kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT FEN BİLİMLERİ FEN ve TEKNOLOJİ YER BİLİMİ ASTRONOMİ ÇEVRE BİLİMİ ALAN EĞİTİMİ

Benzer belgeler
ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ ÖABT. FEN BİLİMLERİ FEN ve TEKNOLOJİ. YER BİLİMİ - ASTRONOMİ ÇEVRE BİLİMİ ve ALAN EĞİTİMİ

YER BİLİMİ - ASTRONOMİ ÇEVRE BİLİMİ ALAN EĞİTİMİ

önce biz sorduk KPSS Soruda soru ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK SOYUT CEBİR - LİNEER CEBİR Eğitimde 30.

önce biz sorduk KPSS Soruda 32 soru ÖABT FİZİK TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI Eğitimde

önce biz sorduk KPSS Soruda soru ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK GEOMETRİ, İSTATİSTİK, OLASILIK Eğitimde 30.

ÖABT LİSE MATEMATİK SORU BANKASI ÖABT ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ. Tamamı Çözümlü. Kerem Köker

ÖABT FEN BİLİMLERİ FEN ve TEKNOLOJİ

LİSE MATEMATİK SOYUT CEBİR LİNEER CEBİR

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK Tamamı Çözümlü SORU BANKASI

kpss ğrencinin D ers D efteri genel yetenek genel kültür COĞRAFYA Kolay oku Hızlı düşün Kalıcı öğren PEGEM AKADEMİ

Test. Yerküre nin Şekli ve Hareketleri BÖLÜM 4

DÜNYA NIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ

önce biz sorduk KPSS Soruda 31 soru ÖABT LİSE MATEMATİK TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI Eğitimde

önce biz sorduk KPSS Soruda 32 soru ÖABT SOSYAL BİLGİLER COĞRAFYA Eğitimde

Prof. Dr. Ceyhun GÖL. Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi Havza Yönetimi Anabilim Dalı

kpss coğrafya tamam çözümlü mesut atalay - önder cengiz

önce biz sorduk 50 Soruda 32 KPSS 2017 soru ÖABT FEN BİLİMLERİ FEN ve TEKNOLOJİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR Eğitimde

FEN BİLİMLERİ FEN ve TEKNOLOJİ

ÖABT. SORU BANKASI Tamamı Çözümlü. FEN BİLİMLERİ FEN ve TEKNOLOJİ ÖABT. YER BİLİMİ - ASTRONOMİ ÇEVRE BİLİMİ ve ALAN EĞİTİMİ

DÜNYA NIN ŞEKLİ ve BOYUTLARI

çöz kazan kpss ÖSYM sorularına en yakın tek kitap tamamı çözümlü coğrafya 2014 kpss de 94 soru yakaladık soru bankası

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT KİMYA Tamamı Çözümlü SORU BANKASI

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT FİZİK Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR

KPSS ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK. Tamamı Çözümlü SORU BANKASI. 50 soruda SORU

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda 35 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT KİMYA Tamamı Çözümlü DENEME

COĞRAFYA. kpss SORU. Önce biz sorduk. Güncellenmiş Yeni Baskı. Genel Yetenek Genel Kültür. 120 Soruda 83

COĞRAFYA SORU BANKASI. kpss SORU. Lise ve Ön Lisans. Önce biz sorduk. Güncellenmiş Yeni Baskı. Tamamı Çözümlü. 120 Soruda 85

DOĞAL SİSTEMLER DÜNYA'NIN ŞEKLİ ve HAREKETLERİ

COĞRAFYA. kpss SORU. Lise ve Ön Lisans. Önce biz sorduk. Güncellenmiş Yeni Baskı. Genel Yetenek Genel Kültür. 120 Soruda

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT KİMYA Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR

önce biz sorduk 50 Soruda 32 KPSS 2017 soru ÖABT FİZİK TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR Eğitimde

ÖABT SORU BANKASI. FEN BİLİMLERİ FEN ve TEKNOLOJİ FİZİK ÖABT ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ. Tamamı Çözümlü

önce biz sorduk KPSS Soruda 82 soru ezberbozan MATEMATİK GEOMETRİ SORU BANKASI Eğitimde

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK GEOMETRİ İSTATİSTİK ve OLASILIK

COĞRAFYA. kpss SORU. Lise ve Ön Lisans. Önce biz sorduk. Güncellenmiş Yeni Baskı. Genel Yetenek Genel Kültür. 120 Soruda

ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT SINIF ÖĞRETMENLİĞİ Tamamı Çözümlü SORU BANKASI

