TÜRK TİCARET KANUNUNUN LİMİTED ŞİRKETLER HAKKINDA UYGULANACAK CEZA HÜKÜMLERİ Mustafa YAVUZ* 14 ÖZ Ticari hayatın anayasası niteliğinde olan ve 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile ticaret şirketlerine ilişkin önemli düzenlemeler ve değişiklikler yapılmıştır. Bu kapsamda şirketler hakkında öngörülen suç ve cezalar, yeniden düzenlenmiştir. Ancak TTK da öngörülen cezaların tamamı limited şirketler hakkında uygulanabilme niteliğini haiz değildir. İşte bu çalışmada, Türk Ticaret Kanununun limited şirketler hakkında uygulanacak ceza hükümleri, detaylı ve karşılaştırmalı olarak ele alınmış; ayrıca konuya ilişkin şahsi görüşlerimize yer verilmiştir. Anahtar Sözcükler: Limited şirket, müdür, ortak, suç, kabahat, cezai yaptırım, 1. GİRİŞ 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda (T.C. Yasalar, 14.02.2011) (TTK), mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunundan (T.C. Yasalar, 09.07.1956) farklı olarak, ticaret şirketlerine ilişkin ceza hükümleri dağınık olarak değil, sistematik bir şekilde düzenlenmiştir. TTK nın ticari işletme kitabında 15 1 yer alan cezalar dışında, diğer ceza hükümleri anılan Kanunun 562. maddesinde toplanmıştır. TTK nın cezai yaptırım öngören hükümleri, suç ve cezada orantılılık ilkesi çerçevesinde 6335 sayılı Kanun (T.C. Yasalar, 30.06.2012) ile yeniden düzenlenmiştir. Bu kapsamda, anılan Kanun ile bazı fiillerin niteliği suçtan kabahate 16 2, bir başka deyişle ilgili fiillerin yaptırımı adli cezadan idari para cezasına dönüştürülmüş; bazı fiillerin ceza miktarı düşürülmüş, bazı fiiller ise suç olmaktan çıkartılmıştır. TTK da öngörülen cezaların bir kısmı, ticaret şirketi olması ve yapılan atıflar dolayısıyla limited şirketler hakkında da uygulanacaktır. İşte bu çalışmada, TTK da yer alan ve limited şirketler hakkında uygulanacak olan suç ve kabahatler, anılan Kanunda yer alan sıra itibariyle detaylı bir şekilde açıklanmış ve değerlendirilmiştir. 14 * Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi 15 1 TTK, başlangıç ve son hükümler dışında, toplam altı kitaptan oluşmaktadır. Söz konusu kitaplar ise ticari işletme, ticaret şirketleri, kıymetli evrak, taşıma işleri, deniz ticareti ve sigorta hukukudur. 16 2 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 2. maddesinde kabahat; kanunun, karşılığında idari yaptırım uygulanmasını öngördüğü haksızlık olarak tanımlanmıştır. Makale Geliş Tarihi: 19.11.2014 Yayın Kurulu Kabul Tarihi: 06.04.2015 OCAK - ŞUBAT 2015 129
2. LİMİTED ŞİRKETLER HAKKINDA UYGULANACAK CEZA HÜKÜMLERİ (Yavuz, 2013, 6; Yavuz, 2012, 149-158). TTK nın cezai yaptırım içeren hükümleri; mezkur Kanunun 33/II, 38/I, 51, 62 ve 562. maddeleridir. Ancak bu maddelerin bazı hükümleri, limited şirketler hakkında uygulanamayacaktır. Öncelikle belirtelim ki, TTK nın 33/ II, 38/I, 51, 62, 562/I-II-VI. maddelerinde yer alan ve aşağıda açıklanacak olan cezaları gerektiren suç ve kabahatler, Kanunun ticari işletme kitabına ilişkin olduğundan ve bu kitaptaki hususlar bütün ticaret şirketlerini ilgilendirdiğinden anılan cezalar limited şirketler hakkında da uygulanacaktır. Öte yandan, Kanunun 562. maddesinin 3. ve 4. fıkralarında yer alan suçlar, ticaret şirketleri kitabının genel hükümler isimli birinci kısmına ilişkindir. Dolayısıyla bu kısımda yer alan suçlar da, ticaret şirketlerinin