BİLGİ TEKNOLOJİLERİ DESTEKLİ KENTSEL GELİŞME STRATEJİLERİ Koray Velibeyoğlu (İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü) korayvelibeyoglu@iyte.edu.tr YAPI VE KENTTE BİLİŞİM 04 Ankara, Aralık-2004
Bilgi Çağında Kentler A new map of the World Kaynak: The Economist, 2000
Bilgi Çağında Kentler Harita, bilim ve teknoloji yeteneği bakımından dünyamızı üç bölüme ayrılıyor: Teknoloji üretenler... [dünya nüfusunun %15 ini kapsıyor.] Teknoloji kullananlar... [dünya nüfusunun yarısı teknolojiyi kullananlar sınıfında yer alıyor] İkisinin de dışında kalanlar... [ teknoloji yarışında sınıfta kalan 1/3 lük bölüm ise ne yeni bir teknolojik buluş yapma kapasitesine ne de ithal ettiği teknolojileri uyarlama yeteneğine sahip]
Bilgi Çağında Kentler Küresel telekomünikasyon ve ulaşım ağlarına paralel olarak dünya kentleri ekonomik, kültürel ve altyapı alanlarında giderek birbirlerine daha fazla entegre olmaktadırlar. Bu teknolojilere yapılan yoğun yatırımların büyük bir çoğunluğu gelişen kentbölgelere yada bu bölgeleri birbirlerine bağlayan altyapıların oluşturulmasına yönlenmektedir.
Bilgi Çağında Kentler Küresel bilgi ekonomisinin merkezleri komuta işlevlerinin ağırlıkta olduğu az sayıda küresel kentte (New York, Tokyo, Londra vb.) yoğunlaşmaktadır. Aralarında finans, telekomünikasyon, sigorta, emlak, danışmanlık, hukuk, reklamcılık, tasarım, pazarlama, güvenlik, veri işleme ve toplama, enformasyon sistemleri yönetimi, ve ar-ge nin de yer aldığı gelişmiş hizmet ve bilgi endüstrileri global kentlerin ekonomik faaliyetlerinin merkezinde yer almaktadır. Global Cities Kaynak: Sassen, 2001
Bilgi Çağında Kentler An Atlas of Cyberspaces Kaynak: Dodge,2004
Bilgi teknolojileri Destekli Kentsel Gelişme Stratejileri Bilgi teknolojileri destekli kentsel gelişim stratejileri teknoloji, kentsel tasarım ve çeşitli kentsel kullanımları birleştiren büyük ölçekli kentsel projeler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu gelişmeler ana hatlarıyla şu özellikleri taşımaktadır: Kentsel Dönüşüm: Genellikle büyük ölçekli kentsel dönüşüm projeleridir. İçinde pek çok kentsel kullanım bulunduran bu mega projeler içinde teknoloji ağırlıklı yatırımlar ve yeni çalışan profiline uygun yaşam ve çalışma alanları ön planda tutulmaktadır. Yenilik Odağı: Bu projeler içinde bulundukları kentin ekonomisini, sosyal gelişimini, ve yaşam kalitesini geliştirme amacını taşımaktadırlar. Yaratıcılığın ve ar-ge nin ön planda olduğu bu yenilik odakları bulundukları kentin küresel kentler ağı içinde konumlanmasında yeni bir aktör olarak ortaya çıkmakta ve bir prestik unsuru olmaktadır. New Century Cities Project Kaynak: MIT Center for Real Estate