Dünya nın Şekli ve Hareketleri

MEVSİMLER VE İKLİM A. MEVSİMLERİN OLUŞUMU

KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ 2019 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME. Tamamı Çözümlü DENEME E 65 D Ö U K. 80 soruda SORU

KPSS soruda SORU GENEL YETENEK - GENEL KÜLTÜR MATEMATİK GEOMETRİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI

E-DERGİ ÖABT SOSYAL BİLGİLER VE SINIF ÖĞRETMENLİĞİ İÇİN COĞRAFYA SAYI 2. ULUTAŞ

KİMYA ÖABT. SORU BANKASI Tamamı Çözümlü KPSS Eğitimde

KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ. gelişim psikolojisi öğrenme psikolojisi rehberlik ve özel eğitim program geliştirme

önce biz sorduk KPSS Soruda 92 soru GENEL YETENEK - GENEL KÜLTÜR COĞRAFYA 30 DENEME Önder Cengiz - Mustafa Mervan Demir Eğitimde

ÖABT. Soruları yakalayan 2015 komisyon tarafından hazırlanmıştır. ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ ÖABT SINIF ÖĞRETMENLİĞİ SORU BANKASI.

PROGRAM GELİŞTİRME SORU BANKASI KPSS KPSS. Eğitim Bilimleri. Eğitimde. Sınıf Yönetimi Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT FİZİK Tamamı Çözümlü SORU BANKASI

MEB YURT DIŞINDA GÖREVLENDİRİLECEK ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ YETERLİLİK SINAVLARINA HAZIRLIK EL KİTABI. Millî Eğitim Bakanlığı

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT LİSE MATEMATİK SOYUT CEBİR LİNEER CEBİR

SORU BANKASI. kpss MATEMATİK GEOMETRİ SORU. Lise ve Ön Lisans. Önce biz sorduk. Güncellenmiş Yeni Baskı. Tamamı Çözümlü.

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT BİYOLOJİ Tamamı Çözümlü SORU BANKASI

kpss türkiye'nin en çok satan ders notları COĞRAFYAdan

KPSS. coğrafya. kim korkar. dan DERS NOTLARI. Türkiye'nin En Çok Satan. Önder Cengiz - Mesut Atalay

Komisyon FEN BİLİMLERİ/FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 10 DENEME ISBN

KPSS soruda SORU GENEL YETENEK - GENEL KÜLTÜR COĞRAFYA TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI

Komisyon İLKÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 10 DENEME ISBN

ÖABT. Soruları yakalayan 2015 komisyon tarafından hazırlanmıştır. ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ ÖABT SINIF ÖĞRETMENLİĞİ SORU BANKASI.

ezberbozan MATEMATİK GEOMETRİ SORU BANKASI KPSS 2018 eğitimde tamamı çözümlü 30.yıl

MEVSİMLER VE OLUŞUMU

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT TÜRKÇE Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR

FEN BİLİMLERİ FEN ve TEKNOLOJİ

KPSS. Eğitim Bilimleri. ezberbozan. serisi. KPSS Ders Notları. özetlenmiş içerik pratik bilgiler kritik notlar ilgi çekici görseller

matematik sayısal ve mantıksal akıl yürütme

ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK

önce biz sorduk KPSS Soruda 92 soru GENEL YETENEK - GENEL KÜLTÜR EFSANE SORU BANKASI Eğitimde

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda 33 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT TARİH Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR

kpss Önce biz sorduk 120 Soruda 83 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı Genel Yetenek Genel Kültür MATEMATİK GEOMETRİ DENEME

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT BİYOLOJİ Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR

Komisyon DİKEY GEÇİŞ SINAVI TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

Eşit Ağırlık ve Sayısal Adaylar İçin ALES SORU BANKASI ALES. eğitimde 30.yıl. Kenan Osmanoğlu Kerem Köker

23. BASKI. Alıştırmalar için örnek data dosyaları te.

önce biz sorduk KPSS Soruda 92 soru GENEL YETENEK - GENEL KÜLTÜR COĞRAFYA SORU BANKASI TAMAMI ÇÖZÜMLÜ Eğitimde

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda 34 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT SINIF ÖĞRETMENLİĞİ KİMYA

COĞRAFYA SORU BANKASI

kpss Yeni sorularla yeni sınav sistemine göre hazırlanmıştır. öğretim ilke ve yöntemleri 20 deneme tamamı çözümlü

ezberbozan serisi COĞRAFYA SORU BANKASI KPSS 2017 eğitimde tamamı çözümlü Önder Cengiz Mustafa Mervan Demir 30.yıl

kpss eğitim bilimleri ĞRENCİNİN D ERS D EFTERİ REHBERLİK ve ÖZEL EGİTİM Editör: Savaş Doğan Yazar: Ferdi Kaya Kolay oku Hızlı düşün Kalıcı öğren