tamamına ilişkin olduğundan, limited şirketler hakkında tatbik edilecektir. Diğer taraftan, TTK nın 644/I-a. maddesinde; belgelerin ve beyanların kanuna aykırılığına ilişkin 549., sermaye hakkında yanlış beyanlar ve ödeme yetersizliğinin bilinmesi hakkında 550. ve değer biçilmesinde yolsuzluğa dair 551. madde hükümlerinin limited şirketlere de uygulanacağı, aynı maddenin birinci fıkrasının (d) bendinde ayrıca 549 ilâ 551. maddelere aykırı hareket edenlerin 562. maddenin sekizinci ilâ onuncu fıkralarında öngörülen cezalarla cezalandırılacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla, TTK nın 562. maddesinin 8, 9. ve 10. fıkralarındaki cezalar, doğrudan anonim şirketlerle ilgili olmakla birlikte, yapılan atıf dolayısıyla limited şirketler için de uygulama alanı bulmaktadır. Durum böyle olmakla birlikte, TTK nın 562. maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen cezalar (kurucular beyanına dair 349. maddeye, şirkete karşı borçlanma yasağına ilişkin 358. maddeye ve müdürlerin yakınlarının şirkete borçlanmasına ilişkin 395. maddenin ikinci fıkrasının birinci ve ikinci cümlesi hükümlerine aykırı davranılması), limited şirketler hakkında uygulanamayacaktır. Zira Kanunun 586/II-b. ve 644/I-b. maddelerinde, söz konusu hükümlerin limited şirketlerde uygulanmasını sağlamak üzere atıf yapılmasına karşın, bu hükümleri ihlal edenler hakkında 562. maddenin beşinci fıkrasına ilişkin bilerek veya bilmeyerek herhangi bir atıfta bulunulmamıştır. Oysa yukarıda belirttiğimiz üzere, 644/I-d. maddede, anonim şirketlerin bazı hükümlerine sadece uygulama kapsamında değil, aynı zamanda bu hükümlere aykırı davrananlar hakkında tatbik edilecek ceza maddelerine de atıf yapılmıştır. 130 OCAK - ŞUBAT
Suç ve cezada kanunilik ilkesi gereğince, kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. Ayrıca, kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasında kıyas yapılamaz; suç ve ceza içeren hükümler, kıyasa yol açacak biçimde geniş yorumlanamaz (Anayasa md. 38, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu md. 2). Bu halde, TTK nın 562/V. maddesinde öngörülen suç ve cezaların (Kanuna aykırı beyanda bulunulması, ortakların, şirket ortağı olmayan müdürler ile müdürlerin ortak olmayan yakınlarının Kanuna aykırı bir şekilde borçlanması) limited şirketler hakkında uygulanma imkanı bulunmamaktadır. Zira Kanunun atıf sistematiği de bu durumu desteklemektedir. Bir an için, TTK nın 586/II-b ve 644/I-b maddelerinde yapılan atıf kapsamında, atıf yapılan maddeler için öngörülen cezai yaptırımın, limited şirketler için de uygulanması gerektiği düşünülse dahi, kanun koyucunun limited şirketler hakkında uygulanacak ceza hükümlerine TTK md. 644/1-d de sayma yoluyla ve sarih bir şekilde belirtmiş olduğu dikkate alındığında, bu düşünce hukuki ve kanuni olmayacaktır. TTK nın limited şirketler hakkında uygulanacak olan ceza hükümleri ise Kanunda öngörülen sıra içerisinde aşağıda sistematik olarak açıklanmıştır. 2.1. Ticaret Sicili Müdürünce Verilen Süre İçinde Tescil İsteminde Bulunulmaması ve Kaçınma Sebeplerinin Bildirilmemesi Ticaret sicili müdürünce verilen süre içinde tescil isteminde bulunmayan ve kaçınma sebeplerini de bildirmeyen kişi, sicil müdürünün teklifi üzerine mahallin en büyük mülki amiri tarafından bin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılacaktır. Bu kişi, limited şirketin kendisi olabileceği gibi bir limited şirketin kurucusu, ortağı veya yönetici de olabilecektir (TTK md. 33/II). 