ÖZEL SUNUM MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ & UYGULAMA ALANLARI Hasan ÖZASLAN Jeolojik Hizmetler
Faaliyet alanı açısından geniş bir yelpazeye sahip jeoloji mühendisliğinin önemli dallarından biri de kuşkusuz mühendislik jeolojisi ve türevi jeoteknik uygulamalardır. Mühendislik jeolojisi ve jeoteknik uygulamaların yeraldığı başlıca projeler; Karayolları, Demiryolları, Metrolar, Barajlar, Havaalanları, Deniz yapıları, Nükleer santraller, Stadyumlar, Petrol ve doğal gaz hatları, Maden sahaları, Stratejik tesisler, Yeraltı doğal gaz depolaması, İsale hatları / arıtma tesisi, Yer seçimi ve zemin etütleri, olarak sıralamak mümkündür. Bu projelerle ilgili jeoteknik uygulamalar aşağıda özetlenen ana başlıkları kapsamaktadır. Bunlar; Güzergah tesbiti ve yer seçimi, Tünel, Köprü / Viyadük Yarma, Dolgu, Şev stabilitesi, Dayanma yapıları (istinat duvarları, kazık, toprakarme, gabiyon) Heyelan, Sıvılaşma, Zemin iyileştirmesi, Doğal yapı gereçleri, Üstyapı
Kaya ve zemin tanımlaması (Üzerinde yaşadığımız yer kabuğu taşlaşmış (kaya) ve taşlaşmamış (zemin) jeolojik birimlerden oluşur. Kaya birimleri oluşum sürecine göre volkanik, metamorfik ve sedimanter kayaçlar, zemin birimleri ise kohezyonlu ve kohezyonsuz olarak iki başlık altında toplanır. Arazi çalışmaları sırasında esas olarak göz ile yapılan tanımlamalar, sondaj verileri ve lab deney sonuçları ile birlikte değerlendirilerek finalize edilir. MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ & UYGULAMA ALANLARI Yukarıda sıralanan projeler ve proje kapsamında incelenmesi gerekli konular ile ilgili olarak öncelikle jeolojik-jeoteknik araştırma programı (JTAP) hazırlanmaktadır. Araştırma programı genel olarak mühendislik jeolojisi haritalaması, temel sondajları, in-situ deneyleri (SPT, presiyometre, inklinometre, CPT) ve laboratuvar deneylerinden oluşur. Bu çalışmalardan sağlanan verilerin değerlendirimesi ile proje alanının jeolojik modelinin oluşturulması, problemin tanımlanması, çözüm önerilerinin araştırılması, tasarıma baz teşkil eden parametrelerin saptanması ve sonuç olarak gerekli mühendislik ve jeoteknik uygulamaların belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu bağlamda; Mühendislik jeolojisi etüdü Mühendislik jeolojisi haritalaması (inceleme alanında yüzeylenen zemin ve kaya birimlerin cinsini, kalınlığını, dokanak ilişkilerini, jeolojik jeoteknik özelliklerini belirlemek ve jeolojik modeli oluşturmak amacıyla mühendislik jeolojisi haritası hazırlanmaktadır. Bu haritalarda litolojik sınırlar, eklem, fay, ezilme zonu, tabakalanma vb süreksizliklerin konumu, eğim ve doğrultuları işlenmekte ve ayrışma zonları, heyelan, kaya düşmesi, çığ, bataklık, aktif fay zonları ve potansiyel sıvılaşma alanları belirtilmektedir).