Komisyon DGS TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 10 DENEME SINAVI ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

önce biz sorduk KPSS Soruda 92 soru GENEL YETENEK - GENEL KÜLTÜR MATEMATİK GEOMETRİ SORU BANKASI TAMAMI ÇÖZÜMLÜ Eğitimde

ALES SÖZEL ADAYLAR İÇİN ALES SORU BANKASI. Savaş Doğan - Kenan Osmanoğlu - Kerem Köker. Eğitimde

Komisyon ALES ÇIKMIŞ SINAV SORULARI 9 FASİKÜL ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

KPSS GENEL YETENEK MATEMATİK GEOMETRİ YENİ. Özgün 900 Soru

TARİH DENEME GENEL KÜLTÜR. kpss ÖSYM. Osmanlı Siyasî Tarihi Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi. Serkan Aksoy. Gerçek Sınav Tadında...

Tüm Adaylar İçin ALES SORU BANKASI. Kenan Osmanoğlu Kerem Köker

ALES. ÇIKMIŞ SORULAR Tamamı Çözümlü. ales AKADEMİK PERSONEL VE LİSANSÜSTÜ EĞİTİMİ GİRİŞ SINAVI.

kpss Önce biz sorduk 120 Soruda 83 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı Genel Yetenek Genel Kültür COĞRAFYA Tamamı Çözümlü SORU BANKASI

kpss Yeni sorularla yeni sınav sistemine göre hazırlanmıştır. coğrafya 30 deneme

Komisyon LYS1 MATEMATİK 10 DENEME TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

İKLİM ELEMANLARI SICAKLIK

COĞRAFYA YEREL COĞRAFYA GENEL COĞRAFYA

kpss 2013 iktisat ÖSYM sınav formatına %100 uygun

DENEME MATEMATİK GEOMETRİ KPSS KPSS. Genel Yetenek Genel Kültür. Eğitimde

KPSS 2015 EĞİTİM BİLİMLERİ ÖĞRETİM İLKE YÖNTEMLERİ. Tamamı Çözümlü DENEME. Soruları yakalayan komisyon tarafından hazırlanmıştır.

Uygulamalı Meta-Analiz

kpss eğitim bilimleri ÖDD ÖĞRENCİNİN DEFTERİ DERS REHBERLİK ve ÖZEL EGİTİM Editör: Savaş Doğan Yazar: Ferdi Kaya

KPSS. Eğitim Bilimleri. ezberbozan. serisi. KPSS Ders Notları. özetlenmiş içerik pratik bilgiler kritik notlar ilgi çekici görseller

MUHASEBE SORU BANKASI REDITUS. Tamamı Çözümlü PERİL ÖZERGÜN - SAADET ERDEM. Temel Kavramlar. Vergi Müfettişliği. Muhasebe Standartları

GYS. Ceza ve. Tevkifevleri. Saymanlık. Adalet Bakanlığı

ALES EŞİT AĞIRLIK VE SAYISAL ADAYLAR İÇİN ALES SORU BANKASI. Kenan Osmanoğlu - Kerem Köker - Savaş Doğan. Eğitimde

Transkript:

Önce biz sorduk kpss 2 0 1 8 50 Soruda 32 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT FEN BİLİMLERİ FEN ve TEKNOLOJİ YER BİLİMİ ASTRONOMİ ÇEVRE BİLİMİ ALAN EĞİTİMİ

Komisyon ÖABT Fen Bilimleri Fen ve Teknoloji Yer Bilimi- Astronomi- Çevre Bilimi-Alan Eğitimi Konu Anlatımlı ISBN 978-605-318-895-7 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 7. Baskı: 2018, Ankara Proje-Yayın: Çağla Bardakcıoğlu Dizgi-Grafik Tasarım: Dilara Çetiner Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Vadi Grup Basım A.Ş. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA (0312 394 55 91) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 26687 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net

