T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Büyükşehir Belediye Alanlarında Tabiat Varlıklarının Yönetimi Osman İYİMAYA Genel Müdür 12-13 Mayıs Karadeniz Teknik Üniversitesi
Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğümüz 17.08.2011 tarihli ve 648 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile; Korunan Alanları (Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Doğal Sit Alanları ve Tabiat Varlıkları) Yönetmek üzere kurulmuştur.
Genel Müdürlüğümüzün Görevleri Korunan alanlarda tespit/tescil, onay ve ilana dair usul ve esasları, koruma ve kullanma ve yapılaşmaya yönelik ilke kararlarını belirlemek, Her tür ve ölçekte çevre düzeni planı, nazım ve uygulama imar planlarını yapmak, yaptırmak, değiştirmek, onaylamak, uygulamak veya uygulanmasını sağlamak, Çakışan korunan alanların hangi idarece yönetileceğine karar vermek, Özel çevre koruma bölgeleri, doğal sit alanları ve tabiat varlıkları ile ilgili projeler, araştırma ve inceleme yapmak, yaptırmak, onaylamak, eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları düzenlemek, Bu alanları işletmek, işlettirmek, bu alanlarda kamulaştırma ve takas işlemlerini gerçekleştirmek şeklinde özetlenebilir.
İLGİLİ MEVZUAT KANUNLAR 2863 SAYILI KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA KANUNU 2872 SAYILI ÇEVRE KANUNU 3621 SAYILI KIYI KANUNU 3194 SAYILI İMAR KANUNU KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELER 644 NOLU ÇEVRE VE SEHİRCİLİK BAKANLIĞININ TESKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME 648 NOLU ÇEVRE VE SEHİRCİLİK BAKANLIĞININ TESKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME İLE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİSİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME 383 NOLU ÖZEL ÇEVRE KORUMA KURUMU BASKANLIĞI KURULMASINA DAİR KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME YÖNETMELİKLER Adı geçen Kanunlara ilişkin ilgili Yönetmelikler
Genel Müdürlüğümüz Mevzuat Çalışmaları Yönetmelikler: 1- Tabiat Varlıklarını Koruma Komisyonları Kuruluş ve Çalışma Esaslarına Dair Yönetmelik (18.10.2011 tarih ve 28088 sayılı Resmi Gazete) 2- Korunan Alanlarda Yapılacak Planlara Dair Yönetmelik (23 Mart 2012 tarih ve 28242 sayılı Resmi Gazete) 3- Korunan Alanların Tespit, Tescil, Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelik (19.07.2012 tarih ve 28358 sayılı Resmi Gazete) 4- Tabiat Varlıkları ve Doğal Sit Alanları ile Özel Çevre Koruma Bölgelerinde Bulunan Devletin Hüküm ve Tasarrufu Altındaki Yerlerin İdaresi Hakkında Yönetmelik (02.05.2013 tarih ve 28635 sayılı Resmi Gazete) 5- Tabiat Varlıkları, Doğal Sit Alanları ile Özel Çevre Koruma Bölgelerinde Kalan Yapı Yasaklı Taşınmazların Hazine Taşınmazları ile Değiştirilmesi Hakkında Yönetmelik. (03.08.2013 tarih ve 28727 sayılı Resmi Gazete)
Diğer Mevzuatlar: Genel Müdürlüğümüz Mevzuat Çalışmaları Genelge / Yönerge Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu Çalışmaları Genelgesi (18.12.2011 tarih ve 2011/17 No) Korunan Alanlarda Plan İnceleme ve Sonuçlandırılmasına İlişkin Yönerge (16.07.2012 tarih 5035 sayılı) İlke Kararları Doğal Sit Alanlarındaki Köy Yerleşik Alanlarında, Cıvarında ve Mezralarda Yapılacak Yapılara İlişkin İlke Kararı (20.06.2012 tarih ve 28329 sayılı Resmi Gazete) Mağaralara İlişkin Koruma Kullanma Koşulları İlke Kararı (23.03.2013 tarih ve 28596 sayılı Resmi Gazete) Devletin güvenlik ve emniyeti için zaruret arz eden yapılara dair ilke kararı (28.07.2013 tarih ve 28721 sayılı Resmi Gazete) Protokol Doğal sit alanları ve kültür varlıkları ile bunların koruma alanları ve etkileşim-geçiş sahasının bulunduğu alanlar ile çakıştığı yerlerde uygulanacak esaslara ilişkin protokol (01.10.2012 tarihli)
DOĞAL SİT ALANLARINDA EKOLOJİK TEMELLİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA Korunan Alanların Tespit, Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelik de; GEÇİCİ MADDE 2 (1) Korunan alanlar ile ilgili olarak yeniden değerlendirme talepleri; bilimsel temelli rapora dayanması ve Bakanlıkça hazırlanacak olan teknik esaslara uygun olması kaydıyla bu Yönetmelik kapsamında değerlendirilir. GEÇİCİ MADDE 3 (1) doğal sit özelliği taşıdığı belirlenen alanların ise ardışık en az dört mevsimi kapsayacak ekolojik temelli bilimsel araştırma sonucuna göre koruma statüsünün devamı, yeni statü tesisi veya iptali önerilir. hükümleri yer almaktadır.