2.2. Tescil ve Kayıt İçin Gerçeğe Aykırı Beyanda Bulunulması Ticaret siciline yaptırılacak tescil ve kayda ilişkin beyanlar, gerçeğe uygun olmalıdır. Tescil ve kayıt için gerçeğe aykırı beyanda bulunan limited şirketlerin kurucuları, ortakları veya yöneticileri, ikibin TL idari para cezasıyla cezalandırılacaktır (TTK md. 38/I). OCAK - ŞUBAT 2015 131
2.3. Ticaret Unvanına İlişkin Kurallara Aykırı Hareket Edilmesi Şirketlerin ticaret unvanı kullanma zorunluluğu, unvanın tescili, şekli, unvanla birlikte kullanılacak ekler, şubelerin unvan kullanması ile unvanların korunmasına ilişkin usul ve esaslar TTK nın 39 ila 51. maddelerinde düzenlenmiştir. Mezkur Kanunun 51. maddesinin ikinci fıkrasında, 39 ila 45. veya 48. maddeleri ihlal edenler, ikibin TL idari para cezasıyla cezalandırılır., üçüncü fıkrasında ise 46. maddeyi ihlal edenler veya 49. maddeye aykırı olarak ticaret unvanını devredenlerle devralan ve kullananlar, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılır. hükümlerine yer verilmiştir. Bu hükümler çerçevesinde, belirtilen maddelerde yer alan kuralların her birine aykırı davranan limited şirketlerin kurucuları, ortakları veya yöneticileri idari yaptırımla karşı karşıya kalacaktır. 2.4. Haksız Rekabetin İhlal Edilmesi TTK nın 62. maddesi uyarınca, aynı Kanunun 55. maddesinde yazılı haksız rekabet fiillerinden birini kasten işleyenler; kendi icap ve tekliflerinin rakiplerininkine tercih edilmesi için kişisel durumu, ürünleri, iş ürünleri, ticari faaliyeti ve işleri hakkında kasten yanlış veya yanıltıcı bilgi verenler; çalışanları, vekilleri veya diğer yardımcı kimseleri, çalıştıranın veya müvekkillerinin üretim veya ticaret sırlarını ele geçirmelerini sağlamak için aldatanlar; çalıştıranlar veya müvekkillerden, işçilerinin veya çalışanlarının ya da vekillerinin, işlerini gördükleri sırada cezayı gerektiren bir haksız rekabet fiilini işlediklerini öğrenip de bu fiili önlemeyenler veya gerçeğe aykırı beyanları düzeltmeyenler, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, şikayet üzerine, iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılacaktır. Söz konusu fiillerin, limited şirket ortakları veya müdürleri tarafından da işlenmesi mümkündür. 2.5. Ticari Defterlere İlişkin TTK nın 64/I. Maddesinin İkinci veya Üçüncü Cümlelerindeki Yükümlülüklerin Yerine Getirilmemesi TTK nın 64. maddesinin birinci fıkrasının ikinci veya üçüncü cümlesindeki yükümlülükleri yerine getirmeyen limited şirket müdürleri dörtbin TL idari para cezasıyla cezalandırılacaktır (TTK md. 562/I-a). Söz konusu maddenin ikinci ve üçüncü cümlelerinde ise ticari defterlerin, üçüncü kişi uzmanlara, makul bir süre içinde yapacakları incelemede işletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir verebilecek şekilde tutulması ve işletme faaliyetlerinin oluşumu ve gelişiminin defterlerden izlenebilmesi öngörülmüştür. 132 OCAK - ŞUBAT