Bilgi teknolojileri Destekli Kentsel Gelişme Stratejileri Çok-İşlevli Mega Kompleks: Önceki kuşak steril ve tek işlevli bilim parklarından farklı olarak, yaşanabilirlik ve canlılık ana tasarım ilkeleri olarak öne çıkmaktadır. Yaratılan odaklar aracılığıyla nitelikli işgücünün bölgeye çekilmesi hedeflenmektedir. Bu anlamda bu mega projeler, yaşama, çalışma ve eğlenme olanaklarının bir arada ve içiçe sunulduğu dev ölçekli bir tema parkı niteliği kazanmaktadır. Kamu-Özel Sektör İşbirliği: Kamu ve özel sektör işbirliği içinde ele alınmaktadır. Bu gelişmeler, teknoloji şirketleri, eğitim ve araştırma enstitüleri, emlak sermaye yatırımcıları, yerel ve merkezi yönetimler arasındaki ortaklık ile karakterize edilmektedirler. Bu girişimciler arasında teknoloji şirketlerinin rolü dikkate değerdir. Önceleri nadiren mekansal yatırımlara katılan ve bu alana sermaye aktarmayan teknoloji şirketleri bu tür mega projelerin yapımında ve gelişiminde önemli roller üstlenmektedirler. Teknoloji Altyapısı: Bilgi iletişim ve yeni medya teknolojileri bu projelerin altyapısını oluşturan en önemli unsurlardır. New Century Cities Project Kaynak: MIT Center for Real Estate
Bilgi teknolojileri Destekli Kentsel Gelişme Stratejileri Kentsel fiziki çevreyi ve bilişim teknolojileri ile şekillenen elektronik mekanları birbirine entegre etmeye çalışan kentsel planlama politika ve stratejileri başlıca üç ana grupta ele alınabilir: Ulaşım-Bilgi ve iletişim teknolojileri birlikteliği Yerelleşmiş Elektronik Bilgi Ağları İhtisaslaşmış Bilişim Teknolojileri Bölgeleri
Bilgi teknolojileri Destekli Kentsel Gelişme Stratejileri 1. Ulaşım-Bilgi ve iletişim teknolojileri birlikteliği: Bilişim sistemlerinin, ulaşım ve arazi kullanım biçimlerine entegre edilerek kullanıldığı stratejilerden biri enformasyon koridorları fikridir. Mevcut demiryolu ve otoban ağlarının üzerinde tele-çalışma merkezleri kurarak ulaşım talebini kontrol etmeye yönelik olarak düşünülmektedir. Örnekler: - Los Angeles: Metronet - Malezya: Multimedya Süper Koridoru
MetroNet, Los Angeles Kaynak: Siembab Planning Associates
MetroNet, Los Angeles Kaynak: Siembab Planning Associates
Malezya Multimedya Süper Koridoru Malezya Multimedya Süper Koridoru projesi Malezya hükümeti tarafından gerçekleştirilen uluslararası ölçekli önemli bir projedir. 750 km 2 lik bir alanda kurulan Koridor, Asya nın en büyük ikiz gökdelenleri olan Petronas Kuleleri ile başlayarak, uluslararası bir havaalanı ile birlikte başkent Kuala Lumpur çevresinde planlanmıştır. Projenin üç aşamada gerçekleştirilmesi düşünülmektedir: 1. İlk aşamanın amacı dünya çapındaki teknoloji şirketlerini bögeye çekebilecek altyapıları oluşturmak; 7 ayrı kategoriden oluşan temel uygulamaları (e-devlet, e-sağlık, çok amaçlı akıllı kartlar, uzaktan eğitim, ar-ge yapıları, e-iş, ve teknolojik girişimci üretimi) başlatmak; yasal çerçeveyi oluşturmak; ve iki üst düzey teknolojik kent Cyberjaya ve Putrajaya kentlerini kurmak 2. İkinci aşamada Malezya daki diğer kentlerle ve tüm dünyadaki kentler de bağlantı kurulması düşünülmüş ve bunlarla birlikte Multimedya Süper Koridoru nun önemli bir teknoloji koridoru hedefi konulmuş; 3. Üçüncü aşamada da Malezya nın bilgi toplumu olması düşünülüyor. Teknoloji koridoru sayesinde bağlanan kentlerin ülkesel ölçekte entegre bir yapı olması planlanmış. Kaynak: Urban processes and implementation of ICT, Catalan Institute of Technology