DOĞAL SİT ALANLARINDA EKOLOJİK TEMELLİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA Doğal Sit Alanlarının Değerlendirilmesine İlişkin Teknik Esaslar 01.03.2013 tarih ve 2116 sayılı Bakanlık Makamı Oluru ile onaylanmıştır. Belirtilen mevzuatlar doğrultusunda Doğal Sit Alanlarının Ekolojik Temelli Bilimsel Araştırma Projesi Genel Müdürlüğümüzün 2014 yatırım programında yıllara sari olarak yer almaktadır.
KORUNAN ALANLARDA ÇEVRE SORUNLARININ GİDERİLMESİ AMACIYLA GERÇEKLEŞTİRİLEN YATIRIMLAR Ekolojik öneme sahip, çevre kirlenmesine ve bozulmaya hassas, doğal sit alanları, özel çevre koruma bölgeleri ve tabiat varlıkları bulunan alanların, mevcut çevre sorunlarını gidermek ve çevre değerlerinin korunarak gelecek nesillere intikalini sağlamak amacıyla; Atıksu Yönetimi Hizmetleri, Atık Yönetimi Hizmetleri, Su Temini Hizmetleri, Çevre Düzenlemesi yatırım ve projeleri gerçekleştirilmektedir.
YÖNETİM PLANLARI Doğal güzellikleri, biyolojik çeşitliliği korunmuş, tarihi ve kültürel değerleri ve mimari kimliğiyle markalaşmış, doğayla uyumlu sürdürülebilir turizm ve ekolojik tarım gelirleriyle yaşam standardı yükseltilmiş, çevre bilincine sahip insanların yaşadığı Özel Çevre Koruma Bölgeleri ve korunan alanlar için yönetim planlarının tamamlanması hedeflenmektedir. Korunan alanlarda; doğal, tarihi, kültürel değerleri ve sosyoekonomik yapıyı bütünleşik alan yönetimi yaklaşımı ile sürdürülebilirlik anlayışına uygun şekilde planlamak için yönetim planı çalışmaları yapılmaktadır. Bu kapsamda Uzungöl ve Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planları tamamlanmıştır. Ihlara ve Gölbaşı Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planları çalışmalarına başlanmıştır.
KORUNAN ALANLARDA PLANLAMA -Koruma kullanma dengesini kurmak -Sınırlı ve verimli tarım alanlarını ve nitelikli orman alanlarını korumak -Yerüstü ve yeraltı su kaynaklarının kirlenmesini önlemek, sulak alanların kaybını engellemek -Bölgeleri planlı bir biçimde, dengeli kullanıma açmak -Bölgelerdeki yerleşmelerin çevre altyapılarını iyileştirerek geliştirmek -Bölgelerdeki tarım, turizm, balıkçılık gibi ekonomik sektörlerin doğal yapıyı bozmayacak bir biçimde geliştirilmesini sağlamaktır. KULLANMA GELİŞTİRME KORUMA
KENTE DAİR HEDEFLER Nefes Alan Doğa ve Kent Çevre Kalitesinin İyileştirilmesi Yerleşim ve İskana Konu Koruma Alanlarında Yeterli Sosyal-Fiziksel Donatı Elemanlarının Sağlanması
PLAN İNCELEME ESASLARI Korunan Alanlarda Plan İnceleme ve Sonuçlandırılmasına İlişkin Yönerge doğrultusunda İmar Planı teklif dosyaları; 1 1) Korunan alanlarda yapılacak her türlü ölçekte planlar Yönetmelik, Yönerge ile Usul ve Esaslar doğrultusunda incelenerek Valilik Teknik İnceleme Raporu ile birlikte Genel Müdürlüğe sunulur. 2 2) Dosya Genel Müdürlükçe de incelenerek varsa eksik bilgi ve belgeler ilgilisine bildirilerek tamamlatılır. 3 3) Raportörler tarafından dosya ilgili mevzuat doğrultusunda incelenerek Teknik Rapor Hazırlanır ve Plan İnceleme Kurulu gündemine alınır. 4 4) Plan İnceleme Kurulu tarafından uygun görülmeyen plan teklifi ilgilisine iade edilir, düzeltme kararı alınması halinde düzeltmelerin tamamlatılmasının ardından uygun görülen plan teklifleri Bakanlık Makamı Onayına sunulur.