Kaya tanımlamaları: litolojik adlandırmaya ilaveten kaya kütlesinin davranışını kontrol eden süreksizliklerin çeşitli özellikleri tanımlamada önemli bir yer tutar. Süreksizliklerin deskripsiyonunda ISRM tarafından öngörülen yöntemler dikkate alınmaktadır. Ayrışma Derecesi Yönelim (Orientation) Eklem Aralığı (Spacing) Devamlılık (Persistence) Pürüzlülük (Roughness) Açıklık (Aperture) Dolgu Malzemesi Zemin tanımlaması: Tane boyu dağılımı Plastisite Kıvamlılık / Sıkılık Ayrışmış Kayaların Mühendislik Sınıflaması (Underground Rock Engineering, L.R. Richards, J. C. Sharp, DSİ yayını, 1977)
State Park in Sutton / Massachusetts Flume Gorge / Franconia Notch State Park / New Hampshire
Sondajlar Deniz Sondajları Jack Up Yüzer Duba
Sondajlar Deniz Sondajları Ayaklı Gemi Araştırma Gemisi
Sondajlar Kara Sondajları
Sondajlar Kara Sondajları
Sondajlar Kara Sondajları Heyelan Sondajı Köprü Sondajları
Örnek Alınması Zemin Sondajları (SPT, UD) Kaya Sondajları (karot) Karot Sandıkları SPT Numunesi
Örnek Alınması Kaya Sondajları (karot) Karot Sandıkları
Sondaj Logları
Yerinde (in-situ deneyler) Standard Penetrasyon Deneyi (SPT) İnklinometre Ölçümleri Presiyometre Deneyi Dilatometre Deneyi Basınçlı Su Deneyi (BST) Permeabilite Deneyi Vane Deneyi Konik Penetrasyon Deneyi (CPT) Deniz Sondajında Vane Deneyi
Yerinde (in-situ deneyler) Presiyometre Grafikleri Presiyometre Deneyi
İnklinometre Grafikleri
Laboratuvar Deneyleri Zemin mekaniği deneyleri Kaya mekaniği deneyleri Zemin ve Kaya Parametrelerinin Belirlenmesi Zemin Parametreleri / Laboratuvar ve in-situ deneyleri Kaya Parametreleri / Laboratuvar deneyleri ve in-situ deneyleri, arazi gözlemleri ve kaya kütle sınıflamaları, (Q, RMR, GSI), RocLab Güzergah ve Yer Seçimi Heyelan (heyelan geometrisinin belirlenmesi, önlemler (yük hafifletme, drenaj, dayanma yapısı, Mühendislik topuk jeolojisi dolgusu)) haritası, Jeofizik etütler, Temel sondajları, Laboratuvar deneyleri, Sondaj, Jeolojik model, Presiyometre, Analiz, İnklinometre, Önlemler
Tünel (kaya sınıflaması (Q, RMR, B 2203), kazı destek sınıfının tayini) (Barton, Grimstad, 2014)
Portal (minimum kazı, şev oranının belirlenmesi, stabilite analizleri, destek sistemi) Köprü (temel koşulları, taşıma gücü, temel sistemi, oturma sorunları) Dolgu (dolgu malzemesinin özellikleri, taban zemini, stabilite, taşıma gücü ve oturma sorunları) Yarma (şev oranı, şev stabilitesi analizleri, destek tipleri (şatkrit, kaya bulonu, zemin çivisi, ankraj, net)), çevre faktörü Zemin iyileştirmesi (yer değiştirme, enjeksiyon, jet grout, taş kolon, derin karıştırma, kireç ve çimento stabilizasyonu vb) Baraj (bent yeri ve göl alanı, temel sorunları, enjeksiyon vb) Doğal yapı gereçleri (ariyet, kum-çakıl, taş ocağı / üst yapı malzemesi, geçirimli-geçirimsiz malzeme, dolgu malzemesi, tahkimat / filtre / çekirdek malzemesi)
Üretim araçları ve teknolojik gelişmelerin niteliği ile toplumsal ihtiyaçlara bağlı olarak günümüze değin göreli olarak zemin koşulları açısından en sorunsuz, en karlı ve en kolay çözümlü projeler tercih edilmiştir. Süreç içerisinde sanayileşme ve nüfus artışına bağlı olarak altyapı ve kentleşme ile ilgili sorunlar giderek büyümüştür. Bu koşullarda, Kitle ulaşım ağları yeraltına inmek zorundadır, Araç sayısındaki artış nedeniyle yeraltı otoparkı yapılması zorunludur, Topografik koşullar nedeniyle gerektiğinde havaalanı ve stadyum vb yapılar denizde inşa edilmek zorundadır, HES santralı yeraltına inmek zorundadır, Doğal yapı gereci potansiyeli azalmakta veya çevre faktörü nedeniyle temin edilmesi mümkün görülmüyor ise stabilizasyon yapılması zorundadır, Metro, karayolu ve demiryolu jeolojik açıdan problemli alanlardan geçmek zorunda ise mühendislik jeolojisinin daha büyük hedeflere evrilmesi için daha geliştirilmesi, yetkinleştirilmesi, bilgi ve teknoloji birikimi gereklidir.