Malezya Multimedya Süper Koridoru Multimedya süper koridoru Kaynak: http://www.mdc.com.my
Malezya Multimedya Süper Koridoru Putrajaya Kenti
Bilgi teknolojileri Destekli Kentsel Gelişme Stratejileri 2. Yerelleşmiş Elektronik Bilgi Ağları: Birçok yerel yönetim Internet-tabanlı uygulamaların yanısıra (ticari, turistik, ve yöreye ilişkin bilgi ve hizmetlerin, tartışma ve eylem gruplarının yer aldığı web siteleri), videotext sistemler, elektronik kiosklar ve akıllı kart sistemleri kurarak kamusal servislere yönelik enformasyon ortamı oluşturma, hizmet kalitesini yükseltme ve entegrasyon sağlamayı hedeflemektedirler. Toplum merkezleri, halk kütüphaneleri ve okulları da Internet e bağlayarak yerel toplulukların kamusal kullanımına açmakta hedefler arasındadır. Örnekler: - Kamu Servisleri-Bilgi Ağları: Sanal Manchester, Dijital Amsterdam, Sanal Bologna, Singapur, Kopenhag Crossroads, Barselona Digital City - Türkiye: e-kadıköy, e-türkiye - Avrupa Birliği: Telecities, e-europe
Dijital Bologna Dijital Bologna Kaynak: http://www.comune.bologna.it/
E-Yurttaş, Singapur E-Yurttaş, Singapur Kaynak: http:/www.ecitizen.gov.sg
Citizenspace, İngiltere Citizenspace, İngiltere Kaynak: http:/www.ukonline.gov.uk
E-Kadıköy, İstanbul E-Kadıköy, istanbul Kaynak:http://www.kadikoy-bld.gov.tr
Telecities Projesi, Avrupa Birliği TeleCities projesi 1993 yılında Eurocities çerçevesi kapsamında kurulmuş ve 20 Avrupa ülkesinden 100 yerel yönetimin katılımıyla gerçekleştirilen bir platformdur. Platformun hedefleri arasında; Yerel kamusal on-line servisleri hayata geçirmek, e-güvenlik konusunda çalışma yapmak, Toplumu güçlendirme ve halk katılımını arttırma hedeflerine yönelik yeni e-demokrasi uygulamalarını gerçekleştirmek, Avrupa yurttaşlarınının teknoloji-okur yazarı olması ve sunulan elektronik hizmetlerden üst düzeyde faydalanmasını sağlamak, Avrupa kentlerinin uyguladığı e-stratejileri ve pratik uygulamaları paylaşmak ve performanslarını değerlendirmek sayılabilir. Telecities Kaynak:http://www.eurocities.org/telecities
Bilgi teknolojileri Destekli Kentsel Gelişme Stratejileri 3. İhtisaslaşmış Bölgeler ve Tele-yerleşmeler: Kentsel enformasyon bölgeleri belirli konularda ihtisaslaşmış enformasyon yoğun servis endüstrilerinin tercih ettiği alanlar olarak tanımlanabilir. Burada amaç yeni kültürel ve enformasyon-yoğun sektörlerde ekonomik gelişmeyi teşvik eden, yüz yüze ilişkilerin esas olduğu, yüksek kapasitede telekomünikasyon altyapısına sahip yoğunlaşmış kentsel yaşam çevreleri sunmaktır. Bu tip gelişimlerde, genellikle kümeler halinde bir araya gelen benzer tür servis endüstrileri bulunmaktadır. Örnekler: - İhtisaslaşmış Kentsel Çevreler: New York Silicon Alley, Dublin Temple Bar Manchester Northern Quarter - Teknoparklar: Tsukuba SC, Japonya; ODTÜ Teknokent, İZTEKGEB - Tele-Yerleşimler ve Kentsel Bölgeler: Helsinki Virtual Village, Yalova Bilişim Kenti