Doğal Sit Alanları Bu alanlar; Jeolojik devirlerle, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait olup, ender bulunmaları veya özellikleri ve güzellikleri bakımından korunması gerekli yer üstünde, yer altında veya su altında bulunan korunması gerekli alanlardır.
Ülke ve dünya ölçeğinde ekolojik önemi olan, çevre kirlenmeleri ve bozulmalarına duyarlı toprak ve su alanlarını, biyolojik çeşitliliğin, doğal kaynakların ve bunlarla ilgili kültürel kaynakların gelecek kuşaklara ulaşmasını emniyet altına almak üzere gerekli düzenlemelerin yapılabilmesi ve bu alanlarda uygulanacak koruma ve kullanma esasları ile plan ve projelerin tek elden hazırlanması amacıyla, Bakanlar Kurulu kararı ile ilan edilen bölgelerdir. Bu alanlarda her tür ve ölçekteki plan Genel Müdürlüğümüzce onaylanır ve yürürlüğe konur. Özel Çevre Koruma Bölgelerinde Planlama TMMOB, 2008
Bilimsel ve estetik bakımdan, milli ve milletlerarası ender bulunan tabii ve kültürel kaynak değerleri ile koruma, dinlenme ve turizm alanlarına sahip tabiat parçalarıdır. Milli Parklar TMMOB, 2008
Sulak Alanlar TMMOB, 2008 Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gelgit hareketlerinin çekilme devresinde altı metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık, sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerleridir.
Tabiat Parkları TMMOB, 2008 Bitki örtüsü ve yaban hayatı özelliğine sahip, manzara bütünlüğü içinde halkın dinlenme ve eğlenmesine uygun tabiat parçalarıdır.
Milli Park, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar ve Benzeri Korunan Alanlarda Planlama 1 Milli parklar, tabiat parkları, sulak alanlar, benzeri koruma statüsü bulunan diğer alanlarda, kaynak değerlerinin etkin korunması, devamlılığının sağlanması, koruma-kullanma dengesi gözetilerek arazi kullanım kararlarının geliştirilmesi, korunan alan ile etkileşim halinde bulunan yerleşim alanlarının olumsuz etkileri gözetilerek sosyo-ekonomik faaliyetlerin belirlenmesi için öncelikle Orman ve Su İşleri Bakanlığı (Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü) tarafından Uzun Devreli Gelişme Planı ve/veya Yönetim Planları hazırlanarak onaylanır. 2 Milli park, tabiat parkı ve sulak alanların uzun devreli gelişme planları veya yönetim planlarının ilke ve hedefleri doğrultusunda, korunan alanın önemine ve büyüklüğüne göre gerektiğinde çevre düzeni planı, gelişme planında iskan ve yapılaşmaya konu olacak yerler için 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planları yapılır ve Bakanlığımızca (Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü) onaylanır.
Diğer Koruma Alanlarında Planlama Tabiat anıtı: Tabiat ve tabiat olaylarının meydana getirdiği özelliklere ve bilimsel değere sahip ve milli park esasları dahilinde korunan tabiat parçalarıdır. Tabiat varlığı: Jeolojik devirlerle, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait olup ender bulunmaları veya özellikleri ve güzellikleri bakımından korunması gerekli, yer üstünde, yer altında veya su altında bulunan değerlerdir. İskan ve yapılaşmaya konu olması halinde bu alanlarda Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu görüşü ile birlikte 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planları yapılır ve Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğünce onaylanır.
Plan Açıklama Raporlarının Niteliği Plan açıklama raporunda; alanın büyüklüğü ve özelliğine göre; doğal ve çevresel değerlerin etkileşim-geçiş sahası da dikkate, istihdam ve katma değer oluşturan stratejileri, koruma esasları, yapılaşma düzeni, yoğunluk ve benzeri konularda tasarım esasları ve uygulama ilkeleri, açık alan sistemi, yaya ve taşıt dolaşımı gibi hususları içerecek şekilde hazırlanacak ve hazırlatılacak hedefler, araçlar, stratejiler ile kentsel tasarım, peyzaj ve benzeri hususlar daha detaylı olarak yazılı ve çizili olarak yer alır.
TEŞEKKÜRLER