMA (DİKİM) TEKNİKLERİ Bitkiler dikilmeden önce rizomları ya da yumruları dikkatle gözden geçirilir. Rizomlu olanlar harcın 2,5 cm kadar içine yatay olarak yerleştirilir. Yumrulu olanlar ise Hrcın içine dik olarak yerleştirilir. Her iki durumda da bitkinin gelişimini sağlayacak olan sap ile kökün birleştiği kesim, harcın üzerinde kalacak şekilde yerleştirilmelidir.
Bitkilerin çeliklerinin üzerinde gelişmiş yapraklar varsa dikimden önce kesilip alınmalıdırlar. Çünkü bu yapraklar kesilmezse su içinde solup çürüyerek havuz suyunu kirletirler. Ayrıca su yüzeyinde yüzerek daldırılmış kökü yukarı kaldırarak harç içerisinden çıkarırlar. Su sepetine ya da havuz tabanına dikilmiş olan bitkinin yaprakları boylandıkça içinde bulunduğu suyun düzeyi yükseltilmelidir. Eski havuzlara su sepetleri sıralanmış tuğlaların üzerine konularak yerleştirilmeli, bitkinin yaprakları uzadıkça bu tuğla sıraları azaltılarak sepet suda aşağı indirilmelidir.
TOHUM İLE ÜRETİMLERİ bitkilerin tohumları olgunlaşınca 23-27 derece sıcaklıklarda tohumlar kaplarda bulunan harçların içine ekilirler. Üzerleri 2,5 cm aşacak şekilde kap suya sokulur. Tohumların kaybolmaması için üzeri bez ile örtülür.
SU KIYISI (KENARI) İLE NEMLİ ALANLARDA YETİŞTİRİLEN BAZI BİTKİLER
Latince adı Ajuga reptans Zantedeschia aethopica Arundo donax Astilbe arandesii Calla palustris Cyperus alternifolius Gentina asclepiadea Hemerocallis fulva Hosta sieboldiana Lobelia cardinalis Lysimachia nummularia Lythrum salicaria Myosotis palustris Primula pulverulenta Türkçe adı Mayasıl otu Gelin çiçeği Kamış Astilbe Yılanotu Şemsiye Centiyan Gün güzeli Hosta Su lobelyası Altın kolye Aklarotu Unutmabeni Çuha
Yararlanılan Kaynaklar Ebcioğlu, N. Su Bitkileri, 2008. İnkılap Yayınevi, İstanbul.