DÜNYADA VE TÜRKĐYE DE BULAŞICI OLMAYAN KRONĐK HASTALIKLARLA MÜCADELE POLĐTĐKALARI HAZIRLAYAN : AYTEN ALP YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE KRONĐK DURUMLAR BĐRĐMĐ
Yirminci yüzyılda dünyada eğitim ve gelir düzeyindeki yükselme, beslenme alışkanlıklarının değişmesi, bulaşıcı hastalıkların kontrolü gibi etkenler beklenen yaşam süresinin artmasına neden olmuştur. Yaşam süresinin uzaması istenen bir şey olmakla birlikte, paralelinde bulaşıcı olmayan kronik hastalıkların görülme sıklığında artış meydana gelmiştir.
Yaşlı nüfusun çocuk nüfusa oranla artış içinde olması, toplumdaki sağlık sorunlarının çocukluk çağı hastalıklarından yaşlı nüfusta görülen bulaşıcı olmayan kronik hastalıklara doğru kaymasına yol açmıştır.
Yapılan çalışmalar, ülkelerin gelişmişlik düzeylerine ve sosyal sınıfların yapısına bakılmaksızın kronik hastalıkların günden güne arttığı konusunda alarm vermektedir.
Bulaşıcı olmayan hastalıklar (kalp-damar hastalıkları, diyabet, kanserler, kronik solunum yolu hastalıkları başta olmak üzere) küresel ölümlerin %60 ını oluşturmaktadır. Bu da dünyadaki 58,7 milyon ölümün 35 milyonuna denk gelmekte ve bunların büyük kısmı (28,1milyon) orta ve düşük gelirli ülkelerde meydana gelmektedir.
Nedene Göre Projeksiyon Đle Tahmin Edilmiş Küresel Ölümler, Tüm Yaşlar, 2005 Tüm ölümlerin %60 ı kronik hastalıklardan meydana gelmektedir. YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAȘICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE KRONĐK DURUMLAR BĐRĐMĐ
Risk Faktörleri Çok Yaygındır Dünyanın her yerindeki erkek ve kadınlarda tüm yaşlarda meydana gelen kronik hastalık ölümlerinin çoğu bu risk faktörleri ile açıklanabilmektedir. Sağlıksız beslenme Yetersiz fiziksel aktivite Tütün kullanımı YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAȘICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE KRONĐK DURUMLAR BĐRĐMĐ
Her yıl en az; 4.9 milyon kişi tütün kullanımına bağlı olarak ölmektedir. 2.6 milyon kişi aşırı kilolu ya da obeziteye bağlı olarak ölmektedir. 4.4 milyon kişi yüksek total kolesterol seviyesine bağlı olarak ölmektedir. 7.1 milyon kişi yüksek kan basıncına bağlı olarak ölmektedir. YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAȘICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE KRONĐK DURUMLAR BĐRĐMĐ
KRONĐK HASTALIKLAR ĐLE ĐLGĐLĐ GERÇEKLER HAKKINDA 10 YAYGIN YANLIŞ ANLAMA Bazı yanlış anlamalar kronik hastalıkların ihmal edilmesine katkıda bulunmuştur. YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAȘICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE KRONĐK DURUMLAR BĐRĐMĐ