ÖN SÖZ Sevgili Öğretmen Adayları, ÖABT FEN BİLİMLERİ / FEN VE TEKNOLOJİ konu anlatımlı setimiz dört kitap hâlinde düzenlenmiştir. "Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji 4. Kitap" adlı yayınımız Alan Bilgisi (Yer Bilimi, Astronomi, Çevre Bilimi) ve Alan Eğitimi bölümlerini kapsamaktadır ve Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Alan Bilgisi Testi kapsamındaki soruları çözmek için gerekli bilgi, beceri ve teknikleri edinme ve geliştirme sürecinde siz değerli öğretmen adaylarımıza kılavuz olarak hazırlanmıştır. Kitabın hazırlanış sürecinde, sınav kapsamındaki temel alanlarda kapsamlı alanyazın taraması yapılmış, bu kitabın gerek ÖABT de gerekse gelecekteki meslek hayatınızda ihtiyacınızı maksimum derecede karşılayacak bir başucu kitabı niteliğinde olması hedeflenmiştir. Detaylı, güncel ve anlaşılır bir dilde yazılan konu anlatımları, çıkmış sorular ve detaylı açıklamalarıyla desteklenmiş, her ünite içeriği ÖSYM formatına uygun, çözümlü test sorularıyla pekiştirilmiştir. Ayrıca konu anlatımlarında verilen bilgi ve çözüm tekniklerine ek olarak uyarı kutucuklarıyla da önemli konulara dikkat çekilmiştir. Yoğun bir araştırma ve çalışma sürecinde hazırlanmış olan bu kitapla ilgili görüş ve önerilerinizi pegem@pegem.net adresini kullanarak bizimle paylaşabilirsiniz. Geleceğimizi güvenle emanet ettiğimiz siz değerli öğretmenlerimizin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerine katkıda bulunabilmek ümidiyle... Başarılar...

FEN BİLİMLERİ / FEN VE TEKNOLOJİ ÖABT İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER ÖABT FEN BİLİMLERİ / FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ, 50 sorudan oluşmakta ve Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Alan Bilgisi (Fizik, Kimya, Biyoloji, Yer Bilimi, Astronomi, Çevre Bilimi) ve Alan Eğitimi alanlarındaki bilgi ve becerilerini ölçmeyi hedeflemektedir. Öğretmenlik Alan Bilgisi Testinde çıkan sorular, Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Lisans Programlarında verilen akademik disiplinlere paralel olarak hazırlanmaktadır. Sınavdaki Alan-Soru dağılımı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Genel Yüzde Yaklaşık Yüzde Soru Sayısı Alan Bilgisi Testi % 80 1-40 a. Fizik b. Kimya c. Biyoloji d. Yer Bilimi e. Astronomi f. Çevre Bilimi % 24 % 22 % 22 % 4 % 4 % 4 1-12 13-23 24-34 35-36 37-38 39-40 Alan Eğitimi Testi % 20 41-50 Genel Kültür, Genel Yetenek ve Eğitim Bilimleri Sınavlarınıza ek olarak gireceğiniz Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi ile ilgili verilen bu bilgiler 2013-2014-2015-2016-2017 Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji ÖABT sınavı çerçevesinde hazırlanmıştır. Sınav içeriğinde yapılabilecek olası değişiklikleri ÖSYM'nin web sitesinden takip edebilirsiniz.