2.6. Limited Şirketin İşletmesiyle İlgili Belgelerin Kopyasını Sağlamaması Limited şirketler, işletmesiyle ilgili olarak gönderilmiş bulunan her türlü belgenin, fotokopi, karbonlu kopya, mikrofiş, bilgisayar kaydı veya benzeri şekildeki bir kopyasını, yazılı, görsel veya elektronik ortamda saklamakla yükümlüdür (TTK md. 64/II). Bu yükümlülüğe uymayarak belgelerin kopyasını sağlamayan limited şirketler dörtbin TL idari para cezasıyla cezalandırılacaktır (TTK md. 562/I-b). 2.7. Ticari Defterlerin Açılış ve Kapanış Onaylarının Yaptırılmaması Limited şirketlerde TTK da öngörülen ticari defterleri tutmakla yükümlüdür. Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri ile pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defterinin açılış onayları, kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın sonuna kadar notere yaptırılır. Yevmiye defterinin kapanış onayı izleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar, yönetim kurulu karar defterinin kapanış onayı ise izleyen faaliyet döneminin birinci ayının sonuna kadar notere yaptırılması gerekmektedir. Söz konusu onayları yaptırmayan limited şirketler, dörtbin TL idari para cezasıyla cezalandırılacaktır (TTK md. 562/I-c). 2.8. Ticari Defterlerin Kanunun 65. Maddesine Uygun Tutulmaması TTK nın 65. maddesinde defterlerin ve gerekli diğer kayıtların Türkçe tutulması; kısaltmalar, rakamlar, harfler ve semboller kullanıldığı takdirde bunların anlamlarının açıkça belirtilmesi; defterlere yazımlar ve diğer gerekli kayıtların, eksiksiz, doğru, zamanında ve düzenli olarak yapılması; bir yazım veya kayıtın, önceki içeriği belirlenemeyecek şekilde çizilmemesi ve değiştirilmemesi, defterlerin ve gerekli diğer kayıtların elektronik ortamda tutulması durumunda, bilgilerin saklanma süresince bunlara ulaşılmasının ve bu süre içinde bunların her zaman kolaylıkla okunmasının temin edilmiş olması öngörülmüştür. Anılan hükümde belirtilen esaslara uygun olarak defterlerini tutmayan limited şirketler hakkında dörtbin TL idari para cezası uygulanacaktır (TTK nın 562/I-d). 2.9. Hileli Envanter Çıkartılması TTK nın 66. maddesinde her tacirin, ticari işletmesinin açılışında ve her faaliyet döneminin sonunda, taşınmazlarını, alacaklarını, borçlarını, nakit parasının OCAK - ŞUBAT 2015 133
tutarını ve diğer varlıklarını eksiksiz ve doğru bir şekilde gösteren ve varlıkları ile borçlarının değerlerini teker teker belirten bir envanter çıkarmakla yükümlü olduğu hüküm altına alınmış, maddi duran malvarlığı ile stok malvarlığının ne şekilde envantere alınacağı detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Bahsi geçen 66. madde hükmüne aykırı olarak hileli envanter çıkaran limited şirketler, dörtbin TL idari para cezasıyla karşı karşıya kalacaktır (TTK md. 562/I-e). 2.10. Görüntü ve Veri Taşıyıcılara Aktarılmış Belgelerin İbraz Edilmemesi TTK nın 562/I-f maddesinde, anılan Kanunun 86. maddesine göre belgeleri ibraz etmeyenlerin dörtbin TL idari para cezasıyla cezalandırılacağı öngörülmüştür. Bahsi geçen maddede ise saklanması zorunlu olan belgeleri, sadece görüntü veya başkaca bir veri taşıyıcısı aracılığıyla ibraz edebilen kimsenin, giderleri kendisine ait olmak üzere, o belgelerin okunabilmesi için gerekli olan yardımcı araçları kullanıma hazır bulundurmakla yükümlü olduğu; icap ettiği takdirde bu kimsenin belgeleri, giderleri kendisine ait olmak üzere bastırması ve yardımcı araçlara ihtiyaç duyulmadan okunabilen kopyalarını sunabilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Elektronik ortamda saklanan kayıtların dayanağını oluşturan ve kanıtlayan muhasebe belgelerinin ibrazı gerektiğinde, bunların okunabilirliğini sağlayarak ibraz etmeyen limited şirketlere idari para cezası verilecektir. 