Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR ÇEV 4021: Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliliği TUĞLA VE KİREMİT ÜRETİMİ Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM
Tuğla ve kiremit üretimi Tuğla: Blok tuğla, Asmolen, Baca tuğlaları Dekoratif tuğlalar Kiremit
Tuğlanın tarihçesi
Tuğla ve kiremit üretimi Tuğla ve kiremit üretiminin esas olarak; hammadde hazırlama, şekillendirme, kurutma, pişirme, paketleme aşamalarından oluşmaktadır.
Tuğla ve kiremit üretimi iş akışı
Hammadde hazırlama Beşiger: İş makineleriyle toprak yığınından alınan malzeme, üretilecek ürün çeşidine göre belirli oranlarda besleme bunkerine verilir. Bunkerin üstündeki kaba ızgara 10 cm. aralıklıdır. Malzeme, bunkerin altındaki kapasite kontrollü (hız kontrollü) paletli konveyör bantla toprak canavarına aktarılır. Toprak Canavarı: Beşigerden gelen malzeme 4 cm. gözenekli sarsak elekten geçerek toprak canavarına (ezici) aktarılır. Burada, içindeki taş ve tuğla yapımında kullanılamayacak malzeme ayrılır. Bu ekipman vals prensibine göre çalışır. Silindirin bir tanesi düz silindirik, diğeri enine dişli yapıdadır. Bu ekipmanla, ezilemeyen toprak kesekleri (formasyonu bozulmuş malzeme) ve taş parçalar ayrılır. Kaba Vals: Bu valsin aralığı 6 mm dir. Hammadde bu valste ezilerek tane büyüklüğü kabaca ayarlanır. Sulu Karıştırıcı (Tavlama): Malzeme, Valse girmeden önce neminin ayarlanması için sulu karıştırıcıya aktarılır. İnce Vals: Nemi ayarlanan malzeme, silindir aralığı 2-3 mm. olan bu valsten geçerek daha homojen hale getirilir. Ürün preslenmeye hazır hale getirilir.
Şekillendirme Vals ten gelen homojen hammadde vakum prese besleyecek tabanında çelik konveyör bandı olan siloya aktarılarak vakum preste ürün türüne göre şekillendirilir. Hangi cins ürün (değişik şekillerde tuğlalar, kiremitler) üretilecekse presin kafasına o ürünün kalıbı bağlanır. Bu proseste hazırlanan kil sonsuz vida yardımı ve belli bir basınç ve vakum çamur pompası yardımıyla kalıptan çıkartılmaktadır. Bu yöntemde vakum pres makinesine gönderilen hazırlanmış hammaddenin vakum ile 740 mmhg değerinde havası emilmekte ve plastik hale gelmektedir. Helezonlar vasıtası ile itilen hammadde vakum presin ağız kısmındaki ağızlık vasıtası ile iki boyutunun şeklini almakta ve sonsuz bant olarak vakum presi terk etmektedir. Tuğla üretiminde vakum presten sonra ince tellerle kesilen malzeme üçüncü boyutu da alarak kurutulmak üzere sehpalara dizilmektedir. Kiremit üretiminde ise vakum presten çıkan ürün (galeta) yine tellerle kesilerek kalıp preslere alınmaktadır. Burada talep edilen kiremit çeşidine göre pres makinelerine takılan kalıplarla şekillendirilerek kurutma sehpalarına alınmaktadır.
Kurutma Presten çıkan nemli ürün kurutma sehpalarına dizilir. Sehpalardaki malzeme stok alanlarına traktörlerle taşınır. Kurutma, hammadde hazırlama işlemi esnasında kili şekillendirmeye uygun bir kıvama getirmek için katılan suyun değişik yöntemlerle bünyeden çıkarılma işlemidir. Kurutma işleminde doğal kurutma ve suni kurutma olarak iki yöntem kullanılmaktadır.
Pişirme Pişirme, tuğla ve kiremit üretimindeki en son aşamadır. Kilin kuruma aşamasında, tabii veya cebri kurutma işlemi tamamlanan malzemeler fırında pişirilir. Fırın sıcaklığı ürün türüne göre değişir (850-950) Fırın tipleri: Hoffman tipi fırın Tünel fırın
Paketleme Pişirme işlemi tamamlanan ürünler fırından römorklara boşaltılır. Tuğlalar doğrudan paletlere dizilerek ambalajlanır ve stok sahasına sevk edilir. Fırından çıkan kiremitler, temizlenmesi ve kontrol edilerek uygun olmayan ürünlerin ayrılması için paketleme bölümüne götürülmektedir. Burada ürünler önce römork üzerinde kaba olarak yıkanır. Daha sonra bantların üzerine alınarak ince yıkama yapılır. Sonrasında müşteri talebine göre boyama işlemi yapılarak ya da yapılmadan, çatlak, kırık, yamuk, rengi ve sesi bozuk olanları ayrılarak düzgün olan kiremitler paketlenerek palet üzerine alınır ve sevke hazır hale gelir.
Örnek tesis yerleşimi
Hammadde sahası
Kömür Besleme Sistemi
Kömür Nakli
Fırın Kapıları
Fırın kapıları ve fırın geçişleri