YARI GERÇEK 1 Herkes Zaten YARI Bir GERÇEK Șeylerden 2 Dedem YANLIȘ Ölecek hem sigara ANLAMA Đçerdi 3hem Kronik de așırı Hastalıkların kiloluydu 96 Önlenmesi yașına ve Kontrolü kadar yașadı. Çok Pahalıdır
YANLIȘ ANLAMA 4 Kronik Hastalıklar YANLIȘ ANLAMA Önlenemez 5 Kronik YANLIȘ Hastalıklar ANLAMA Sağlıksız 6 Yașam Kronik Tarzı Sonucunda Hastalıklar Olușur Đlk Önce Erkekleri Etkiler
Cinsiyete Göre Projeksiyon Đle Tahmin Edilmiş Küresel Koroner Hastalık Ölümleri, Tüm Yaşlar, 2005 Kadın %47 Erkek %53 YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAȘICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE KRONĐK DURUMLAR BĐRĐMĐ
YANLIȘ ANLAMA 7 Kronik Hastalıklar Esasen Yașlı Đnsanları Etkiler YALOVA DA 1. SINIF ÖĞRENCĐLERE YAPILAN BKĐ TARAMA SONUÇLARINA GÖRE FĐZĐKSEL DURUM NORMAL OBEZĐTE MALNÜTRĐSYON 882 142 116 % 77.4 % 12.4 % 10.2
YANLIȘ ANLAMA 8 Kronik Hastalıklar YANLIȘ ANLAMA Esasen Zengin 9 Orta Đnsanları ve Düșük Etkiler Gelirli Ülkelerin Kronik YANLIȘ Hastalıklardan ANLAMA Önce 10 Enfeksiyöz Kronik Hastalıkları Önlemesi Esas Olarak Yüksek Gereklidir Gelirli Ülkeleri Etkiler
DSÖ Küresel Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Önlenmesi ve Kontrolü Stratejisi 2008-2013 2013 Eylem Planındaki altı ana hedefi I. Küresel ve ulusal düzeyde bulaşıcı olmayan Hastalıklarla mücadelede önceliğin arttırılması, II. Ulusal düzeyde politika ve planların oluşturulması ve güçlendirilmesi, III. Temel ortak risk faktörlerine (tütün kullanımı, sağlıksız beslenme, fiziksel hareketsizlik ve alkol kullanımı) yönelik Müdahalelerin geliştirilmesi,
IV. Bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesi ve kontrolünde araştırmaların teşviki, V. Bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesi ve kontrolünde işbirliğinin teşviki VI. Tüm düzeylerde (ulusal, bölgesel, küresel) izleme ve değerlendirme.
TÜRKĐYE DE BULAŞICI OLMAYAN KRONĐK HASTALIKLARLA MÜCADELE POLĐTĐKALARI Türkiye, dünyanın en kalabalık yirmi ülkesi arasında olup Avrupa nın Almanya dan sonra en fazla nüfusa sahip ikinci ülkesi ve Orta Doğu nun ise Đran dan sonra en fazla nüfusa sahip ülkesidir. YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAȘICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE KRONĐK DURUMLAR BĐRĐMĐ
Türkiye de doğumda beklenen yaşam süresi ; 1990yılında 67,4 iken 2008 yılında 73,6 yıla çıkmıştır. Bu süre aynı yıllar için kadınlarda 69,5 ten 75,8 e, erkeklerde ise 65,4 ten 71,4 e yükselmiştir. YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAȘICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE KRONĐK DURUMLAR BĐRĐMĐ
Bebek ölüm hızı; 2008 yılında bu oran binde 17 2010 yılında ise binde 10 olarak belirlenmiştir. Aynı düşüş 5 yaş altı ölüm hızında da görülmektedir.