2.11. TTK nın 88. Maddesine Aykırı Hareket Edilmesi TTK nın 88. maddesinde, gerçek ve tüzel kişi tacirlerin münferit ve konsolide finansal tablolarını düzenlerken, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan, Türkiye Muhasebe Standartlarına, kavramsal çerçevede yer alan muhasebe ilkelerine ve bunların ayrılmaz parçası olan yorumlara uymak ve bunları uygulamak zorunda olduğu belirtilmiştir. Anılan maddede belirtilen esaslara aykırı hareket eden limited şirketler hakkında uygulanacak idari para cezası dörtbin TL dir (TTK md. 562/II). 2.12. Bağlı veya Hakim Şirket Raporlarının Düzenlenmemesi TTK nın 199/I. maddesine göre; bağlı şirketin yönetim kurulu (limited şirketlerde ise müdürler), faaliyet yılının ilk üç ayı içinde, şirketin hakim ve bağlı şirketlerle ilişkileri hakkında bir rapor (bağlılık raporu) düzenlemek zorundadır. Bu rapor, bağlı şirketlerin kendi aralarındaki ve hakim şirketle aralarındaki ilişkileri ve bu ilişkilerin kayıp/yarar olarak sonuçlarını açıklayacaktır. Aynı maddenin IV. 134 OCAK - ŞUBAT
fıkrasında da, hakim şirketin her müdürün müdürler kurulu başkanından; bağlı şirketlerin finansal ve malvarlığıyla ilgili durumları ile üç aylık hesap sonuçları, hakim şirketin bağlı şirketlerle, bağlı şirketlerin birbirleriyle, hakim ve bağlı şirketlerin ortakları ve bunların yakınlarıyla ilişkileri; yaptıkları işlemler ve bunların sonuç ve etkileri hakkında, özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap verme ilkelerine göre düzenlenmiş bir rapor hazırlattırıp müdürlere sunmasını ve bunun sonuç kısmının yıllık rapor ile denetleme raporuna eklenmesini isteyebileceği belirtilmiştir. Söz konusu 199. maddenin I. ve IV. fıkralarına aykırı hareket edenler ve özellikle limited şirket müdürleri ikiyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılacaktır (YTTK md. 562/III). 2.13. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Denetim Elemanlarınca İstenilen Bilgi ve Belgelerin Verilmemesi veya Denetimin Engellenmesi Ticaret şirketlerinin (kollektif, komandit, anonim ve limited şirketler ile kooperatiflerin), TTK kapsamındaki işlemleri, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı denetim elemanları (Gümrük ve Ticaret müfettişleri) tarafından denetlenecektir (TTK md. 210/I). TTK hükümlerine göre tutulmakla veya muhafaza edilmekle yükümlü olunan defter, kayıt ve belgeler ile bunlara ilişkin bilgileri, denetime tabi tutulan gerçek veya tüzel kişiye ait olup olmadığına bakılmaksızın, anılan Kanunun 210/I. maddesine göre denetime yetkili olanlarca istenmesine rağmen vermeyenler veya eksik verenler ya da bu denetim elemanlarının görevlerini yapmalarını engelleyen limited şirketler müdürleri, ortakları veya bu şirketlerin personeli, fiilleri daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılacaktır (TTK md. 562/IV) 2.14. Ticari Defterlerin Mevcut Olmaması, Hiçbir Kayıt İçermemesi veya Kanuna Uygun Saklanmaması Daha önceki bölümlerde belirtildiği üzere, limited şirketler ticari defterleri tutmakla yükümlüdür. Ticari defterlerin mevcut olmaması veya hiçbir kayıt içermemesi yahut TTK ya uygun saklanmaması hallerinde, limited şirketin sorumluları üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla karşı karşıya kalacaktır (TTK md. 562/VI). OCAK - ŞUBAT 2015 135