Hedefler Mühendislik jeolojisi ve jeoteknik uygulamanın öznesi jeoloji mühendisidir. Başarılı olmanın yolu öncelikle iyi bir eğitim alınması ve eğitimden gelen bilgilerin uygulanmasıdır. Diğer bir deyişle teori ve pratiğin bütünselliğidir. Başarılı olabilmek için öncelikle benimsediğimiz, amaçladığımız ve severek bağlanabileceğimiz bir hedef olmalıdır. Teori pratik bütünlüğü (elektronik ortamda tutsak kalmak, proje alanının görülmesi, projeyi hayal etme-yaşama (tünel, kazı, dolgu, temel vb)) Öğrencilik ve profesyonel yaşamınızda edilgen bir yapıdan ziyade; sorgulayan, düşündüğünü söyleyebilen, gerekli çabayı göstermekten kaçınmayan, çalışmaktan yorulmayan, yaratıcı, yeniliklere açık, analitik düşünen, bir kızılderili bilgenin özdeyişi ile atalarımızdan miras değil, çocuklarımızdan ödünç aldığımız dünyada çevreye ve etik değerlere saygılı mühendis profili hedefiniz olmalıdır. Unutulmaması gereken en önemli konu jeoteknik uygulamaların multi-disipliner olması ve çözüm önerilerinin değişik meslek gruplarının farklı oranda katkısı neticesinde finalize edilmekte oluşudur. Bu bağlamda; işbirliği (diğer meslek grupları), güçbirliği (meslektaşlar),
İş Alanları ve Staj Olanakları Jeoteknik (DSİ, KGM, DLH (AYGM), TCDD, İller Bankası, ÇŞB, Belediyeler; Özel sektör) Mühendislik jeolojisi Hidrojeoloji Zemin ve kaya mekaniği laboratuvarları Sondaj Maden sektörü (Özel ve kamuya ait maden işletmeleri) Petrol ve Doğalgaz sektörü (TPAO, BOTAŞ) Araştırmacı Kuruluşlar (MTA)
Yüksel Proje - Jeoloji Mühendislerinin Oransal Dağılımı Jeoloji Mühendisi Dağılımı Kadın Erkek Dağılımı (Merkez) Kadın;%20 Merkez; %33 8 41 83 33 Müşavirlik; %67 Erkek;%80 Merkez Müşavirlikler Kadın Erkek
Yüksel Proje - Jeoloji Mühendislerinin Oransal Dağılımı Kadın Erkek Dağılımı (Müşavirlikler) Kadın Erkek Dağılımı (Genel) Kadın; %31 31 Kadın; %48 39 Erkek; %52 52 85 Erkek; %69 Kadın Erkek Kadın Erkek
HİZMETLERİMİZ TASARIM Son teknolojik olanakları kullanır; uygulanabilir, estetik, ekonomik, fonksiyonel, çevreci ve özgün tasarımları hayata geçiririz. İNŞAAT KONTROLLÜĞÜ/ TEKNİK MÜŞAVİRLİK Yapım işlerinin doğru, zamanında, bütçesi dahilinde, etkin bir biçimde yürütülmesini; çevresel etkileri de gözeterek şartname, sözleşme ve İSG süreçlerine uygun şekilde gerçekleşmesini sağlarız. PROJE YÖNETİMİ Projeyi bütünsel olarak ele alır, maliyet başta olmak üzere tüm detaylarını izler, verimlilik esasını gözeterek süreç yönetimini gerçekleştiririz.
Staj ve İş Başvuruları Staj başvuruları şirketin web sitesine ve her yılın Mart ayından önce yapılmalıdır. Jeolojik Hizmetler Grup Müdürlüğü nde staja kabul edilecek adaylar; kontenjan, başvuru sırası ve başarı durumu dikkate alınarak belirlenmektedir. İş başvuruları web sitesine yapılmalı ve Kariyer.net ilanları izlenmelidir.
İLETİŞİM 0312 495 70 00 yproje@yukselproje.co m.tr www.yukselproje.com.tr
TEŞEKKÜRLER