KPSS. coğrafya. kim korkar. dan DERS NOTLARI. Türkiye'nin En Çok Satan. Önder Cengiz - Mesut Atalay

Transkript

1 KPSS Türkiye'nin n Çok Satan DRS NOTLARI coğrafya kim korkar dan Önder Cengiz - Mesut Atalay

2 Önder CNGİZ & Mesut ATALAY KPSS Coğrafya DRS NOTLARI ISBN: Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. ğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 18. Baskı Kapak Tasarımı: Didem Kestek Dizgi-Grafik Tasarımı:Tuba Avcu Baskı: Ayrıntı Matbaası (Ankara ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: 13987

3 Ön söz Değerli Arkadaşlar, Gerek her yıl yapılan Lisans KPSS gerekse iki yılda bir yapılan ortaöğretim ve önlisans KPSS de Coğrafya soru sayısı, 18 dir. Almış olduğunuz bu Coğrafya Ders Notu, 1999 yılından beri girmekte olduğumuz KPSS derslerindeki özet ders notu ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak hazırlanmıştır. Yayının amacı, derslerde belirli bir sürede anlatmaya çalıştığımız aslında çok kapsamlı olan Türkiye Coğrafyası konusunu özlü bir şekilde sunarak sınav adaylarının sıkılmamasını sağlamak ve haritalarla destekleyerek konunun kalıcılığını artırmaktır. Ders Notu fikrimizde bize destek olan ve yayının hayata geçirilmesini sağlayan PGM çalışanlarına teşekkürlerimizi borç biliriz. Faydalı olması dileklerimizle Önder CNGİZ Mesut ATALAY

4 İÇİNDKİLR Bölüm 1 TÜRKİY NİN COĞRAFİ KONUMU... 1 Bölüm 2 TÜRKİY NİN BÖLGLR COĞRAFYASI Bölüm 3 KARADNİZ BÖLGSİ Bölüm 4 MARMARA BÖLGSİ Bölüm 5 G BÖLGSİ Bölüm 6 AKDNİZ BÖLGSİ Bölüm 7 GÜNOĞU ANADOLU BÖLGSİ Bölüm 8 DOĞU ANADOLU BÖLGSİ Bölüm 9 İÇ ANADOLU BÖLGSİ Bölüm 10 TÜRKİY NİN KONOMİK COĞRAFYASI (Tarım, Hayvancılık, Ormancılık, Madencilik, Sanayi, Ulaşım, Ticaret ve Turizm) Bölüm 11 TÜRKİY D NÜFUS V YRLŞM Bölüm 12 TÜRKİY COĞRAFYASINDA N LR Bölüm 13 SORU V CVAP

5 66 6 km TÜRKİY NİN COĞRAFİ KONUMU Herhangi noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere coğrafi konum denir ve ikiye ayrılır 1) Matematik Konum: Bir yerin paralel ve meridyen ağlarına göre belirlenen konumudur. COĞRAFİ KONUM 2) Özel Konum: Bir yerin kara ve denizlere, başlıca ulaşım yollarına, boğazlara, komşularına ve yerşekillerine göre konumudur. Matematik konumun anlaşılabilmesi için öncelikle paralel ve meridyen tanımları ve özellikleri bilinmelidir. Paralellerin Özellikleri: kvator başlangıç paralelidir ve dünyayı iki eşit yarım küreye ayırır. kvator çizgisinin üst tarafı kuzey, alt tarafı güney yarım küre olarak ifade edilir. 9 Kuzey 9 Güney Buna bağlı olarak Türkiye kuzey yarım kürede yer alır. Paralel daireleri ekvatordan kutuplara doğru küçülürler ve kutuplarda nokta halini alırlar. Bu özelliğe bağlı olarak Türkiye den geçen en büyük paralel dairesi Hatay en küçüğü ise Sinop tur. 1 ο lik paralel aralığı kuş uçuşu olarak her yerde birbirine eşit 111 km dir. 111 km 111 km Bu özelliğe bağlı olarak Türkiye nin en kuzeyi ile güneyi arasındaki uzaklık 666 km dir. NOT: Bu özellik ile Türkiye nin bilinen paralel değerlerinin birbirine, kutup noktalarına veya ekvatora uzaklıkları bulunabilir. 2 o 1 o Paralel: kvatora ve birbirine 1 ο aralıklarla paralel olarak geçtiği varsayılan dairelerdir n küçük paralel dairesi n büyük paralel dairesi NOT ALINIZ:

6 Türkiye nin Coğrafi Konumu Meridyen: Bir kutup noktasından diğer kutup noktasına 1 ο aralıklarla geçtiği varsayılan yarım dairelerdir. Tüm meridyen yaylarının uzunluğu birbirine eşittir. A B nlem paraleller ile ifade edilemeyen noktalarında ifade edilebilmesini sağlar. (Derece- Dakika- Saniye) örneğin İstanbul 41 ο Kuzey enlemindedir. Dünyanın eksen eğikliği ve şeklinden dolayı bazı enlem değerleri özel enlem olarak ifade edilir. Meridyenlerin Özellikleri: Başlangıç meridyeni İngiltere nin Greenwich gözlem evinden geçer. Başlangıç meridyenin sağ tarafı doğu, sol tarafı batı yarımküre olarak adlandırılır. Buna bağlı olarak Türkiye doğu yarım kürede yer alır. NOT: Türkiye nin herhangi iki ilinden geçen meridyen uzunlukları birbirine eşittir. NOT ALINIZ:.... Kutup K. Orta K. Yengeç dönencesi Tropikal K. Oğlak dönencesi Orta K. Kutup K ' K K G 66 33' G ksen eğikliğinden kaynaklanan matematik iklim kuşaklarına göre kvator ve Dönenceler arası Tropikal Kuşak, Dönenceler ile Kutup Daireleri arası Orta Kuşak, Kutup daireleri ile Kutup noktaları arası Kutup kuşağı olarak ifade edilir. Batı Doğu 1 ο lik meridyen aralığı kuş uçuşu olarak yalnızca kvatorda 111 km dir. kvatordan kutuplara gidildikçe meridyen aralıkları daralır. NLM: Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın ekvatora olan uzaklığının açı cinsinden değeridir. Buna göre Türkiye bir Orta Kuşak ülkesidir.? Bu özelliğe bağlı olarak aynı meridyen yayı (boylam) üzerindeki (farklı yarım kürelerde olmamak şartıyla) iki noktanın başlangıç meridyenine uzaklığı eşit değildir. nlem Türkiye'nin enlem değerlerini yazınız.? 2

7 Türkiye nin Coğrafi Konumu TÜRKİ MVSİMLR V ÖZLLİKLRİ 21 MART 21 23YLÜL 21 HAZİRAN 21 ARALIK 21 MART (KİNOKS) Güneş ışınları ekvatora öğlen vakti dik ( 90 ο ) düşer. Dünyanın her yerinde gece- gündüz eşitliği yaşanır. Aynı boylam üzerindeki tüm merkezlerde güneş aynı anda doğar aynı anda batar. Aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçer. Türkiye için: İlkbahar mevsimi yaşanır. Aynı meridyen üzerindeki merkezlerde güneş aynı anda doğar, aynı anda batar. Türkiye nin bütün merkezlerinde 12 saat gece, 12 saat gündüz yaşanır. Bu tarihten itibaren gündüz süreleri gece sürelerinden daha uzun olmaya başlar. (23 ylül e kadar) 21 HAZİRAN (YAZ GÜNDÖNÜMÜ) Güneş ışınları yengeç dönencesine öğlen vakti dik ( 90 ) düşer. Kuzey yarım kürede yaz mevsimi yaşanır. Aydınlanma çemberi kutup dairelerine teğet geçer. Kuzey yarım kürede en uzun gündüz en kısa gece süresi yaşanır. Türkiye için: Güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en büyük açıyla alır. (Hatay 77 - Sinop 71 ) Yaz mevsimi yaşanır. Yıl içerisinde gölge boyunun en kısa olduğu tarihtir. Bu tarihten itibaren gölge boyları uzamaya başlar. (21 Aralık a kadar) n uzun gündüz, en kısa gece süresi yaşanır. Bu tarihten itibaren gündüzler kısalmaya geceler uzamaya başlar. (21 Aralık a kadar) Türkiye nin güneyinden, kuzeyine doğru gidildikçe gündüz sürelerinin daha da uzun olduğu görülür. (n uzun gündüz en kısa gece Sinop ta yaşanır.) 23 YLÜL (KİNOKS) Güneş ışınları ekvatora öğlen vakti dik (9 ) düşer Dünyanın her yerinde gece- gündüz eşitliği yaşanır Aynı boylam üzerindeki tüm merkezlerde güneş aynı anda doğar aynı anda batar. Aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçer. Türkiye İçin: Sonbahar mevsimi yaşanır. Aynı meridyen üzerindeki merkezlerde güneş aynı anda doğar, aynı anda batar. Türkiye nin bütün merkezlerinde 12 saat gece 12 saat gündüz yaşanır. Bu tarihten itibaren geceler gündüzlerden daha uzun olmaya başlar. (21 Mart a kadar) 21 ARALIK (KIŞ GÜNDÖNÜMÜ) Güneş ışınları oğlak dönencesine öğlen vakti dik ( 90 ) düşer. Kuzey yarım küre de kış mevsimi yaşanır. Aydınlanma çemberi kutup dairelerine teğet geçer. Kuzey yarım kürede en uzun gece en kısa gündüz süresi yaşanır. Türkiye için: Güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en küçük açı ile alır. (Hatay 31 -Sinop 25 ) Kış mevsimi yaşanır. Yıl içerisinde gölge boylarının en uzun olduğu tarihtir. Bu tarihten itibaren gölge boyları kısalmaya başlar.(21 Haziran a kadar) n uzun gece, en kısa gündüz süresi yaşanır. Bu tarihten itibaren geceler kısalmaya gündüzler uzamaya başlar. (21 Haziran a kadar) Türkiye nin güneyinden kuzeyine doğru gidildikçe gece sürelerinin daha da uzun yaşandığı gözlenir. (n uzun gece, en uzun gündüz Sinop ta yaşanır.) Süre (saat) Mart Türkiye de Gece - Gündüz Değişim Grafiği 21 Haziran 23 ylül 21 Aralık Gece Gündüz 3