v İÇİNDEKİLER I. KISIM ALAN BİLGİSİ 1. BÖLÜM: YER BİLİMİ JEOLOJİNİN TANIMI VE KONUSU... 5 A. JEOLOJİNİN ANA BİLİM DALLARI... 5 B. YERKÜRE İLE İLGİLİ BİLGİLER... 5 Yer Yuvarlağının Şekli ve Boyutları... 5 Dünya'nın Şeklinin Sonuçları... 6 Dünya'nın Hareketleri... 6 Yer'in Geosferleri... 8 Yer'in İç Isısı... 9 Yer Çekimi... 10 Levha Hareketleri... 10 İzostasi... 11 Yer Yuvarının Yaşı... 12 Yer Kabuğunu Oluşturan Maddeler, Yer Kabuğunun Malzemesi: Taşlar (Kayaçlar)... 12 Başlıca Kayaçlar... 12 Tortul Taşlar... 13 Metamorfik (Başkalaşım) Kayaçlar ve Özellikleri... 14 Taşların Çözülmesi ve Çözülme Şekilleri... 15 Toprak Oluşumu... 16 Toprak Oluşumunda Etkili Olan Faktörler... 16 Toprak Horizonları... 17 Toprakların Sınıflandırılması... 18 Dünya'yı Şekillendiren Kuvvetler... 20 Jeolojik Zamanlar... 25 ÇÖZÜMLÜ TEST... 28 ÇÖZÜMLER... 31 2. BÖLÜM: ASTRONOMİ ASTRONOMİ, ASTRONOMİ TARİHİ, TEMEL KAVRAM- LAR VE BİLİM DALLARI... 35 EVREN VE YAPISI... 37 GÜNEŞ SİSTEMİ VE GEZEGENLER... 43 ASTRONOMİ İLE İLGİLİ KURUM VE KURULUŞLAR. 49 ÇÖZÜMLÜ TEST... 52 ÇÖZÜMLER... 55 3. BÖLÜM: ÇEVRE BİLİMİ ÇEVRE BİLİMİ VE TARİHİ... 59 A. Çevre ve Ögeleri... 59 B. Çevrenin Boyutları... 59 C. Çevre Biliminin Tarihsel Gelişimi... 59 ÇEVRE EĞİTİMİ... 61 A. Çevre Eğitimi Stratejilerinin Belirlendiği Toplantılar... 61 B. Çevre Eğitimine Yönelik Yaklaşımlar... 62 C. Çevre Okuryazarı Bireylerin Özellikleri... 62 D. Türkiye de Çevre Eğitimi... 63 E. Türkiye de Kalkınma Planları ve Çevre Eğitimi... 63 EKOLOJİ... 65 A. Ekosistemlerin Canlı Unsurları... 65 B. Ekosistemler... 67 İNSAN VE ÇEVRE... 73 A. Nüfus ve Çevre... 73 B. Tarım ve Çevre... 74 C. Sanayileşme ve Çevre... 75 D. Enerji ve Çevre... 75 E. Çevre Kirliliği... 76 ÇEVRE İLE İLGİLİ MEVZUAT VE KURULUŞLAR... 82 A. Ulusal Kuruluşlar ve Faaliyetleri... 82 B. Uluslararası Kuruluşlar ve Faaliyetleri... 84 C. Çevreyle İlgili Ulusal ve Uluslararası Başlıca Sözleşmeler ve Kanunlar... 85 ÇÖZÜMLÜ TEST... 86 ÇÖZÜMLER... 88 II. KISIM ALAN EĞİTİMİ A. 2017 YILINDA YAYIMLANAN FEN BİLİMLERİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI... 93 ÖĞRETİM PROGRAMININ TEMEL FELSEFESİ... 93 Öğretim Programı nın Genel Amaçları... 94 Öğretim Programı'nda Temel Beceriler... 94 Öğretim Programı nda Değerler Eğitimi... 95 Öğretim Programı nda Ölçme Ve Değerlendirme Yaklaşımı... 96 Öğretim Programı nda Rehberlik... 97

vi Öğretim Programı nda Fen Ve Mühendislik Uygulamaları... 98 Öğretim Programı nın Uygulanmasında Dikkat Edilecek Hususlar... 98 Öğretim Programı nın Yapısı... 99 B. 2013 YILINDA YAYIMLANAN FEN BİLİMLERİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI'NIN TEMEL ANLAYIŞI VE VİZYONU... 101 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı'nın Amaçları... 101 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı'nın Temel Yaklaşımı... 102 C. 2013 YILINDA YAYIMLANAN FEN BİLİMLERİ DERSİNİN YAPISI VE ÖĞRENME ALANLARI... 104 2013 YILINDA YAYIMLANAN FEN BİLİMLERİ PROGRA- MINDAKİ BECERİLER... 108 Bilimsel Süreç Becerileri... 108 Yaşam Becerileri... 109 Fen Bilimleri Programında Duyuşsal Alan...111 Fen Bilimleri Programında Fen-Teknoloji-Toplum- Çevre Alanı... 112 2013 YILINDA YAYIMLANAN FEN BİLİMLERİ ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ ÖĞRENME YAKLAŞIMI... 116 Yapılandırmacı Yaklaşım... 116 Fen Bilimleri Dersinde Kullanılan Strateji Ve Yöntemler... 117 Araştırmaya Sorgulamaya Dayalı Öğrenme... 117 Proje Tabanlı Öğrenme (Ptö)... 118 İş Birliğine Dayalı Öğrenme... 119 Argümantasyon Odaklı Öğrenme... 120 Probleme Dayalı Öğrenme... 121 LABORATUAR (DENEY) YÖNTEMİ... 123 FEN LABORATUVARLARI GÜVENLİK SEMBOLLERİ 125 TEHLİKE SEMBOLLERİ... 128 Laboratuvarda Sık Kullanılan Araç ve Gereçler... 130 ÇOKLU ZEKA KURAMI... 135 ÇOKLU ZEKA ALANLARI... 136 FEN EĞİTİMİNDE KULLANILAN MODELLER... 138 FEN BİLİMLERİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI'NDA... 140 Ölçme ve Değerlendirme... 140 Kavram Öğretimi... 140 Kavram Haritaları... 143 Kavram Ağları... 145 Kavram Karikatürleri... 145 Kelime İlişkilendirme Testleri... 146 Kavramsal Değişim Metinleri... 146 Kavram Kargaşası Yöntemi... 148 Anlam Çözümleme Tabloları... 149 Zihin Haritaları... 149 Bilgi Haritaları... 149 Tahmin - Gözlem - Açıklama(TGA)... 150 Vee Diyagramları... 150 Alternatif Ölçme Değerlendirme... 151 Performans Değerlendirme... 152 Öğrenci Ürün Dosyası(Portfolyo)... 152 Öz Değerlendirme... 152 Akran Değerlendirme... 153 Dereceli Puanlama Anahtarı(Rubrik)... 153 Yapılandırılmış Grid... 154 Tanılayıcı Dallanmış Ağaç... 156 ÇÖZÜMLÜ TEST - 1... 157 ÇÖZÜMLER... 160 ÇÖZÜMLÜ TEST - 2... 163 ÇÖZÜMLER... 167 ÇÖZÜMLÜ TEST - 3... 170 ÇÖZÜMLER... 173 KAYNAKLAR... 177