2.15. Görevi Dolayısıyla İncelemesine Sunulan Defter ve Belgeleri İnceleyenlerin, Elde Ettikleri veya Verilen Bilgilerden Öğrendikleri İş ve İşletme Sırlarını Açıklaması TTK nın 562/VII. maddesinde; 527 nci maddeye aykırı hareket edenler, Türk Ceza Kanununun 239 uncu maddesi hükümlerine göre cezalandırılır. denilmektedir. Atıf yapılan aynı Kanunun 527. maddesi ise 404 üncü madde hükmü saklı kalmak üzere, görevi dolayısıyla incelemesine sunulan defter ve belgeleri inceleyenlerin, elde ettikleri veya verilen bilgilerden öğrendikleri iş ve işletme sırlarını açıklamaları yasaktır. Aksi hâlde şirketin maddi ve manevi zararını tazmin ederler. şeklindedir. Bu kapsamda, görevi dolayısıyla incelemesine sunulan defter ve belgeleri inceleyen müdür, denetçi gibi kimseler, elde ettikleri veya verilen bilgilerden öğrendikleri limited şirkete ait iş ve işletme sırlarını açıklamaları halinde cezalandırılacaktır. Söz konusu maddede, ilgili fiilin cezası belirtilmemiş, bu hususta TCK nın ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması başlıklı 239. maddesine atıf yapılmıştır. Mezkur maddede ise sıfat veya görevi, meslek veya sanatı gereği vakıf olduğu ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgeleri yetkisiz kişilere veren veya ifşa eden kişinin, şikayet üzerine, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacağı öngörülmüştür. Ayrıca bu sırların, Türkiye de oturmayan bir yabancıya veya onun memurlarına açıklandığı takdirde, faile verilecek cezanın üçte biri oranında artırılacağı ve bu halde şikayet koşulunun aranmayacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla, görevi dolayısıyla incelemesine sunulan limited şirketin defter ve belgelerini inceleyenlerin, elde ettikleri veya verilen bilgilerden öğrendikleri iş ve işletme sırlarını açıklamaları halinde kural olarak şikayet üzerine bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezasıyla tecziye edilecektir. 2.16. TTK md. 549 da Belirtilen Belgelerin Sahte Olarak Düzenlenmesi veya Ticari Defterlere Gerçeğe Aykırı Kayıt Yapılması TTK nın 562/VIII. maddesinde; 549. maddede belirtilen belgeleri sahte olarak düzenleyenler ile ticari defterlere kasıtlı olarak gerçeğe aykırı kayıt yapanlar bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. hükmüne yer verilmiştir. Söz konusu fıkrada, iki ayrı suç öngörülmüştür. Bunlar; 549. maddede belirtilen belgelerin sahte olarak düzenlenmesi ve ticari defterlere 136 OCAK - ŞUBAT
kasıtlı olarak gerçeğe aykırı kayıt yapılması dır. Atıf yapılan 549. maddede; şirketin kuruluşu, sermayesinin artırılması ve azaltılması ile birleşme, bölünme, tür değiştirme ve menkul kıymet çıkarma gibi işlemlerle ilgili belgelerin, izahnamelerin, taahhütlerin, beyanların ve garantilerin yanlış, hileli, sahte, gerçeğe aykırı olmaması, gerçeğin saklanmaması ve diğer kanunlara aykırılıklar içermemesi öngörülmüştür. Bahsi geçen belgeleri sahte olarak düzenleyen limited şirketlerin kurucuları, ortakları, yöneticileri, personeli ve ilgili diğer kişiler, bu suçun faili olabilecektir. Bahsi geçen hüküm, 6335 sayılı Kanun ile yeniden düzenlenmiştir. TTK nın ilk halinde ticari defterlere kasıtlı olarak gerçeğe aykırı kayıt yapılmasına ilişkin bir hüküm bulunmamaktaydı. Bu suç, anılan Kanunla ihdas edilmiştir. Dolayısıyla, ticari defterlere kasıtlı olarak gerçeğe aykırı kayıt yapan limited şirket müdürleri ve personeli, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacaktır. 