Silicon Alley, New York Silicon Alley New York Manhattan daki yeni-medya sektörü çalışanlarının toplandığı spontone gelişen bir bölgedir. Bölgenin sınırları çok net olmamakla birlikte Garment Bölgesi, SoHo, ve Flatiron Bölgelerini kapsamaktadır. Silicon Alley temel olarak internet sektöründeki servis ve ürünleri kapsamaktadır. Ayrıca internet teknolojilerini ürün ve hizmetlerinde kullanan yeni medya endüstrilerini de (reklamcılık, yayıncılık, film dağıtım) içermektedir. Kaynak: Urban processes and implementation of ICT, Catalan Institute of Technology
Tsukuba Bilim Kenti, Japonya Tsukuba Bilim Kenti 40 km TOKYO
Tsukuba Bilim Kenti, Japonya 2,700 ha 59 eğitim ve araştırma enstitüsü
ODTÜ Teknokent, Ankara ODTÜ Teknokent Kaynak: http://www.metutech.metu.edu.tr
İzmir Teknoloji Geliştirme Bölgesi (İZTEKGEB), İzmir İYTE Teknopark Kaynak:http://iztekgeb.iyte.edu.tr/iztek-geb.html
Helsinki Virtual Village, Finlandiya Helsinki Virtual Village projesi özel sektör-kamu işbirliği ile gerçekleştirilen bir girişimdir. Projenin destekçileri arasında Nokia gibi teknoloji devlerinin yanında sanat, teknoloji alanında uzmanlaşmış üniversiteler de bulunmaktadır. Amacı kentin en eski bölgelerinden biri olan Arabianranta yı iş bölgeleri, konut alanları, eğitim kurumları ile teknoloji şirketlerinin birarada bulunacağı modern bir merkeze dönüştürmektir. Ayrıca Baltık bölgesi içinde kültür, tasarım, medya ve teknoloji alanında öncü bir bölge olmayı hedeflemektedir. Arabianranta: an urban frontier Kaynak: Lipsanen, 1999
Helsinki Sanal Köy Kaynak: Raina, 2002 Helsinki Virtual Village, Arabianranta Bölgesi, Finlandiya 2010 yılında tamamlanacak 85 ha 500 000 m 2 yeni konut ve ofis alanı 10 000 kişi yaşayacak 8000 kişilik istihdam 6500 öğrenci olacak Her birim internete bağlı
Helsinki Virtual Village, Arabianranta Bölgesi, Finlandiya Arabianranta: an urban frontier Kaynak: Lipsanen, 1999
Seoul DMC Kaynak: Lee vd. 2002 Seul Dijital Medya Kenti Multi-Terminal Kompleksi Dijital Medya Kenti Eko-köy Petrol Rezerv alanı Dünya Kupası Stadyumu Ka-Yang köprüsü Sung-San köprüsü
Seoul DMC Kaynak: Lee vd. 2002 Seul Dijital Medya Kenti Digital Media City (54,2 ha)
Digital media Street Kaynak: Lee vd. 2002 Seul Dijital Medya Kenti 1 İstasyon 2 Dijital Medya Araştırma Enstitüsü 3 Eğitim ve Araştırma 13 1 4 Kore Kültür ajansı 12 11 4 3 2 5 6 8 7 5 Seul İş Merkezi 6 Eğlence Merkezi 7 8 Otel ve Alışveriş Merkezi Uluslararası Şirket ofisleri 9 9 Finans Merk. 10 Otel ve Kongre Merk. 11 Ofisler 12 Konut Böl. 10 13 Ticaret-Konut Kompleksi
Sonuç Uygulanması tasarlanan projelerin çeşitliliği, farklı iş ortamları ve kültürel koşullar altında işlerliği, bulundukları kentlere ve yatırımcılarına katabilecekleri sosyal ve ekonomik değerler ile başarıları için gerekli altyapı ve üstyapı koşullarının tanımlanması önem kazanan konular haline gelmektedir. Bu anlamda, nitelikli işgücünün bulunabilirliği, yetenekleri, bölgenin yerel bilgi ve kaynakları, teknoloji geliştirmeyi yönlendirici kentsel politikaların varlığı (vergi indirimleri, çeşitli sübvansiyonlar vb.), ulaşım altyapısı, erişim ve bağlanabilirlik gibi unsurlar da en az telekomünikasyon hatları kadar önem taşımaktadır.