I. KISIM ALAN BİLGİSİ

1. BÖLÜM YER BİLİMİ

5 Yer Bilimi; genel anlamda gezegen olarak Dünya'nın Güneş Sistemi içindeki konumunu, kimyasal ve fiziksel özelliklerini, diğer gök cisimlerinden ayıran niteliklerini, iç ve dış kuvvetlerin etkisiyle geçirdiği değişimleri, ortaya çıkışından bugüne kadar üzerinde ve etrafında meydana gelen temel gelişim ve değişimleri ele alan ve yer ile ilgilenen bilimler topluluğudur. Ayrıca dünya üzerinde canlıların ortaya çıkışından bugüne kadar süregelen değişimlerini incelemektedir. Bu açıdan bakıldığında jeoloji, coğrafya, jeofizik, jeodezi, oşinografi (oseanografi), jeokimya ve meteoroloji alt disiplinlerine ayrılır. JEOLOJİNİN TANIMI VE KONUSU Jeoloji: Yeryuvarının Güneş sistemi içindeki durumunu, onun yapısı, fiziksel özellikleri, kimyasal bileşimi, oluşumu, gelişimi ve kendisini şekillendiren hareketleri inceleyen bilim dalıdır. Jeoloji, yer kabuğunun bileşimi, yapısı, organik ve inorganik gelişimi, iç ve dış kuvvetlerin etkisiyle uğradığı değişimler ve içinde bulunan bütün mineraller, madenler ve yer altı kaynaklarını incelemektedir. Bu bakımdan jeoloji; insan ve insan topluluklarının yeryüzüne dağılışı ile bu dağılışın nedenleri ve yeryüzü arasındaki ilişkileri ve etkileşimleri inceleyen coğrafya ile yerküreyi fiziksel yöntemlerle analiz eden ve araştıran diğer bir yer bilimi alt disiplini olan jeofizikten ayrılmaktadır. Jeolojiden hangi alanlarda yararlanılmaktadır? 1. Kömür, petrol gibi önemli yer altı zenginliklerinin araştırılmasında, işletilmesinde 2. Yer altı sularının tespitinde 3. Yol, tünel, baraj gibi yapılarda 4. Çevre ile ilgili alanlarda 5. Yerküreyi çepeçevre saran atmosfer ve diğer gök cisimlerini barındıran uzayı incelemede 6. Canlıların yaratılışından bugüne geçirdiği evrimleri araştırmada A. JEOLOJİNİN ANABİLİM DALLARI 1. Genel Jeoloji 2. Mineraloji 3. Petrografi 4. Uygulamalı Jeoloji 5. Maden Yatakları 6. Yapısal Jeoloji 1. Genel Jeoloji: Yer kabuğunun oluşumunda rol oynayan iç ve dış kuvvetlerin yaptıkları etkiler ve bunlar sonucunda ortaya çıkan değişiklikleri inceler. Örnek Dinamik jeoloji, Fiziksel jeoloji 2. Mineraloji: Minerallerin kimyasal, fiziksel ve optik özelliklerinden yararlanarak onları tanımlama ve sınıflandırmayı konu alır. 3. Petrografi: Doğada varolan kayaçların minerallerini, kimyasal bileşimlerini, yapı ve dokularını ve doğada bulunuş şekillerini ortaya koyarak, kayaçları tanımayı, sınıflamayı hedefleyen bir bilim dalıdır. 4. Uygulamalı Jeoloji: Çevre ve kent jeolojisi, yer altı suları, mühendislik yapıları, yapı malzemeleri, zemin özellikleri, kömür ve petrol gibi konularla ilgilenir. 5. Maden Yatakları: Ekonomik değere sahip, minerallerin bulunması ve çalışılmasını ele alır. 6. Yapısal Jeoloji: Diğer adıyla tektonik, yer kabuğunun yapısıyla, bu yapıyı oluşturan hareketlerle ve deformasyonlarla ilgilenir. B. YERKÜRE İLE İLGİLİ BİLGİLER Yer Yuvarlağının Şekli ve Boyutları Dünya, kutuplardan basık, ekvatordan şişkin olan küreye yakın bir şekle sahiptir, küreye çok yakın bir şekildedir. Güneş sisteminde gezegenlerden biri olan Dünya; Güneş'e uzaklık bakımından 3. sırada yer alır. Kendine has şekline geoid denir. Yer'in geoid olduğunu nasıl anlarız? 1. Ekvator'un tam bir meridyen çizgisinden uzun olması 2. Ekvator yarıçapının, kutuplar yarıçapından fazla olması 3. Yer çekiminin Ekvator'dan kutuplara doğru artması Dünya'nın Boyutları Ekvator Çevresi Kutuplar Çevresi Ekvator Yarıçapı Kutuplar Yarıçapı 40.076 km 40.009 km 6378 km 6357 km Basıklık Oranı 1/297 km Yüz Ölçümü 510.100.000 km 2 Hacmi 1.083.320.000 km 3