Ülkemiz de 2000 yılında gerçekleşen 430.459 ölümün 305.467 tanesi kronik hastalıklar nedeni ile olmuştur. YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAȘICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE KRONĐK DURUMLAR BĐRĐMĐ
GARD Türkiye Türk Toraks Derneği (TTD) tarafından ülkemizde de GARD (Globall Allıance Agaınst Chronıc Respıratory Dıseases) uygulamalarının başlatılması girişimleri Bakanlığımızın uygun görüşü ve desteğiyle hayata geçirilmiş ve Türkiye Kronik Hava Yolu Hastalıklarını Önleme ve Kontrol Programı hazırlıkları, gerekli komitelerin kurulması ve proje taslağı çalışmaları ile başlatılmıştır. Proje Bakanlığımız tarafından onaylanmış, 26 Ekim 2007 tarihinde Ankara da I. GARD Türkiye Genel Kurulu yapılarak tüm paydaşların görev ve sorumlulukları belirlenmiş, kısa, orta ve uzun dönem için eylem planları oluşturulmuştur. YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAȘICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE KRONĐK DURUMLAR BĐRĐMĐ
DSÖ tarafından diğer ülkelere örnek gösterilen Türkiye Kronik Hava Yolu Hastalıklarını (Astım KOAH) Önleme ve Kontrol Programı (2009 2013) Eylem Planı, 26 Mayıs 2009 Salı günü Ankara Dedeman Hotelde düzenlenen basın toplantısı ile açıklandı ve yaklaşık 25 resmi kurum ve sivil toplum kuruluşundan oluşan paydaş temsilcileri tarafından imzalanarak yürürlüğe konulmuştur. YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAȘICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE KRONĐK DURUMLAR BĐRĐMĐ
Sağlık Bakanlığı, 2010 2014 yıllarını kapsayan Stratejik Eylem Planı nda Bulaşıcı olmayan hastalıkların gelişimine neden olan risk faktörlerini azaltarak bu hastalıkların görülme sıklığını ve bu hastalıklardan kaynaklanan ölümleri 2014 yılına kadar %25 azaltmak hedef olarak yer almaktadır. YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAȘICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE KRONĐK DURUMLAR BĐRĐMĐ
TÜRKĐYE KRONĐK HAVA YOLU HASTALIKLARI ÖNLEME VE KONTROL PROGRAMI ĐL KURUL BAŞKANI VE ÜYELERĐNĐN ĐSĐM LĐSTESĐ ADI SOYADI ÜNVANI KURUMU A.Hakan ERSĐN Sağlık Müdür Yrd. Sağlık Müdürlüğü Erhan DĐNLER Eğitim Şube Mdr. Sağlık Müdürlüğü Erdoğan PASĐN Personel Şube Mdr. Sağlık Müdürlüğü Vildan GÖÇMEN Eczacılık Şube Mdr. Sağlık Müdürlüğü Mesut ALTAY Yataklı Tdv.Hiz.Şb.Mdr Sağlık Müdürlüğü Umut ÖZCAN AÇS-AP Şube Md. Sağlık Müdürlüğü Rabia ÇALIŞKAN Hemşire Verem Savaş Dispanseri Doğan ERKIRLI Enfeksiyon Hast.Uzm. Tabipler Odası Đl Temsilcisi Şenay KARACA Göğüs Hastalıkları Uzm. Toraks Derneği Đl Temsilcisi O.Turgut ULUG Eczacı Türk Eczacılar Birliği Đl Temsilcisi Ethem YILMAZ Mühendis Tarım Đl Müdürlüğü Baki YÜKSELER Müdür Yardımcısı Milli Eğitim Müdürlüğü Kemal BAYRĐ Muhabir Yalova Gazetesi Mehmet YÖRÜK Şube Müdürü Gençlik ve Spor Đl Müdürlüğü Đsmail CUMALĐ Đnsan Kaynakları Şefi Sosyal Güvenlik Kurumu Metin DOĞRU Doktor Emniyet Müdürlüğü H.Yalçın KOCA Müdür Yardımcısı Sanayi ve Ticaret Odası F.Asuman ŞĐRĐN Çevre Yüksek Mühendisi Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü Elif DÜZYOL Muhasebe Uzmanı Defterdarlık Metin BEYAZIT Doktor Belediye Berfin IŞIK Meclis Kolaylaştırıcısı Yerel Gündem 21 Hatice ÖZUSAN KIRGIN Göğüs Hastalıkları Uzm. Devlet Hastanesi Ayşe METĐN Sosyal Araştırma Grp. Srm. TUĐK Kocaeli Bölge Müdürlüğü Feride UYAR TEMA Vakfı Başkanı TEMA Vakfı
YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAȘICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE KRONĐK DURUMLAR BĐRĐMĐ