2.17. Sermaye Hakkında Yanlış Beyanlarda Bulunulması ve Ödeme Yetersizliğinin Bilinmesi Rağmen Buna Onay Verilmesi Şirket sermayesi tamamıyla taahhüt olunmamış veya karşılığı kanun veya şirket sözleşmesi hükümleri gereğince ödenmemişken, taahhüt edilmiş veya ödenmiş gibi gösterilmesi ve sermaye taahhüdünde bulunanların ödeme yeterliliğinin bulunmadığının bilmesine rağmen buna onay verilmesi hallerinde, bu fiilleri işleyen limited şirket müdürleri ve ortakları, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılacaktır (TTK md. 562/IX, 550). 2.18. Şirket Ayınlarına Değer Biçilmesinde Yolsuzluk Yapılması Şirkete ait ayni sermayenin (taşınmazlar, fikri mülkiyet hakları ve diğer değerler) veya devralınacak işletme ile ayınların değerlemesinde emsaline oranla yüksek fiyat biçenler, işletme ve aynın niteliğini veya durumunu farklı gösteren ya da başka bir şekilde yolsuzluk yapan limited şirket müdürleri, ortakları, personeli ve diğer kimseler, doksan günden az olmamak üzere adli para cezasıyla tecziye edilecektir (TTK md. 562/X, 551). OCAK - ŞUBAT 2015 137
2.19. Şirket Kurmak veya Sermaye Artırımı İçin Halktan Para Toplanması TTK nın 552. maddesi, 6335 sayılı Kanun ile yeniden düzenlenmiştir. Söz konusu hükmün yeni hali, Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bir şirket kurmak veya şirketin sermayesini artırmak amacıyla yahut vaadiyle halka her türlü yoldan çağrıda bulunularak para toplanması yasaktır. şeklindedir. Anılan hüküm sadece anonim şirketlere özgü değildir. Hükümde bir şirket ibaresi kullanıldığından, madde ile getirilen yasak limited şirketleri de kapsamaktadır. Dolayısıyla, söz konusu yasağa aykırı hareket eden limited şirket müdürleri ve ortakları, altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacaktır (TTK md. 562/XI, 552). 2.20. İnternet Sitesinin Hiç veya Kanuna Uygun Bir Şekilde Oluşturulmaması Bakanlar Kurulunca belirlenip de bağımsız denetime tabi olan sermaye şirketleri, TTK nın 1524. maddesi uyarınca, kuruluşlarının ticaret siciline tescili tarihinden itibaren üç ay içinde bir internet sitesi açmak ve bu sitenin belirli bir bölümünü şirketçe kanunen yapılması gereken ilanların yayımlanmasına özgülemek zorundadır. Eğer ki, bir limited şirket Bakanlar Kurulunca belirlenen limitleri aşıyorsa, bağımsız denetime tabi olduğu gibi internet sitesi de açmakla yükümlü olacaktır. Kanunun 1524. maddesinde öngörülen internet sitesini oluşturmayan limited şirketlerin müdürleri, yüz günden üçyüz güne kadar adli para cezasıyla ve aynı madde uyarınca internet sitesine konulması gereken içeriği usulüne uygun bir şekilde koymayan limited şirket müdürleri yüz güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacaktır (TTK md. 562/XII). 3. SONUÇ 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda ticaret şirketlerine ilişkin suç ve kabahatler ile bunlar için öngörülen cezalar yeniden düzenlenmiştir. Anılan Kanunun 33/II, 38/I, 51/II-III, 62 maddeleri ile 562. maddesinin beşinci fıkrası hariç diğer fıkralarında öngörülen idari ve/veya adli ceza hükümleri, limited şirketler hakkında da uygulanacaktır. TTK nın 562. maddesinin beşinci fıkrasında belirtilen kanuna aykırı kurucular beyanı düzenlenmesi ve şirkete borçlanma yasağına aykırı davranılması fiillerinden dolayı limited şirketler hakkında cezai yaptırım uygulanamamasının sebebi, bahsi geçen fiiller 138 OCAK - ŞUBAT