6 Dünya'nın Şeklinin Sonuçları 1. Paralel dairelerinin uzunluğu Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe kısalır. Dünya'nın Hareketleri Yer'in 2 türlü hareketi vardır. Bunlardan birincisi, kendi ekseni çevresindeki hareketi; ikincisi, Güneş çevresindeki yıllık hareketidir. 1. Dünya'nın Günlük Hareketi Dünya, kendi ekseni çevresinde batıdan doğuya doğru bir turunu 24 saatte tamamlamasına günlük hareket denir. Bunun sonucunda bir Güneş günü meydana gelir. Dünya'nın Günlük Hareketinin Sonuçları (Kendi Ekseni Etrafında Dönmesi) 1. Gece ve gündüz birbirini takip eder. 2. Dünya'nın yarısı karanlık iken diğer yarısı aydınlıkta kalır. Bu yüzden gece-gündüz oluşur. 3. Meridyenlerin boyları eşittir. Bu durum bütün meridyenlerin bir kutuptan diğerine uzanmasının sonucudur. 4. Ardışık meridyenler arasındaki mesafe Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe azalır. 19 km 85 km 111 km KKN 80 40 0 Ekvator 2. Gün içinde güneş ışınlarının yere düşme açısı değişir. Güneş'in sabah doğuşundan akşam batışına kadar ufuk düzleminde yer değiştirmesi ışınların yeryüzüne farklı açılarla düşmesine neden olur. Öğle 12.00 NOT Akşam Sabah GKN 5. Yerin ekseni çevresindeki çizgisel dönüş hızı Ekvator'dan kutuplara doğru azalır. Ekvator'da 1670 km/saat olan çizgisel hız kutup noktalarına doğru düzenli azalır ve kutup noktalarında sıfır olur. NOT 6. Harita çizimlerinde şekil ve alan bozulması meydana gelir. 7. Ekvator'dan Kuzey Kutbu'na doğru gidildikçe Kutup Yıldızının görünüm açısı büyür. Güney Yarım Küre'de Kutup Yıldızı görülmez. 8. Bir noktadan aynı yöne gidilirse tekrar aynı noktaya ulaşılır. 9. Güneş ışınlarının düşme açısı Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe azalır. 10. Güneş ışınlarının Ekvator çevresine büyük, kutuplar çevresine küçük açılarla gelmesi nedeniyle Ekvator çevresi sürekli termik alçak basınç, kutuplar çevresi ise sürekli termik yüksek basınç alanları durumundadır. Batı A Merkezi Doğu Güneş ışınlarının düşme açısının değişimine bağlı olarak gün içinde sıcaklık değerleri değişir. KRİTİK NOKTA: Güneş ışınlarının geliş açısına bağlı olarak sıcaklık ortalamaları değişiyor olsa da günün en sıcak anı güneş ışınlarının en büyük açı ile geldiği öğle saatlerinde yaşanır. (13.00 14.00) Günün en soğuk vakitleri, gece boyunca atmosferin ve yeryüzünün ısı kaybetmesinden dolayı sabahın ilk saatleridir. 3. Gündüz havanın ısınma, gece ise soğumasına bağlı olarak günlük sıcaklık farkları oluşur. Örnek Gündüz en yüksek sıcaklık 20 C, gece ise en düşük 4 C olduğunda 16 C günlük sıcaklık farkı oluşur.

7 Günlük Sıcaklık Farklarının Sonuçları a) Deniz-kara ile dağ-vadi arasında hafif şiddetli meltem rüzgârları oluşur. b) Kayalarda mekanik (fiziksel) çözülme hızı artar. 4. Yerin geoid şekli meydana gelir. 5. Çizgisel ve açısal hızlar ile savrulma kuvveti meydana gelir. 6. Cisimlerin gün içerisindeki gölge boyu (uzunlukları) değişir. (Güneş ışınlarının yere düşme açısına bağlı olarak) 7. Yerel saat farkları oluşur. (Doğuda bulunan yerlerde yerel saat ileri, batıda ise daha geridir.) Örnek İstanbul 11.32 Osmaniye 12.00 Iğdır 12.32 Dünya batıdan doğuya doğru döner. Doğudakiler güneşi batıdakilerden daha önce görür. NOT 8. Sürekli rüzgârlar ve okyanus akıntıları sapmaya uğrar. Bu durum yerin ekseni çevresinde dönmesi sırasında oluşan, "Koriyolis Kuvveti" ile ilgilidir. Bu sapma doğrultusu Kuzey Yarım Küre'de esiş yönünün sağına doğru, Güney Yarım Küre'de esiş yönünün soluna doğru gerçekleşir. 9. Hava kütlelerinin yükselici hareket yaptığı 60 paralelleri civarında Dinamik Alçak Basınç, alçalıcı hareket yaptığı 30 paralelleri civarında ise Dinamik Yüksek Basınç alanları oluşur. 2. Dünya'nın Yıllık Hareketi Dünya Güneş çevresindeki yıllık hareketini elips şeklinde bir yörünge üzerinde yapar. Bu hareketini yaklaşık olarak 365 gün 6 saatte tamamlar. Buna 1 yıl denir. Dünya 939 milyon km'lik yörüngesi üzerinde saatte 108 bin km hızla hareket eder. Dünya'nın Yıllık Hareketinin Sonuçları (Güneş Etrafında Dönmesi) (Gün dönümü) 4 Temmuz Günöte 21 Mart (Gündüz-gece eşitliği) 3 Ocak Günberi 21 Haziran İlkbahar Kış Güz (Sonbahar) 152 milyon km 147 milyon km Yaz 23 Eylül G (Gündüz-gece eşitliği) 21 Aralık (Gün dönümü) Dünya nın Güneş etrafındaki hareketi sırasında izlediği yola yörünge denir. Dünya nın yörüngesinden geçen düzleme yörünge düzlemi veya ekliptik düzlem adı verilir. Dünya'nın Yörüngesinin Elips Biçiminde Olmasının Sonuçları 1. Dünya nın Güneş e olan uzaklığı sabit değildir. Günberi (3 Ocak) ve günöte (4 Temmuz) dönemlerinin yaşanmasına neden olur. 2. Güneş in Dünya ya uyguladığı çekim kuvveti değişir. 3. Güneş in uyguladığı çekim kuvvetinin farklı olması Dünya nın Güneş çevresindeki hızının da değişmesine neden olur. 4. Dünya Güneş e yaklaştığı zaman (günberi döneminde) Güneş in çekim etkisinden kurtulmak için daha hızlı döner. (3 Ocak) Bunun sonucunda: a) Şubat ayı diğer aylardan farklı olarak 28 gün sürer. b) KYK de kış mevsimi GYK den 2 gün kısa sürer. 5. Dünya, Güneş ten uzaklaştığı zaman (günöte) Güneş in çekim etkisi azaldığı için yörünge etrafında daha yavaş döner. (4 Temmuz) Bunun sonucunda: a) Sonbahar ekinoksu 21 Eylül de meydana gelmesi gerekirken 2 gün gecikme ile 23 Eylül e sarkar. b) KYK de yaz mevsimi GYK den 2 gün uzun sürer. Şubat ayının 4 yılda bir 29 gün çekmesi, Dünya'nın yıllık hareketi sonucunda ortaya çıkan artık zamanın (Gura) toplanıp bir güne eşit olmasıyla alakalıdır. NOT