için öngörülen cezalara, Kanunun limited şirketler bölümünde bilerek veya bilmeyerek bir atıfta bulunulmamış olmasıdır. Dolayısıyla, suç ve cezada kanunilik ilkesi gereğince, TTK nın 562. maddesinin beşinci fıkrasında belirtilen cezalar limited şirketler hakkında uygulanamayacaktır. TTK da öngörülen idari para cezaları, limited şirket merkezi; ilde ise vali, ilçede ise kaymakam tarafından verilecektir. İdari para cezaları, kural olarak şirket tüzel kişiliği hakkında uygulanacaktır. Haklarında idari para cezası uygulananlar, kararın kendilerine tebliğinden itibaren en geç onbeş gün içinde 4 sulh ceza hakimliğine 17 başvurulabilir. Bu süre içinde yargıya başvuruda bulunulmaması halinde idari para cezası kararı kesinleşecektir. Adli ceza gerektiren her türlü fiile ilişkin işlem ise Cumhuriyet Savcılıkları tarafından yürütülecek, açılan davalar da ceza mahkemelerinde görülecektir. Limited şirketlerin, idari veya adli bir cezai yaptırımla karşı karşıya kalmamaları için TTK da öngörülen suç ve kabahatleri bilmeleri ve bunlara ilişkin usul ve esaslara hassasiyetle riayet etmeleri menfaatlerine olacaktır. KAYNAKÇA T.C. Yasalar (09.07.1956). Mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (9353 sayılı). T.C. Yasalar (14.02.2011). 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (27846 sayılı). T.C. Yasalar (28.06.2014). 6545 sayılı Türk Ceza Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Ankara: Resmi Gazete (29044 sayılı mükerrer). T.C. Yasalar (30.06.2012). 6335 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü Ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Ankara: Resmi Gazete (28339 sayılı). T.C. Yasalar (31.03.2005). 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun. Ankara: Resmi Gazete (25772 sayılı mükerrer). 17 4 Kabahatler Kanununda idari para cezasına ilişkin idari yaptırım kararına karşı, kararın tebliği veya tefhimi tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde sulh ceza mahkemesine başvurulabileceği ifade edilmiştir. Ancak, sulh ceza mahkemeleri, 18.06.2014 tarihli ve 6545 sayılı Kanunla kaldırılmıştır. Bununla beraber, aynı Kanunla 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanuna eklenen Ek Maddede, Kanunlarda sulh ceza mahkemesi veya sulh ceza hakimine yapılan atıflardan, idari yaptırım kararlarına karşı yapılan başvurulara, yürütülen soruşturmalarda hakim tarafından verilmesi gerekli karar ve işlemlere ve kanunlarda sulh ceza mahkemesince veya hâkimince verilmesi öngörülen karar veya işlemlere ilişkin olanların sulh ceza hakimine yapılmış sayılacağı ifade edilmiştir. Dolayısıyla, idari para cezalarına karşı artık sulh ceza hakimliğine itirazda bulunulacaktır. OCAK - ŞUBAT 2015 139
T.C. Yasalar (31.03.2005). 5326 sayılı Kabahatler Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (25772 sayılı mükerrer). Yavuz, Mustafa (2012), Yeni Türk Ticaret Kanununda Şirketler Hakkında Öngörülen Adli Cezalar Mali Çözüm, 114 (2012). Yavuz, Mustafa (2013), Yeni TTK da Ticaret Şirketleri Hakkında Öngörülen İdari Para Cezaları Mali Hukuk, (Haziran 2013). 140 OCAK - ŞUBAT